VTRIVSQVE ACADEMIAE CANTABRIG. & OXON. Praeclaris Luminibus ac Ornamentis; coeteris∣que Sacrae Theologiae candidatis, & sin∣cerioris Literaturae Studiosis Gratiam & salutem in CHRISTO IESV.

SIquanto amoris studio Vtramque Academiam persequor, tanto Honoris testimonio adornare eas possem (Ʋiri Clarissimi) certè quidem hoc qualecunque Opus meum, vestro praesertim nomini inscriptum, usque adeò excellens & singulare fuisset, ut nec ad conciliandam gratiam Cujusquam, nec ad veniam deprecandam Praefatione a∣liquâ indigeret. In quo tamen si quaefortè vobis occurrant (ut sunt sanè plurima) nullo hactenùs, ex nostris parti∣bus, Authore praevio, in medium prolata; vestrae perspi∣cacitatis erit, quanti momenti illa fuerint, dijudicare: quorum duntaxat Apices aliquot saltem attingere operae∣pretium esse duxi.

Sacramento Eucharistiae Resp. Christiana nihil un∣quàm sublimius, nihil sanctius habuit atque Augustius, Page  [unnumbered] quo Christiani quodammodò in Christum ipsum transfor∣mamur. Hujus Institutionem in frontispicio libri, ex a∣liorum placitis, MISSAM appello: quam vocem ali∣quis fortassis omissam nimis velit. Quin estotu bono ani∣mo, quisquis es pius zelôtes, & Papisticae Missae exosor vehemens. Etenim nomen [Missa] secum omen suum apportat, quod cum à Dimittendis ijs, qui Eucharistiae participes esse nolunt, ortum suum traxit, Romanam Missam planè ingulat, quae (veluti Amasios suos) Spectatores meros omnibus lenocinijs ad se allicit atque invitat; ac si in illo uno Theatrico spectaculo Religio ip∣sa Christiana ferè tota consisteret: quos tamen Antiqui∣tas Catholica, apud Graecos 〈 in non-Latin alphabet 〉, apud Latinos Dis∣cedere iussit; & in persistentes, ut in homines praefra∣ctos & impudentes, graviter acerbéque invecta est. Haec de Operis Titulo praefari mihi libuit, nè in isthoc voca∣bulo Missae, veluti in ipso vestibulo, impegisse videar.

Ex parte Operis primâ, quam Practicam dicimus, constat Institutionis Christi Canones decem, per Tri∣dentinos Canones, in Romana Missa perfringi ju∣giter & violari; sed maiori nè impudentiâ, an impietate difficile est dicere: nam in Depravationibus istis patro∣cinandis mille annorum Consuetudini universali antepo∣nunt sequioris aetatis Diutissimè, scilicet, retentam (ut aiunt) trecentorum annorum modernae Ecclesiae Romanae (en!) sapientioris usum contrarium. De∣indè Praeceptum praximque Apostolicam à Pontifi∣ce Rom. Abrogari posse garriunt: quin & adversus Exemplum Christi, multis retrò seculis vel ab ipsis Rom. Pontificibus sanctè religiose{que} observatum, ob∣tendunt Consuetudinem contrariam habendam es∣se Page  [unnumbered] pro lege: hoc parum est, quià, quamvis de contrario Praecepto Christi constaret, nihilominùs Ius ipsum divi∣num à Pontifice Romano relaxari posse, Iesuita blasphemo ore pronunciat.

Sequitur pars altera, quam Dogmaticam nomina∣mus, in multa Membra se diffundens, ità tamen ut ho∣rum verborum Christi [HOC EST CORPVS MEVM, &c.] Expositioni literali Mysterij Romani de Eucharistia moles tota nitatur. Quanquàm dùm in istis explicandis Adversarij nostri, Tridentinorum Pa∣trum spiritu afflati, Tropum omnem ab eisdem longè exulare iubent; ipsi tamen (quae est vertigo mera) Tro∣pos sex, velint nolint, coguntur agnoscere. Porrò in una particula [HOC] totius Controversiae cardo verti∣tur: de qua cum quaeritur, quid ea propriè designet, Pon∣tificij Doctores in duas, eas{que} contrarias, Opiniones distra∣huntur. Alij enim per, Hoc, Christi corpus denotari vo∣lunt; alij ad aliud (quod ipsi commenti sunt) Indivi∣duum Vagum Pronomen illud referunt: ità ut utri{que}, Andabatarum more, à se invicèm vapulent, dùm hi priorem sententiam prorsùs Absurdam, illi posteriorem Absurditatum plenam non dicunt modò, verúm etiam solidis Argumentis evincunt. Iam igitur, hoc uno fundamento ipsorum Pontificiorum Contradictioni∣bus (ut olim Turris Babel) diruto at{que} dejecto, alia de Transsubstantiatione, de Corporali Christi Praesen∣tia, Coniunctioneque cum corporibus Communi∣cantium, de propriè dicto Sacrificio, & de divina deni{que} Adoratione, superstructa portentosa Dogmata omnia corruere, & labefactari necesse est. De singulis, si pla∣cet, pauca delibemus.

