Insectorum sive minimorum animalium theatrum olim ab Edoardo Wottono, Conrado Gesnero, Thomaque Pennio inchoatum ; tandem Tho. Movfeti Londinâtis operâ sumptibusq́[ue] maximis concinnatum, auctum, perfectum ; et ad vivum expressis iconibus suprà quingentis illustratum.

CAA. XV. De Generatione, Coitu, & usu Araneorum.

GEnerari Araneos aliquot ex seminibus aërijs situ & corruptione putrefactis, ex eo constat,* 1.1 quòd novissimae aedes primo fere quo dealbantur die, eorum corporibus telisque scatent. Propagatio autem plerunq́ue coitu fit, cujus desiderium & actio fere totum Ver durat.* 1.2 Tum retis mutua ac repetita attractiuncula venerem quasi accen∣dunt; continuo inter trahendum propiùs accedunt; tum deni{que} aversis clunibus copulantur, quia ille coeundi modus (ob globosam corporis formam) ma∣xime erat conveniens. Eodem modo Phalangia, (quotquot texunt) vene∣rem absoluunt, & generantur ex ejusdem generis animalibus, ut Aristoteles testatur. Ipsa autem non Vere, sed appropinquante hyeme coeunt, quo tem∣pore velocioris motus, certissimae noxae, magisq́ue venenati morsus videntur. Quaedam à coitu unicum ovum pariunt portantq́ue sub ventre, colore niveo, & per vices incubant, mare subinde faeminam juvante. Aliae multa minuta∣q́ue ova ponunt, semini papaveris similia: é quibus exclusi triceni aliquando araneoli, post vanos quosdam in tela lusus, tandem cum matre prodeunt, ves∣pereq́ue exorto telam repetunt: donec quisque propriam telam texere didi∣cit, qua tutius atque jucundius vitam peragat. Saltando faetus excludunt, ovis per triduum incubant, menseq́ue lunari prolem perficiunt. Domestici tenu∣iori tela ova deponunt, crassiori sylvestres, quia magis imbrium ventorum∣q́ue injurijs opponuntur. Generationi plurimum confert locus. Nam ut in regione Arrhatensi & in Creta insula abundant phalangiorum genera, ita illa Hibernia non vidit, Anglia non diu sustentavit, turris Gratianopolitana non pertulit. Quamvis enim Aranei nostri permulti intus devorati noceant, mor∣sus tamen eorum veneni expers, & nemini, uti omnium contra Phalangio∣rum, laetalis. Innoxij morsus Araneos ubi non videris? Scandunt Regum au∣las, ut virtutem addiscant. Divitum cubiculis insunt, ut officij admoneant; pauperum tabernas incolunt, ut patientiam, tolerantiam, laborem ijs com∣mendent. Si pomaerium ingrediaris, vestiunt unamquamq́ue arborem. Si hortum, in rofis latitant: si agrum, in sepibus operantur. Domi foris∣q́ue eos inveneris, nequa abesse virtutis diligentiaeque exemplar con∣queri cum causa possis. Araneam licet Minerva petulantem, Martialis vagam, Claudianus audacem, Politianus pendulam, Iuvenalis aridam, Pro∣pertius putridam, Virgilius levem, Plautus inutilem autumant atque appel∣lant: Tamen varijs eam usibus creatam esse liquido manifestum fiet.* 1.3 Quare adorata numinis majestate, quae tantas tam pusillo corpori virtutes indidit, ad commoditates dicendas veniamus. Araneus muscarius linteolo involutus, ac sinistro brachio appensus, ad quotidianam arcendam bene facit, inquit Tra∣lianus. Magis autem, si multi cum oleo laurino ad linimenti consistentiam fuerint cocti; quo loci pulsatiles in utroque carpo, & cubito & temporibus, quando ante paroxysmum inuncti fuerint, remittit febris & postea perrarò redit. Kiramides. Araneus cum splenio subactus, ac linteo extensus, tempo∣ribusque applicatus, Tertianae febris accessiones curat. Dioscorides. Araneus lycos dictus, in calamo pectori alligatus, idem praestar, authore Plinio. Ara∣neus ille domesticus, qui densam gracilem ac candidam telam texit, aluta vel nucis putamine inclusus, ac Lacerto vel collo appensus, Quartanae pa∣roxysmos

