Thomæ Bradwardini Archiepiscopi olim Cantuariensis, De causa Dei, contra Pelagium, et De virtute causarum, ad suos Mertonenses, libri tres: iussu reverendiss. Georgii Abbot Cantuariensis Archiepiscopi; opera et studio Dr. Henrici Savilii, Colegij Mertonensis in Academia Oxoniensi custodis, ex scriptis codicibus nunc primum editi

CAP. XLIX. Recitat duplicem opinionem dicentem, quôd in futuris reuelatis est ordinata vel absoluta necessitas; in alijs verò nulla.

QVidam autem rationes & autoritates praemissas diligentiùs ponderan∣tes, [unspec C] videntesque se non posse diffugere necessitatem omnimodam in futuris, ab ipsa veritate necessitati quodammodò & attracti accedunt propinquiùs, & fatentur quòd in futuris aliquibus est necessitas ali∣qualis, in futuris videlicet diuinitus reuelatis, diuinitus prophetatis, diuinitusque promissis: & hi vlterius in sectam duplicem diuiduntur. Isti namque ponunt in futuris huiusmodi necessitatem tantummodo ordinatam, & quòd non possunt non euenire de potentia ordinata, sed quòd possunt deficere de potentia absoluta: illi verò necessitatem indefectibilem absolu∣tam, quae de nulla potentia potest deficere ab euentu: & quia dicta huiusmodi, Necesse est Antichristum fore, necessitate ordinata, & impossibile est Antichristum non fore, de poten∣tia ordinata, habent intellectum ambiguum & obscurum; aliqui primae sectae ea sic clarifi∣cant [unspec D] & exponunt, Ordinatum est quòd Antichristus erit. Sed hi tripliciter deuiant, & deli∣rant: primò, quia malè exponunt; quomodo namque sufficienter exponitur vna de neces∣sario per vnam talem simplicem de inesse, cùm necesse esse includat simpliciter esse, & addat sicut Antecedens [super] suum consequens non conuertibile, vel si necesse est, nihil ibi addit super esse simpliciter, amittit suam significationem hactenus consuetam, atque ponitur ibi frustra, nec talis propositio est modalis, quod non videtur de veteri Logica, nec de noua, sed de notha potius aut de nulla? Secundò, quia difficultatem non vitant: accipiatur enim necesse & possibile & eorum opposita, sicut tam apud Logicos quàm apud Theologos com∣muniter solent sumi, sicut & in praemissis accepi, & reuertitur difficultas. Tertiò, quia sibi ipsis repugnant. Nam si propterea necesse sit Antichristum fore, quia ordinatum est ipsum fore, cùm de omnibus futuris ordinatum sit per voluntatem diuinam ipsa fore, sicut corolla∣rium noni, decimum quartum, & vicesimum tertium primi docent; de omnibus futuris ne∣cesse est ipsa fore ad similem intellectum, cùm tamen de aliquibus hoc concedant, de alijs ve∣rò [unspec E] negent Alij verò eiusdem sectae aliter haec exponunt, dicentes necesse est Antichristum fore necessitate ordinata, id est, si lex & Scriptura diuinitus ordinata debeat stare fixa, necesse est Antichristum fore, & ita de alijs in lege praedictis. Hi autem peccant similiter multis modis. Nam secundum istos necesse est Deum facere quod se facturum promisit in lege ne∣cessitate huiusmodi ordinata; lex ergo seu promissio Dei scripta in lege, & sic aliquid extrin∣secum necessitat Deum, & voluntatem diuinam ad aliquid faciendum. Sed quomodo pos∣set res parua paruae potentiae ligare & necessitare omnipotentem potentiae infinitae? Et quo∣modo non esset sic minoris potentiae & seruilioris conditionis quàm homo, qui sic necessi∣tari non potest? Quomodo etiam, si sic esset, non esset mutabilis? De libero namque in

