[Secreta mulierum et virorum]

Commentum

¶Hic autor in{pro}bat Auicennam & opinionem 〈◊〉〈◊〉 ¶Et nota racionem {con}mentatoris {pro}bando {quod} 〈◊〉〈◊〉 ex semine dicuntur specie sic {quod} agens est 〈◊〉〈◊〉 & recipiens diuersi & tunc receptum erit 〈…〉〈…〉 {pro}pagatis & a putredine generatis sic est {quod} materia 〈◊〉〈◊〉 alia scilicet semen & putredo· Item agencia 〈…〉〈…〉

sicut 〈…〉〈…〉 ¶Incorpora•••• 〈…〉〈…〉 a quibus 〈…〉〈…〉 pagatis sic illi 〈…〉〈…〉 fit & generat 〈…〉〈…〉 seis illi d••n̄t specie ¶Nota impossibile est 〈…〉〈…〉 vniuersale quia planete nō possunt sic cōcurre•••• 〈…〉〈…〉 fit dilunium {per}ticularent si omnes planete 〈…〉〈…〉 in hoc frigido signo piscium quia illud signum est 〈◊〉〈◊〉 frigidum ideo contingere posset dilunium tamen 〈◊〉〈◊〉 in vna regione quā illud signum respicit & sic non 〈◊〉〈◊〉 fieri nisi miraculose ¶Legitur enim {quod} factum fuit 〈◊〉〈◊〉 vniuersale propter maliciam hominum de illo hoc nihil ad propositum cum naturaliter loquamur E•• dictis nota per ex{per}ienciam videmus nos {quod} tempore yemali in vna regione plus generatur de aqua & in alia regione op posita vbi est estas plus generatur de aere & igne secun dum cursum planetarum Respondeamus & dic••mus {quod} quedam sme semine generantur & causam hui{us} generaci onis reddit philosophus quarto methero{rum} dicens calor dis gregans corpus mixtum facit hoc {quod} subtile extrahit & re linquit grossum & non est absolute calor sed est virtus cō stellacionis & celestis Et intencio ph̄i est {quod} materia ex q̄ animal sme se••e nascitur ē aliqua humiditas subtilis in qua quid calor naturalis sepe agit ex parte celi quid pro porcionatus est materie in quam quidem materiā forma talis animalis debet introduci hanc humiditatē ca••or ce

lestis iam dictus segregat a qualibet {per}te grossi terrestris & secundum intencionem philosophi octauo methaphisice hec generacio est vniuoca saltem virtualiter non autem formaliter per hoc soluitur dubitacio quam quid faciunt dicentes omne quod generatur vniuoce ex sibi simile ge∣neratur in specie verum est virtualiter Circa hoc notan∣dum {quod} ex eadem materia plura animalia imperfecta nas∣cuntur vt ex stercore equi nascunt musce. vespes & plu ra consimilia diuerse speciei & diuersi coloris & figure ge∣nerantur

¶Hic soluit dubitacionem & respondet secundum inten∣cionem suam ¶Nota secundum albertum talis est mo dus generacionis animalium ex putredine {quod} calor solis quando pretenditur vs{que} ad materiam putridam tunc ex∣trahit humidum subtile ab illa materia & generantur que dam pellicule exterius ita {quod} calor interior non permittit exire & tunc virtute solis ille calor qui est in materia pu∣trida petit exitum & impeditur & ex tali motu sursum & de orsum generatur quid spiritus pulsans mediante quo spi∣ritu vita producitur in tali materia Et si querat vtrū ille spirit{us} pulsans sit substācia vel accidens Dicēd {quod} est sub stancia quia mediante virtute formatiua ille spiritus agit & quia agens non nisi mediante substancia producit ideo necesse est illum spiritum esse substanciam Et ille spiritus est corpus subtile generatum ex subtiliori parte materie putredinis. Sed dubitatur vtrum ille spiritus sit anima tus vel inanimatus ¶Dicendum est {quod} ille spiritus non