avertere creditur. Dioscorid. Quod per experientiam verum fuisse, scripsit Pennius. Tres Aranei viventes, oleo injecti, statim super ignem fer∣veant, oleum illud tepide auri dolenti instillatum valde conducit; vel succum araneorum cum rosarum succo exprime, & cum lana infunde. Marcellus Emp. Plinius eas aceto, vel oleo rosaceo macerari atque conteri, deinde in aurem mitti consulit, cum croco, & doloris sedationem certo recipit: idem quoque Dioscorides affirmat. Sostratus lib. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 scribit, Crancocalapten (Aranei speciem) in oleo suffocatum, contra venena praesentaneo esse auxi∣lio, uti Scholiastes Nicandri meminit. Sunt qui Araneum sinistra manu cap∣tum, & tritum cum rosaceo, in aurem illius regionis infundunt, quâ dens do∣let, & prodesse asserit Plinius. Suis ipsorum morsibus impositi, imo intus qui∣dem sumpti auxilio sunt. Quid referam albugines oculorum, infestissimum morbum? At is quam parvo negotio, nostri Aranei opere diluitur, si quis modo longissimos tenuissimosque pedes (praesertim ejus generis araneorum qui candidiores sunt) cum oleo conterat, eoque medicamine affectos oculos inungat. Plinius. Oculorum quoque fluorem (Graeci 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 dicunt) Aranei do∣mestici sanies & urina reprimit, cum rosaceo vel croci drachma instillata, aut perse lana apposita: quo noscatis nihil in eo tam sordidum, quod non secum aliquam ferat utilitatem. Ad uteri suffocationem Aëtius ceratam ex Araneis umbilico applicavit, & plurimum contulisse scripto prodidit. Lienis dolorem tumorem{que} Araneis cedere, Plinius memorat; rationem non monstrat. Ait etiam, si quis Araneum cum filo descendentem ceperit, manuque cava con∣tritum umbilico apposuerit, provocari alvum: si vero ascendentem ita adhi∣buerit, cohiberi. Scribit etiam Araneum aegro nesciente impositum, ter∣tioque die solutum, furunculos curare. Dempto capite pedibusq́ue, infricatus condylomata persanat. Idem. Suffitu Araneorum decidunt omnes pediculi, nec alij postea nascuntur. Adeps anserinus cum rosaceo & araneo mammis inunctus, eas à lactis coagulatione post partum custodit. Anonymus. Imo (nodosum illud divitum flagellum, atque medicorum ludibrium) Podagra, quam nulla ratione posse curari docti pleriq́ue statuunt; sola praesentia Ara∣nei levamen sentit & curationem, si luna soleque unà exoculatis (id est, illâ, quâ non lucent hora) acceptus, pedibusq́ue posterioribus multatus & cervina pelle inclusus, pedi alligetur dolenti, at{que} ibi aliquandiu manere permittatur. Quinetiam tutos fere (quod paucissimis pharmacis usu venit) à podagra chi∣ragraque eos videmus, quorum aedes frequens Araneus colit, snisq́ue auleis & peristromatis exornat; ô rarum naturae miraculum! ô miram contemptibi∣lis bestialae virtutem! ô perbeatos divites si tam praesenti quidem bono uti fruique scirent! Antoninus Pius dicere solitus est, Sophisticas arguitias simi∣les esse araneorum telis, vt quae plurimum artificij atque ingenij, sed vtilitatis minimum haberent. Quoties autem per recens vulnus totus humani corporis cruor miserè fluxit? quem tamen, densiore paulo Aranei texto stricté alligato, inhibere in promptu fuisset, siquidem attentiores aliquantò essenus ad nostra∣tia domesticáque remedia. Sed peregrinis & é longinquo petitis inhiamus, tanquam aut meliora sint, quae ex vltima vsque India magno negotio advehi∣mus; aut salubriora, quae magna secum pretia ferunt. Sane nisi libido nos in∣sana, veluti aestro percitos, per omnes terrae marisque tractus agitaret, ad san∣guinem sistendum, ulcera curanda, saniem prohibendam, inflammationem arcendam, vulnera conglutinanda, pluris unam Aranei telam, quam Sarco∣collam, Sandaracam, Bolum ex Armenia petitum, terram sigillo nobilem, samiam Argillam, Lemni denique lutum faceremus. Astringit enim, refri∣gerat, siccat, glutinat, & nihil putridum diu subesse permittit. Quâ de causà omnem é naribus Haemorrhagiam, (uti etiam haemorrhoidas & sanguinis ex

