Insectorum sive minimorum animalium theatrum olim ab Edoardo Wottono, Conrado Gesnero, Thomaque Pennio inchoatum ; tandem Tho. Movfeti Londinâtis operâ sumptibusq́[ue] maximis concinnatum, auctum, perfectum ; et ad vivum expressis iconibus suprà quingentis illustratum.

De Argumenti hujus susceptione, atque ejusdem dignitate & usu, Praefatio.

INsectorum historiam summis Philosophis dignam esse, magnus ille Aristotelis, Plinij, nostri{que} Wottoni in ipsis describendis la∣bor satis ostendit. Ab corum aetate inchoatum ab ipsis opus absol∣vere, Conradus Gesnerus, non sine fructu aliquo elaboravit; sed per vitae angustias primo defecit stadio, neque concinnare illi schedas liberum fuit. In quas dum beatae memoriae Pennius meliore quodam fato incideret, infinitâ per quindecim annos omnium authorum lectione, & summâ Quickelbergij, Clusij, Camerarij, Tho∣mae Kniveti Equitis fratrisque ejus doctissimi Edmundi, Io. Iacobi, Rogerij Brounij, Briti, sed Brueri nostri inprimis, & Petri Turneri nonnullâ benignita∣te, historiam locupletavit. Dolendum illud, immaturâ cum quoque morte abreptum; priusquàm congestam undique materiem disposuisset, & pro hujus operis dignitate conformasset. Hinc enim factum, ut literae ipsius lituris plenae & dubijs characteribus confusae, planè interijssent; nisi ego illas (fermè exposi∣titias) segregassem, & permagnâ pecunae summâ 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 omnes redemis∣sem. Malui enim de nostris fortunis, quàm de illius aestimatione aliquid de∣trahi, qui ipsus in Insectorum scripturâ tantum operis, in sculpturâ tot sumptus collocarat. Hujus igitur & Gesneri, Wottonique fragmentis ordine dispositis, additâ orationis luce (quâ Pennius caruit,) historiam texui, & pro meis viri∣bus, (quae scio quàm sunt exiguae) tandem absolvi. Deterrebat me in primis ope∣ris difficultas; quoniam Insecta vidi arduae esse explicationis, tum ob materiae ipsius insolentiam, tum majorum hac in parte sublimeni quandam vel potiùs re∣supinam oscitantiam: restiterunt enim primo ipso aditu, & eorum naturam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, vel de limine tantùm (quod dicitur) salutârunt. Timebam quoque (id quod fortè accidit,) Ne tam exquisitae narrationi orationis dignitas deesset; praesertim quùm haerentem hîc Pennium saepius cernerem, atque verborum arti∣fices rariùs adirem. Tenuit me item aliquandiu causarum Insectorum examina∣tio; quibus incognitis, nec scribi rectè possit historia, nec ritè concipi. Objur∣gabant me item amici (idque acriter) Quòd alienae architecturae opus super in∣ducerem crustaccum; tanquam qui in quovis mustaceo laureolam quaererem, & avidiùs quàm par esset, gloriam sitirem. Addebant denique; Quum cuique ope∣ri rectè instituto finis aliquis dignus, honestus, & utilis proponi debeat: soli huic animalium imperfectorum neutrum inesse; sed temporis, impensarum, la∣borisque ingens factum dispendium. His remoris veluti ad anchoras alligati, cur∣su paulisper destitimus; & calamo nunc arrepto, nunc abjecto, variè lusimus; donec hos animi fluctus certae rationes sedarent, & ad velificationem vicissim quasi accenderent. Difficultati operis tentandarū rerum arduarum gloriam oppo∣sui: recordatus, quae novem annos inexpugnabilis Troja videbatur, eam decennali

