Vindiciæ Ecclesiæ Anglicanæ; siue De legitimo eiusdem ministerio id est, de episcoporum successione, consecratione, electione & confirmatione; item, de presbyterorum, & diaconorum ordinatione, libri V. In quibus Ecclesia Anglicana à Bellarmini, Sanderi, Bristoi, Hardingi, Alani, Stapletoni, Parsonij, Kellisoni, Eudæmonis, Becani, aliorúmque romanistarum calumnijs, & contumelijs vindicatur. Editio secunda, priori Anglicanâ longè auctior, & emendatior. Cui inter alia accesserunt ad Fitzherberti presbyteri, Fitz-Simonis Iesuitæ, D. Kellisoni, Champnæi Sorbonistæ, Fluddi, & nescio cujus anonymi exceptiones suis quæque locis intertextæ responsiones. Opus ex idiomate Anglicano traductum, & locupletatum ab ipso authore Franc. Masono, in S. Theologia Bacchal. Archidiacono Norfolc. et socio Colleg. Mertonensis apud Oxonienses.

LIBER TER∣TIVS.

CAP. I. Ad Papistarum querelas de Mulctâ, & Episcopis indig∣nè (vt calumniantur) tractatis, Responsio.

• Querelae
  • Proponuntur, sunt autem de
    • Depositione ipsa.
    • eiusdem
      • antecedentibus.
      • consequentibus. 1
  • examinantiae
    • hîc quoad
      • antecedentia: hic spectanda
        • poena, praecipuè autem Mulcta. 2
        • culpain
          • genere quòd religioni non consenserint. 3
          • specie circa
            • inaugurationem. 4
            • disputationem. 5
            • excommunicationē. 6
      • consequentia, videlicet quomodo depositi sint tractati. 7
    • postea, quoad depositionem ipsam. cap. 2. & 3.

PHIL.

DVm temporis omnia circumrotantis cursum sequimur, ecce, ad Regnum Elizabethae de∣uoluimur. Et hîc mihi suboritur tristis & ater ille dies, in quo vniuersi Ecclesiae An∣glicanae Praelati, vniuersi, inquam, si vnum duntaxat exc••pias, à suo gradu & dignitate deiecti sunt & deturbati. Nam (vt refert Sanderus) post certum diem, id est, festum sancti Iohannis Baptistae anno 1559. missam facientibus aut audientibus, 〈…〉〈…〉 quod••••nque officium Ecclesiasticum ritu veteri procurantibus, sa∣cramentúm••e aliquod Romano more administrantibus, grauis indic••tur 〈…〉〈…〉, 〈…〉〈…〉, vt qui in hanc legem primâ vice committeret, vel du∣centos aureos depend▪ ret, vel sex mensibus in vinculis ageret; secunda ▪vice quadringentos aureos, aut vnius anni vincula exolueret. Tertia demum

vice perpetuis carceribus addiceretur, omnibúsque bonis excideret. Quo factum est, vt ad praescriptum diem cessarent sacra publicè fieri per totum Regnum. Quia verò his impietatibus episcopi consentire noluerunt, nec Iu∣reiurando affirmare, se in conscientia credere solùm Reginam sub Christo esse Anglicanae Ecclesiae supremam Gubernatricem, praeter Vnum omnes sunt paulò pòst de gradu & dignitate suâ depositi, ac carceribus vari••sque custodijs commissi, vnde omnes hodiè longo miseriarum taedio extincti sunt. Quorum gloriosissimorū confessorum nomina ad aeternam rei memoriam apponam. Inprimis Nicolaus Eboracensis Archiepiscopus, paulò antè An∣gliae Cancellarius: Deinde Edmundus Londinensis Episcopus, Tonstallus Dunelmensis, Iohannes Wintoniensis, Thomas Lincolniensis, Thurlbeius Eliensis, Thurberuilus Exoniensis, Burnus Batuoniensis, Polus Petrobur∣gensis, Baynus Litchsildensis, Cuthbertus Cestrensis, Oglethorpius Car∣liolensis, Thomas autem Goulduellus Assaphensis, plenus pictatis & dierum, 26. posteà annos Romae vixit, & non ita pridem foelicissmè ac sanctissimè in Domino obijt. Hactenùs Sanderus, cui consonat Car∣dinalis Alanus, sic scribens: b Quatuordecim nobilissimi antistites vir∣tute & doctrina (si qui alij) per totam Europam insignes, honoribus & dig∣nitatibus quibus po••••ebantur sunt exuti, plaerique etiam in carceres detrusi, & indignis modis per omnia tractati.

ORTH.

Duo hîc ventilanda; veterum Praelatorum deiectio, & Nouorum euectio. Ad primum quod attinet, praesules vestros non modò depositos, sed etiam indignè habitos, tam ante depositi∣onem quàm posteà grauiter conquereris. Primò igitur de an∣tecedentibus & consequentibus, dein de ipsa depositione age∣mus.

PHIL.

Aio missam facientibus vel audientibus, aliúdue q••ocun∣que officium ecclesiasticum ritu veteri procurantibus, grauem mulcton esse indictam.

ORTH.

Nouitates vestras Antiquitatis titulo soletis venditare, illúdque pro ritu veteri obtrudere, quod heri aut nudiustertius est enatum. Sed perge.

PHIL.

Haec mulcta ad quoduis sacramentum Romano ritu administratum se porrigebat.

ORTH.

Sanctus Paulus ait: c Ego accepi à Domino, quod & tradi∣di vobis. Quibus verbis demonstrat, sacramenta eo more ministran∣da esse, quem docuit Dominus. Nos igitur morem Romanum non moramur, nec cuiusquam vrbis aut regionis ritum; quippe qui so∣lius Iesu Christi Seruatoris nostri instituto astringimur. Hoc si se∣quatur Roma, nos vnà cum Roma amplectemur; huic si valedicat Roma, & nos Romae valedicemus. Sed de mulcta.

PHIL.

Grauis indicebatur mulcta, nimirum, vt qui in hanc le∣gem committeret, pro prima, secunda, aut tertia vice poenas, quas dixi, lueret.

ORTH.

Quid fecit gloriosissima Elizabetha, quod non opti∣mi & clementissimi Principes ingenti cum laude factitarunt?

Num leges promulgauit, quarum vigore vera Christi Religio pos∣set efflorescere? Hoc idem fecerunt d Gratianus, Valentinianus, Theodosius, & omnes laudati Imperatores. Num poenas harum legum violatoribus irrogauit? Ita Constantinus in Donatistas constituit: e Vt res conuictorum & vnitati peruicaciter resistentium ••isco vendicarentur: Ita f Theodosuis; Legem generaliter in omnes haereti∣cos promulgauit, vt quisquis eorum Episcopus vel Clericus vbilibet esset inuentus, decem libris auri mulctaretur. Quae quidem leges à sancto Augustino eximiè laudantur; cuius tamen primitùs sententia erat; g Neminem ad vnitatem Christi esse cogendum, verbo esse agendum, dis∣putatione pugnandum, ratione vincendum, ne fictos Catholicos haberemus, quos apertos haereticos noueramus. Haec eius opinio, non contradicenti∣um verbis, sed demonstrantium superabatur exemplis: exemplis (in∣quam) multarum ciuitatum, quae, cùm essent Donatistarum errori∣bus imbutae, per leges Imperatorum factae sunt Catholicae. His ex∣emplis Augustino à Collegis suis propositis, ipse, quo erat cando∣re, veritati cessit, tum demum intelligens circumcelliones, tan∣quam phreneticos, legum Imperialium quasi vinculis ligatos, ad mentis sanitatem fuisse perductos; & complures haeresium suarum somno lethargico sepultos, legum Imperialium seueritate excita∣tos, tandem aliquandò euigilasse. Ita didicit, reges terrae seruire Christo, etiam leges ferendo pro Christo. Qua laude inprimìs or∣nanda est Elizabetha, quae sanctam legum seueritatem singulari mansuetudine temperauit. Cuius miranda clementia longè futura est splendidior, si ad sororem eius, Reginam Marinam, oculos re∣torseris: cui non satis erat aliter sentientes poena pecuniaria aut libertatis i••ctura multare, quin rogo impositos flammis crepitanti∣bus combussit, & ad cineres redegit.

PHIL.

Quasi verò mori non praestaret, quàm tanto cum taedio vitam trahere.

ORTH.

Duo hîc sinceri iudicij lance libranda sunt, eorum sci∣licet merita, & merces. Quid meriti sint ex eo in genere licet conij∣cere, quòd ••uiturae superstitioni humeros suos, tanquam Atlantes, supponerent, & vniuersae reformationis fabricae totis se viribus op∣ponerent.

In specie autem haec tria tibi animo sunt recolenda; nempe In∣auguratio, Disputatio, & (de qua displodenda cogitabant) Excommu∣mcatio. Quando Elizabetha more Regali solenniter esset inaugu∣randa, omnes vnanimi consensusuam, quae illis ex officio incumbe∣bat, negabant operam, praeter vnum Owenum Oglethorpium, E∣piscopum Carliolensem.

PHIL.

Nec immeritò. Siquidem Elizabetha: h Animum suum in religionis negotio statim patesecit, cum alijs modis, tum maximè quod Catholicis concionatoribus mox silentium indixerit, haereticos in reg∣num ex varijs, vbi ex••lauerant, locis redire permiserit, Episcopóque cuidam coram se facturo sacrum, ••••mque ad Altare sacris vestibus induto, praecepe∣rit,

non eleuare consecratam hostiam. Vnde factum est, vt Archiepiscopus Eboracensis, cui tum ex officio (defuncto priùs Cardinale Polo Cantuari∣ensi Primate) munus ipsam in Reginam inungendi & consecrandi obut∣nit, negauerit operam suam; negarent quoque caeteri Episcopi, praeter v∣num, eúmque penè vltimum, omnes.

ORTH.

Eleuatio ad hostiae adorationem, id est, idololatriam tendit. Quare dum hostiam eleuari prohibuit, nihil se indig∣num, nihil ab officio principis alienum fecit. Nam, vt rectè Augu∣stinus, i In hoc Reges, sicut eis diui nitùs praecipitur, Deo seruiunt in quan∣tum Reges sunt, si in suo regno bona iubeant, mala prohibeant, non solùm quae pertinent ad humanam societatem, verùm etiam quae ad diuinam Re∣ligionem. Caeterùm fingamus quam Papa profitetur, eam de∣mum veram esse religionem; fingamus hac in re errâsse Eliza∣betham: at vera fuit Regina; iure Regnum possidebat; omnes ordines Principem suam agnouerant; & Archiepiscopus por∣rò Eboracensis, summus tunc Angliae Cancellarius, reliquique Proceres clangore tubae Reginam publicè declarârant. Cur igitur Episcopi hanc solennem vnctionis & inaugurationis cae∣remoniam, quae nulli vnquam maiorum suorum est denegata, ro∣gati non impenderent? Si illorum capitibus tiaras illa ipsa de causa detraxisset, quòd sacro capiti diadema imponere detre∣ctassent, quid hoc esset aliud quàm iustam mercedem rependisse? Sed de inauguratione hactenus, nunc ad disputationem propera∣mus.

Vbi visum erat Reginae, vt quaedam religionis controuersiae ab Episcopis vel eorum athletis ex vna parte, & selectis quibusdam theologis ex altera disputando ventilarentur, Episcopi, primùm tergiuersantes, omninò interesse recusârunt, pòst, vbi venissent, nec argumenta texere, nec responsa dare voluerunt.

PHIL.

Nec sine causa. Siquidem, vt ipsi responderunt, k Ae∣quum non erat vt ea quae iam à multis saeculis tot & tam celebribus pontifi∣cum, Conciliorum, & Patrum iudicijs definita sunt, in quaestionem & dis∣putationem venirent.

ORTH.

Pontifices, Concilia, & Patres nobis (Philodoxe) commemoras, at de sacris Scripturis altum silentium: nostra sanè fides Concilijs & Patribus non nititur, sed Sacrosancto Dei Ver∣bo, scripturis Propheticis & Apostolicis comprehenso. Pro cuius intelligentia antiquorum Conciliorum, & patrum scriptis vtimur, quippe de quibus perquàm honorificè sentimus: ea tamen lege, vt inter haec & Dei viuentis Verbum, discrimen immensum statua∣mus. Siquidem Verbum Dei ita est infallibile, vt nec falli possit, nec fallere: verbum autem hominum (sint licèt sanctissimi & doctissimi) est errori obnoxium. Hîc ergo omnia sunt explo∣randa, vt quod bonum est teneamus: lapis autem Lydius est Verbum Dei. Neque tamen nos Concilia aut Patres extimesci∣mus. Vos ea quidem à vobis stare, & nobis aduersari gloriamini,

sed rem longè aliter se habere non semel experti sumus. Ad pon∣tifices quod attinet, si priscos illos Romae Episcopos intelligas, eosdem quo decet honore prosequimur, quorum scripta genuina si extarent, non inuiti amplecteremur; sin recentiores innuas, cer∣tè non magni facimus. Praeterea, si episcopi vestri antiquorum Conciliorum, & patrum iudicia secum consentientia producere potuissent, tantò expeditiùs nobilem victoriam reportassent; quòd si ita se res haberet, calcar credo fuisset ad eos incitandum, non frae∣num ad cohibendum.

PHIL.

Minus aequum erat; a Vt ea quae in Academijs certo or∣dine, coram doctis ac iudicio valentibus agitari deberent, coram imperito, & nouitatis studioso populo, qui clamoribus potiùs quàm argumentis rem omnem d••sinire solent, tractarentur.

ORTH.

Quasi haec disputatio coram imperita multitudine ha∣benda esset, & non potiùs coram proceribus, grauitate, prudentia, iudicio pollentibus. Sed, vt quod res est liberè dicam, causae suae diffidebant, neque se eandem Scripturarum testimonijs satis tu••ri posse sperabant.

PHIL.

Asserebant b contra contentiosos, & ecclesiae iudicio non ac∣quiescentes parum profici disputationibus. Et sanè mirandum non est, si rem tantam disputationibus transigi nollent, cum c Iudex (si Dijs placet) Nicolaus Baconus esset homo Laicus, haereticus, ac rerum diuina∣rum prorsus imperitus, assistente, ad speci••m tantùm, reuerendissimo Ar∣chiepiscopo Eboracensi. Dies adue••••t, qui fuit tertius d Aprilis: insiniti confluxerunt, iniquae disputandi leges ab haereticis tantùm praescribuntur: nihil ordine & ratione factum, declamationibus hinc inde tempus elabi∣tur, profanus Iudex omnia vt volebat moderatur, res ad nihilum redìt, hae∣re••ici i•• insania pergunt.

ORTH.

Ista sunt pigmenta rhetorica, quibus orationem ve∣stram, tanquam gemm••lis quibusdam vel stellulis, ornare soletis & illuminate. Ita enim vobiscum comparatum est, vt si quis Papae adhaeres••at, is verè Catholicus & insigniter eruditus euadat illicò. Hoc ipsum credo est in Parnasso bicipiti somniare, vel in fonte Ca∣ballino labra proluere, vt est apud poë••am. Verùm, si quis Deum, patriam, ac Principem Papae praetulerit, nae is in fide haereticus, in bonis literis stipes & fungus derepentè fiet, vel, tanquam viso Gor∣gone, in saxum aut silicem obdurescet. Caeterùm tantus huius viri clarissimi erat splendor, vt nullis calumniarum vestrarum prae∣stigijs obscurari possit. Age enim, quid demum est quod illi vitio vertis? An quòd apud serenissimum Principem summa floreret gratia? Quin e Salomon dicit; Qui amat m••••ditiem animi, pro gra∣tia labiorum eius, Rex a••••cus ••••••s futurus est. An quòd à Principe disputantium moderator sit designatus? Summâ erat sapientiâ, alto & excelso ingenio, singulari side, insigni zelo & pietate, incre∣dibili candore, &, vt paucis dicam, iustitiâ (quae hespero & Lucire∣ro est splendidior) & omni virtutum genere inclytus; in quo nihil

quicquam erat quod iure reprehendas. Quin tu igitur ad Serenis∣simae Reginae Elizabethae admirabilem elementiam oculos con∣uerte, quae solùm Baconum disputationis moderatorem non con∣stituit, sed Nicolaum Heathum, Archiepiscopum Eboracensem & Angliae Cancellarium, hominem vestrarum partium, in eccle∣sia & republica eminentissimum, eodem honore dignata est, qui non ad speciem tantùm, vt fingit Sanderus, assistebat, sed authori∣tate erat instructus ad curandum vt suis pontificijs plena es••••••l∣bertas, animi sui sententias in frequentissimà illà & splendidissim•• hominum coronâ proloquendi. An res maiori cum aequitate tran∣sigi potuit?

PHIL.

Siccine hominem Laicum de episcopis, summisq•••• theologis iudicare?

ORTH.

Nónne Basilius Ancyrae Episcopus disputauit contra Photinum, Iudicibus a qui & doctrina & authoritate primas in palam obtinere videbantur, ex mandato Imperatoris Concilio praesidentibus•• Nonne b Augustinus aliique Catholici cum Donatistis contule∣runt apud Marcellinum tribunum, cognitorem & Iudicem▪ idque iubente Imperatore? Nónne idem Augustinus Pascen••io Arian•• congressus est arbitro c Laurentio? Quin si Conciliorum volu∣mina inspicere libeat, reperies in Concilio Chalcedonensi prima generali autem quarto, quosdam d Laicos nobilissimos Iudices con∣stitutos, quorum nomina in actione prima recensentur. Simile occurrit in e Constantinopolitano tertio, generali autem sexto•• Et in f Ephesino primo, quod erat tertium generale, Theodo∣sius & Valentinianus Candidianum Comitem, Iudicem designa∣runt.