[unspec A] non liberum, & de non necessario in necessarium mutaretur. Huic quoque repugnant prius ostensa vicesimo primi & tricesimo tertij manifestè. Eadem etiam ratione, qua lex necessi∣taret Deum ad velle quicquam & facere, & impossibilitaret eum ad similia. Simili insuper ratione Deus posset aliquid velle & facere de potentia ordinata, & aliquid sic non posset. Sed quomodo capit Creator omnipotens potentiam vel impotentiam à debili creatura? Praeterea cùm dicunt, Necesse est hoc fore, si lex debeat stare sixa, vel intelligunt & suppo∣nunt quòd necesse est legem stare fixam, vel non, sed quòd est possibile eam solui: Si sit ne∣cessarium eam stare, ipsa est necessaria, & ex ipsa necessaria sequitur Antichristum fore; quare per praehabita tricesimo huius, nunc est necessarium & non contingens ad vtrum∣libet ipsum fore. Si autem dicatur, quòd necesse est legem stare necessitate ordinata, non absoluta, aut ergo illam necessitatem ordinatam necesse est state, vel non; si sic, & ex illa [unspec B] sequitur lex Scripturae, & ex hac, Antichristum fore, quare adhuc necesse est Antichri∣stum fore, sicut superius est argutum. Si dicatur quòd illam necessitatem ordinatam ne∣cesse est stare necessitate ordinata, non absoluta, vt prius, vel erit processus infinitus in necessitatibus huiusmodi ordinatis, quod natura abhorret, ratio refugit, & secunda sup∣positio planè vetat, vel tantùm finitus, & aliqua erit prima huiusmodi necessitas ordi∣nata; & si illam necesse est stare, & ex illa sequitur tota series & Antichristum fore; quare necesse est Antichristum fore: Si autem illam necessitatem ordinatam vel aliam qua necesse est legem stare, non necesse sit stare, nec legem necesse est stare, cùm nullam ne∣cessitatem habeat aliunde: Si autem non sit necesse legem stare fixam & veram, sed sit possibile eam solui & falsari, est similiter possibile reuelationes falsari, sicque reuertuntur inconuenientiae à quadragesimo secundo huius hucusque deductae. Item si lex sit solubi∣lis, contingit ad vti umlibet ipsam stare; quomodo ergo ex vna contingenti de inesse po∣test [unspec C] inferri vna de necessario? Quid est ergo quod dicunt, si lex stabit, necesse est Anti∣christum fore? Si autem dixerint quòd ibi est necessitas consequentiae seu conditionalis tantummodo, quam ergo difficultatem euacuant aut euitant? Imò & inueniuntur con∣trarij sibi ipsis: Sic enim habent dicere co isequenter de quibuscunque futuris, quòd ip∣sa necessariò sunt futura: nam omnia illa fore necessariò sequitur ex vna contingenti de inesse, ex vna tali videlicet, Ista erunt. Amplius autem & à capite arguendo, isti sibi∣ipsis repugnant. Si enim omnia praedicta in lege sacrae Scripturae euenient de necessi∣tate huiusmodi ordinata, multò magis omnia praedicta, & praescripta, atque praeordina∣ta in lege aeterna, in libro aeterno, in voluntate & mente diuina euenient de necessitate huiusmodi ordinata, cùm omnipotens Dei voluntas nullo modo possit deficere vel fru∣strari, sicut decimum primi docet: omnia autem futura sunt aeternaliter praeordinata, & [unspec D] praescripta atque praedicta in voluntate & mente diuina, sicut corollarium noni, decimum quartum, ac vicesimum tertium primi, cum tricesimo quarto huius lucidè manifestant: Omnia ergo futura euenient de necessitate huiusmodi ordinata; cùm tamen de aliquibus hoc concedant, de praedictis videlicet in sacra Scriptura, de alijs verò negent. Qui verò sectam alteram profitentur, ponentes in omnibus & solis reuelatis, prophetatis, atque promissis diuinitùs necessitatem indefectibilem, & postquam talia fuerint, absolutam; ita quòd de nulla potentia possint deficere ab euentu, exorbitant in duobus. Primò, quia falsum affirmant; secundò, quia hoc dato, difficultatem non euitant. Primò, in∣quam, falsum affirmant, Deum videlicet necessitari nouiter & ligari, sicut potest haberi ex inductis contra responsionem proximo recitatam. Quis etiam audeat dicere omni∣potentem, & omniquaque infinitè perfectum, minus potentem, minus perfectum, mi∣nusque liberum nunc quàm prius, vna vice quàm alia, postquam videlicet aliquid reue∣lauit siue praedixit, quàm ante, cùm teste Iacobo, Apud eum non sit transmutatio, nec [unspec E] vicissitudinis obumbratio, Iac. 1.? Quod & qiunto primi ostendit. Quis etiam audeat dicere omnipotentem posse ad tantam impotentiam deuenire, vt non possit semel leuare vnam festucam, si tamen nunquam leuabit aliquam festucam, & hoc reuelet aut dicat, alicui hoc non potest? Quis etiam Christianus audeat dicere Christum, imò & totam Trinitatem cum toto exercitu Angelorum non potuisse praeseruasse ipsum à morte, Chri∣stumque non potuisse adhuc Patrem rogasse, nec Patrem filium exaudisse? Quis nega∣uerit Euangelium & vocem verissimam veritatis dicentis, An putas quia non possum ro∣gare Patrem meum, & exhibebit modò mihi plus quàm duodecim legiones Angelorum? Matth. cap. 26. Quis tandem audeat ponere os in coelum, & tam impiè blasphemare, vt dicat Deum non esse omnipotentem, contra omnia symbola, & contra totam sacram Scripturam, ac contra primam suppositionem primi? Quicunque etiam hoc praesumpserit