tentamine esse devictam. Stili dignitatem quod attinet, non quàm bellè, sed quàm bene Insectorum naturam proderem, sani judicij homines expensuros per∣suasum habui: nam utcúnque vana plurimorum ingenia affectatam eloquentiam discupiunt, sobrij tamen rerum aestimatores planè respuunt. Causarum ignoran∣tiam dilui Theophrasti responso: qui licèt earum in plantis nimiâ inquisitione succubuit, historiam nihilominus tam utilem non subticuit. Sufficiat, Nos cau∣sas humano captu & cubito esse permensos: nam ut certam earum cognitionem polliceri (quae sola in Deo ponitur) ambitiosi est hominis; ita nullam tenere, ve∣rè bruti. Quartum mihi scrupulum exemit Galeni exemplum. Qui licet Hippo∣crati pauca praeter lumen orationis adderet, & contextam ab ipso medicinam so∣lum diduceret: tamen in Medicorum secundâ classe sic ponitur, ut primâ dignis∣simus à plurimis censeatur. Id quod ego (libet enim verè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉) non so∣lùm praestiti in hoc libro, sed etiam integras historias, & centum supra quin∣quaginta icones inserui Gesnero, Pennióque incognitas; methodi orationísque filum correxi, & plus mille 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 expunxi. Consului quippe nauscantis hujus seculi malaciae, non solùm cramben bis coctam, sed Am∣brosiam bis appositam fastidientis. Caeterùm utcúnque levis hic meus labor vi∣detur, (nullus enim nequit censeri;) qui periculum fecerit in re simili, is rectè nostros sudores viderit, & ne caducas veteresve aedes novâ materiâ reparet, ul∣trò caverit: praestitisset enim de integro novam historiam scripsisse, quàm huic tam confusae tàm laccrae opem tulisse. Gloriolam quod spectat; Tam ego eam lon∣gè à me remotam cupio, quàm hujus historiae lucem vobis admotam. Fateor equi∣dem 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 meae & humanae omni naturae esse contrariam, ita tamen, ut 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 in vitijs maximis habeam, & ineptam rebus in pusillis ostentationem aequè abjiciam. Aliter nos Socrates, Plato, Hippocrates erudierunt; qui & suis temporibus multa scipscrunt, & à gloriae ambitione longè aberant. Nescio an illi quidem inter 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 habendi sint, qui nihil de suo in publicum proferentes, opinionem imprimunt illiteratis reconditae cujusdam eruditionis: quasi utres (si Dijs placet) referrent eò usque repletos, 〈◊〉〈◊〉 vel lente admodum, vel omnino quidem non stillent. De Insectorum dignitate (ne frustra à Deoficri, vel à no∣bis describi videantur) illud attexam; Nihil totâ hâc rerum universitate (prae∣ter hominem) esse divinius. Nam ut in speciem abjecta sordidaque sunt maxi∣mè: tamen si propiùs introspiciantur multò secùs apparebunt quàm de summa cu∣te promiserant. Saepe venit in mentem (inquit Gallissardus) Italorum nostro∣rum, qui res aut magnitudine insignes, aut insolentiâ novas ferè vehementer admirantur: contrà passim obvia atque exigua contemnunt, quanquam si rem penitùs dispiciant, in proclivi erit animadvertere, Multò sese potentius exe∣rere in rebus humilibus vim potentiam{que} divinam, multó que ijs plus inesse mira∣culi, quàm quae mundus ore diducto suspicit & admiratur. Si quis aliunde imma∣nem onocratalum, Elephantem, Crocodilum adducat, nemo non ocyùs eò involat, quò rem videat novam & inusitatam: at que ut in spiciendi copia facta sit, magni∣tudinem duntaxat, colorem, & quae sub sensus cadunt miratur. Syrones autem, Bibiones, Formiculas, Pulicésque nemo suspicit: quod nulli sint nonobvia, mi∣réque tenuia; quasi verò lusus lascivientis ebriae{que} Naturae essent; atque ea dun∣taxat in immanibus illis & horrendis belluis sobriè egisset. Neque Italis pecu∣liare hoc vitium, sed & Anglis cunctóque humano generi commune: qui ut tur∣rigeros illos bardos, Lybicum Leonem, immanem Cetum, nasicornem belluam, Vrsum{que} & Taurum spectent, longum quandoque iter Londinum suscipiunt, ac in Caveâ foros theatrali pecuniâ sibi comparant. Tamen ubi Natura magis, quam in minimis tota est? Equidem in magnis corporibus, facilis officina se∣quaci materia fuit; at in his tam parvis, tam despicatis, tam nullis, quae ratio? quanta vis? quàm indicibilis (ut cum Plinio loquar) perfectio? Prudentiam