dysenteria, menstruis, & venarum ubicunque anastomosi nimiam euacua∣tionem) citissimè sanat, siue sola cum vino intùs forísque detur, siue cum la∣pide haematite, croco Martis, allijsque id genus commisceatur. Ingreditur item tela Araneorum unguentum contra Serpigines; & ani condylomatis alli∣gata, sine dolore illa absumit. Marc. Emp. Epiphoras item curat teste Pli∣nio, & cum oleo imposita articulorum vulnera consolidat. Quidam cinere te∣larum cum polenta & vino albo uti malint. Verrucas nostri chirurgi curant hoc modo: Telam aranei rudiorem in pilae formam convoluunt, ac verrucae impositam accendunt, ibidem{que} in cineres redigunt: quo pacto radicitus, imo eradicitus tollitur verruca, neque postea unquam renascitur. Marcellus Em∣piricus telas araneorum in cupresso repertas podagrico cuidam medicamento inserit, ad dolorem leniendum. Ad perforati dentis dolorem, Gal. 5. 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. ex Archigene, oua araneotum oleo Nardino diluta, dentique imposita, valde commendat. Oua item ad tertianam abigendam propinat Kiramides. Vnde cum Galeno ad Pisonem concludimus; Ex aranei textrina intelligi satis posse, Nihil tam sordidum naturam péperisse, quin suos eosque pernecessarios usus habeat, modò diligentiam maiorem medici ostenderent, communémque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 syluam ingredi non fastidirent. Nunc ad reliqua me conferam, ne dum tantus in Aranei historia videor, texisse reuera videar (quod dicitur) 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Illud tantum adiungam, Cercopithecos Simios, stelliones, la∣certas, Vespas, ichneumones, hirundines, passeres, paros, troglodyten, Araneis vesci. Lusciniam vero, Oscinum facile principem, illorum esu à qui∣buscunque morbis liberari. Regnante Alexandro meretrix puella in Alexan∣dria longè blandissima perhibetur, quae à juuentute usque araneis nutriebatur; eamque ob causam rex admonitus, ut accuratè ab ejus amplexu caveret, ne veneno inficeretur per sudores vaporante. Albertus item meminit Colonien∣sis cuiusdam nobilis virginis, araneis à teneris usque annis cibatae. Imo & nos Angli Heroinam etiamnum viuentem habemus, quae (ut supra dictum est,) ab eorum esu non abstinet. Nequeo non historiam repetere à viro fide dignis∣simo, Bruero nostro charissimo, olim relatam. Venereus quidam nepotulus, profligatis rebus, & inter commessationes lustraque perditis, quidvis pecu∣niae causâ etiam cum capitis periculo ausurus; ubi diuitem quandam matro∣nam Londinensem tympanite deploratissimo affectam, ac à medicis pro de∣sperata habitam audiuisset, personam ac officium medici mentitus, seillum, imo omnem curaturum esse morbum multis recepit. Sed ut moris est, me∣diam mercedis partem statim numerandam, reliquam syngrapha sponden∣dam, & in fine morbi soluendam procurauit. Tum, veluti desperatae, Ara∣neum illi propinauit, salutem certam promittens à triduo, atque ita citissimis quadrigis ex urbe euolat, ne rumore de aegrotantis morte (quam in limine positam conjecerat) interim oborto, caedis alligaretur. At faemina paulo post viveneni morbo liberatur: & medicus ignarus, tanti author facinoris, haud cognoscitur. Post aliquot menses redijt hic bonus vir, securus rerum om∣nium quae contigerant, atque clam de mulieris illius statu sciscitatus, con∣valuisse didicit. Tum vero palam se ostentare, rogare quomodo susten∣tatum sit, excusare absentiam per amici summi valetudinem, & quòd nihil mali ex tam salubri medicina contingere potuisset, certo sciret; confi∣denter item reliquum mercedis petere, & non illubenter auferre. Nae prae∣senti hac in morum & temporum corruptela, quanti jam fuerit hic medica∣ster, qua fortuita bona artis esse putantur; & temeraria unius morbi curatio, vel cum vitae periculo instituta, medicos tum creat ex fece agyrtarum, tum laude item & lauro dignos judicat? Sed haec Nemesis melior castiget: nos ad formicas venimus.

Notes

• * 1.1

  Generatio.
• * 1.2

  Coitus.
• * 1.3

  Vsus.