Page  [unnumbered] Primo in loco Trans•ubstantiationis non Dogma modò, sed & vox ipsa (multò aliter quàm pisces) novita∣te sua foetent. Ecquid habent, quod opponant? nonnihil, nempè, Patres antiqui (inquiunt) de Conversione hujus Sacramenti verba facientes, Transformationis, Tran∣sitionis, Transmutationis, Transelementationis vo∣cabula frequenter usurpârunt: unde ipsissimam suam Transsubstantiationem dilucidè probarigens Romana clamitat & vociferatur. Cum tamen Adversarios no∣stros minimè lateat, eosdem Sanctos Patres pariliberta∣te sermonis iudicij{que} synceritate easdem voces singulas ad alias conversiones transtulisse, ut (exempli gratiâ) nunc Verbi praedicati in Auditorem, nunc Corporis Chri∣sti in Ecclesiam, nunc hominis Christiani in Christū, nūc deni{que} Corporum Christianorum in ipsam Chri∣sti carnem. Ʋndè sequitur, quâ ratione praeclari isti Disputatores unam duntaxat Transsubstantiationem astruere conantur, eâdem ex ipsa lege Parium (ô homi∣nes miserè fascinatos, alios{que} miserrimè fascinantes!) qua∣tuor alias tenentur admittere.

In Membro tertio partis Dogmaticae quaestio de Cor∣porali praesentia Christi in Eucharistia agitatur; quae{que} hùc pertinent omnia ad hoc unum Caput reducuntur; Quid sit illud, quod, iuxta Christi institutionem, iam dicitur [Corpus meum?] Hoc Catholica Ecclesia per multa secula ab Apostolicis us{que} temporibus nullum aliud esse credidit, quàm quod à B. Virgine natum, u∣num, uno in loco Definitum, seu circumscriptum, Organicum quo{que}, & demùm Sensuum omnium absolutissimâ integritate juxtà & Gloriae perfectione cumulatissimâ praeditum. At quod Romanenses Car∣bonarijs Page  [unnumbered] suis Discipulis obtrudunt, Deus bone! quale Corpus, & quàm minimè illud MEVM? Primò (id enim natura Transsubstantiationis necessariò exigit) Corpus, quale Pistores pinsunt, ex pane confectum; mox Corpus (nam{que} hoc discontinuitas locorum per se postu∣lat) multiplex, quale Geryonis illud fuisse fingitur: post, Corpus, (quià non definitivè in loco) quale esse nullum potest, Infinitum: dein Corpus, (quia totum in qualibet parte loci) quale quis vix somniare potest, Paraphysicum: insuper Corpus (ut ipsi aiunt) omni movendi, sentiendi, intelligendique facultate desti∣tutum, id est, coecum, surdum, exanime: Corpus de∣ni{que} nullis non sordibus cuiusvis sterquilinij, & locorum, quae honestè nominari non possunt, inhonestissimorum obnoxium. Qualia Opinionum portenta, ut omninò Hae∣retica, veteres Patres semper execrati sunt.

Ʋerùm enimverò diversarum aetatum subrancidas, Historias, si numeremus, Tredecim proferunt, in qui∣bus memoria de verissimae carnis, verissimique sangui∣nis Christi in Eucharistia Apparentiâ verissimâ Le∣ctoribus commendatur. In quibus Miraculis, tanquàm in Dei testimonijs omni exceptione majoribus Adversa∣rij nostri mirificè gloriantur; & dici vix potest quanto∣perè miseros mortales hâc una Persuasione sua dementa∣runt: cùm tamen haec verissima, scilicet, si ponderentur, vanissima esse singula apparebunt. In quem finem bonis illis Historicis valedicentes, rectà Scholas petimus, explo∣raturi an Scholastici eandem insanirent insaniam. Hi tantum abest ut istis Legendarijs fidem assensionemve praebeant, ut in eiusmodi Apparitionibus vel veram carnem Christi, vel omninò veram carnem inesse Page  [unnumbered] ausint non pernegare modò, verum-etiam contrariam hanc suam sententiam exquisitis rationibus defendere. Quanquam quid horum probatione opus est? quandoqui∣dem nemoferè est tàm muccosis naribus (modò non sen∣sus suos prorsus obstruat) cui non suboleat, imò qui non eas legendo planè odoretur, & persentiscat has fabulas à maleferiatis hominibus aniliter esse confictas.