poslulas? eccam tibi formicam. Iustitiam desideras? Apem intuearis. Tempe∣rantiam laudas? utramque consulas. Fortitudinem praedicas? videas Cicada∣rum genus. Imò culicem (dictu minus Insectulum) contempleris, exiguam & fistulosam promuscidem eò per densam leonum cutem adigentem, quo tu ense vel pilo vix aut ne vix quidem pervenias. Homini ad perforanda robora ferro est opus, quae Teredo (sono teste) dentibus excavat, & ceu Polycleti cujusdam stilo sigilla insculpit. Si verò illorum aliquot in aedificando, pugnando, ludendo, ope∣rando, peritiam narrare vellem; forte minimis in rebus curiosior (de quibus non curat lex) & majorum negligentior videri possim. Nunc adusum vento, multi∣plicem illum quidem, & (qua Deum, quà Naturam, quà Hominem videas) per∣magnum. Nam si gentes ex creaturis, juxtà D. Pauli sententiam, Deum cognos∣cant: sanè ejus omnipotentiam, majestatem, providentiam, hinc quasi è celsiore Pharo certius prospiciant. Sunt enim eorum quaedam adeò minuta, ut (ceu Calli∣cratis illae lineae) cerni nisi certis oeulis & amplissimâ Solis luce haud possint: qualem me muscam vidisse memini Bibione longe graciliorem. Symphonistam cupis? Cicadam audi: quae perpetuis repleta cantibus sine cibo vivit, & melodiâ quadâm suavissimâ Philomelam provocat. Tubicinem audires? Alveari aurem accommodes; audi Bombylium; auscultes paulisper Culici, cujus rostello trucu∣lentam illam & clangorosam quasi tubae vocem, Summus ille Daedalus ingenera∣vit. Pediculum contemnis? Tamen quùm Magi illi Aegypti majorum animalium figuras Pharaoni obtruderent, in sola hujus tam vilis creaturae fabrica, herbam Mosi dederunt. Rectè igitur Galenus 17. de us. partium, post pilorum mirificam generationem & usum explicatum, in haec verba prorupit: Si (inquit) in tam sordidis & nullis partibus tam sit divina virtus, quantam ejusdem putandum est esse excellentiam, quae in corde & cerebro dominatur? Sanè si quis nullae sectae addictus, sed liberâ sententiâ rerum considerationem inierit, conspicatus in vilissimis particulis tantam mentem habitare: conspica∣tus item cujusvis vel minimi animalis constructionem: is mentis, quae homi∣ni inest, excellentiam intelliget, atque ex medicis principijs Theologiam hauriet, quae multo est major atque praestantior totâ Medicinâ. Arbitror nul∣lam gentem neque societatem, apud quos ulla Deorum est religio, quidquam habere Sacris Eleusinijs, aut Samothracijs simile: ea tamen Mentem rerum omnium (quam profitentur) obscurè docent, quae in omnium animalium archi∣tecturâ satìs illucet. Neque enim existimes in solo homine tantam esse opificis artem, quantam sermo superior explicuit, sed quodcunq́ue aliud animal dissecare velis, parem in eo artem ac sapientiam reperies. Imò quae secare omnino nequis, tanto majorem tibi admirationem excitabunt, quanto ipsa fuerint minora. Nam si cuidam sculptori nuperrimè summa laus, & meritò, oborta est; quòd in exiguo annulo Phaetonta quadrigis invectum ita formaret, ut ora, fraena, dentes, pedes sedecim, partesque omnes mira∣biliter articulatas verè exprimeret: Sanè cum totum illud opus nihil pulicis crure praestantius haberet, major adhuc pulicis conditori ars virtusq́ue inesse appareat, qui ipsam non solùm formavit, sed & nullo labore; formatamq́ue deinceps nutriat & adaugeat. Quare desinamus stupendae magnitudinis Colossos amplius mirari, & cum verae sapientiae Antistite à cedro ad muscum, id est, ab altissimis arboribus, ad abjectam herbulam, vel herbarum potius 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 venia∣mus. Qui si herbae minimae historiam Rege non indignam arbitratus est, sanè quanto Animalia plantis praestantiora, tantò magis hoc opus regium patrocinium, & philosophicam contemplationem meretur. Heraclides quùm amicos in tuguri∣olum vocasset, loci angustiâ, vel aedium sordibus deterriti, ante fores stetisse per∣hibentur: Quibus ille: Ingredimini, inquit, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Scilicet insinuans Deum esse maximum in minimis, & rebus quibuscunque abjectis Mentem inesse.