PHIL.

Isti Iudices quidem erant, sed quo tandem modo? Hoc ex his Theodosij ac Valentiniani verbis constabit: g Ad sacram ••••∣stram Synodum abire iussimus Candidianum, sed ea lege & conditione, 〈◊〉〈◊〉 cum quaestionibus & controuersijs quae circa fidei dogmata incidunt, ni••••l quicquam commune habeat.

ORTH.

Rectè. Sed primò, vt eos qui spectandi tantùm gra∣tià consluxerant, submoueret, ne sacrorum dogmatum examen ••l••∣quo tumultu impedirent. Secundò, vt studiosè obseruaret, ne qu•••• ex sacra Synodo reditum molientem, aut ad alium quemcun{que} lo∣cum abscedere cupientem, priùs inde abire permitteret, quàm dili∣genti adhibita discussione, ••a on••••a ••••••r•••••• definitáqu•• 〈◊〉〈◊〉 quae in disquisitionem veniunt. Tertio, ne vllam omninò contro∣uersiam vndecunque natam aut motam, quae ad propositum 〈◊〉〈◊〉 dogmatis considerationem non pertin••at, antè mo••••ri sin••••••••▪ quam eorum omnium, quae tunc in quaestionem vocata 〈◊〉〈◊〉, am∣biguitate soluta, ••a quae ad veritatis in••••s••gationem 〈◊〉〈◊〉, ex∣actissimè discuterentur, sinémque Orthodoxae Religion▪ congr••∣um sortirentur. Quartò, ne qua grauior dissentio, ex mutuo re∣pugnandi studio cōorta, veritatis indagationem quouis modo ••••∣turbaret.

Denique vt operam daret sedulam, quò, omnibus & sin∣gulis quae dicuntur ritè perceptis, singuli inoffensè, quod visum fu∣erit, in medium proponere, vel ab alijs propositum, si opus fuerit, refutare possent. Eodem planè modo Baconus ad haec & similia officia praestanda selectus est, non autem ad controuersias fidei di∣rimendas.

PHIL.

Atqui erat h Catholicorum capitalis hostis.

ORTH.

Quaecunque in illo congressu dicta aut facta sunt, typis excusa conspicienda prostant. Ex quibus liquet omnia eius gesta in hoc negotio istiusmodi fuisse, quae virum optimum & aequitatis amantissimum decere possent. Episcopi profectò se satis difficiles & morosos praestiterunt, Baconus tamen Candidiano tuo longè erat candidior.

PHIL.

i Protestantes omninò voluerunt vt disputarent propositis in quaestionem, vt sit, ijs articulis qui videbantur habere maiorem pro haere∣ticis probationis speciem, vt de communione sub vtrâque specie, depublicis precibus habendis in lingua vulgari & similibus.

ORTH.

In publica Ecclesiae reformatione, primum locum sibi iure vendicare potest diuina officia & sacramenta administrandi ratio. Quocirca quaestiones singulari cum iudicio & prudentia se∣lectae erant. Primà, de precibus publicis & sacramentis in lingua ignota non celebrandis; altera, de potestate Ecclesiae circa ritus & caeremonias; tertia, de sacrificio missae. Quibus in rebus quanta, O quanta iniuria populum Dei affecerat ecclesia Romana? Et hîc Protestantes visos esse maiorem in Scripturis probationis speciem habere agnoscis. Quid? An Scripturae his in causis probationis tantùm speciem nobis suppeditant, non etiam solidam probatio∣nem? Si haec Episcopis penitùs insedisset opinio, feruentiores credo ad pugnam exilüissent, nec adeò timidè fugam adornassent. Porrò, nunquid in his duntaxat articulis à nobis stant Scripturae? Si quaestio de Idolorum cultu, Sanctorum inuocatione, operum meritis, & istiusmodi rebus alijs instituta fuisset, nónne perinde, in his ac in prioribus nostrae causae astipularentur? Verumenimvero si quis venis vestris micantibus digitum admoueat, nae is cordis tremorem & trepidationem facilè persentiscet. Haec enim verba quae à Sandero mutuatus es, satis indicant vestros ideo arenam & puluerem detrectasse, quia dogmata sua ex Scripturis tueri non poterant.

Neque circa Coronationem tantùm, & disputationem parum officiosè se gesserant, sed plaerique etiam obsequij & sidelitatis in optimam Principem adeò erant obliti▪ vt aduersus eandem excom∣municationis fulmen vibrandum esse censerent, k Sandero & l A∣lano testibus, qui hunc conatum summoperè laudant, quasi tan∣tam hìc animi magnitudinem ostendissent, quantam in tam repenti∣ná haeresis irruptione optare quisquam poterat. Quid igitur de Regia Maiestate meriti sint, aequo Lectori ex his tribus pensandum

relinquo; pro quibus tamen Elizabetha (qua erat clementia) nul∣lâ seueriori poenâ in eos animaduertit. Nam quòd posteà sunt de∣positi, in causa fuit iuramenti detrectatio, eáque sola; de qua suo loco.

PHIL.

Episcopos Catholicos à Masoni calumnijs vindicauit Champnaeus.

ORTH.

Vel potiùs insignem calumniatorem ipse agit. Sed au∣diamus hominem.

PHIL.

c Dicimus primò nihil horum contra istos olim obiectum esse.

ORTH.

Hinc elucet Elizabethae incredibilis clementia.

PHIL.

d Neque aduersarios suos, quamuis implacabiles & acerbis∣simos, minimam cuiusquam horum mentionem tanquam iustae causae pri∣uationis fecisse, quod argumento est, eos nihil tale cogitâsse.

ORTH.

Non opus erat istis insistere tanquam depriuationis causis, quum laesae maiestatis (ob reiectum iuramentum) atrox cri∣men, cui diserta Statuti verba depositionis poenam irrogabant, in propatulo esset.

PHIL.

e Secundò, Falsum e•••• omnes depositos horum reos esse.

ORTH.

Quasi verò Masonus hoc vspiam dixisset. Quid est sycophantam agere, si hoc non est?

PHIL.

f Oglethorpius Episcopus Carliolensis neque excommunican∣dam Elizabetham censuit, neque eam coronare recusauit.

ORTH.

Quorsum haec? Masonus enim haec non tribuit om∣nibus: sed authores suos Alanum & Sanderum adamussim est se∣cutus. Alanus sic scripsit, si verba Latinè reddantur: Multi eorum in ••á erant sententiâ, vt excommunicationis censuram contra celsitudinem eius adhibere expediret. Sanderus autem sic; Sua priuata pericula adeo neglexerunt, vt eorum plaerique excommunicationis censuram aduersus Re∣ginam, aliósque nonnullos adhibendam censerent. Neque Masonus vs∣piam scripsit, eos omnes coronandi prouinciam detrectâsse, sed Oglethorpium semper disertis verbis clarissimè excipit.

PHIL.

g Esto, omnes depositos horum trium reos fuisse; inde tamen depositionem non meritos esse clarum est. Nam neque Sanctus Ambrosius qui & disputationem cum Arianis ••••re recusauit, & Theodosium Impera∣torem re ipsa excommunicauit, neque Euphemius Patriarcha, qui Anasta∣sium noluit Imperatorem agnoscere, sed, tanquam haereticum & indignum vt Christianis imperaret, donec de amplectenda Concilij Chalcedonensis do∣ctrina stipulatus esset, repulit, depositionem meruisse hactenùs à quoquam ••ud. catus suit.

ORTH.

Hîc nihil simile. Ne{que} enim aut nos sumus Ariani, aut vestri praesules Ambrosij instar aut Euphemij, qui pro vera tunc fide erat solicitus: Ne{que} Regina Elizabetha Anastasio Imperatori, impio & haeretico, vlla ex parte similis; denique nec talis qualis tunc Theodosius, cuius adhuc manus recenti stillabant caede & sanguine.

PHIL.

b Vera & vnica istos depriuandi causa fuit fidei Catholicae professio, & iuramenti primatus reiectio.

ORTH.

An haec vobis vnum idem{que} sunt? Quo tandem in sym∣bolo reperitur hic articulus, de primatu regio reijciendo? Deus bone! Quo res euasit pontificia? Nisi quis in principem sit inof∣ficiosus, non futurus est vobis verè Catholicus. Verùm age, con∣uenit inter nos vel eo nomine fuisse depositos, quod iuramentum suscipere noluerint. Quid tu ergo?

PHIL.

c Ergo ineptè omninò, & impertinenter Masonus tot impen∣dit verba in argumento quod ad institutum suum nullatenus spectat.

ORTH.

Videris, mi Champnaee, ad ea quae dicta sunt non satis attentus; refricabo igitur tibi memoriam. Sanderus Episcopos vestros ab Elizabetha non modò depositos, sed etiam in carcerem coniectos, & indignè tractatos esse conqueritur. Masonus, vt hanc contereret contumeliam, ostendit quantorum criminum essent rei; quippe qui non modò religioni reformandae resisterent, sed & Reginae diadema imponere praeter vnum omnes abnuerent; &, ad certamen scholasticum euocati, disputare recusarent; quin & contra Reginam excommunicationem displodere cogitarent: ho∣rum tamen neminem Regina, toties lacessita, his de causis vel capi∣te vel fortunis plectere voluit. O inauditam clementiam! O prae∣dicandam mitissimae Principis lenitatem! Haeccine nihil ad insti∣tutum? Immò vel maximè, sed non ad tuum.

PHIL.

d Miser homo timens ne expropria causa depositionem istorum iustificare nequeat, alias causas, non minùs ineptas, quàm impias contra eos confingit.

ORTH.

Ain'tu? Confingit? At in his singulis, vt iam vidi∣mus, Sanderum, hostem nostrum capitalem, habet confitentem. Tuipse igitur ineptus es, & impius, qui eum fingere, tam audaci fronte fingis & calumniaris. Haec non sunt à nobis ficta, sed à vo∣bis facta; neque tamen ob ista tam praeclara facinora deponeban∣tur, sed quum iuramenti detrectatio tanquam ad cumulum acces∣sisset, tum demum ob laesam maiestatem secundùm statutum sunt depositi. Sed de ipsa depositione posteà; interim in ijs, quae cir∣cumstant, versamur. De antecedentibus hactenus, nunc ad ea quae depositionem consecuta sunt conuertatur oratio.

PHIL.

Haec nobis indicat Pius Quintus in sententia declara∣toria aduersus Reginam Elizabetham: e Catholicos (inquit) anti∣stites & ecclesiarum rectores in vincula coniecit, vbi multi, diuturno lan∣guore & tristitia confecti, extremum vitae diem miserè finierunt.

ORTH.

Episcopi depositi numero tredecim à Sandero re∣censentur, quibus si Patus Wigorniensis adijciatur, quatuordecim emergunt, vt est apud f Alanum. Ex his ad prouinciam Eboracen∣sem quatuor, reliqui ad Cantuariensem spectabant. Ex prouincia Eboracensi primus esto Nicolaus Heathus Archiepiscopus, &, vt anteà dictum est, summus Angliae Cancellarius, qui in maximis

Regn•• Comitijs & Reginae Mariae obitum, & iustum Elizabethae titulum primus promulgauit, vndè statim Regina est salutata, a•• solenniter declarata. Pro quo in Principem officio g honor••ficè sem∣per est habitus, nec vlli vnquam custodiae demandatus, sed suo iure & rure tranquillè vixit, tandémque plenus dierum testanentum con∣didit. Huic proximus Cuthbertus Tonstallus Dunelmensis, qui Episcopatu exutus apud Matthaeum Cantuariensem Lambehithae lautè exceptus, annósque natus plus minùs octuaginta quinque, fa∣tis concessit, & honorificè sepultus est. Tertius erat Owenus O∣glethorpius Carliolensis, qui vt in Reginam fuisset caeteris offici∣osior, eò quòd eius capiti regale diadema imposuisset, ita hanc re∣tulit gratiam, vt, liber semper existens, nec carcere nec custodia sit detentus; qui tamen paulò pòst, apoplexia extinctus, debitum na∣turae persoluit. Horum vltimus Cuthbertus Scotus Cestrensis, qui custo dia elapsus vltrò exulauit. Iam vt ab Eboracensi prouin∣cia ad Cantuariensem veniamus, hîc mihi primus occurrit Iohan∣nes Whitus Wintoniensis, qui in carcere quidem suit ad tempus, non eam tamen ob causam quam vestri innuunt, sed quòd quaedam minus pro officio in concione dixisset: verùm dimissus tamen indè pòst, atque ex∣tra carcerem fato sunctus est. Thomas Thurlbeius Eliensis carcerem salutauit, quem & breuem & leuem expertus, posteà per totum de∣cennium, id est, vsque ad vltimum halitum tam laetè & la••••è apud Archiepiscopum Cantuariensem exceptus est, vt totum hoc tem∣pus maiori cum solatio transegisse putetur, quàm cum ipse summis honoribus cum omnium rerum affluentia abundaret. Gilbertus Burnus Bathoniensis apud ornatissimum virum Carewum, Deca∣num Exoniensem, antiqua sibi familiaritate coniunctum, commo∣ratus est. Iacobus Turberuillus Exoniensis, cùm multos per an∣nos vitam egisset priuatam, summa gaudens libertate, supremum diem clausit. Dauid Polus Petroburgensis, maxima cum lenitate tractatus, & libertate fruens, domi suae consenuit. Neque reperio Baynum Litchfeildensem custodia detentum, qui non multò pòst ex calculo obijt. Richardus Patus, Wigorniensis, & Thomas Gouldwellus Asaphensis in exilium non eiecti, sed sua sponte pro∣fecti. Thomas Watsonus Lincolniensis, homo proteruus & mo∣rosus, post amissum episcopatum vixit annos 24. primò, in aedibus Episcoporum Eliensis & Roffensis splendidè exceptus, sed posteà cùm emissarij vestri ecclesiam turbare caeperunt, in arcem insulae Eliensis est ablegatus. Iam tandem ad Bonnerum Londinen∣sem ventum est, h Qui regnante Maria cum Lamenae praeesset, in odium venerat omni populo, vt nec tutum esset ei prodire in publicum, ne saxis obrueretur. Ille quidem in carcere consenuit, sed vbi si vi∣disses, inedia consectum non diceres. Viuebat opiparè, horti erant & po∣maria, si volebat expatiari, denique, nisi quòd certo spatio circumscrip∣tus, haud quicquam instar carcer••s. Ita constat ex his quatuordecim, quosdam ne circumscriptos quidem; alios circumscriptos, sed

ita, vt apud amicos suos & lautè & liberè viuerent, carcerem autem omninò non salutarent; alios salutasse, sed paulò pòst dimissos; eósque qui diutissimè carceribus sunt mancipati, in vincula tamen non fuisse coniectos, vt Pius parum piè divulgauit. Porrò, isti qua∣tuordecim vniuersi tam diu vixerunt, quovsque ipsa natura vitae stamen producere potuit; plaerique etiam in aedibus episcoporum, vel amicorum, quorum ipsi conuictum expetebant, gratis, sine sump∣••••; copiosè, sine defectu; in otio, sine molestia omni degentes, ad vltimas quas illis natura descripser at annorum metas, peruenerunt. Si nobis fidem ad∣hibere nolueris, audi amicum tuum, hostem nostrum capitalem, Philopatrum scilicet, Reginam Elizabetham sic alloquentem: a Dum initio Regni tui mitiùs aliquanto cum Catholicis ageres, dum nul∣lu•• adhuc vehementissimè vrgeres, nullum admodum premeres, vel ad sectae tuae participationem, vel sidei antiquae abnegationem, omnia sanè tran∣qui••••iore cur su incedere videbantur, nec audiebantur magnae querelae, nec i••signis aliqua dissensio aut repugnantia cernebatur. Ita ipsa inuidia, ve∣ritate victa, illustre Reginae Elizabethae testimonium perhibuit, agnoscens Regni initia fuisse mitiora, neminētunc valdè pressum, nec magnas tum auditas querelas. Hinc à vestro Iesuita ediscere potuisti, quàm nulla de causa tam tristes subortae sint querimoniae. Si vobis digitus doleat, omnia implentur vlulatibus: nobis verò si ipsum cor doloribus transfixum fuerit, apud vos pro nihilo erit. Vestri miseriarum colliculi intumescunt in montes; nostri montes gracilescunt in colliculos. Haec de ijs quae depositionem consecu∣ta sunt, dicta sunto. Hactenus de quibusdam parergis, nunc depo∣sitionem ipsam intueamur.

CAP. II. Episcoporum pontificiorum depositio, exemplo Abiatharis à Salomone eiecti, defenditur.

• Argumenti
  • Antecedens in testamen∣to
    • veteri: Rex
      • Salomen de∣posuit
        • quem? Abiatharem pontificem, sed nullus vnquam pontifex deposuit Regem. 1
        • quo iure? Au∣thoritate
          • legitima. 2
          • cá{que}
            • nā prophetia. 3
            • sed Regia. 4
      • quilibet quolibet sacerdote superior: quod constat ex
        • Scripturis. 5
        • Papistis. 6
    • no••o eadem regnum potest as qu•• in vtteri. 7
    • Consequens: ergo idem Reginae Elizabethae hâc in causâ licuit. 8

PHIL.

IN legitimâ depositione duo concurrunt, iusta au∣thoritas & idonea causa. Primùm igitur quaero, quânam sint authoritate depositi?

ORTH.