Quarto, In Corporali sua (ut vocant) Christi con∣junctione cum Corporibus Communicantium ni∣hil aliud cernere licet quam Capernaiticam quandam stupiditatem; quoties Pontificios audimus antiquas suas canere Cantilenas: se nimirùm Dentibus terere, gut∣turibus deglutire, hoc est, ut nos quidem interpretamur, verè devorare; atque insuper hominum visceribus permiscere; imo tàm canum, murium{que}, nec non vilissimi cujus{que} animalis intestinis, quàm vllius etiam sanctissimi viri, qui illius particeps esse potest. Quis deinceps miretur fuisse olim qui Philosophos se dicerent, qui asserebant, Nivem sibi atram videri, Coelum consistere, & Ter∣ram motione suâ eâ{que} perpetuâ rotari?

Hosce scopulos praetervecti, in Contentionum labyrin∣thum dilabimur, de Sacrificio Missae, tot Amphibolo∣gijs & verborum involucris, tot Opinionum Antilogijs, ceu viarum anfractibus, & sinuosi Maeandris undique implicitam, ut abs{que} commoda aliqua Distinctione diffi∣ciles, imo impossibiles habeat explicatus; eò{que} magis, quòd apud veteres Patres (ut quod res est liberè fateamur) de Sacrificio Corporis Christi in Eucharistia Incruento frequens est mentio. quae dici vix potest quantopere quo∣rundam, alioqui Doctorum hominum, ingenia exercue∣rint, torserint, vexaverint; aut econtrà quam jactantèr Pontificiy de ea re se ostentent: cum tamen hic nodus uno Page  [unnumbered] hoc Distinctionis quasi cuneo facilè discindatur. Cor∣pus Christi dupliciter sumitur, velut Subjectum Cele∣brationis Eucharisticae, velut Objectum ejus. Si Subje∣ctivè accipiatur pro eo, cui externa Accidentia insunt, tùm non potest non Corporalem Praesentiam Christi designare: sin verò Objectivè tantùm, habitâ Relatione ad Christi corpus, vel ut olim in cruce pendentis, vel ut nunc in Coelo regnantis, Praesentiam duntaxat Symbo∣licam declarat; quoniam Objectum, licet rei cruentae, ut in Scaena, ipsum est tamen Incruentum. Id quod sex Argumenta, ex veterum Patrum testimonijs depromp∣ta, dilucidè demonstrant. Eadem igitur Distinctione quivis poterit ità prorsùs 〈 in non-Latin alphabet 〉, ut non habeant quod contrà mussitent. Quid? quod praetereà etiam Romana Missa Grandis Sacrilegij rea arguitur.

Ad extremum, extremae & nefandae Idolomaniae Rom. 〈 in non-Latin alphabet 〉 ipsum, quae est Sacramenti Eucharistiae divina Adoratio, in medium protrahitur; ubi id, quod adorant, Posse esse adhuc Panem, propter ferè infini∣tos Defectus, ipsi Adversarij ultrò concedunt: & Nos, Non posse illud non panem esse, juxta Ʋeterum sen∣tentiam, ex Rationibus circiter sexdecim evicimus: at{que} etiam quas Adorandi Formulas, ceu Pretextus, excu∣sationis ergò, sibi tanquàm larvas induxerunt, illis detra∣ximus, ut vultus eorum deformes horridi{que} appareant; us{que} eò ut illi Idololatricâ impietate Ethnicos aequare, Excusationis verò futilitate longè superare videantur. Quid tandem? tota ferè Missae defensio Maniche∣orum, Eunomianorum, Marcionitarum, Eutychia∣norum, aliorum{que} multorum Haerefibus scatet passim, ut in postrema nostra Synopsi, veluti in speculo, con∣templari Page  [unnumbered] quivis possit. Dùm ista literis consigno, ostensae sunt mibi, inter alias, Theses duae, quas Isaacus Ca∣saubonus▪ 〈 in non-Latin alphabet 〉 in Adversarijs suis, propriâ manu scriptis, post se reliquit. Prima, Iusta Causa est (inquit) cur Transsubstantiatio rejiciatur, ut evitentur Ab∣surda. Altera haec est; Veteres nunquam dixerunt destrui Symbola, sed semper de Signis locuti sunt, quasi de re ipsa. Quae quàm verae sunt, & juxta Vete∣rum sententiam ad Causam nostram oppidò necessa∣riae, nostri muneris erit suo loco copiosè ostendere. Prius∣quàm verò perorare mihi liceat, vos orandi estis (Viri or∣natissimi) ut de Adversariorum nostrorum Iniquitate, de meoquè erga vos studio ac Benevolentia nonnihil at∣texam.