dicere, habet vlterius cum insipiente dicere, Non est Deus: nam si non est omnipotens, [unspec A] non est Deus, sicut prima suppositio primi docet. Amplius autem si reuelatio in pro∣prio genere, si verbum in aere, si vnus flatus debilissimi esse in aethere imponat neces∣sitatem Deo & futuris, multò magis incomparabiliter verbum intrinsecum Dei aeter∣num, quo omnia futura aeternaliter dixit & dicit, & reuelatio sua intrinseca & aeterna, qua Pater omnia futura Filio ac Spiritui Sancto reuelauit aeternaliter ac reuelat, sicut tricesimo quarto huius plenius est ostensum. Praeterea corrumpatur talis reuelatio vel praedictio de futuro, & corrumpitur omnis talis necessitas, ac tora reuertitur difficultas. Item tunc casa necessitatis istius esset reuelatio seu praedictio prophetalis. Sed quomo∣do prophetans Londini de actibus liberis futuris hominis qui est Romae, puta Papae vel Imperatoris, cum necessitat ad liberos actus suos, cùm nihil penitus faciat circa ip∣sum? Quomodo etiam si Propheta moriatur priusquam de quo prophetauit nascatur, [unspec B] ipsum necessitat? Et si quis recurrat ad Deum, & ad actionem atque neccessitationem diuinam, suppono quòd Deus post prophetiam nihil aliud faciat circa illum de quo fu∣erat prophetatum, quàm aliàs fuisset facturus: scit enim ipse quae aliàs fuisset facturus. Quòd etiam prophetia, vel quaecunque praedictio necessitatem imponat, est contra Philosophum 1.* 1.1 peri hermenias vlt. sic dicentem; Nec hoc differt, si aliquis dixerit ne∣gationem, vel non dixerit; manifestum est enim quòd sic se habet res; vel si hic quid affirmauerit, ille verò negauerit; non enim propter affirmare vel negare erit vel non erit.* 1.2 Cui & concordanter Glossa super illud Matth. 1. Hoc autem totum factum est, vt adimpleretur quod dictum est à Domino per Prophetam dicentem, Ecce virgo in vtero habebit, &c. recitante Glossa Thormae sic ait, Potest dici quòd, Vt, non ponatur causa∣liter: non enim ideo impletum est, quia praedictum fuit, sed potius ideo praedictum fuit, quia implendum erat. Ponatur autem consecutiuè, sicut & in Genesi, Suspendit alterum [unspec C] in patibulo, vt coniectoris veritas probaretur, quia vno suspenso, coniectoris veritas est probata; Sic & in hoc loco intelligendum est, quod hoc facto quod praedictum est, prophetia impleta est; quod tamen secundum hanc seriem in glossa veteri non inueni, sed sic inueni in ea, Prophetia signum est praescientiae Dei, Quia quod dixit, certum à Deo praesciri, & ideo ab homine debet teneri, nullum autem signum quod desig∣nat, efficit, sed tantum significat quod ostendit, sicut prophetia non necessitatem facit eorum quae praedicit, sed signum est praescientiae Dei: Et infra, Non est necessitas rerum ex cloquio prophetarum, sed sola exhibitio veritatis; prophetia non facit necessitatem eorum quae dicit, sed signum est praescientiae Dei. Amplius autem, etsi esset verum quod dicunt, nequaquam perplexitatem huius inuolucri euolueret, sed magis inuolueret, ac multipliciùs implicaret: Reuelet namque Deus Christo vel Michaeli de futuris omnibus, quod haec erunt; tunc secundum hypothesin de necessitate omnia ista erunt. Rursum reuelet Deus [unspec D] cuipiam, vel praedicat quod iste Paulus viator liberè & contingenter ad vtrumlibet fa∣ciet hunc A actum, & hoc sine aliqua conditione tacita vel expressa; Hoc etenim po∣test Deus; sic enim scit quaecunque futura, quod & potest ostendi per praemissa, qua∣dragesimo octauo & quadragesimo quinto huius; Paulus ergo faciet A liberè, & con∣tingenter aequaliter, quia sic fuit praedictum; & etiam necessariò, quia secundum hypo∣thesin omnia reuelata diuinitus, & praedicta de necessitate euenient. Praedicat quoque Deus alicui merita & peccata, saluationem & damnationem huius & illius; tunc ista de necessitate euenient; Quare & huius hypothesis positores habent concedere, quod neces∣sitas, libertas contradictionis & contingentia ad vtrumlibet meritum & peccatum & similia non repugnant, sed amicabiliter ad inuicem sociantur, quod tamen omnino satagunt eui∣tare. Adhuc autem errores erroribus cumulando respondent vlterius affirmantes Deum non posse singularia reuelare, maxime in materia contingenti. Verum sic dicendo, omni∣potentiam [unspec E] Dei latissimam nimis angustant, mutilant & detruncant; aut si hoc vellent, & non valent, quid prohibet Deum omnipotentem dicere & asserere aliquod singulare contingens, & hoc singulariter, quod & vt scit certissimè, esse verum? quid prohibet Deum reuelare in proprio genere Christo, Mariae, vel Michaeli aliquod singulare con∣tingens, sicut & in verbo reuelat? Quis audeat dicere Christum non nouisse, nec Deum sibi reuelare in proprio genere potuisse, quos aut quem venit redimere, ac re∣demit, pro quibus aut quo orauit, & alia multa fecit? Quis audeat dicere Christum nunquam nouisse, nec vnum quidem viatorum saluandum vel damnandum, cùm ipse∣met dicat,* 1.3 Ego scio quos elegerim, Iohannis decimo tertio? qui & specialiter orauit pro Petro, ne deficeret fides sua, Luc 22. Quis etiam praesumpserit affirmare Christum non nouisse