Et ego vicissim quaero, quânam au∣thoritate a Abiathar à Salomone sit exauthora∣tus?

PHIL.

Semper nobis Salomonem & Abia∣tharem obtenditis. Profectò, si Salomon Rex pontificem hunc exauthorauit, b alius pontifex Reginam (nempe Athaliam) non solùm exauthorauit, sed etiam interfici iussit.

ORTH.

Non Reginam (Philodoxe) pace tua dixerim, quae, con∣traius sśque omne, solium, non sine tot nepotum suorum caede & sanguine, per summum scelus occupârat. Sospes tum & superstes regni verus haeres, verus Rex Ioas, quo in viuis existente Athaliâ Reginâ esse non potuit, vt ve∣risumè dixit doctissimus c episcopus. d Alanusin Catholicorum defen∣sione, appellat Reginam praetensam, Regnúmque vsur pâsse dicit. Vide igitur, quaeso, quâ caecitate & vertigine acti sint, qui se principi & pa∣triae perfidè opponunt. Alanus enim sine omni rubore adducit ex∣emplum

Iehoidae deponentis Athaliam, praetensam illam & vsur∣patricem Reginam, vt inde probet licere Romano pontifici Reges legitimos deponere. Porrò, quamuis Iehoida fuit pontifex, hoc tamen vt pontifex non fecit. Quicquid hâc in re molitus est, id om∣ne facere potuisset etiam non pontifex. Si quidem vxor eius a Ie∣hosheba filia fuit Regis Iehorae, & soror Regis Ahaziae, qui fuit pater Ioae. Vnde liquet Iehoshebam fuisse Regis Ioae amitam, & Ie∣hoidam prae caeteris mortalibus eidem affinitate proximum. Prae∣terea quùm Athalia, truculenta Tygris, totum semen Regium do∣mus Iehudae perderet, Iehosheba vxor Iehoidae, accipiens Ioam fili∣um Ahaziae, furtim surreptum è medio filiorum Regis qui afficiebantur morte, abdidit ipsum & nutricem eius in conclaue lectorum: b ita fuit cum ipsis in Domo Dei latitans sex annis. Sic Iehoida personae Regiae protector, diuinâ prouidentiâ est constitutus: cúmque tempus ad∣uentâsset quo eum manifestare visum est, assumpsit secum in foedus c Centuriones & primarios paternarum familiarum Israëlis. Quid hoc erat aliud quàm supremi Domini sui personā, aetatem, innocentiā protegere? Quid aliud quàm, quod ipsi lege naturae & iure gentiū incubuit, praestare officium? Quamobrē, quoties hoc ad primatum pontificis stabiliendū adduci••is, totites toto coelo aberratis. Ex sa∣cris enim Scripturis, ne vnum quidē exemplum eruere potestis, vn∣de legitimum Principem à pontifice depositū posset constare. Re∣ges Israelis idola colebāt vniuersi, & ex Regibus Iudae quatuorde∣cim; nullus tamē vel pontifex vel Propheta horum quenquā impe∣rio priuare tentauit. Nos è contra hoc conspicuū & illustre osten∣dimus exemplū, quo verum pontificem à Rege abdicatum liquet.

PHIL.

d Aliud est facta Regum referre, aliud, authoritatem, pote∣statemque probare.

ORTH.

Quasi Spiritus sanctus rem gestam tantùm historicè narraret, non etiam vt recte gestam approbaret. Sed quid audio? Nunquid in Regem Salomonem audes incurrere, tanquam hoc ab ••o factū esset sine legitimâ authoritate? Siccine verò? Sed audiat Iesuita Iesuitā, Italus Hispanum, e Suarē in Academia Conimbri∣censi sacrarum literarum primarium professorem: Alij (inquit) non dubitant dicere Salomonem in eo facto iniustè egisse, vsurpando potestatem, quam non habebat. Ego verò id assirmare non audeo, propter verba Scriptu∣ra, quae ex cap. 3. allegaui; Et quia apud antiquos patres & expositores non inuenio factum illud inter peccata Salomonis numer atum, eiue in culpam tributum. Sic ille. Verba autem quae se allegàsse dicit, haec sunt: Di∣lexit Salomon Dominum, ambulans in praeceptis Dauid patris sui, except•• quòd in excelsis immolabat: quae exceptio (inquit Suarez) qualiscun∣que illa sit, ostendit Salomonem vsque ad illud tempus seruâsse a∣lia praecepta, & consequenter in illo facto non peccâsse. Hucus{que} Suarez. Quin si Salomon legitimam authoritatem non habuit, haec exauthoratio pro nulla habenda est. Quomodo enim sententia iu∣dicialis valida esse poterit, si in ipso Iudice non sit authoritas? Si haec exauthoratio nulla fuit, tum Abiathar, illâ non obstante, pon∣tificatum

iure & titulo vs{que} retinuit. Sed quid hoc est rei? Nunquid duo esse possunt vno eodémque tempore summi pontisices?

PHIL.

Nequaquam. Nam licèt Sanctus Lucas dicat, f Factū esse Verbum Domini ad Iohannē sub Principibus Sacerdotū Anna & Caiph••, non putandū est tamen vtrun{que} semel & simul aequali authoritate floruisse. Etenim (vt ex g Baronio colligimus) summus Sacerdos vel Princeps Sacerdotū trifariam dicitur: Primò, cum essent vices Sa∣cerdotales 24. qui cuius{que} vicis Princeps & caput erat, idem Prin∣ceps Sacerdotum vocabatur. Secundò, collegiū apud Iudaeos, vul∣gò Synedrim, ex 72. constabat viris, quorum primus, Princeps quo{que} Sacerdotum dicebatur. Denique ••ummus Sacerdos freq••ē∣tissimè & maximè propriè appellabatur, qui primū omnium locum tenebat, reliquis{que} praeesset Principibus Sacerdotū. Iam verò An∣nas primo & secundo sensu erat Princeps Sacerdotū, Caiphas au∣t••m tertio, ac proinde absolutè & simpliciter summus, quo fensu plures simul nec vnquam fuêre, nec esse possunt. Vnum tantummod•• (inquit h Baronius) non duos simul & ante & post haec tempora summ•••• Sacerdotem penes Iudaeos suiss•• certū exploratúm{que} haheatur. Hinc Card▪ i Bellar. alij{que} eruditi Theologi inferunt, ecclesiā noui Testamena vnū habere visibilē rectorē, sicut habui•• ecclesi•• testamēti veteris.

ORTH.

Si vnus duntaxat vno eodém{que} tempore esse potuit s••mmus pontifex, & Abi that, quamuis amotus, quoad iuris tamen & tituli veritatem, pontifex remansit, tum Sadok non erat legiti∣mus pontifex, sed intr••sor. Itane verò?

PHIL.

Sadok intrusor? Hoc nimis asperum est, & rigidum. Na•• k Sadok idem est quod iustus, & reuerâ fuit Sadok nomine & factis.

ORTH.

Si Sadok non erat intrusor, sed legitimus pontifex, A∣b••a••••ar pontif••x ••sse desijt. Conuenit enim inter nos, duos simul ••sse non potuisse pontifices maximos. Caeterùm si Abiathar iam non fuit pontif••x, ••edes pontificalis erat verè & legitimè vacans, sed quá tandem ratione? Non ratione mortis quia in viuis adhuc erat Abiathar non ratione r••signationis aut spontaneae cessationis ▪haec enim ne fando quidem audiuimus▪ sed solummodo ratione deposi∣tionis. Vnde sequitur iustam & legitimam fuisse depositionem in iusta & legitimâ authoritate fundatam. Quamobrem vt Sadok legi∣timus erat pontifex, legitimâ authoritate surrogatus; ita Abiathar eadē authoritate factus est expontifex, id est, pontificatu abdic••tus.

PHIL.

Esto; sed qui ••••••m posteà? An quia legitimè ••rat de∣positus, ideóne authoritate Regia? Non sequitu••. Salomon ••nim non modò erat Rex, sed etiam Propheta.

ORTH.

Vniuersi veteris test ••menti libri l Prophet•••• nomine insigniuntur, eò quòd de Iesu Christo prophet••runt. Non igitur insic••or, quin sa••cti Dei homines qui loq•••••••• s•••••• ••rout acti sunt •• Spirits sancto, (in••er q••o•• Salomon) Prophetae dici possint.

PHIL.

Di••o igitur Salomon••m m non vt Reg••m, sed vt Prophe∣tam, & executorem 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉, depos••••••••e Abiatharū, s••bst••tuto Sa••ok.

ORTH.

Si non Rex, vt Rex, quis tandem erit alius n qui 〈◊〉〈◊〉

gestat non frustra? Immò verò Rex, vt Rex, est minister Dei, vltór{que} adiram ei qui quod malum est faceret. Rex ergo, vt Rex, est diuinae iu∣stitiae executor. Quocirca cùm hoc Salomoni tribuis, non vt Regi, sed vt diuinae iustitiae executori, ea coniungis quae Deus disiunxit. Nam Propheta, vt Propheta, est os Domini; executor diuinae iusti∣tiae, quâ talis, non est os Domini, sed manus Domini: os & manus sunt distinguenda.

PHIL.

Probo hoc fecisse Salomonem quatenus erat Prophe∣ta. Nam o Abiatharum amouisse dicitur, vt impleretur sermo Domini.

ORTH.

Huiuscemodi loquutiones causam finalem, vel agen∣tis intentionem non innuunt: p Milites, cùm cruci••ixissent Iesum, acce∣perunt eius vestimenta, & fe••erunt quatuor partes 〈◊〉〈◊〉 mili•••• partem, & tunicam: crat autem tunica insu••ilis, à summo contexta to••a: dixerunt ergo inter se, Ne si••damus eam, sed sor••iamur de illa ••uius fut••••ra sit, vt Scriptura impleretur, dicens, Partiti sunt vestimenta sib▪, et super vest•• meà iecerunt sortem. Nunquid milites hoc sibi proposuerunt, vt imple∣rent Scripturas? Tantundem profectò ac ••udas, cùm Dominum q tra∣der••t pro triginta arg••nteis, vel i••erodes, cùm infa••••es r occideret, vel Iu∣daei, cùm sitientis ori s actetum admouerent. Immò verò non haec eo egerunt animo, vt sermon••m Domini implerent, id tamen (Deo ita disponente) fecerunt, vnde impletus est sermo Domini. Eodem planè modo i•• hoc de quo agitur se res habet, vt t••statur Tostatus, Episcopus Abulensis, his verbis▪ t non po••itur (vt) denotando causam finalem, sed consequutiuam. Verùm fingamus Salomonem hoc illo ipso fec sse intuitu, vt sermo Domini impleretur. Num inde euinci potest hoc Salomoni tribuendum esse vt Prophetae? Iehu cùm I••horamum percussisset, dixit Bidkari tribuno suo, u Tolle, proijce eum in portionem ag••i Nabothi ••izr••helit••. Nam recordare, me & te pariter equitantibus, binis, post Achab patrem, Iehouam protulisse aduer∣sus ••u•• o••••••s hoc N•• viuam, nisi caedem Nabothi & caedem filiorum eius vid rim ••esterna vesperia. Dictum Ieh••uae, & rependero tibi in hac ••psa portione, dictum Iehouae: quare hunc tolle, proijce eum in ha••c portionem, se∣cundùm verbum Iehouae. Q••ae quidem proiectio, non solùm erat pro∣phetiae impletio, sed eo animo & indicta & facta est, vt Verbum Domini posset impleri; tutamen ipsum Iehu non numerabis, opi∣nor, inter Prophetas: tantum abest, vt probatum dederis hoc fecis∣se Salomonem quatenus erat Propheta.

PHIL.

V••l vt Rex, vel vt Propheta; non fecit hoc vt Rex, ergo vt Pro heta.

ORTH.

Non vt Rex▪ Q••id i••a▪ Promiserat Ieh••ua x se sirma∣turum solium r••gni Salomo••••s vs{que} ••n se••••••ū: ac proinde Solomon erat regni haeres, institue••te Domino. Adonias tamen, 〈◊〉〈◊〉 ••fferens di∣cendo, y Ego regnatur•••• 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉 ••t sibi currum & ••quites, & quin∣quaginta viros praecu••••e••••es sil••. z ••o••bus autem & Abiathar Adoniam s••cuti, adi••••erunt, & dix••••unt, 〈◊〉〈◊〉 iuat Rex Adon••as. Vnde tres illi laesae Maiestatis facti sunt rei, & singuli à Rege Salomone puniebantur.

PHIL.

A rege fateor, sed non potestate regiâ.

ORTH.

Immò potestate regia. Rex vt Rex in eos animaduer∣tit: &, vt ab Adonia exordiar, Rex, hâc lege ei condonauit, b Vt si futurus esset strenuus, non caderet vllus è capillis eius in terram, sed si ma∣lum deprehenderetur in illo, vtique moreretur. Verùm quùm posteà c Abishagam sibi in vxorem dari peteret, Salomon, quâ erat sapien∣tiâ, in arcanas Adoniae cogitationes & scopum penetrans, hanc eius postulationem tanquam regni affectationem est interpretatus: d Mittens itaque Rex, iussit eum occidi per Benaiam filium Iehoidae, qui ir∣ruit in ipsum, ita vt moreretur. Quis misit? Spiritus sanctus dicit, Re∣gem misisse. Hoc igitur Regi tribuitur; sed fortè inquies, non vt Regi. Itáne verò? Quisquámne perduellibus veniam indulgere potest, praeterquam Rex solus, idque vt Rex est? Cedo mihi, cu∣ius est gladium, iniustitiae vindicem in facinorosos stringere, nisi eius solius, qui gladium non gestat frustra? Is autem est Rex quâ Rex. De Ioabo autem sic nunciatum est Regi Salomoni: e Fugit Ioabus ad tentorium Iehouae, & ecce, est prope altare. Misit autem Salom•• Benaiam filium Iehoidae, qui dixit, Sic edicit Rex, Egredere; respondit Io••∣bus, Nequaquam, sed hic moriar: & retulit Benaias rem Regi, dixitq••e Rex, Fac quemadmodum locutus est, & irrue in eum. Obserua ipsum orationis filum quo vtitur Scriptura; edicit Rex, rem retulit Regi, dixitque Rex. Ergo Scriptura hoc Regi tribuit, quatenus est Rex. Restat Abiathar eodem innodatus crimine, de quo Rex, quâ Rex, supplicium sumpsit, vt eodem fere Verborum tenore ostendit Scriptura: f Abiathar Sacerdoti edixit Rex, nempe, qui versu proxi∣mè praecedente Adoniam occidi iussi••, id est, Rex, quâ Rex, autho∣ritate regiâ. Quod etiam vlteriùs ex ipso edicto apparet. g Abi A∣nathoth ad agrum tuum; quibus verbis Salomon Abiatharem certo loco circumscripsit, Cancellósque & terminos, extra quos egredi non potuit, circundedit: quod certè est Regis, quatenus est Rex. Et ••ursus dignus es morte, non tamen hoc die afficiam te morte, quia por∣tâsti arcam Domini Iehouae coram Dauide patre meo, & quia afflixisti 〈◊〉〈◊〉 in omnibus, in quibus afflictus est pater meus. Hîc Salomon reo mor∣tis vitam indulget, quod non est cuiuspiam nisi gladium portantis, id est, Regis, quatenus est Rex. Ita h eiecit Salomon Abiatharem, necs∣set Sacerdos Iehouae. Hîc Salomon poenam capitalem in depositio∣nem commutauit, quod ipsum quoque potestatem regiam demon∣strat. Denique dicit Scriptura, Regem praeposuisse Benaiam exercit••••, loco Ioabi. Hoc sine dubio spectabat ad Regem, quatenus erat Rex. Et statim eodem versu subiungitur; Sado••um ver••posuit Rex loco Abiatharis. Vides igitur hoc Regi, vt Regi, per totam historiae se∣riem ascribi. Quid igitur est quod te in aliam impellit s••nten∣tiam?

PHIL.

In veteri testamento Leuitae à secularium Principum potestate lege diuin•• exempti erant: i 〈◊〉〈◊〉 in libro Numerorum, cap. 3. Deus non semel, sed saepiùs repetit, Leuitas propriè fuos esse, atque se

••os sibi ex omni populo delegisse: & in eodem loco, dono dari iussit omnes Leuitas Aaroni & filijs eius, id est, summo Sacerdoti, & sacerdotibus eius. Quos enim sibi ipse delegisset ad ministerium templi rerúmque sacrarum, soli pontifici (qui locum Dei repraesentabat in terris) subiectos esse voluit, ac per hoc à Iurisdictione terrenorum Principum liberauit. Clerici enim sunt ministri Dei, consecrati ad obsequium solius Dei, atque ad hoc ipsum ab vniuerso populo Deo oblati, vnde Clerici dicuntur, tanquam ad sortem Domini pertinentes, vt sanctus Hieronymus docet in epistola ad Nepotianum. Certè autem in ea quae sunt ob∣lata & consecrata Deo, & quasi propria ipsius Dei facta, nullum ius habere possunt Principes seculi. Id quod & lumen rationis osten∣dit, & Deus ipse in Scripturis sanctis non obscurè tradit, cùm ait Leuitici vltimo, Quicquid semel Deo fuerit consecratum, Sanctum sanctorum erit Doimno?

ORTH.

