[Secreta mulierum et virorum]

Textus

¶Vbi sciendū ē {quod} in quibusdā mulierib{us} ē maior dolor {quam} in aliqⁱ{bus} qr ī quibusd accidit {quod} fet{us} quando{que} preten dit manum. quando{que} pedem que omnia sunt nociua. & tunc obsitrices fetum diligenter retrudunt & ex illo gene ratur magnus dolor ita {quod} plures mulieres nisi fuerint val de fortes debilitantur vs{que} ad mortem accidit quando{que} eciam in partu mulieris {quod} corrumpitur vulua mulieris vs{que} ad anū ita {quod} ista duo foramina fiunt vnum & tunc obsitrices discrete vtuntur quodam vngento vngentes vuluam quia retrudunt matricem & sic matrix sepe leditur & vulneratur ideo bene necessarium est in partu mulierum vt habeantur discrete mulieres in hoc opere experte Didi ci hoc autē a quibusdā mulieribus {quod} quando fetus preten dit caput in exitum tunc bene vadit negocium quia tunc alia membra faciliter sequuntur & sic fit leuis partus

¶Hic autor ponit vnum notabile & est satis notumex

textu ¶Sed est notandum {quam} qūando fetus preponīt pe∣dem vel manum non potest bene exire quia tunc iacet ob••i que in vno latere & maxime stimulat & tunc mulieres re trudunt & retrudendo fit maximus dolor & quando vulua mulieris est arta & fetus magnus ē & tunc oportet fieri ruptura vs{que} ad anum Et illud maxime contingit in mu lieribus pinguibus quia pinguedo earum facit strictum & artum meatum

¶Sed circa ea que dicta sunt dubitacio oritur omnibus mirabilior vnde scilicet veniat puero iacenti in matrice nutrimentum cum matrix vbi{que} clausa est ¶Iuxta {quod} notandum {quod} quaudo fetus est clausus in matrice. virtu te naturali in tali complectione occulta. Primo inter omnia nascitur quedam vena que perforat matricem & a matrice procedit vno tramite vsque ad māmillas modo quando fetus est in vtero tunc indurantur mamille mulie ris quia tunc substancia menstrui fluit ad mammillas propter clausuram matricis & ideo substancia menstruosa forciori decoctione decoquitur & vs{que} ad colorem lactis dealbatur & illud lac mulieris vocatur & sic illud illo mo do decoctum nutritur per talem venam ad matricem & ex hoc autem fetus nutritur tan{quam} de proprio & naturali nutrimento & hec est vena que in textu fetus ab obsitri∣cibus abscindit in vmbilico & ideo videtur in puero noui ter nato {quod} vmbilicus eius sit ligatus cum aliquo filo ne aliquid exiat de cor{per}e eius per hanc ven••m que abscisa est

a matrice in vtero materno cum pendicula ex parte mu lieris & pendet in vtero matricis annexa

¶Hic autor mouet vnū dubiū vt patet in textu Nota secundum aristotilem .x^o. methaphisice tunc ista vena & vmbilicus debent esse ad nascencia vel cōnascencia quia matrix mulieris & vmbilicus pueri coniunguntur median te illa vena ita {quod} cibus transit ad mammillas mulieris ad vmbilicum mediante illa vena ¶Nota vmbilicus di recte est in medio corporis in homine bene formato vt mediante ipso cibus equaliter influatur omnib{us} membris a māmillis mulieris Et dicitur vmbilicus ab vmbo onis qd est media pars clipei & ycos custos quasi custos vm bonis medij in corpore ¶Dubium est quare in mulierib{us} māmille sunt supra & in aliis ainmalibus infra Responde tur {quod} causa est duplex Prima si māmille mulierum infra impedirent transitum ideo natura sagax sic ordinauit Sz vacca capra & alia animalia habent quatuor pedes ideo māmille nō impediūt trāsitū Secunda causa ē qr ī mulieri b{us} a corde dependet calor Et ille calor extendit se vs{que} ad māmillas ideo habent eas in pectore iuxta cor Sed in brutis maxime dependet calor ab epate Et ideo influitur calor ad māmillas ideo sunt infra & sic melius mulgent & lactantur a fetu Dices quare viri nō habent mamillas Ideo qr viri nō patiuntur menstrua & non nutriunt pue ros & ideo nō ē necessariū eos habere Sed habēt summe paruas sicut mulieres habent testiculos valde paruos ¶Vtrum melius valent {per}ue māmille {quam} magne Dicēd