Bellarmino, Alano, Maldonato, alijs{que} Romanae Missae Asserioribus suum, ut par est, ingenij acumen, exactum & perspicax ingenium, omnium de•{que} tàm humanae quàm divinae literaturae accuratam cognitionem facitè tribuimus; ità tamen vt in ijs, dùm nostros Theo∣logos criminantur, veritatem; dum suas opiniones defen∣dunt, constantiam; dùm Patres, Patres crepant, obiectant, inculcant, fidem modestiam{que} defideremus. Ʋt nihil de Eorum Iuramentis dicamus, quibus se obstrinxerunt, non sine aliqua notâ Periurij; quod Synopsis nostra Secunda satis super{que} declarat.

Ad nostram quod attinet Sacratissimā Eucharistiam; quia à Ministro Elementa consecrantur & benedicuntur, non minùs Sacramenta sunt, quàm est aqua Baptisma∣tis; quae tamen Istis non pudet probris suis contaminare, dum partem alteram merum Pistoris panem, alteram Oenopolae vinū nudū appellant nequitèr. Deindè (ut Page  [unnumbered] alias eorū Calumnias praetervolem) quòd eorum de Cor∣porali Christi Praesentiâ in Eucharistiâ fanaticam opi∣nionem, tanquàm impossibilem, propter implicitam Contradictionem, oppugnamus; Illi, quasi hoc esset Dei omnipotentiae detrahere, in nos impotentèr debac∣chantur. Si cui lubeat singulas Operis huius Sectiones percurrere, vix in aliquam incidet aut Obiectionem Adversariorum prosua Missa, aut Responsionem, aut deni{que} Scripturae expositionem quam non facilè observet ab alijs Pontificijs Doctoribus aut luculentâ ratione so∣lutam, enervatam, explosam; aut deni{que} (quod maius est) per receptas Ecclesiae Romanae doctrinas oppugnatam. Nae illa praeclara est istorum hominum constantia, qui si minùs viribus nostris, suâ tamen imbecillitate & dis∣sentione vincuntur, at{que} succumbunt.

Praetereà de Pontificiorum Doctorum versutia obstinacia{que} satis queri vix possumus. Versutia eorum cernitur cùm in rebus alijs, tûm praecipuè in abutendis veterum Patrum Testimoniis, sive per falsas Editiones Translationes{que} ea depravando; sive novo excogitato Commento illudendo; siue deni{que} adversis frontibus oppugnando: quorum omnium Exempla plurima Libri singuli sequentes vobis exhibent. Obstinaciae verò eorum specimen nullum potest esse illustrius, quàm (quod in altera Synopsi nostra videre est) ex Ʋeterum senten∣tijs facta Collatione Eucharistiae cum Baptismate. Illi ad sua Dogmata stabilienda de Praesentia Corporali Corporis Christi in Eucharistia, ipsius{que} adeò Adoratio∣ne Latreutica obijciunt Nobis, Patres negâsse Eucha∣ristiam esse nudum Panem. Nos reponimus, eosdem Patres paritèr negâsse, in Baptismate esse Aquam nu∣dam. Page  [unnumbered] At opponunt, Veteres Eucharistiam Sacrificium vocâsse. Nos rursùs, Baptisma quoque Sacrificium nominant. Illi, At apud Patres Eucharistia Sacramen∣tum Terribile & Venerabile dicitur. Regerimus nos, à Patribus moneri homines ad Baptisma, utpote quod venerandum sit, cûm Tremore accedere. Pergimus dein, & per sexdecim 〈 in non-Latin alphabet 〉 par pari referimus, quod Adversariorum nostrorum, nisi animos obsirment, Con∣scientias mordeat & lancinet; sed manu tamen medicâ, ut sanet. Eant igitur Antagonistae nostri, & cum de Antiquitate agitur nos (ut solent) Novatores appelli∣tent, nunquàm tamen efficiet, quin ipsi (ut praeclarè olim Clariss. vir Iosephus Scaliger) Ʋeteratores ha∣beantur.