Vt fundi & domicilia Deo dicata, in eius perpetuam possessionem transierunt, ita tribus Leui Deo sacra, facta est eius∣dem propria peculiaris & sempiterna haereditas. Verùm quid in∣de? Num idcirco Leuitae à potestate Principum sunt alieni? To∣ta gens Iudaeorum dicta est k regnum sacerdotale & gens sancta. Omnes masculi in Israele, Dei viuentis l sigillum m carm suae impressum gere∣bant, nec tamen eorum quisquam eo nomine à Principum potesta∣te immunis erat. Leuitae quidē in rebus ad officium suum spectan∣tibus, subditi erant sacerdotibus, Sacerdotes autem pontifici ma∣ximo, iuxta legem Dei: vniuersi tamen tam pontifices quàm Sacer∣dotes, potestatibus supereminentibus subijciebantur. n Iosophatus misit sacerdotes & Leuitas ad docendum per ciuitates Iudae. Nunquid hoc sine authoritate fecit? o Constituit idem Iosophatus ex Leuitis & Sacerdotibus ad iudicia Iehouae, & Amariam Sacerdotem, primarium in∣ter eos posuit in omni negotio Iehouae. An hoc quoque fecit legitimâ authoritate destitutus? p Hezechias congregauit Sacerdotes, & iussit sanctificare s••i••sos & Domum Iehouae; quod & fecerunt secundùm praecep∣tum Regis. Edixit quoque q Sacerdotibus filijs Aaronis, vt offerrent in al∣tari Iehouae. Quod perinde ac iussi sunt, peregerunt. Porr•• restituit Leuitas in Domo Iehouae cum Cymbalis, cum nablijs & cum cytharis. Et r astabant Leuitae cum instrumentis Dauidis, Sacerdotes autem cum tubis. Edixit etiam vt offerrent holocaustum in altari; & obtule∣runt: s Edixitque Rex & Principes, vt laudarent Iehouam verbis Daui∣dis & Asaphi videntis; & laudârunt. Tum edixit t vt addu••erent eu∣charistica; & adduxerunt. Porrò Rex iste sanctissimus u restituit di∣stributio••es Sacerdotum ac Leuitarum per distributiones eorum, quemque secundùm ministerium ipsius, Sacerdotes & Leuitas in Holocausta & in Eucharistica, ad ministrandum, atque ad celebrandum, atque ad laudan∣dum in portis castrorum Iehouae. In quibus omnibus x fecit quod rectum in oculis Iehouae: ac proinde authoritatis suae cancellos transilijsse dicendus non est. Ab Hezechia transeamus ad Iosiam. Si pontifices aut Sacerdotes à potestate regia eximerentur, cur y praecepit Iosias

Chilkiae Sacerdoti summo, & Sacerdotibus secundarijs & custodibus limi∣nis, vt efferrent è templo Iehouae omnia illa instrumenta quae parata eram Baali, & luco, totique exercitui coelorum, quae combussit extra Ierusalem in agris Kidronis, quorum puluerem deportari curauit Bethelem. Si Sacer∣dotes immunes essent, cur z adduxit omnes excelsorum Sacerdotes èci∣uitatibus Iudae, & omnes qui erant iuxta institutionem Ieroboami, de quibus prophetasset a vir Dei, b mactauit super ipsa altaria; reli∣quos qui erant ex Aaronis familia, & tamen in excelsis obtulissent, Hierosolyma reduxit, veruntamen c non offerunt in altari Iehouae, sed reportârunt ignominiam suam. Hactenus de regibus. Ad Nehemi∣am proregem venio: qui quum retulisset quomodo Eliashib pon∣tifex magnum cubiculum Tobiae Ammonitae in domo Iehouae pa∣rauisset, statim adiungit, d Sed cùm totum hoc fieret, non eram Hieroso∣lymis. Innuens se, modò ibi fuisset, non permissurum. Cúmque il∣luc venisset, e eiecit omnia instrumenta domestica Tobiae foràs extra il∣lud cubiculum: & edixit Sacerdotibus vt mundarent illud, quo facto retulit illuc instrumenta Domus Dei, munus, & thus. Cúm{que} ne∣pos Sacerdotis summi gener esset Sanballati Horonitae, f Nehemia. fugauit eum àse. His perpensis, quo vultu Reges in veteri testamento nullum in Sacerdotes ius habuisse dicit Bellarminus? Profectò si ita res haberet, optimi illi & sanctissimi Reges non toties edixis∣sent, statuissent, iussissent, puniuissent, sed monuissent duntaxat, & suasissent. Si Sacerdotes tali gauderent priuilegio, sanè oppidò mi∣randum ne vnum quidem in tota veteris testamenti historia repe∣riri, qui, suo nitens priuilegio, se à potestate seculari vindicare, & in libertatem asserere moliretur. Vel si se vltrò submisissent, cùm, teste propria conscientia, aliquo grauiori crimine irretiti essent, cur tamen sua non protulerunt priuilegia, quum puri essent & in∣noxij? g Zacharias Sacerdos lapidibus obrutus est ex praecepto Regis, ne∣que vllius tamen meminit priuilegij. Cùm h Abimelech & octuagin∣ta quinque viri, gestantes amiculum lineum, iussu Saulis occideren∣tur, Abimelech innocentiam suam manifestauit quidem, sed & iu∣risdictionem Regiam in se agnouit, dum Regem i dominum suum, se Regis k seruum appellauit; verùm de immunitate altum silentium. Ex his quae diximus toti mundo potest inclarescere, hanc quam somnias •• principum potestate immunitatem, nihil esse aliud quàm hominum malè feriantium inane commentum. Quare ex praemis∣sis rectissimè licet concludere, tribum Leui a superemin••ate pote∣state seculari minimè fuisse liberam, quin potiùs ita subditam, vt regi ipsos Sacerdotes, & Sacerdotum principem ad tribunal suum vocare, vocatos (si ita res postularet) increpare, relegare, fortunis, libertate, atque etiam ipsa vita priuare licitum esset.

PHIL.

l Quis dicere audeat tus esse profano homini in ea quae Sancta∣sanctorum, id est, sanctissima, dici meruerunt?

ORTH.

Quis nisi profanus Iesuita Regem Christianum, vnctum Domini, lucernam Israelis, hominē profanum vocitaret? Antiqui

antistites, orbis Christiani Senatores, Principes ne nominare qui∣dem, nisi summa adhibita reuerentia solebant: Principes dico non modò Orthodoxos, sed & illos quoque qui opinionum labe con∣taminati erant. Tertia Romana Synodus sub Symmacho Theo∣doricum Arianum, sanctum appellauit Principem; in quem locum sic m Binius: Rex Arianus, non ex meritis, sed ex consuetudine, pijssimus & sanctissimus nominatur, sicut à Dionysio Alexandrino Episcopo Valeria∣nus & Gratianus Imperatores ethnici (vt testatur Eusebius) sanctissimi appellati fuerunt: idque factum est exemplo sancti Pauli, qui Act. 24. nefa∣rium hominem praefecturam gerentem consueta nomenclatura optimum Foelicem appellauit. Sic Binius ex Baronio. Hactenus de profano titulo quem ore illoto protulit profanus Iesuita. Iam ad rem ip∣sam vt respondeam, docet Scriptura Salomonem regnasse super n totum Israelem, & per consequens super totam tribum Leui, ac proinde super Abiatharem summum pontificem, & reliquos Sacerdotes omnes. Si Salomon omnium Sacerdotum Rex, profectò Sacer∣dotes omnes erant Salomonis subditi. Si vniuersi Sacerdotes erant Salomonis subditi, & Salomon eorum omnium summus ac supremus Dominus, quomodo quaeso ab eius supereminente pote∣state immunes esse poterant?

Quod adeo est liquidum, vt plaerique ex vestris nobis hâc in causa astipulentur. Iohannes o Parisiensis fatetur, in veteri testamen∣to Sacerdotes, etsi tum reges inungerent, indubitatè tamen regibus subditos fuisse. Et p Salmeron Iesuita, Potestas (inquit) spiritualis legis naturae & Mosis, minor erat regia potestate in vetiri Testamento, & ideo etiam ••••mmi Sacerdotes Regibus subdebantur. Immò ipse etiam Bellarmi∣nus ab hac opinione non multùm videtur abludere, cum dicit, q Non mirum esset si in veteri testamento summa potestas fuisset temporalis. Sed nostrae sententiae sine dubio patrocinatur Dominicus à Soto: r In veteri, inquit, testamento dubio procul Sacerdotes à Principibus secu∣laribus sunt iudicati. Et Pater Paulus, his verbis: s Haec doctrina quòd ecclesiastici (nisi immunes fuerint priuilegio & gratia) forent magi∣stratibus secularibus subditi, demonstratur & confirmatur exemplis vete∣ris testamenti, vnde apparet, omnes Reges imperasse, & iudicasse, & puni∣uisse Sacerdotes. Neque id à malis regibus, aut mediocribus, sed à sanctis∣simis & ••ijssimis factum est, Dauide, Salomone, Hezechia & Iosia. Et To∣status: t Rex habebat potestatem super Sacerdotes, & poterat eos occidere pro crimine, sicut quoscunque Laicos; & à fortiori priuare eos officijs & dignitatibus, quantumcunque essent spirituales. Et pene ijsdem verbis vtitur Carerius: u In veteri Testamento Rex super Sacerdotes potestatem habebat, eósque pro crimine occidere, multò magis officijs & dignitatibus spiritualibus eos priuare poterat. Et denique x Suares Iesuita: Si po∣terat illum vita priuare, vt verba illa indicant, equidem vir mortis es, quid mirum quòd posset illum pontificatu priuare?

PHIL.

Si Reges Israelitici tanta pollerent potestate, num in∣dè euincitur Christianos consimili gaudere?

ORTH.

Quidni? Illud enim tibi sedulò cogitandum, nouum testamentum nulla nobis Regum Christianorum exempla suppe∣ditare. Quare cùm de Regum in Ecclesia potestate quaeritur, ip∣sum fontem petere oportet, vetus scilicet testamentum, vbi non modò occurrit Ecclesia, sed Reges etiam, regio munere in Eccle∣sia Religiosè perfungentes. Regum autem in nouo testamento accisum ius esse & diminutum quis audet asserere? Quis credet Ecclesiae nutritios deteriore esse conditione sub Euangelio, quàm sub lege; in Ecclesia, quàm in Synagoga? Quare, quam illi Re∣galem exercuerunt potestatem, à Spiritu sancto laudatam, eadem profectò, nec minori, omnes Christiani Principes sub Euangelio sunt praediti.

Quae cùm ita sint, quam in Abiatharem habuit authoritatem Sa∣lomon, eandem in Episcopos suos habuit Regina Elizabetha. Sed Salomoni licuit iustâ de causâ abdicare summum pontificem; idem igitur legitimâ de causâ Reginae Elizabethae licuit.

CAP. III. Champnaeus in quaestione de primatu Regio quomodo se gerat.

• Champnaeus
  • Primò, quaestionem de primatu Regio ad alias, praeser∣tim ad illam de controuersiarum Iudice detorquet. 1
  • Secundò, illius statum peruertit. Nam nos hanc tribuimus iudi∣caturam
    • non Principi, vt ille calumniatur. 2
    • sed
      • authenticam Christo in Scripturis loquenti. 3
      • ministerialem Prophe∣tarum conuentut. 4

PHIL.

DE authoritate deponendi dictum est; iam ip∣sa depositionis causa est inquirenda.

ORTH.

Causa fuit iuramenti primatus Regij detrectatio

PHIL.

Ergo si haec causa non f••it l••gi∣tima, neque ipsa depositio erat legi〈…〉〈…〉a: at haec causa non fuit satis iusta. Nam Ep••••o∣pi, dum hoc se iureiurando obstring〈…〉〈…〉∣cusarunt, nihil quicquam fecerunt; quod non viros omn•• l••••de splendidissimos vel maximè deceret. Ipsum iuramentum erat ••l••∣cit••m,

ac proinde eiusdem detrectatio fuit pia & sancta. Iuramen∣tum autem erat illicitum, quia eius materia subiecta, id est, prima∣tus Regius, impietatem redolet. Nam, vt recte Champuaeus: a Principes quidem Seculares rectores Religionis sunt in supremo gra••••u quo Latci esse qucunt, quia pro desensione verae Religionis (quam ta••en à Pastoribus Ecclesiae discere tenentur) leges condere, e••sque executioni ••an∣dare possunt, immò & tenentur: Caeterùm quòd potestatem habeant iudi∣candi aut definiendi res ecclesiasticas, & ad Religionem pertinentes, tan∣quam proprij illarum rerum iudices & cognitores, nouum est parado••um in Christiano orbe, ante Henricum nostrum octauum inauditum: & hoc ••x testimonio sacrae Scripturae, sanctorum Patrum, Imperatorum, & nomi∣natim Caroli magni manifestè conuincitur; quae quia irrefragabilia sunt, vt ex testimonio serenissimi Regis nostri Iacobi satis constat, Masonus, sci∣enter errans, dissimulat.

ORTH.

Champnaeus in hâc triumphat controuersià, sed per∣quam ridiculè. Rationes suas, quae nondum lucem conspexerant, cum liber meus Anglicanus est emissus à me, quòd nullam omni∣nò responsionem admitterent, dissimulari conqueritur. Fortè di∣latare voluit pennas suas, vt videant homines quàm Cupressum pingat eleganter. Nam (quod est perpetuum Sophistarum ingeni∣um) à quaestione nos abducit, vt ex verbis modò à te allatis satis li∣quet. Quaeritur enim an Rex sit omnium personarum sibi subdi∣tarum in rebus ecclesiasticis supremus gubernator; Champnaeus autem hoc modo, vt videtur, quaestionem instituit, scilicet, an Prin∣cipes potestatem habeant iudicandi, aut definiendi res ecclesiasti∣cas, & ad Religionem pertinentes, tanquam proprij illarum Iudi∣ces & cognitores. Et a alibi idem Champnaeus nostrorū hominum obseruat insaniam, qui, primat••m Petri abnegantes, eundem principibus secularibus tribuendum contendu••••. Ain' tu, Champnaee? Eundem? At hoc apertum est mendacium. Noli sic insanire; vtinam ali∣quandò saperes. Et alibi ait: b Posse principem, si modò sit supremus Ecclesiae rector & caput, verbum & sacramenta per se administrare. Quid est sponte caecutire, si hoc non est? Nos enim harum rerum non administrationem, sed externam duntaxat gubernationem Regi tribuimus. Et alibi mihi, Patrum testimonia pro primatu Regio adducenti, sic respondet: c Ista non sunt ad rombum. Loquuntur enim isti patres de potestate gladij temporalis, non verò de potestate clauium Reg∣ni coelorum, quas Christus Dominus sancto Petro, & non Caesari tradidit. Quasi verò nostrorum quisquam suprematum regium in rebus ec∣clesiasticis ita definiret, vt Regni coelorum claues in se complecte∣retur. Immò, Champnaee, Rex has claues non habet, habentibus tamen, vt eis rectè vtantur, pro suo iure imperare potest. Et alibi, mihi locum Leonis vrgenti, vt indè probarem Theodosium Im∣peratorem supremum fuisse in rebus ecclesiasticis gubernatorem, sic insultat: d Sed quid inde? Ergo Imperator est supremus in rebus ec∣clesiasticis Iudex? Nae tu ineptus es, Champnaee, qui supremum in

rebus ecclesiasticis gubernatorem, cum supremo ijsdem in rebu•• Iudice confundis. Et paulò pòst: e Si Cl••nens Papa septimus Henri∣co octauo eisdem verbis scripsisset, quis, obsecro, sensu tan••um comm•••• praeditus, inde inferret Clementem Papam indicasse Regem suprem•• ••ll us controuersiae esse Iudicem? Aduerte (quaeso) illa verba, illius contro∣uersiae esse Iudicem; quibus Champnaeus fraudulenter innuit nos Re∣gem, supremum in Religionis controuersijs Iudicem constituere. Et paulò pòst: f Non ergo Imperatorem, sed Concilium Sacerdotum illi∣us controuersiae Iudicem existimauit sanctus Leo. Atque iterum: g Si ista non sufficiant Masono persuadere sanctum Leonem primatum in rebus ecclesiasticis Imperatori non attribuisse, videat epistolam eius septim••m & octauam, quae illum docebunt sanctum Leonem supremum in rebus side•• Iu∣dicem & cognitorem se existimare. Ex his luculenter apparet, Champ∣naeum hunc stylum Regium ita interpretari, ac si supremus in rebus ecclesiasticis gubernator, supremum, & proprium in controuers••••▪ fidei cognitorem, & Iudicem designaret. Ita, relicta quaestione quae huius loci est propria, ad aliam ab hoc instituto alienam furtim & fraudulenter dilabitur.

Praeterea & illud quoque diligenter & accuratè est obseruan∣dum, Champnaeum scilicet in hac noua, quam substituit, q••aestio∣ne partes nobis per calumniam affingere quas non tuemur. Q•••• enim nostrum vnquàm affirmauit, Principes in causis fidei & Reli∣gionis supremos esse cognitores & Iudices? De hac à Cardinale Bellarmino, & alijs pontificijs Ecclesiae Anglicanae illata iniuria sic olim conquestus est doctissimus Whitakerus: h Affirmat Iesu••ta hunc Iudicem non esse principem aliquem secularem; respond••o; hoc quo∣que nos dicimus: Summum enim iudicium soli Scripturae, & Spiritui sancto tribuimus: & tamen illam sententiam atque opinionem Papistae nobis, tanquam nostram obijciunt. Cui consonat eruditus Episcopus: Rex noster (inquit) i vestrum illud (quod ad primatum ponti••ictum proprie pertinere dicitis) docendi munus, vel dubia legis explicandi non assum••t. Audi (Philodoxe) non assumit sibi munus explicandi bub••a legis, id est, fidei ac Religionis controuersias.