Et sanè si Insectorum fabrica divino tanto artifice digna fuerit, quid homunculo∣rum ingenijs eorum contemplatio fuerit indigna? Inter milites Palestinos Goliam Deus (gigantem hominis) erexit: sed cum pastorculi unius fundulâ prostratum voluit. Inter nautas Hispanorum, proceritate corporis quot praevalent? cedunt tamen omnes pusillo Anglorum Draguo, & tridentem ipsi Neptunus quodammo∣do submittit. Magna est quercus, & in robur immensum crescit; sed Deus ip∣sam exanimat pumilis hederae complexu, ne quando per virtutem & vires super∣biret. Valeant igitur tumidi magnorum animalium aestimatores, quorum ego ut in mole Deum agnosco, ita in Parvulorum historia magìs video. Plus enim hîc prudentiae, sagacitatis, artis, ingenij, & cujusdam non obscurae divinitatis. Na∣turam, ordinariam Dei manum, laudare velis? Vnde magis quàm ab Insectis pe∣tas exordium? ubitot enim sensus collocavit in Culice? ubi visum in eo prae∣tendit, (inquit Plinius:) ubi odoratum inseruit? quâ subtilitate pennas annexuit? quantâ arte praelongavit pedum cruscula, disposuit jejunam ventris caveam, & avidam sanguinis humani sitim eò accendit? atque ut rostelli cerni nequit exilitas, ita ipsum reciprocâ geminavit arte, ut fodiendo acuminatum pariter, sorbendóque fistulosum esset. Mitto Insectorum admirabilem illam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, venustatem, faecunditatem; quae 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 Naturae divitias majoribus Theatris laudant, & ubertatem quandam ejus inexhaustam nobis commendant. Homines si videas, illorum uti corporum vitia ferè omnia (ut fusiùs in historia pa∣tebit) auferunt, ita adferunt menti varia virtutum exempla, quibus improbas alioquin animas instruant atque erudiant. Quare Salomon, verae sapientiae inter mortales facilè princeps, ad Formicae myrmecium inertes relegat, ad Cicadae co∣hortes tumultuosos dimandat, ad domestici aranei contemplationem mortales inci∣tat, ut ex Insectorum schola virtutem hauriamus, & ad Dei potentiam oculos, nimium ab eo alienatos, saepiùs vertamus. Agedum, inquit Tertullianus, confidis tuis viribus, mi homo, & Deo diffidis? Atqui attendas tantam vel minimis ipsius creaturis vim inesse, quantam nec tu ipse perferre, nec proferre unquam va∣lueris. Imitare, si potes, subtilitatem aranei, sustine phalangij morsum, pediculo∣rum veluti illuviem vitato, culicem gutturi inhaerentem eximito, ad cimicis puli∣cisque iracundioris morsum dormito, ab erucis arbores illaesas servato; Curculio∣nem, Teredinem, Thripas atque Ipas arceto. Quare ut in hoc spectatiore Insectorum artificio, numen suum majus ostendit Deus, ita misericordia ejus insignis eò illu∣cet, quòd nullus fere nascatur animi corporisúe morbus, quin medicinam peta∣mus ex hoc penu, & utrius{que} valetudinem sanemus. Nutriendis, sagi∣nandis, curandis{que} nonnullis alijs animalibus, si conferre illa homines nega∣rent; Neptunij, aerij{que} cives proloquerentur, ipsaque herbis vescentia bruta clarè dicerent. Quare utcunque 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, atque hoc propterea opus curiositatis, Ostentationis, Inutilitatis per indoctorum ignaviam vel malevolorum proterviam alligetur,

Attamen hîc tenui rerum sub imagine, multum Naturae fatí{que} subest, & grandis origo.

Hortor igitur summos illos viros, de Insectorum historiâ, tam rerum, quàm ico∣num communicatione, optimè meritos (quos in exordio nominavi) ut quâ huma∣nitate, Pennio mihique hactenus adfuerint, eâdem in augendo hoc opere quotidie pergant: sic enim verè aestimabuntur, quod audiunt, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Dei{que} & Natu∣rae gloriam amplissimè efferent. Cui si ego tantum, quantum certae mortalium uti∣litati consuluisse videar hoc opere; de Zoilo manum haud verterim: ne{que} enim placere omnibus unquam studui, & nihilominus rerum omnium creatori gratitu∣dinis aliquam partem offerre, semper contendi.