est formaliter animatus sed virtualiter. quia educit ani mam viuere effectiue de illa materia putredinali Et ideo dicit Auicenna duodecimo methaphisice in illa digressione vbi improbat auerroim platonem & theumixtium {quod} ex pu tredine generantur rane· Sed autor dicit calor solis at trahit humidum a putredine probo per experienciam· acci pio vnum murem putredinalem & ponam in locum vbi sunt radij solares in vigore inuenīo {quod} calor solis facit ex alare totam materiam muris ita {quod} nihil remanet nisi pellis ¶Nota generacio septimo methaphisice diuiditur quia quedam vniuoca quedam equiuoca Equiuoca est qn̄ formaliter generans & genitum differunt specie vt si ge neratur mus de terra &t̄ Vniuoca est quando generans & genitum conueniunt specie vt homo generat hominem vel equus equum Et ex illo soluitur dictum philosophi sep timo methaphisice quando dicit omne quod fit a simili suo in specie fit. verum est de generatione vniuoca sed non equiuoca ¶Nota animalia generata ex putredine non habent semper eundem colorem. speciem vel figuram Ra cio est quia ista differunt specie modo quecun{que} differunt specie eciam differunt figura & in colore naturali quia ista consequuntur formam

¶Causa autē diuersitatis isto{rum} animaliū est diuisio semi nis in matrice & illud autem est verum principaliter in animalibus perfectis Et est notandum {quod} in matrice mu lieris plures sunt cellule quādo tunc semen decisū a patre

sic colligitur {quod} in vna qua{que} cellula matricis semen sic re cipitur tunc est modus generacionis plurium fetuum & ille modus generacōis respectu animalium im{per}fectorum accipit simile ita {quod} inest aliquod loco matricis & aliquod loco seminis Et ideo talis humiditas diuiditur per loca eductionis fetus in putrefactis ¶Et ideo multipli∣cantur talia animalia Et causa similitudinis talium ani∣malium est similitudo humidi educti de corpore in partes homogenias Et diuersitas speciei talium animalium sumi tur per oppositum scz per humidum eductum in partes eu trogenias

¶Hic autor infert causam quare aliquādo plures pue∣ri nascunt vnde plures sunt cause pluriū fetuum {per}ticula{rum} ¶Prima ē diuisio semīs in cellulas & nō ē sufficiens qr ex{per}tum est {per} obsitrices {quod} semel qued domina pe{per}it mas∣sam carneam continentē septuaginta figuras hominum modo certum est {quod} non sunt tot cellule matricis ¶Secunda causa est habundancia seminis & tunc diui ditur & spargitur & fiūt plures fetus ¶Tercia cā est qr quando mulieres in coitu nimis se mouentur & tunc cir∣cundispergitur semen & tunc fiunt plures fetus

¶Quod autem qued animalia generata sunt longa & stricta & qued breuia hoc est ex diuersitate {con}plectionis qr ex colerico calido & sicco generatur corpus longū strictū & gracile ideo {quod} color in eo multum extēditur Ex flegma tico. frigido & humido generatur animal breue & latum quia humor aqueus est multum dilatabilis & frigiditas

non multum extendit ipsum Sed ex sanguineo calido & humido generatur animal medium inter longum & breue propter calidum & humidum temperatum Sed ex melan∣colico generatur animal strictum & breue quia frigiditas non permittit ipsum extendi & siccitas non {per}mittit ipsum dilatari Ex colerico autem accidentali & adusto genera∣tur ainmal longum & valde gracile quia feruor caloris e¦ius multum extenditur. & siccitas mediata attenuatur ¶Et est notandum {quod} colericus est crocei coloris vt frequencius Et sanguineus rubei coloris Et melancolic{us} nigri coloris. Et flegmaticus albi coloris. Et quorum natura permixta fuerit horum & qualitas & color neces∣sario permixtus erit. Sic ergo in hoc capitulo habemus modum generationis animalium inperfectorum & quo∣modo plures fetus simul fiunt tam perfectis {quam} in in{per}fec¦tis & quare aliquod animal est longum & aliquod breue