PHIL.

Si Rex sit summus in rebus fidei ac Religionis g••ber∣nator, erit etiam supremus ijsdem in rebus controuersia••um I••dex. Haec enim ita inter se apta sunt, & connexa, vt alterum ex altero suâ sponte consequatur.

ORTH.

Minimè verò: sed alterum sine altero esse potest. Pa∣storum est dubia legis explicare, Regum vero veritatem cognit••m promulgare, & subditis, cuiuscunque sint ordinis, imperare. Q a••∣do Imperatores (inquit sanctus k Augustinus▪ veritatem ten••••t, ••••o••▪ sa veritate contra errorem iuhent: quod quisquis contempserit, ips〈…〉〈…〉um acqu••••. Nam & inter homines poenas l••••, & apu•• D〈…〉〈…〉 ne ••••••beb••••, qu•• hoc facere noluit quod ei per c••r Reg••s ipsa 〈…〉〈…〉. Hoc scilicet est Regum munus in rebus eccles••••st••••••s, pro 〈◊〉〈◊〉 iubere.

PHIL.

Sin veritatem non teneant, qua tandem ratione can∣dem latentem ac fugientem assequentur?

ORTH.

Ad al••••m transis quaestionem. Sed vt te hic quoque sequar, mandauit Dominus, vt Rex l describat sibi legis exemplar, se∣cum habeat semper, legat omnibus diebus vitae suae, vt discat timere Ieho∣uam Dominum suum, & obseruare omnia verba legis, faciendo ea.

PHIL.

Quin si difficilior oriatur quaestio, an eam proprio Marte elucidabit Rex secularis? Vel potiùs veniet ad m sacerdo∣tem, legem ab eius ore n requiret, & sedentes super o cathedram Mosis audi••t?

ORTH.

Respondeo cum doctissimo Episcopo: p Faciet haec om∣nia Rex, nec inu••tus. Vbi tamen haec omnia fecerit, cum in Deuteronomio dicere iubeantur sa••crdotes, & docere iuxta legem De••; leget exemplar suum Rex, vt s••iat, an ex ea respo••deant. E Malachia sciet, à quibus re∣quirere ••••betur legem, ••os interdum recedere de via, & scandalizare pluri∣mos in lege; quare ••ecurret de••••ò ad exemplar suum. A Christo au∣tem discet, vt Pharisaeos ècathedra docentes audire, ••••a à Pharisaeorum fer∣mento, id est, doctrinâ al••quâ cauere.

PHIL.

q Cur Dominus Petro pascendas oues commissit, nisi vt pascua doctri••ae non à se, sed ab illo acciperet? Et cur posui•• in ecclesi•• pastores & doctores, si v••••squis{que} sibi pastor & doctor esse aebebat?

ORTH.

Respondeo i••••rum ••um eodem, r Pastores sic audiet, vt consu••••um ••••bi putet (quod Berhaeens••s fecisse videt v••ros nobiles) scru∣tari Scripturas, si haec ita se habeant: pascua petet, nec sibi pastor crit, sed sibi tamen gustabi••; & si amarum pabul••m & ••axium; gustabit vt Christus acetum, quod cum gus••a••set, noluit ••ibere. Regis enim est ex praestitu∣to legis omnia facere: neque obtendere poterit, ego vitulum au∣reum non comminui, ego excelsa non dirui, quia haec facienda esse sacerdotes non mo••••erunt. Adhibebit igitur media quae hàc in causâ adhiberi p••r est; leget Scripturas, noctes & dies medi∣tabitur, orabit Domin 〈◊〉〈◊〉, & Iuris diuini peritissimos consulet. Nec tamen splendidis hom•••••• titulis, aut suffragiorum numero, aut locorum priuilegijs t••ntum deferet, quantum veritati: paucis secundùm Scripturas docentibus potiùs credet, quàm quadringentis pseudoprophetis pro cultu Baalis contendenti∣bus.

PHIL.

Quis autem de Scripturis i••dicabit?

ORTH.

Si vocem iudicandi perinde accipias ac Augustinus, cùm dicit. s Inferius est nobis quicquid iudicamus; certè nec Prin∣cipi, nec praesuli, nec homini, nec Angelo veritatem coelestem iu∣dicare licet. Verbum D•••• est Lex Dei: non oportet autem iudi∣care legem, sed secundù•• legem. t Aeternam Legem inquit Augu∣stinus) mundis an••mis fasest cognos••••re, iudicare sas non est. Et alibi, u No ••oportet de tam sub•••••• authoritate i••dicare, nequ•• de libro tuo. Sin iudicare nihil sit ali••d, q••am verum sensum à falso secernere, hoc iudicium apprehensiuum seu discretiuum dici potest. de quo Apo∣stolus,

x Vt prudentibus loquor, vo•• iudicate quod dico. Hoc modo Verbum Dei iudicare debet pastor, antequàm doceat; auditor, an∣tequàm credat; Princeps antequam serenitatis suae edicta sanciat & promulget.

PHIL.

Nos de iudicio decisiuo, & definitiuo quaerimus.

ORTH.

Iudicium decisiuum est duplex; imperiale, & mini∣steriale. Prius est authenticum & infallibile, quod est solius Chri∣sti cùm patre, & Spiritu sancto. Qui legem condit, is solus est au∣thenticus legis Interpres. At solus Christus cùm Patre & Spiritu sancto est legis-lator, ac sacrarum literarum Author & conditor; ergo solus est authenticus carundem Interpres. Hoc argumen∣tum in verbis sancti Petri solidissimè fundatur, y Omnis Prophetia Scripturae propriâ interpretatione non fit: non enim voluntate humanâ allata aliquando est prophetia, sed Spiritu sancto inspirati, locuti sunt sancti Dei homines. Quasi dicat, Scriptura, non ab humano inge∣nio, sed a Spiritu sancto seruos Dei afflante, & calamos moderan∣te, est profecta: Ergo ab eodem Spiritu in Scripturis loquente, pe∣tenda est interpetatio. Huc spectat illud Optati: z Vos dicitis, Li∣cet; nos dicimus, Non licet; inter licet & non licet, nutant, & remigant animae populorum: nemo vobis, nemo nobis credat, omnes contentiosi ho∣mines sumus: quaerendi sunt Iudices: si Christiani, de vtrq́ue parte d••∣ri non possunt, quia studijs veritas impeditur, deforis quaerendus est Iudex: si Paganus, non potest nosse Christiana secreta; si Iudaeus ini∣micus est Christiani baptismatis: ergo in terris hâc de re nullum potest reperiri iud••cium: de caelo quaerendus est Iudex. Sed quid pulsamus coe∣lum, cùm habeamus hîc in euangelio testamentum? Et Augustinus, a ista controuersia Iudicem quaerit, iudicet ergo Christus. Et paulò pòst: Iu∣dicet cum illo & Apostolus, quia & in Apostolo ipse loquitur Chri∣stus. Iudex igitur omnium religionis controuersiarum supremus est Christus in Scripturis loquens, qui solus decidendi & defini∣endi ex imperio potestatem habet authenticam, & infallibilem.

PHIL.

Quin nobis designa aliquem visibilem Iudicem, quem coram compellare & consulere liceat. Istiusmodi enim vnum ali∣quem in terris existere necesse est.

ORTH.

Christus sacrosanct••m suam veritatem, nec vni per∣sonae, nec vni loco alligauit: nos igitur istiusmodi vnum non ag∣noscimus.

PHIL.

Lex Dei iubet, vt homines in omnibus causis diffi∣cilioribus, etiam in rebus ciuilibus, ad Sacerdotis sententiam recurrant; multò magis in ecclesiasticis, b Nolens obedire Sacerdotis imperio, ex decreto Iudicis morietur.

ORTH.

Hebraea veritas non habet, sed Sacerdoti, aut Iudici. Cui consentit Graeca Septuaginta Interpretum versio, quam Patres tanto habuerunt in pretio. Quare Iudicem •• Sacerdote esse distin∣ctum satis constat, ac proinde duo personarum genera à Mose de∣signari. Eodem planè modo Rex c Iosaphat, propter duo causa∣rum

genera, hominum quoque duo genera ad illas audiendas con∣stituit, ecclesiasticū & ciuile: illud Sacerdotis, hoc Iudicis nomi∣ne à Mose significatur.

PHIL.

Esto; at qui Sacerdoti non vult obedire, eidem ex praestituto legis, est moriendum: quod satis est ad vnius Sacerdo∣tis principatum euincendum in rebus ecclesiasticis.

ORTH.

Non est. Nam Lex iubet vt homines d sacerdotes ade∣ant, non vnum aliquem. Et alibi, e Sacerdotes silios Leui elegit Iehoua Deus tuus ad ministrandum sibi, & ad benedicendum in nomine Iehouae, & ex eorum praestituto agetur omnis controuersia, & omnis plaga. Quare sacerdotis nomine intelliguntur sacerdotes.

PHIL.

Quasi verò summus sacerdos non praefulgeret reliquis. Nónne Amarias in his, quae ad Deum, praesidebat?

ORTH.

Praesidebat quidem, sed non erat solus controuersia∣rum Iudex, verùm, si fingamus fuisse, quid ergo?

PHIL.

Ergo vt vnus erat apud Iudaeos in testamento vet••r••, ita vnus erit in nouo apud Christianos.

ORTH.

Itáne verò? Si eadem vsquequa{que} sit ratio testamen∣ti noui & veteris, ergo sacerdotibus noui testamenti licebit vxores ducere; nam in veteri hoc erat licitum. Ergo omnes masculi in nouo testamento debent quotannis certum in locum (Romam opinor) proficisci; n••m Hierosolyma quotannis adeundi mascu∣lis in veteri incubuit necessitas. Ergo vno tantùm in loco putà Romae iàm offerendum est sacrificium; nam olim vnus tantùm locus huic cultui est destinatus.

PHIL.

Quamuis non sit eadem vtrius{que} testamenti per omnia ratio, in hoc tamen, de quo agitur, est summa similitudo.

ORTH.

Nequaquam. An quia apud Iudaeos vnus erat vnius gentis summus Sacerdos, ergóne apud omnes omnium gentium Christianos erit vnus summus episcopus? Per eandem rationem vnus erit etiam summus per totum Christianum orben in rebus ci∣uilibus Iudex. Perinde enim concluditur ex his verbis, nolens obe∣dire Sacerdoti, aut Iudici.

PHIL.

Non est necessarium. Sed vt Rex Iudae summus erat in Regno suo, ita vnusquisque Rex in Regno suo.

ORTH.

Neque ad ecclesiam gubernandam est necessarium, v•• vnus sit summus episcopus.

PHIL.

Quin ratio docet vnum aliquem esse oportere, qui li∣tes & controuersias ita dirimat, & dissoluat, vt eius iudicio reliqui omnes acquiescant, vel certè nullus erit controuersiarum finis.

ORTH.

Hanc prouinciam Spiritus sanctus non vnius supremae potestati, sed multorum communi curae commisit. Quum in eccle∣siâ Antiochenà de Legis Mosaicae obseruatione incideret quaestio, f Statuerunt vt ascenderent Paulus & Barnabas, & quidam alij ex illis ad Apostolos, & presbyteros Hierosolymam, percontaturi de quaestione. Non miserunt ad solum Petrum, sed ad Apostolos, & presbyteros.

PHIL.

Quódnam igitur erit supremum in terris de fidei con∣trouersijs iudicium?

ORTH.

Si de iudicio per imperium decisiuo, quod est simpli∣citer infallibile, & authenticum perconteris, sententiam nostram iam accepisti. Sin de ministeriali quaeras, Concilij generalis iudi∣cium iudicio papali longè praeponderat. Siquidem Scriptura dicit, g Prophetarum spiritus prophetis subiectos esse: non dicit Petro, non pontifici, non vni alicui, sed Prophetis, id est, pro∣phetarum coetui, vel conuentui. Sed generale Concilium est pro∣phetarum conuentus longè celeberimus; huic igitur Prophetarum spiritus sunt subijciendi. Quae tamen ab huiusmodi Concilio con∣stituuntur vt ad salutem necessaria, ne{que} robur habent, ne{que} authoritatem, nisi ostendi possint è sacris literis esse desumpta: vt verissimè docet ecclesia h Anglicana. Ad has igitur, tanquam ad normam, Con∣ciliorum decreta sunt conformanda, vt fide veritatis diuinae, non specie authoritatis humanae, singuli acquiescant. Deus enim Pro∣phetis nihil praeter ministerium faciendi iudicium, delegauit. 〈◊〉〈◊〉 igitur secundùm scriptam duntaxat Christi voluntatem, ferendi est sententia. Ita Scriptura sola est absoluta norma, solus Spiritus sanctus, in Scripturis loquens, est Iudex infallibilis. Quod optimè expressit vir i doctus his verbis: Solius Christi••per Spiritū, & Scriptu∣rā suam, est iudicium decisiuū, quod Patres Concilij inuestigant in Scriptu∣ris, & ex Scripturis pronunciant, velut tabulis Mandati sui, extra quas••••▪ ipsis pronunciare fi•••• nec sas, Christiano obsequi extra tabulas Mandati, •• limitatū ministerium ipsorū pronunciantibus. Hactenùs de controuersi∣arum Iudice, à cuius quaestionis vlteriori tractatione supersed••o, quia à nostro instituto est aliena. Champnaei tamen petulantiā ta∣citè praeterire non possum, cui non satis est pro vna quaestione al••∣am supponere, & in hâc opinionem à mente nostrâ discrepantem nobis affingere, sed & Regem nostrum serenissimum, tanquam no∣bis aduersantem, summâ cum iniuriâ introducit: de cuius testimo∣nio, planè aureo, Paulò inferiùs erit dicendum: nunc enim quòres ipsa vocat, id est, ad primatum Regium, rectà pergimus.

CAP. IIII. De primatu Regio, eiúsque iuramento.

• De
  • Primatu Regio, ex
    • sacrosanctis Scripturis. 1
    • Concilijs
      • Anglicanis. 2
      • externis
        • Moguntinis. 3
        • Emeritensi. 4
    • Partibus antiquis. 5
    • Papis,
      • Leone primo. 6
      • Gregorio primo. 7
    • Imperatoribus in
      • genere. 8
      • specie de
        • Constantino. 9
        • Gratiano. 10
        • Theodosio. 11
        • Martiano. 12
        • Iustiniano. 13
        • Carolo mag. 14
        • Basilio. 15
    • Rege nostro serenissimo. 16
  • Iuramento. 17

PHIL.

IVsiurandum, quo Regina Elizabetha dicebatur supre∣mum caput, summaque gubernatrix ecclesiae Angli∣canae in omnibus causis & rebus tam Spirituali∣bus, quàm temporalibus, impium sacrilegúmque ex sacra Scriptura, Sanctis Patribus & Concilijs, sum∣morúmque Imperatorum placitis, ac serenissimi etiam Regis magnae Britanniae expresso testimonio probatur, vt ait l Champnaeus.

ORTH.

Deus bone, quàm grandis atque immanis est haec calumnia? Sed vt singula discutiam, quid? An Champnaeus hunc Stylum Regium impietatis & sacrilegij conuincet, id{que} ex sacris Scripturis? Ex quibus tandem?

PHIL.

Duos adduxit m locos, alterum ex Malachia, ex Deu∣teronomio alterum. Malachiae testimonium est clarissimum, his verbis, n Labia sacerdotis custodient scientiam, & Legem requirent ex ore cius, quia Angelus Domini exercituum est. Quem locum hoc en∣comio

coronat Champnaeus. Certum est (inquit) quòd in tota sacra Scriptura non legitur talem promissionem factam esse Regibus.

ORTH.

Atqui primo, nulla penitus hîc promissio. Ribera Iesuita hanc tradit regulā o futura, apud Hebraeos, saepe debitū ac deco∣rum indicant: quod hoc loco Malachiae illustrat, custodient, id est, custodire debent. Et similiter p exponit id quod sequitur, Requirent, id est, requirere debent. Ita promissio, quam somnias, disparuit & euanuit. Secundo, Quid hoc contra suprematum Regium? qui non situs est in scientiâ, sed in potestatis & authoritatis superemi∣nentiâ; neque solùm in ore & alijs, sed in manu & dextra, quae gladium non frustrà gestat. Os autem & labia quamuis ad hunc suprematum requirantur, non tamen ad docendum, quod est sacer∣dotale, sed ad iubendum, quod est regale. Ita hunc clarissimum Malachiae locum contra Stylum Regium nihil facere, est luce cla∣rius. Quod nos Regi vendicamus, id Malachias sacerdoti non tribuit; quod Malachias sacerdoti tribuit, id nos Regi non ven∣dicamus. Nihil igitur hîc impium aut sacrilegum praeter scelera∣tum transfugam, qui in Vnctum Domini tam impiè & sacrilegè debacchatur.

PHIL.

q Clariùs adhuc idem conuincitur ex expresso Dei mandato, tradito in libro Deuteronomij, Cap. 17. hisce verbis; Si difficile & ambiguum, &c. à versu 8. ad finem decimi tertij.

ORTH.