est {quam} mediocres sunt melius valentes Vnde magne non sunt vtiles quia in ipsis est calor diffusus hinc inde & nō habent multum de calore & ibi est mala digestio Eciam parue non valent quia ibi est modicum nutrimentum ¶Nota {quod} fetus in vtero secundum nutrimentum dispo∣nitur & ideo mulieres impregnate prohibentur vt caueāt se a fortissimo pot•• sicut est vinum forte quia nō possunt bene digerere illum potum & potus fortis non competit fetui cum adhuc ipse sit multum tenuis & debilis Sicut di cit aristotiles secundo phisico{rum} {quod} sicut peccatum est in na tura sic eciam est in arte & hui{us}modi declaracio multum valet ad manifestacionē intenti Vnde sciend {quod} monstra siue peccata in natura vocātur illa indiuidua alicuius spe ciei que in aliqua parte corporis cursum cōmunem illius speciei excedunt s••cut contingit videri in hominibus haben tibus nisi vnū pedē vel tantū vnam manum & sic de aliis Istud autem miraculum accidit multis modis aut enī ex diminucione materie aut ex superhabundancia Ex dimi nucione vero cōtingit pluri{bus} modis Primo modo dimi nucio attribitur materie in se & tunc cum membra princi palia puero debent formari natura sagax & ingenio facit vt complecius potest Et istis dispositis ad formacionem ceterorum mēbrorum studet & ideo ex materia quam ha bet facit {quod} potest & format partem diminutam quādo di minucio est in materia & ideo contingit error Et ideo cō tingit caput aliquando esse maius {quam} natura requirat illius indiuidui particularis sic generati

¶Hic autor exequitur intentum suum de modo generā di monstra & adducit similitudinem Et vult {quod} natura si∣mulatur arti quia ars primo format & edificat bonum fundamentum postea studet edificare super illud fundamē tum si tunc natura prius membra principalia & magis necessaria format scilicet cor epar cerebrum & testiculos Et postea minus principalia sicut manus pedes & brachia Et si defectus est in materia tunc melius est esse magis principalia {quam} minus principalia ¶Nota duplex est na∣tura quedam intendens. alia producens. modo natura intendens non errat quia quod melius est semper intendit Sed producens quando{que} errat sed hoc est ex parte habū dantis vel deficientis ita {quod} monstra fiant secundū defect{us} dupliciter Aut secundum quantitatem discretam••. sic {quod} quando{que} generatur vnus reuera cum vno pede vel cum quatuor digitis in vna manu Aut secundum quantitatem continuam sic generatur aliquis cum nimio capite vel cū nimia manu Si per abundanciam fuerit hoc eciam est dupliciter Aut secundum quantitatem discretam sic quan do{que} generantur homines habentes duo capita vel sex di gitos in vna manu & sic de aliis Aut secundum quantita tem continuam sic generatur aliquis cum maximo capite preter c••rsum cōmunem illius speciei ¶Nota monstrū dicitur eo {quod} monstrat se videntibus quia omnes diligim{us} videre monstra propter amirari vnde monstra sunt sic m tēta a natura {per} accidēs & nō {per} se Vnde si natura nō pos∣set perficere siue producere quin{que} digitos in manu pro

duceret quatuor vel tres in vna manu secundum exigen ciam materie Diceres quare tunc fiunt monstra ad hoc dicunt philosophi {quod} fiunt ad exornacionem & decoracionē vniuersi nam dicunt sicut diuersi colores in pariete existē tes decorant ipsum parietem Sic eciam diuersa monstra ipsam vniuersum exornant mundum ¶Item monstra eciam maxime fiunt per influencias celestes quia quando{que} regnat specialis perstellacio Et ab illa diuerse figure influuntur vnde expertum est {quod} generati sunt duo gemel li ramifici in dorsu habentes duo capita distincta vel mē bra & distinctas manus & non pedes