[unspec A] quod Iudas eum traderet, & finaliter damnaretur? quis in tantum Euangelijs contradicat? aut quis praesump serit affirmate Christum non potuisse dicere, Iste hoc faciet & hic illud, cùm de Iuda praedixerit, quòd eum traderet, & vae damnationis incurreret? & de Petro, quod eum negaret, sicut ‖ 1.4 Euangelistae contestantur? & de Paulo, quod portaret nomen suum coram gentibus, & regibus filijs & Israel Act. 9?* 1.5 Cur etiam non possit singulare huiusmodi reuelari atque praedici, cùm hoc non sit ex defectu potentiae actiuae in Deo qui reuelare de∣betet, sicut nullus ignorat, nec ex defectu potentiae passiuae & receptiuae in Angelo vel ho∣mine, qui reuelationem susciperet, nec ex defectu potentiae singularis huiusmodi reuelan∣di, cùm Deus posset hos defectus supplere de plenitudine potestatis? potestque homo per se vel per alium hominem propositioni singulari huiusmodi adhaerere, potest quo∣que homo talem propositionem, sicut est possibile homini alteri reuelare: est ergo hic & ibi potentia requisita. Etiam si homo per se vel per alium ista potest, multo magis per [unspec B] Deum, & Deus per eum. Quae insuper ratio diuersitatis, vel diuersitas rationis, qua∣re Deus potest reuelare, & dicere singularia de praeterito & praesenti, & non de futu∣ro, cùm omnia sciat intrinsecè, aequè certè, sicut ostendit trigesimum primum huius? Isti quoque ‖ 1.6 videntur vtrumque testamentum neglexisse. Vt autem de plurimis pauca re∣censcam, Ecce in Genesi scribitur manifestè quot & qualia Deus Abrahae praedixit arque promisit in ipso, & in semine eius implenda, Genesis duodecimo, decimo quinto, & de∣cimo septimo; vbi singulariter specificat, quod in filio, nomine Isaak, quem pareret sibi Sara isto tempore, in anno altero, proximo scilicet tunc sequente, nec quacunque Sa∣ra,* 1.7 sed Sara vnica vxor eius, cui & promisit, quod ex Isaak nationes & Reges & po∣puli o••rentur; Vbi etiam de Ismaele praedicitur, & promittitur isto modo, Multiplica∣bo eum valde, Duodecim Duces generabir, de quo similiter supra 16. Hic erit ferus, &c. hanc etiam promissionem de Isaak in holocaustum singulariter iam peracto iuramento [unspec C] firmissimo, quia per semetipsum Dominus confirmauit, infra 22. Quid etiam posset singulariùs reuelari, siue praedici, quàm quod Dominus per Ioseph de Pincerna, & Pistore Regis Pharaonis Genesis quadragesimo reuelauit? Quid singularius illa benedi∣ctione prophetica, qua Iacob Ephraim & Manasiem commutatis manibus benedixit, Genesis quadragesimo octauo? Quid singulariùs praedictionibus Domini tam multis de Mose & Aaron, ac Pharaone & eorum operibus, quas principium Exodi planè scribit? Quid singulariùs praedictione repulsionis Mosis à Ducatu populi in terram promissionis, & mortis ipsius, ac substitutionis Iosuae, ac introductionis per eum, sicut Historia Nu∣merorum & Deuteronomij manifestat? Quid singularius reuelatione de Saule, primo Regum nono & decimo, ac reuelatione de Dauide primo Regum decimo sexto, & post fre∣quenter? Quid singularius reuelatione facta Ieroboamo per Ahiam, quod regnaret super decem tribus Israelis tertio Regum vndecimo? & infra decimo tertio; De Iosia & altari in [unspec D] Bethel? & inferius 22. ac 2. Paralip. 18. de Zedechia & Achab non reuersuro de praelio per Micha••iam? quid singularius praedictione prophetica hac Elizaei, In tempore hoc, cras mo∣dius similae vno statere erit, & duo modij hordei statere vno in porta Samariae, & duci cui∣dam non credenti, Videbis oculis tuis, & inde non comedes, quarto Regum septimo? Aut quid specialius prophetatione Elizaei de Hasaele regnaturo & mala facturo, intra eiusdem octauo? Quid etiam singularius prophetijs de Babylone, de Ierusalem, Zedechia, Nabucho∣donosore, Beltshazzar, Cyro, & de pluribus alijs per Esaiam, Ieremiam, Ezechielem, Da∣nielem, caeterosque Prophetas? Haec pauca de veteri testamento: Nunc autem de nouo, sunt aliqua breuia breuiter proferenda. Quis ignorat promissiones, praedictiones & prophetias singularissimas de Iohanne praecursore, & de Domino Saluatore, atque de virgine gloriosa? quis non audiuit aut legit illud Grabrielis Lucae primo, Vxor tua Elizabeth pariet tibi filium, [unspec E] & vocabis nomen eius Iohannem, &c. erit magnus coram Domino, & vinum & ciceram non bibet, &c. & illud Zachariae, Tu puer Propheta altissimi vocaberis, &c? & illud ite∣rum Gabrielis, Ecce concipies in vtero, & paries filium, & vocabis nomen eius Iesum, hic erit magnus, & reliqua gloriosa? & illud Elizabethae, Beata quae credidisti, quoniam perficientur ea quae dicta sunt tibi? & illud virginis gloriosae, Beatam me dicent omnes generationes? & illud Simeonis, Ecce positus est hic in ruinam & in signum cui contradicetur, & tuam ipsius animam pertransibit gladius, Luc. 2. Aut quis ignorat quae & qualia Christus se facturum praedixerat, & passurum? aut quomodo praedixit, quod Iudas eum traderet, quod Petrus eum negaret, atque per martyrium sequeretur, & quod Iohannes, quem diligebat, sic maneret donec ipse veniret, sicut ‖ 1.8 Euangelistae contestantur? quod eti∣am Paulus portaret nomen suum coram Gentibus, & Regibus, & filijs Israelis, & quan∣ta