Quid hinc elicies? An quia sacerdotes in rebus dubij•• indicabunt iudicij veritatē, & populus tenetur facere quodcun{que} dic••••, & docebunt iuxta Legē Dei, ideone externū ecclesiae regimen in re∣bus fidei ad sacerdotes spectabit, & non ad Regem? Non sequitur▪ Hoc enim regimen non versatur in iudicando, sed in imperando; non in dicēdo, sed in edicendo; non in Lege Dei docenda, sed in legibus pro Lege Dei ferendis, sanciendis, stabiliendis. Miseret me huius tam indocti doctorculi, qui, stilū Regium & statū quaestionis non intel∣ligens, linguā suam in Principes nostros, humani generis delicias ita exacuit. Hactenus regali titulo impietatis & sacrilegij notam, idque Scripturarum testimonio, inurere tentauit, sed ieiune, frigidè, miserè: videamus porrò nunquid nos eundem ex Scrip∣turis foeliciùs ac luculentiùs astruere, & defendere valeamus. Nonne Rex x Saul appellatur caput Tribuum Israelis, omnium sci∣licet, & per consequens Tribus Leuiticae, ac proinde omnium per∣sonarum, tam ecclesiasticarum quàm ciuilium in Israele? Quot∣quot igitur pari iure successerunt, illi omnes pari quoque titulo erant decorandi. Erant igitur omnes suorum subditorum capita, id est, supremi gubernatores.

PHIL.

In causis ciuilibus fateor, non in ecclesiasticis.

ORTH.

Reges sanctissimos non modò in rebus secularibus, sed etiam in ecclesiasticis summà cum laude, quoad externum Reginem, praefuisse satis constat. Vis vt omnia breui compectar? Cultum peregrinum eliminarunt, verum renouârunt, foedus in∣ter

Deum & populum redintegrârunt, personis{que} omnibus, etiam sacerdotibus, & summo Pontifici, vt suis ritè perfungerentur offi∣cijs, Authoritate Regiâ imperârunt.

PHIL.

r Verùm quidem est nonnullos Reges, tam in ecclesiâ Iu∣daeorum, quàm Christianorum multa praecepisse ad religionem spectantia, sed hoc fecerunt iuxta praescriptum & iudicium sacerdotum, & ecclesiae pa∣storum.

ORTH.

Non semper (Philodoxe)vt s posteà ostendam. Ve∣rùm fingamus Sanctos Reges nihil vnquam in hoc genere fecisse, nisi praeeunte pastorum iudicio & praescripto; quid hoc nobis indicat?

PHIL.

t Non indicat Principatum in rebus ecc••••fiasticis in ipsis Principibus, sed in sacerdotibus, qui iudicant, & praescri∣bunt.

ORTH.

In sacerdotibus? quid ita? Iudicant quidem, verita∣tem discernendo, obscura elucidando, dubia explicando, contro∣uersias enodando: & praescribunt quoque suo modo, id est, do∣cendo, monendo, suadendo: sed haec supremum ecclesiae regimen non arguunt. Verùm vbi sacerdotes his omnibus perfuncti sunt officijs, tum demum Rex quae illi ita iudicârunt, praescripserunt, docuerunt, monuerunt, suaserunt, edictis suis & legibus sancit, poe∣násque violantibus (quibus ipsi etiam sacerdotes, perinde ac cae∣teri mortales, sunt obnoxij) constituit. Et hoc demùm est supre∣mum esse in rebus ecclesiasticis gubernatorem. Quod munus, verè Regium, Sanctissimos Principes (siue monente ecclesia, siue tacente) egregiè praestitisse legimus. Exempla quaeris? Vbique occurrunt. Hezechiam, Iosiam, vel similem quempiam intuere, & tanquam in speculo hoc ipsum conspicies. Ego verò ex splen∣didissimâ Regum Iudae coronâ vnicam tibi gemmam, sed illustrem illam, ac pyropi instar micantem, atque rutilantem ostendam. In Iosaphatum igitur oculorum tuorum intende aciem, qui Autho∣ritate Regia populum ad Dominum Deum Patrum suorum u reuo∣cauit, reuocato x Iudices delegauit. Sed quos tandem? Certè ex primoribus paternarum familiarum, & in his y Zabadiam ducem. Verùm an hos solos? Minimè, sed Leuitas etiam, & sacerdotes, &, in his, z Amariam, summum Pontificem. Ecqua est ma••or Authoritas quàm delegandi Iudices? Hoc igitur Iosaphati factum supremum eius in omnes personas, tam ecclesiasticas quàm ciuiles, potestatem indicat. Sed quas ad causas eos delegauit? Certè ad Iudiciae Iehouae, id est, ad res sacras, & ad lites, id est, ad res ciuiles. Sacris autem Iudicibus Amariam Pontificem, ciuilibus Zabadiam ducem praesidere iussit. Hîc respublica, & ecclesia, in Rege, tan∣quam in vno capite, coniuncta, distinctas habent causas, distincta fora, distinctos Iudices, distinctos praesides. Sedent, praesident, cognoscunt, sententias ferunt, sed Rege iubente, Rege suam cuique prouinciam discrimitante. Erat igitur Iosaphatus (ac pro∣inde

Hezechias, Iosias, & reliqui) omnium personarum in Israële, tam ecclesiasticarum, quàm ciuilium, in omnibus causis, tam ec∣clesiasticis, quàm ciuilibus, supremus gubernator. Neque in no∣uo Testamento tollitur ista piorum Principum authoritas, sed ea∣dem semper manet. Sanctus Apostolus vocem suam, tanquam tu∣bam, attollens, a Omnis (inquit) anima potestatibus supereminentibus subiecta esto: potestates autem intelligit quae b gladium gestant, & c tributum accipiunt, id est, seculares, nempe Reges, ac Impera∣tores, quos appellat ministros Dei in bonum. Regibus igitur ac Imperatoribus tanquam ministris Dei in bonum, omnis anima, id est, omnis homo, in eorum ditionibus degens, cuiuscunque sit or∣dinis aut conditionis, subijci debet. Ergo Rex est omnibus in suo regno superior, ac proinde iuxta Deum supremus. Idem cum Paulo docet Petrus, huiúsque subiectionis hanc reddit rationem, d quia est voluntas Dei.

PHIL.

Quid hinc concludes? Principem scilicet esse supre∣mum gubernatorem. Quid? In rebus spiritualibus? At ex his ipsis Apostoli verbis euidenter concluditur contrarium, hoc mo∣do: e Principes, quibus Apostolus omnes esse subditos praecipit, idem ius, eandémque imperandi authoritatem in subditos suos Christianos habue∣runt, quam modò Principes Christiani, in quantum Principes seculares, habent in suos. Sed Principes pagani, de quibus locutus est Apostolus, nul∣lam penitus habuerunt authoritatem imperandi subditis suis Christianis in rebus fidei & religionis: ergo nec Principes Christiani.

ORTH.

Ex hoc loco Apostoli constat, Principes etiam paga∣nos quoad authoritatem esse supereminentes potestates, quoad offici∣um ministros Dei in bonum. Authoritatem igitur habent superemi∣nentem, vt sint ministri Dei in bonum. Sed aliud est imperandi authoritas, aliud rectus huius authoritatis vsus; aliud officium, a∣liud laudabilis officij executio. Hic vsus, haec executio multa po∣stulat, quae in paganum, quandiù est paganus, non cadunt, ob quo∣rum defectum Ecclesiam gubernare non potest. Verùm si, diuinâ aspirante gratiâ, euadat Christianus, si mens coelesti lumine illu∣stretur, si in corde accendatur amor diuinus, hîc in vnum confluent authoritas, & rectus authoritatis vsus, officium, & laudabilis offi∣cij executio. Talis Rex in eodem planè erit statu in nouo Testa∣mento, ac olim Iosias, & Hezechias in veteri. Nemo enim cor∣datus dicturus est, credo, Reges fideles minori esse authoritate, aut conditione deteriori sub Euangelio, quàm olim sub lege: sub lege autem erant supereminentes, non modò quoad authoritatem, sed etiam quoad vsum authoritatis; & ministri Dei in bonum sub∣ditorum spirituale, non modò quoad officiū, sed etiam quoad of∣ficij executionem, id est, supremi gubernatores in rebus Ecclesi∣asticis, vt antea ostensum est; ac proinde similis honor pijs Regibus sub Euangelio quoque est tribuendus.

De Scripturis hactenùs; iàm ad Concilia properamus. Epis∣coporum

f synodus vestram religionem profitentium (inter quos & Iohannes Fisher Roffensis) Henricum 8. supremi Ecclesiae Anglicanae capitis titulo insigniuit, vt & eiusdem synodi actis adhuc extantibus est manifestum: Elapso autem biennio eundem titulum eidem renouauit.

PHIL.

Synodi g istae non extant, nisi vna in manuscriptis, vt ait Champuaeus, altera verò nullibi.

ORTH.

Quid si typis non mandentur? An idcirco nullius a∣pud te futurae sunt pretij? Certè non tanti apud vos esset historia Baroniana, si non tot quasi stellulis Vaticanis illuminaretur. An codices citare manuscriptos Baronio est splendidum, nobis autem sordidum? Sed altera (inquis) synodus nullibi reperitur. Equi∣dem nescio; priorem ipse vidi, posteriorem nondùm mihi videre contigit: sed liberabo fidem meam. In eandem enim incidi apud h antistitem longè doctissimum, qui fortè & vidit & legit. Verùm quid si hodiè non comparet? Quid si euanuit? Profectò multo∣rum Conciliorum ad nos delata sunt nomina, & argumenta in ge∣nere, quorum tamen acta particularia interciderunt, vt apud Bini∣um tuum passim videre licet.

PHIL.

i Masonus Roffensem, tanquam consentientem dicta deter∣minationi, fraudulenter nominat.

ORTH.

Non fraude, sed bona fide agit; si quis in te sit can∣dor, mitte calumnias.

PHIL.

k Mori potiùs quàm illi consentire elegit: & re ipsâ mortem, vt omnes norunt, eá de causà constanter obijt.

ORTH.

Immò l nisi in successionis negotio proteruè se gessisset, non habita tum quidem de illo quaestio fuisset capitalis: illa ergo causa nec sola fuit, nec prima: prima enim de prole Regis; accessit ad primam illam alte∣ra, tanquam ad cumulum; per quam tamen non stetit quin superstes esse posset.

PHIL.

m Consentire nunquam adduci potuit.

ORTH.

Ain' tu? Consensit nunquam? At, teste Sandero n, persuasit reliquis.

PHIL.

o Tametsi Regis primatui consentire nunquam adduci potuit, quia tamen, necessitati cedendum esse ratus, consensit cum hâc expressâ re∣strictione (quantum per Verbum Dei liceret) obedientiam Regi in causis ecclesiasticis & spiritualibus iurare, facti illius vsque adeò eum poenituit, vt, publicè se incusans, diceret, suas, id est, Episcopi, partes fuisse, non cum exceptione dubiâ, sed apertè, & disertis verbis caeteros potiùs docuisse quid Verbum Deipermitteret, quidue prohiberet, quo minùs alij in fraudem in∣currerent: neque vnquàm sibi deinceps peccatum hoc satìs expiâsse vide∣batur, quousque proprio sanguine hanc maculam elüisset.

ORTH.

Prima synodi sententia conditionalis fuit, his verbis concepta: p Ecclesiae & cleri Anglicani singularem Protectorem, vni∣cum & supremum Dominum, & quantum per Christi Legem licet, etiam supremum Caput, ipsius Maiestatem recognoscimus. Sed paulò pòst in

eâdem synodo Rex, ^q Sine ambiguitate vllâ Ecclesiae Anglicanae suprê∣mum caput est declaratus. Nam, vt habetur in actis eiusdem synodi▪ post multa communicata & tractata inter dictos reuerendissimam & reuerendos Episcopos & Praelatos, iterum interrogante dicto reuerendissimo Patre, omnes & singuli tam Episcopi, quàm Praelati, Abbates, & Prio∣res domus superioris, tam nominibus proprijs, quàm nominibus procuratorijs expressiùs consenserunt. Consenserunt igitur omnes & singül•• (inter quos Roffensis) & expressiùs consenserunt, id est, non, vt an∣teà, cum limitatione, & modificatè, sed simpliciter & absolutê; I∣démque titulus, sine omni modificatione in publico cleri instru∣mento inclusus est, regique exhibitus.

PHIL.

r Quantae esse potest authoritatis synodus vnius tantùm regn•• Episcoporum, Regis sui mandato inter dominiorum suorum limites convo∣cata, in re summoperè ab eo desiderata, & omni studio quaesita, contra toti∣us Christiani orbis iudicium? Primùm enim synodus illa (si tamen syno∣di nomen mereri possit) non erat plenaria, qualis esse debebat, vt illius de∣terminatio in illa quaestione definitionis synodalis authoritatem vimque ob∣tineret.

ORTH.

Vnius (inquis) regni erat synodus, id est; nationalis; non plenaria, vel generalis. Fateor rem ita se habere. Neque enim generalem indicere penes Regem fuit. Quod potuit praestitit; id est, nationalem totius Angliae Episcoporum, qui de h•••• quaestione decernerent, conuocauit. Nihilne hoc apud Champ∣naeum?

PHIL.

Haec synodus totius Christiani orbis iudicio repugnat.

ORTH.

Nunquid cum Pontifice Romano sentiebat reliquus orbis Christianus? siccine verò? An s Ecclesiae Graeciae & Asiae in Oriente, Moscouiae in Septentrione, ad meridiē Aethiopiae, in Oc∣cidente Bohemiae, Prouinciae, Pedemontanae Papatum, id est, ho∣diernum Papae suprematum amplectebātur? Sed ne longiùs ab••∣am, nationis Germanicae grauamina Maximiliano primo exhibi∣ta, & Parisiensis curiae ad Ludouicum vndecimum pro libertate Ecclesiae Gallicanae aduersus Romanam aulam defensio, quid de suprematu illo quem sibi hodierno die vendicat Pontifex sense∣rint, satìs loquuntur.

PHIL.

t Non erat libera, vt patet tam ex circumstantijs tam 〈…〉〈…〉, quàm ex eo quòd sententias suas posteà, cum à timore immunes erant, ••••••∣tarint omnes Episcopi: qui solus libertatis defectus illius Synodi authori∣tatem, etiamsi generalis fuisset, eleuâsset, vt accidit in magno illo Concilio Ariminensi, quòd, post Constantij Imperatoris minas receptas, nullius authoritatis fuisse omnes consentiunt.

ORTH.

Duo erant Concilia quae Ariminensia dicebantur, te∣ste Baronio u, & Binio x; alterum legitimum, adulterinum alte∣rum. Huius posterioris tempore, quod tu magni Concilij titulo honestas, Episcopos alios in carcere▪ ne interessent, detinuit Con∣stantius,

alijs per vim & metum suffragia extorsit. Num sic Hen∣ricus? Immò in synodo, cui Roffensis subscripsit, omnibus liberè loqui licuit: & post elapsum circiter biennium, altera quoque sy∣nodus in eâdem fuit sententiâ. Num & haec quoque vim passa est? Quin & illi ipsi Episcopi ad crucē Paulinam hoc per modū conci∣onis docuerunt. Quid? An tot prae metu dissimulàrunt, & con∣scientiam vulnerârunt? At hunc stylum Regium iure diuino per∣missum esse vniuersi Chirographo & iuramento confirmârunt: plaerique etiam, editis de hoc argumento doctissimis Libellis, eun∣dem titulum tuebantur. Praeterea duae huius regni celeberrimae Academiae asserüerunt, Pontificem Romanum nihilo plus habere authoritatis iure diuino in regno Angliae, quam habet quiuis alius externus Episcopus. Academiae y Cantabrigiensis sententia ty∣pis iamdudum excusa est. Non dissimilis in z registro Epistola∣rum Vniuersitatis Oxoniensis conspici potest. An credibile est tot viros doctos, timore, tanquam fatali quodam sidere, percussos, à recto tramite deflexisse? At palàm profitentur se post longam con∣sultationem, & frequentes disputationes, adhibitâ omni diligentiâ, zelo, & conscientiâ, tandèm in hanc sententiam vnanimiter omnes con∣uenisse, & concordes fuisse, videlicet, Romanum Pontificem ma∣torem authoritatem non habere sibi collatam in sacra Scriptura, in hoc reg∣no Angliae, quàm habet quiuis alius externus Episcopus. Quinetiam Bellarminus ex Chinaeo, monacho Carthusiano, narrat, omnes Regni ordines anno 1535. conuenisse, & in Comitijs Regni cele∣berrimis decretum tulisse, quo iubebantur authoritati Papae re∣nunciare, & solum Regem in Caput Ecclesiae recipere.

Ita luculenter apparet, vniuersos Episcopos & clericos Angliae non modò titulum approbâsse, sed & iuramentum suscepisse. An omnes reluctante conscientià? An vniuersi, se periurij laqueis in∣duerunt? Absit, absit, Champnaee; caue dixeris. Isti enim Prae∣lati à vestris laudantur, quasi b nullis per totā Europā, aut virtute, aut eru∣ditione essent inferiores. Neque sanè diffiteor, quin (si religionis dog∣mata, quibus, tanquam prono alueo, vt illa erant tempora, abrep∣ti sunt, excipiamus) eruditionis laude illustres fuerint. Erasmus, quum multas Christianas regiones peragrâsset, & à Warrhamo Archiepisco inuitatus, in Angliam venisset, animaduertens quan∣tum inter Episcopos Angliae & aliarum gentium interesset, c solam Angliam doctos habere Episcopos pronunciauit. Hi tamen docti & clarissi ni viri, non solùm regnante Henrico, sed posteà etiam sub Eduardo, idem iuramentum iurauerunt.

PHIL.

Nónne regnante Mariâ, alia illis mens, alius animus fuit?

ORTH.

Fuit profectò. Eorum tamen subsecuta inconstantia prioris confessionis soliditatem abolere non potuit. Quamuis au∣tem sententias reuocàrunt, suis tamen ipsorum argumentis non satisfecerunt, quae typis impressa, tanquam aere & marmore incisa,

toti terrarum orbi testantur Regium hunc titulum in veritate diui∣nâ esse fundatum.