Redeo ad Vos tandem (dignissimi Viri) quorum intimos animorum conceptus audire mihi videor: quibus, quoad possim, & liceat, occurrendu esse• duxi. Prim in loco, Fateor equidem me iamdiú in ist usmodi Polemicis ne∣gotijs exercuisse calamum; non quòd nesciverim à Detra∣ctione neminem esse immunem, nisi qui nihil scriberet: sed quòd abundè noverim pro salute Patriae, proquè patria salutis, at{que} adeò pro fidei synceritate nullum non labo∣rem esse subeundum. Secundò multos alios multo majo∣re cum profectu munere hoc defungi posse agnosco: ve∣runtamen, quatenùs praestare quicquam valeam, illud S. Augustini aures mihi vellicat, animum{que} stimulat: Qui mendacium docet (inquit) & qui veritatem ta∣cet, uterque reus est; alter qui• prodesse non vult, al∣ter quia nocere desiderat. Nec profectò hanc Romu∣lei stabuli (cùm purgandi non datur) exagitandi pro∣vinciam, in re Missatica, alio animo suscepi, quàm ut Page  [unnumbered] omnes (quibus veritas cordi est) intelligant, Nos An∣glicanae Ecclesiae Alumnos Causam nactos esse Divinis literis consentientem maximè, Catholicae Antiquitatis suffragijs comprobatam, mille omnis ordinis Martyrum sanguine testatam; imò etiam (addendum est enim) cuiusvis Christiani, si fieri posset, vel mille mortibus ob∣signandam. Praetereà, Romanae Ecclesiae Tyrunculis omissis, Antesignanos ipsos libentiùs aggredior, dupli∣ci ratione adductus; quià primò, his profligatis, illi non possunt consistere: deindè ut clariùs constet, in illam Ecclesiam quadrare illud Christi; Si lumen, quod in te, tenebrae, ipsae tenebrae quantae? Quos tamen, dûm Argumentis prosequor, non probris insector; quià in hoc altero Certaminis genere vincere vinci est: nam praecla∣rè olim Artaxerxes Rex militi, hostem convitijs pro∣scindenti, Non ut maledicas te alo, (inquit) sed ut pugnes.

Cur verò vobis potissimùm has meas Lucubrationes dedicarem, plurimae me Causae impulerunt. Antiquitùs plurimi dicebantur Episcopi Catholicae sive Vniver∣salis Ecclesiae, non solùm quòd Catholicam tenerent fidem, sed etiam quòd suam pro incolumitate Ecclesiae Ʋniversalis curam Scriptis & laboribus testarentur. E∣gone igitur ut non illud studium ergà utramque Vni∣versitatem profitear meum, quod ipsi (ut ità dicam) Vniversalitati debeam? Huc accedit (nam quidni fidorum Amicorum literis fidem habeam?) quòd cum vos Opus nostrum aliud, tribus abhinc annis publici iuris factum, non vulgari animorum vestrorum significatione approbâsse intellexerim; hoc{que}, quod nunc ad umbilicū per∣duxi, non minori cum desiderio expectâsse (quorum illud Page  [unnumbered] GRANDEM ROMANAE ECCLESIAE IMPO∣STVRAM detexit, hoc ROMANAE MISSAE I∣DOLOMANIAM, tanquàm immane monstrum, con∣fodicat) non committendum putavi, ut non grati animi meum hoc testimonium Vobis referrem. Quid? quòd Causae ipsius necessitas quoque id à me exigere videbatur, quae profectò in hac Causa homines Academicos ni∣hil minùs quàm Academicos & Scepticos esse sinet; nè quis vestrûm (quod detestabile omen Deus obruat!) in Rom. Artolatriam prolabatur, quò vel alijs scandalo, Majestati divinae odio, sibi ipsi deni{que} certo exitio esse possit.

Postremò, in hanc spem adducor, nunquàm defuturos ex utra{que} Academia viros plurimos, Theologici juris con∣sultiss. omnibus{que} armis instructissimos, non modò ad hu∣jusce Causae patrocinium sustinendum, verumetiam ad Mataeologiam omnem Romanensium expugnandam. Pergite igitur ô macti antiqua prudentia & veritate, pergite, inquam, & Amantissimum Vestri diligite; quod rectius noveritis impertite, & precibus vestris adjuvate. In Christo Jesu valete, qui vos conservet in gloriam Gratiae suae! AMEN.