Page [unnumbered]
MINIMA VIS POTEST MO∣vere maximum pondus.
TOlle resistendi vim, si vis tollere rerum
Difficiles motus. Nam sive moventibus addas,
Sive adimas aliquid motis, aequalia fient.
Res è sede sua rapidè submota moventi
Se magis obfirmat, verùm sileniùs illam
Moveris, invenies non tanta mole reniti.
Ergo resistendi facilè minuenda potestas,
Si motu celeri minùs, & propiore quieti
Paulatim moveas: nam tardo tardior, illo
Tardior esse potest, & multo tardior illo.
Sic infinitis poterit vis illa resistens
Diminui gradibus, nec vim superare valebit
Motticem minimam. Capis haec? Ad caetera pergo.
Si data vis levior motrix admittere majus
Augmentum sine fine queat, praegrandia tandem
Viribus aequabit, momentum nacta movebit.
At vis in vectes rotulasue recepta paratas
Auctior efficitur, vires{que} acquirit eundo.
Libram scis fieri radijs aequalibus▪ aequant
Res nullae nisi sint aequali pondere libram.
In trutinis aliter, licet haud appenderis aequi-
Pondia, dum radius radio sit longior, aequi-
Libria comperies. Ostendam, concipe. Quantò
Grandius exiguo sumpsisti pondere pondus,
Majoris radium radius superare minoris
Debet tantundem. sic illa aequaliterambo
Pondera pendebunt, quamvis aequalia non sint.
Si terrae mo••eat macilentus homuncio molem,
Quid dices? rides? equidem non ludo, movebit.
Vectis in extremo pendatur terra: Deinde
Sat prope ponatur staterae hipomoclion. audin?
Motricem vim pone datam, sint millia pondo.
Da terrae pondus, quantum vis ipse: dedisti?
In partes radium majorem diuide, done••
Invenias toties radij brevioris in illo
Mensuram quoties numeratum in pondere grandi
Pondus habes levius. Levius tum pondus eidem
Appensum radio, moturum dico minori
Appensum radio terrae vix mobile pondus.
Haec si concipias quae sum de vecte locutus
Cognosces melius quod presens 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 docebit.
Nonne rotas, axes, dentata{que} tympana cernis?
Hae quatuor rotulae si centum millia pondo
Vilibrae vnius moveant quotcum{que} libebit
Plures adde rotas, pondus quodcun{que} movebis.
Ergo axis medio supremi intellige centrum
Staterae impositum▪ positum{que} hypomoclionillic.
Staterae radius minor esto diameter axis,
Dimidium vectis transmissi longior esto,
Q•••• decuplo maior decuplo maiora movebit
Pondera▪ tum verò, quia motis axibus ipsa
Circumscripta simul moveantur tympana, primum
Fertur ab axe suo moto nisi pondere librae
Vnius, pondus decies tam grande valentis.
Iam porrò perpende rotam quam sustinet axis
Proximus. In medio ponas hypomoclion, ac si
Efficeres trutinam velut antè: diameter axis
Sit brevior, rotulae sit semidiameter alter
Staterae radius maior porrectusad axis
Supremi dentes, quorum rota prima rotatur
Contactu, secum{que} suum circummovet axem:
Nacta decem decies librarum pondus ab illo
Majori radio decupla ratione minorem
Vincenti radium, centum{que} movere valebit.
Quantumcun{que} voles numero crescente rotarum
Augetur vis prima movens ratione priori.
ERGO
Vim minimam gravium grandissima pondera rerum
Sic constet varijs posse movere modis.