PHIL.

Quos narras antistites, illi omnes ex nostrà dun∣taxat Angliâ erant oriundi. Caeterùm, an vspiam terrarum in∣uenti sunt aut Episcopi, aut alij viri docti, quibus hic Regius arrisit titulus?

ORTH.

Non desunt synodi clarissimae, quae non absimili elo∣gio sanctissimos Princepes adornârunt.

PHIL.

d Plusquam falsum est vllam vnquam synodum, vel etiam singularem aliquem episcopum Catholicum, vel haereticum, ante Reg∣num Henrici 8. Regis Angliae Principibus secularibus tribuisse ius & titulum supremi capitis, seu gubernatoris ecclesiae, tam in ecclesiasticis & spiritualibus, quàm temporalibus, quod faciunt hodie Protestantes Angli.

ORTH.

Anno salutis 813. tempore Imperatoris Caroli mag∣ni & Leonis tertij, celebratum est Concilium Moguntinum, cu∣ius acta synodalia se cum manuscripto exemplari, ex amplissima Caesareae Maiestatis bibliotheca Viennensi delato, contulisse fate∣tur e Binius. Huius Concilij hoc est exordium: In nomine Patris & Filij & Spiritus sancti; gloriosissimo & Christianissimo Imperatori, Ca∣••olo Augusto, verae Religionis rectori, ac defensori sanctae ecclesiae. Et Paulò pòst. Conson•• voce gratias agimus Deo omnipotenti, qui Sanctae ecclesiae suae tam pium & deuotum in seruitio Dei habere concessit Recto∣rem. Et rursus. De ••is omnibus valdè indigemus vestro adiutorio, & san•• doctrinâ, quae et nos iugiter admoneat, & clementer erudiat, quate∣nus ea, quae paucis perstrinximus capitulis, à vestrâ authoritate firmentur, si tamen vestra pietas ita dignum esse iudicauerit; & quicquid in eis e∣mendatione dignū reperitur, vestra magnifica Imperialis dignitas iubeat emendari. Anno 847. alia Moguntiae celebrata est synodus, tem∣pore Leonis quarti Pontificis Romani; in quà sic auspicantur episcopi: f Domino serenissimo & Christianissimo Regi Ludouico, verae religionis strenuissimo Rectori, &c. Quid est rector nisi gubernator? Quid est veram Religionem regere, nisi cultum Dei, & res omnes ad Religionem spectantes, iuxta Verbi diuini normam ordinare, & gubernare? Ne{que} enim de regimine loquuntur episcopali, quod in ministerio Verbi & Sacramentorum, aut in censuris infligendis, aut laxandis versatur, sed de Regio, quod quae exterioris sunt politiae, moderatur ac disponit, & legibus sancit. Hoc Moguntini Patres Carolo & Ludouico concedunt, & nos serenissimo Regi nostro Iacobo; hoc Carolus & Ludouicus exercuerunt, & non minori iure exercet Rex Iacobus.

PHIL.

g Ta••co primùm, quòd istae synod•• generales non fuerint.

ORTH.

Quid si? Ergóne apud Champnaeum nullius sunt pon∣deris? Satis pro Imperio.

PHIL.

h T••ceo etiam, quod ne{que} inter quintam vel sextam post Chri∣stum aetatem.

ORTH.

Si his annorum cancellis disputationes nostrae cir∣cumscriberentur, profectò actum esset de primatu pontificio. Sed te haec omittere dicis; laudo ingenium: potes sanè; non e∣nim sunt tanti.

PHIL.

i Deindè alium titulum Imperatori non tribuūt, quàm recto∣ris religionis, qui hominibus multò inferioris conditionis, cum debita pro∣portione, tribui etiam potest; nimirum aedituis, officialibus, & similibus, qui, in suo gradu, rectores religionis (quia scilicet quaedam ad religionem spectantia administrant) dici possunt.

ORTH.

An credibile est doctorem Sorbonicum ita delirare, vt Maiestatem Regiam cum officialibus & aedituis parochianis, in ecclesia regenda, conferendam censeat? Aedituorum est contra Canones delinquentium nomina ad censores ecclesiasticos de∣ferre: hoccine est Religionem regere? Profectò, nisi scorti Baby∣lonici venenatum calicem ad feces vsque hausisset, de officio re∣gali splendidissimo tam abiectè & sordidè non loqueretur. Longè alitèr Patres Moguntini; qui si quid emendatione dignum, id Im∣periali iussu emendari; si quid rectè constitutum, id Imperiali au∣thoritate firmari suppliciter petunt.

PHIL.

k Hoc idem à synodis istis Moguntinis (non in praefatione ad Imperatorem, vbi formalis ac praecisus modus loquendi non semper strictè obseruatur, sed in ipsismet Canonibus & constitutionibus, ex quibus ver••s cuiúsque Concilij sensus desumendus est) probatur: prima enim Moguntina synodus à te citata, hunc edidit Canonem: l Vt episcopi ha∣beant otestatem res ecclesiasticas prouidere, regere, gubernare, atque dis∣pensare secundùm Canonum authoritatem, volumus, & vt Laici in eorum ministerio obediant episcopis ad regendas ecclesias Dei, viduas & Orpha∣nos d••fensandos, & vt obedientes sint eis ad eorum Christianitatem seruandam. Et iste Canon repetitur ad verbum in secunda Mogun∣tina synodo; sed ibi septimum habet locum. Iudicet iam Masonus vtrùm istarum Synodorum Patres, Imperatorem supremum Ecclesiae Caput & Gubernatorem, etiam in spiritualibus, esse crediderint.

ORTH.

Huius Canonis duo sunt membra; alterum de Episco∣pis, de Laicis alterum. Primum, Episcopis res Ecclesiasticas pro∣uidendi, regendi, gubernandi, atque dispensandi secundùm Cano∣nes, potestatē tribuit: quae potestas, quanta quanta est, nihil impedit quin Rex sit Supremus etiam in ecclesiasticis Gubernator. Nam Primo, Episcopi regunt quidem secundùm Canones: sed ipsos Canones vel firmare vel infringere spectat ad Imperatorem, vt paulò pòst ex Leone magno liquebit. Intereà Moguntini Patres hoc ipsum agnoscunt, dum sua capitula ab Imperiali Maiestate vel emendari, si opus esset, vel firmari petunt; quod fecit Carolus, & sanctionibus ecclesiasticis vim legum afflaui••aura Caesarae••. De∣inde Episcopi regunt dirigendo, aliósque censuris Ecclesiasticis in officijs continendo; at Rex modo longè alio, nempe impe∣rando, & curando, edictis scilicet & legibus, vt omnia ad Dei cul∣tum

spectantia sanctè peragantur, idque ab i••s, quibus talis à domi∣no demandata est prouincia. Hoc modo architectonico & no∣motherico gubernat Rex, non autem Episcopi. Haec gloria, quan∣ta quanta est, est regum propria: in Ecclesiasticis hoc modo regen∣dis, Rex iuxta Deum summus est & supremus.

PHIL.

Ad alterum membrum accedamus, quod est de Lai∣cis, quorum est Episcopis obedire.

ORTH.

Haec verba si fortè ad Reges se porrigant, suprema∣tum tamen Regium nullo modo minuunt. Nam vt reliqui Chri∣stiani, ita & Reges animarum suarum ducibus, Verbum Dei lo∣quentibus, obedire debent. Hoc solùm doceant, & non sua som∣nia, & Regū erit Verbo Diuino ab ijs prolato exemplarem praesta∣re obedientiam. Sed hoc non impedit, quo minùs hoc titulo ex∣ornentur. Etenim quod pastores verè docent, id Reges edictis, legibus, scitisque ciuilibus sancire, omnibúsque suis subditis, eti∣am Ecclesiasticis imponere, & possunt & deben••. Ita haec pul∣chrè consentiunt, neque vllo modo se collidu••t. De Moguntinis diximus.

Ius quoque non absimile Reccesuintho Regi à Concilio Eme∣ritensi anno Domini 705. his verbis ascribitur: m Serenissimo, ac pijssimo, Orthodoxo viro, clementissimo domino Reccesuintho Regi, gratiae impendimus opem, cuius vigilantia & secularia regit cum pietate summa, & Ecclesiastica pleniùs diuinitus sibi sapientia concessa. Quid hoc est aliud quàm Regem omnium causarum, tam Ecclesiastica••ū, quàm ciuilium, supremum agnoscere rectorem, seu gubernatorem?

PHIL.

n Quod ex Concilio Emeritano assert, ad suum institutum nihil facit. Quòd enim Reges suo ordine & gradu res Ecclesiasticas regāt, nimirum leges condendo pro Ecclesia, iuxta te••orem Canonum & iudici∣um Episcoporum, nullus est qui negat.

ORTH.

Si doctrinâ coelesti praeluceant Episcopi, par est, vt fa∣cem praecuntem obseruet, & sequatur Rex. Verùm quid si Praela∣ti suo non fungantur officio? Quid si Aaron vitulum conflauerit aureum? An non licet Mosi, etiam tacentibus Sacerdotibus, in puluerem rediger••? Si serpens aeneus in superstitionem ab••erit; an non licet Hezechiae eundem demoliri? Si excelsa iram Dei prouocauerint; an non licet Iosiae eadem diruere?

PHIL.

Doctrinae nostrae idem concilium suffragatur his ver∣bis: Quia per diuinam gratia••••n Sancta Dei Ecclesia Episcop••l•• or∣dinatur potestas, dignum est vt sicut honore & bonitate summus ha〈…〉〈…〉 in vita, ita post mortem detractio d•• eo sit nulla: Episcopus est sum••••s vel supnemus, ergo non Rex.

ORTH.

Episcopus est summus respectu presbyterorum, ac diaconorum, non simpliciter.

PHIL.

Est summus simpliciter in rebus Ecclesiasticis.

ORTH.

In rebus Ecclesiasticis exequēdis & ministrandis, non in regendis.

PHIL.

Quasi non sit Episcoporum suas regere Ecclesias?

ORTH.

Duplex est regimen; internum, quod in Ecclesia Ec∣clesiasticè perficitur; & externum, quod fit architectonicè & no∣motheticè; illud est Episcoporum, hoc Regum. Quod sine du∣bio intelligunt Patres Emeritenses, cùm dicunt, Regem sapientiâ sibi diuinitus concessâ res Ecclesiasticas regere. Et hoc externum regi∣men est omnium supremum, in potestate ferendi leges pro Chri∣sto maximè ••lucens, quâ nulla omninò in terris potestas superior aut supereminentior cogitari potest. Hactenùs de genuino sensu huius Concilij: nunc quod ad eiusdem robur & authoritatem at∣tinet, ab Innocentio tertio in epistola ad Petrum Archiepiscopū Compostellanum confirmatur, teste o Garsiâ.

PHIL.

p Referam hic initium illius epistolae, ex qua doctrinae Ma∣soni (quâ primatum in rebus Ecclesiasticis principibus secularibus tribuit) vanitas clarè apparebit. Sic igitur doctissimus ille Pontifex scribit: q Li∣cèt vnum sit corpus Ecclesiae, in quo Christus est caput, & vniuersi fideles sunt membra, ille tamen qui •• Christo p••tra dictus est Petrus, & à Christo capite vocatus est caput, ipso testante, qui ait, T•• vocaberis Cephas, quod secundùm vnam interpretationem exponitur caput, quia sicut plenitudo sensuum abundat in capite, ad caetera verò mēhra pars aliqua plenitudinis deriuatur, ita caeteri vocati sunt in partem solicitudinis: solus autem Pe∣trus assumptus est i•• plemtudinem potestatis, ad quem velut ad caput ma∣iores Ecclesiae causae, non tam constitutione canonicâ, quàm institutione di∣uinâ meritò referuntur. Sic ille. r Iudicetiàm Masonus, vel quiuis alius, etiam minùs aequus, quantam vim & robur haec Epistola Protestantium Anglorum doctrinae de principatu Regum in rebus Ecclesiasticis conferat.

ORTH.

Innocentius in hac Epistola Petrum immodicè lau∣dat, & veritatis metas longè transgreditur. Neque enim solus Petrus assumptus est in plenitudinem potestatis, caeteri autem in partem duntaxat solicitudinis, sed reliqui Apostoli Petro potesta∣te erant aequales, vt suo loco s ostendam. Deindè falsum est, maio∣res Ecclesiae causas ad solum Petrum, institutione diuinâ, fuisse re∣latas. Verùm esto; referantur ad Petrū, vel (si placet) ad Papam, vt ad idoneum cognitorem: at suprematus Regius non tam in causa∣rum cognitione, quàm in supremâ gubernatione versatur. In re∣bus ciuilibus multa solent incidere, quorum cognitio Principem latet, nec tamen desinit proindè summus esse in rebus ciuilibus Gubernator. Ita in rebus Ecclesiasticis, Rex ipse ad causarum qua∣rundam cognitionem aliquando esse potest parùm idoneus, non tamen inde sequitur, non esse supremum in ijsdem moderatorem. Nam authoritate semper instructus est, per quam idoneos cogni∣tores delegare potest. Sic in causa Caeciliani Constantinus Mag∣nus ipsum Romanum Pontificem ad rem totam cognoscendam & iudicandam assignauit. Immò, vt ex sacris constat literis, Amari∣as, summus Iudaeorum Pontifex, sacras controuersias cognouit, & iudicauit, sed Rege iubente. Quis igitur maior? Pontifex qui

paret, an Rex qui iubet? Illa igitur Innocentiana contra suprem••∣tum Regium nihil faciunt, & si facerent vel maximè, ego tamen e∣ius dicta praestare non cogor. Neque enim ex Innocentio supre∣matum Regium astruere molitus sum, sed ex Concilio Emeritensi, quod quanti apud vos pretij esse debeat, ex vestro Garsi•• docui, affirmante Innocentium eiusdem robur & authoritatem confir∣mâsse. Quid tu contrà? Nónne haec omnia sunt verissima? Nón∣ne cuncta sunt rectissimè citata? An vel in verbis vspiam à no∣bis est erratum, vel à sensu, scopóque authoris deslexum? Cur igitur tantam tibi nobisque molestiam creas? Sed de Concilijs hactenus.

His insuper Patrum sententias licet adiungere. Colimus (inquit Tertullianus t) Imperatorem, vt hominem à Deo secundum, & solo De•• minorem. Super Imperatorem (inquit Optatus u) non est nisi solus Deus, qui fecit Imperatorem. x Laesus est (inquit Chrysostomus) qui non habet parem vllum super terram, summitas & caput omn••••m super terram hominum; propterea igitur ad supernum Regem confugi••∣mus.

PHIL.

y Ista non sunt ad Rhombum. Loquuntur enim isti 〈◊〉〈◊〉 de potestate gladij temporalis, non verò de potestate clauium Regni Caelor••, quos Christus Dominus sancto Petro, & non Caesari tradidit.

ORTH.

Immò ista Champnaeana non sunt ad Rhombum. Nos enim non dicimus Caesari traditas esse claues regni Caelorum, ne∣que mihi propositum fuit hoc ex Patribus astruere, sed Regem se∣premum esse Gubernatorem; quod sic concluditur. Si Rex, iuxu Patrum sententias, sit secundus à Deo, si solo Deo minor, si sup•• eum sit solus Deus, si in terris parem non habeat, quippe qui om∣nium mortalium intra suas ditiones sit caput & vertex; ex eorun∣dem quoque sententia est supremus Gubernator.

PHIL.

Verum est in rebus terrestribus.

ORTH.

Accipio quod das; atque indè obiter infero, Papam ex sententia Patrum, non posse Reges deponere, neque regna illis ••ripere. Caeterùm, an ad has res solas dicta Patrum sint restringen∣da, consulamus Augustinum, qui nos (vt vos ipsi z profitemini▪ non de sua tantùm, sed de communi antiquorum Patrum & Apostolicae Eccle∣siae constanti atque stabili confessione, bonâ side reddet certiores. Vt il••••••s igitur sententiam assequamur, hoc imprimis fundamentum ••••b∣sterno, nempe quòd leges condere, & poenas delinquentibus 〈◊〉〈◊〉 cernere, sit supremae gubernationis externae culmen & apex. Quod, vt mihi quidem videtur, est su•• ipsius luce clarissimum. Quo posito, sequitur, Regē, si modò leges de rebus sacris condendi authoritate polleat, in ijsdem quoque supremum esse Gubernatorem. Sed Reges, iuxta Augustinum, de rebus sacris, nempe de fide & reli∣gione, leges possunt condere. Sic enim ille: a Seruiant Reges terrae Christo, leges ferendo pro Christo. Et alibi: b In hoc Reges, sicut eis di∣uinitùs praecipitur, Deo seruiunt, in quantum Reges sunt, si in suo Regno

bona iubeant, & mala prohibeant, non solùm quae pertinent ad humanam societatem, verùm etiam quae ad diuinam Religionem. Iohannes Har∣tus, cùm Nowelli ad Dormannum responsionem à Rainoldo sibi exhibitam perlegisset, dixit, c se doctrinam, quam hac de re tradit Ec∣clesia Anglicana perperam accepisse, séque planè nobiscum (si non aliam Principi, ac Nowellus supremam potestatem deserremus) consentire. Ad∣iunxit autem, nos Principi, nihil amplius sibi videri ex Nowelli verbis ascribere, quàm quod sanctus Augustinus his verbis proximè à me citatis. Fatetur igitur eandem Ecclesiae Anglicanae, & Augustini de Principis suprematu esse sententiam, &, per consequens, Chri∣stianos Principes, iuxta mentem Augustini (quae à vobis celebra∣tur vt communis Patrum sententia) supremos esse, etiam in rebus sacris, gubernatores. Obiectiones autem quas vestri ex priscis Patribus, Athanasio, Hosio, Ambrosio, Gregorio Nazianzeno fucare solent, Nowellùs neruosè, & apertè refutauit, ad quem te remitto.