eum oportuit pro nomine Christi pati, sicut historia Act. 9. docet? de quo & infra 21. [unspec A] Agabus satis singulariter prophetauit. Amplius autem non dubiè, sed certissimè affirman∣dum omnem veram prophetiam, licet generaliter prolatam, fuisse intellectam, & praedictam salutem eo Spiritu Sancto, qui locutus est per Prophetas specialiter & distinctè, imò singulari∣ter & discretè de illo vel de illis, de quo vel de quibus fuit, est, vel erit impleta; Nam alias ignoranter, incertè, in vanum, & fatuè loqueretur, quod vno breui exemplo sufficiens re∣puto confirmare: Beatus siquidem Petrus, Fratres, inquit, oportet impleri Sripturam, quam praedixit Spiritus Sanctus per os Dauidis de Iuda, &c. Scriptum est enim in lib. Psalmo∣rum, Fiat commemoratio, aut secundum literam veriorem, fiat commoratio eius deser∣ta, & non sit qui inhabitet in ea, & Episcopatum eius accipiat alius. Act. 1. Haec autem in li∣bro Psalmorum, Psalmo scilicet 108. erant generaliter prophetata; tantum ergo necessitant prophetiae generaliter, sicut & singulariter prophetatae; & quicquid Spiritus Sanctus gene∣raliter prophetauit, potuit & singulariter prophetasse. Haec ergo contra opinionem trige∣simam [unspec B] tertiam, & contra eius hypothesin praelibatam; Quapropter multum mirabite & quam admirabiliter admirandum videtur, quomodo viri g••ari audent in tanta materia tantam suppositionem, tam dubiam, tam incertam, imò quae tam probabiliter apparet falsa, & op∣posita eius vera, tam plane supponere, velut primum principiū per se notum. Dignum nam{que} videtur quod esset conclusio violentis rationibus demonstrata, non suppositio gratis sum∣pta; Et si quis eam probare voluerit, ponderet quae so fideliter proprias rationes, & contrarias rationes.

Notes

• * 1.1

  Philosophus.
• * 1.2

  Glossa.
• * 1.3

  Iohannes.
• ‖ 1.4

  Euangelia
• * 1.5

  Acta.
• ‖ 1.6

  videntur, vt respon∣dent, testamentum
• * 1.7

  Genesis.
• ‖ 1.8

  Euangelia