Quod ex Augustino collegimus, illud ipsum ex••duobus alijs li∣cet vindemiare, Leone scilicet, & Gregorio; vtroque Pontifice, vtroque magno. Quum Concilium Ephesinum, Dioscori astutiâ irretitum, maledicta Eutychetis dogmata approbâsset, & Flauia∣num Episcopum Constantinopolitanum deposuisset, Leo Ponti∣sex eius nominis primus ad Theodosium Imperatorem in haec verba scripsit: d Eccè ego (Christianissime & venerabilis Imperator) cum consacerdotibus meis, implens erga reuerentiam Clementiae vestrae sincerum amoris officium, cupiénsque vos per omnia placere Deo, cui pro vobis ab Ecclesia supplicatur, ne ante Tribunal Domini rei de Concilio iu∣dicemur, obsecramus coram vnius Deitatis inseparabili Trinitate, quae tali facto laeditur, cùm ipsa vestri sit custos & author imperij, & coram Sanctis Angelis Christi, vt omnia in statu esse iubeatis, in quo ••uerunt antè omne iudicium, donec maior ex toto orbe Sacerdotum numerus congregetur. Quis obsecrauit? Leo, doctissimus, & sanctissimus pontifex. Quē? Theodosium Imperatorem. Quâ de causâ? Vt iubeat; non vt roget, sed vt iubeat, authoritate scilicet regiâ. Quid tandem? Vt omnia in statu priore maneant. Sed quaenam illa? Omnia scili∣cet fidei mysteria, paecipuè autem quae ipsius Christi personam spectant, & naturas. Sed quid hoc sibi vult? Vt sint in priore sta∣tu? Nempe vt liceat singulis ita de sacrosanctis illis mysterijs iu∣dicare, & loqui, vt solebant antequam haeresis Eutychiana pullula∣uerat. Tunc enim ipsam Dei veritatem, secundùm doctrinam A∣postolicam, amplexi sunt.

PHIL.

Ergo Imperator (sic enim infers) quid de summis fidei my∣sterijs, putà de Christi persona & naturis, cuiquam loquendum sit ac iudi∣candum, imperandi authoritatem habet. Mira sanè illatio.

ORTH.

Id ego non intuli, sed hoc potiùs. Ergo, ex Leonis sententia, Imperator, etiam in sacrosanctis fidei mysterijs, pro ve∣ritate iubere potest, & pro doctrina Apostolica, Concilij decreto

in contrarium non obstante: quod est verissimum, & supremam Ecclesiae gubernationem satis arguit. Verùm quum haec Champ∣naeana in editione Latina omittantur, videamus quid eorum loco substituat.

PHIL.

d Quid inde? Ergo Imperator est supremus in rebus eccle∣siasticis Iudex? Quid ineptiùs effutiri potest?

ORTH.

Tu verò pro tua prudentia, semper statum quaestionis mutans, & ad controuersiarum Iudicem furtim dilabens, peccas ignoratione elenchi.

PHIL.

e Si Clemens Papa septimus, Henrico 8. Regi Angliae, e••••∣dem verbis scripsisset, rogans vt, non obstante determinatione synodi (quâ Masonus dicit primatum Ecclesiae Regi delatum fuisse) iuberet vt omnia in eodem statu manerent, quo antè synodum illam ••uerunt, donec maior nu∣merus Episcoporum conueniret (quod absque dubio facere non omisisset, si minimam spem habuisset quòd Rex sibi auscultaret) quis obsecro, sensu tantùm communi praeditus, indè inferret Clementem Papam iudicasse Re∣gem supremum illius controuersiae esse Iudicem, atque quid de ea loqui & sentire deberent homines, plenam iubendi authoritatem habere?

ORTH.

Si Clemens Henricum, vt Leo Theodosium, coram Deo & sanctis Angelis obsecrasset, vt omnia in statu quo priùs e∣rant antè illam celebratam synodum, esse iubere voluisset, putarem profecto existimasse Clementem licuisse Henrico hoc ipsum au∣thoritate sua Regia iubere, etiam synodi decreto in contrarium non obstante. Alioqui enim, vt mihi quidem videtur, Regem tam impensè, coram Deo & sanctis Angelis, vt hoc faceret, non obse∣••rasset. Sed quorsum tam discrepantia inter se componis? Alij nunc mores, quam Leonino seculo. Tunc Imperatorem colebat Pontifex; nunc conculcat. Tunc ad Imperatoris genua prouolu∣tus iacuit: nunc coronas & diademata pede suo gemmato ludibun∣dus discutit. Tunc Leo erat mitis & clemens: nunc Clemens euasit truculentus Leo. Caeterùm, siue hoc Henrico licuisse existi∣maret Clemens, siuè non, certè Theodosio licuisse putauit Leo. Quod constat ex ratione, quam praemittit, cur tam enixè ••ogaret: Cupiens (inquit) vos per omnia placere Deo. Quasi dicat, Quiâ, cupio vos placere Deo, idcirco hoc iubeatis obsecro. Sic enim iubendo id facietis, quod gratum est Domino. Ergo ex sententia Leonis, Imperator, dùm pro veritate & fide Orthodoxa iubet, id facit quod placet & gratum est Domino: quod fieri non potuit, nisi ad hoc ipsum legitima authoritate fuisset instructus. Illud autem quod a Champnaeo de controuersiae illius Iudice est iniectum, so∣lita laborat ignoratione elenchi, & calumniâ non caret.

PHIL.

f Quod sanctus Leo nullum primatum ecclesiasticum in Imperatore agnouer••••, clarius est ex ista eadem Epistola, quám vt à quo∣quam, qui eam legerit, negari poterit; ac proindè non tam ex ignorantia, quam ex peru••ca••ia praeuaricari conuincitur Masonus. Primùm eni•• r••gat Sa••ctu•• Leo suspensionem decreti pseudo-synod••, donec maior Sacer∣dotum

numerus, qui rem iudicaret, conueniret: non ergo Imperatorem, sed Concilium Sacerdotum illius controuersiae Iudicem existimauit Sanctus Leo.

ORTH.

Nimis haec intempestiuè interponit Champnaeus. Nos enim, vt millies iam diximus, Imperatorem controuersia∣rum fidei Iudicem non facimus, sed in omnibus causis supremum gubernatorem. Miseret me huius homunculi, qui Regis sui splen∣didissimi suprematum oppugnat, cùm nihil possit obtendere quod non suâ vanitate diffluat.

PHIL.

g Deinde Sanctus Flauianus, non Imperatorem, sed pontifi∣cem Romanum, tanquam supremum causae suae Iudicem, appellauit, ap∣pellationémque suam sedis Apostolicae Legatis tradidit, vt Sanctus Leo in hâc eâdem epistolâ refert: quo vnico facto (sciente illud, & non contra∣dicente, immò approbante Imperatore) & primatus secularium principum in rebus Ecclesiasticis destruitur, & sedis Apostolicae primatus (etiamsi disrumpantur inuidiâ nouatores) efficaciter astruitur.

ORTH.

Flauianus prouocauit quidem à synodo Ephesinâ, non tamen ad Leonem, sed ad futuram synodum.

PHIL.

Verba Leonis contrarium euincunt: h Nostri (inquit) fideliter reclamarunt, & ijsdem libellum appellationis Flauianus Episcopus dedit.

ORTH.

Tradidit quidem illis libellum, sed offerendum sy∣nodo, quemadmodum apud nos in Angliâ libelli porriguntur ora∣tori Parliamenti, vt de ijs Parliamentum certius faciat.

PHIL.

Immò legatis tradidit, quia Pontificis Romani est Concilijs per legatos praesidere.

ORTH.

i Praesidentia Con••iliorum duplex est (teste Iohanne de Turrecremata) altera honoraria, altera authoritatiua: praesidentiae hono∣rariae est, eminentiorem locum in Concilio tenere, & primò in eo loqui, & quae agenda sunt dirigere, & denuò ex iussu synodi sententiam dicere: prae∣sidentiae authoritatiuae est, ius habere non modò dirigendi, sed regendi eti∣am actiones eorum, & de rebus sententiam pronunciandi ex iudicio suo, etsi maiori parti Concilij non probetur, etiam licèt probetur nulli. Roma∣nus autem Pontifex praesidentiam aliquandò habuit honorarium, non tamen authoritatiuam, vt ex Concilio Chalcedonensi lique∣re potest, in quo eius legati, sine aliorum assensu, nihil quicquam decreuerunt, aut decernere potuerunt. Prouocâsse autem ad fu∣turam synodum Flauianum, ex verbis Leonis immediatè sequenti∣bus est manifestum, & ex ipsà verborum serie ac contextu. k Quia (inquit) & nostri fideliter reclamârunt, & ijsdem libellum appellationis Flauianus Episcopus dedit, generalem synodum iubeatis intra Italiam cele∣brari, quae omnes offensiones ita aut repellat, aut mitiget, ne vltra aliquid sit vel in fide dubium, vel in charitate diuisum.

PHIL.

Non igitur appellauit Imperatorem Flauianus.

ORTH.

Nec Papam quidem. Sed Papa supplicauit Impera∣tori, vt Concilium ad rem totam cognosçendam indiceret, quod

& fecit Imperator (quamuis non eo in loco quo voluit Pontifex) & nisi fecisset, res tota infecta permansisset. Quare ex hâc appel∣latione neque primatus Regius destruitur, ne{que} Pontificius astrui∣tur, sed potiùs è contra. Porrò, quanta fuerit in rebus Ecclesiasticis Principis authoritas, ex alia Leonis Epistola manifestum fiet. Ete∣nim vt nunc Theodosium, ita postea Martianum rogauit, vt autho∣ritate suà Imperiali hoc idem iuberet, non obstante Concilij Ephe∣sini in contrarium decreto. l Prior synodus Ephesina Nestorium cum dogmate suo meritò iustéque damnauit, & quisquis in illo errore persistit, ad nullius potest spem remedy peruemre: sequens verò in praedictâ ciuitate, non potest vocar•• Concilium, quod in ••uersionem fidei constat fuisse agitatum, quòdque vestra Clementia, amore veritatis affutura, aliud statuendo, cassa∣bit, gloriosissime Imperator. Vndè per ipsum Dominum nostrum Iesum Christum, qu•• Regni vestri est author, obtestor, & obsecro Clementiam vestram, vt in praesenti synodo fidem, quam beati Patres nostri ab Apo∣stolis sibi traditam praedicârunt, non patiamini quasi dubiam retractars, vt quae olim maiori sunt authoritate damnata, rediuiuis non permittatis con••∣tibus excitari: illúdque potiùs iubeatis, vt antiquae Nicenae synodi constitu∣ta, remotâ haereticorum interpretatione, permaneant.

PHIL.

m Paternè be••ignéque Imperatorem tantùm hortatur decret•• fidei sanctorum Patrum defendere, quod, vt Princeps Catholicus, praesta∣re tenebatur, atque eilam reipsa praeslitit, non vt habens plenam ac supre∣mam in rebus illis posestatem, sed sancti Leonis praescriptum praecisè se∣quutus.

ORTH.

Non vt habens supremam potestatem? Immò verò penes Imperatorem esse potestatem Conciliorum, constituta sa∣cris Scripturis consentanea confirmandi, contraria verò cassandi agnoscit Leo. Agnoscit insuper extend•• hanc potestatem ad Con∣cilia etiam generalia inhibenda, & coercenda, ne fidem & verita∣tem Christi quasi dubiam retractare, (id est, iterum in quaestionem vocare) vel damnatas haereses ab inferis excitare audeant. Quo ni∣hil ad primatum Regium astruendum aptiùs, aut accommodatiùs dici aut cogitari potest.

PHIL.

Martianus n sancti Leonis praescriptum praecisè sequutus est.

ORTH.

Praescripsit quidem Imperatori Pontifex, nempe do∣cendo, monendo, suadendo, suppliciter petendo: Imperator ve∣rò toti Concilio Chalcedonensi (cui per legatos interfuit Pomi∣fex) iubendo. Et in hoc praescriptionis genere, non in illo sita est suprema Ecclesiae gubernatio. Quare quum sanctus Leo Martia∣no supplicat, vt, vigore iussionum eius Imperialium, in futura syno∣doh aereses remoueantur, & antiquae Nicenae synodi constituta permaneant, idem eundem omnium personarum, etiam in causis Ecclasiasticis, supremum esse Gubernatorem planè fatetur.

De Leone hactenùs; nunc Gregorium salutemus, qui à vestris vt Anglorum Apostolus celebratur. Hinc enim elucebit, qualem

hâc de re doctrinam olim in hanc Insulam introduxerit eiusdem discipulus Augustinus. Potestas (inquit o Gregorius) supra omnes homines dominorum meorum pietati coelitus data est. Aduerte, supra omnes homines; ergo supra Papam. Nam nec seipsum quidem ex∣cipit, sed disertè ait, p Ego quidem iusstoni tuae subiectus. Agnouit igi∣tur Gregorius Dominum suum Mauritium, omnium personarum per totum Imperium Romanum supremum esse moderatorem. A personis ad causas transeamus, exploraturi an hunc illi suprematū in Ecclesiasticis concedat nécne. Quod ipsum non meis, sedpraesu∣lis longè clarissimi verbis expediam: q Audrenda erat causae Maxi∣mi Salonarum Episcopi, qui cum Gregorio lis erat: scribit Maximus prae∣cepisse screnissimos Dominos, vt Salonis cognitio esse deberet. Quid Grego∣rius respondet? Nullas se ea de re iussiones accepisse: quòd si qua sit inssio, eam per obreptionem elicitam se credere. At non respondet ibi, nullam de his iubendi authoritatem penes Imperatoremesse, quippe in causa ecclesia∣stica: sic autem respondere debuit, si causam tuam agere voluit. Secundò; Incurrerat in censuras Maximus; laxare eas se scribit Gregorius: Laxare? Quomodo? Secundùm iussiones serenissimi Domini Imperatoris. Tertiò; suspendit tamen interim Gregorius Maximum à missarum solennibus cele∣brandis; sed quousque? Quoadusque voluntatem eiusdem serenissimi Do∣mini cognosceret. Ita cansam eo loco cognoscit, censuram relaxat, suspen∣sionem suspendit, omnia haec ex voluntate, & pro iussione Imperatoris. Ter in Ecclesiastica causa iubet Imperator, ter pontifex paret iubenti. Haec ille. Quis igitur superior? Mauritius qui iuber, an Gregorius qui pa∣ret? Si verò Imperator vel ipso Papa sit superior, idque in rebus ecclesiasticis, erit profectò omnium in causis omnibus supremus, cui pro veritate iubenti omnes mortales, etiam Patriarchae & Pa∣pae, ex ossicio parere debent.

PHIL.

r An vnquam aut vsptam rerrarum extitit Rex aut Regina, inter Paganos aut Christianos, inter Catholicos aut haereticos, qui antè no∣strum saeculum, hunc de quo agitur titulum vel in praxin reduxit, vel sibi vendicauit, vel ab alijs oblatum amplexus est?

ORTH.

Sanctissimos Iudaeorum Reges, Dauidem, Héze••hi∣am, Iosiam intuere; Christianorum Imperatorum, Constantini, Gratiani, Theodosij, & similium res gestas perpende; leges à Ca∣rolo & Ludouico latas diligenter considera, & liquebit tantum si∣bi iuris & vendicasse & exercuisse singulos, quantum nos hoc suprematus Iuramento Reginae Elizabethae vnquam detulimus.

PHIL.

s Non adducis neque factum, dictum, legem vel statutum ali∣cuius istorum, quod vel minimam praefati primatus vsurpati speciem prae seferat: nónne ergo validè institutum ••uum proha••?

ORTH.

Immò complura ex sacris literis t attuleram, quae ta∣men Champnaeo leui pede visum est transcurrere. Quoties enim Reges cultum peregrinum sunt demoliti, Sacrosanctam Religio∣nem sancientes, omnibusque suis subditis suscipiendam imperan∣tes, toties se supremos in rebus ecclesiasticis gubernatores exhibu∣erunt.

Sed quoniam Champnaeus ad exempla prouocat, Iosapha∣tum hoc Regale munus exequentem in eius gratiam paulò antè adduxi. Plura ex Scripturis si desideret, legat apud serenissimum u Regem, qui ex his floribus sertum Regale contexuit. Sin à sacra Historia ad Ecclesiasticam transire sit animus, legat sanctiones Constantini, Gratiani, Theodosij, Caroli, & Ludouici, ad quas di∣gitum intendo.

PHIL.

x Ex hac responsione inferre quis potest, quòd, si modò viue∣ret Elizabetha, laesae Maiestatis reus inueniretur Masonus, dicens se ali∣a•••• potestatem illi per iuramentum non tribuere, quàm dicti Principes vel exercuerint, vel sibi vendicauerint. Nullus enim illorum pontisicis Ro∣mani iurisdictionem è suis imperijs exclusit; quam tamen Masonus è Re∣ginae dominijs excludere Iureturando tenetur. Sic Champnaeus in edi∣tione Latina; verum in Anglicana vtitur dilemmate, & vtroque cornu ferit hunc in modum: Si haec tibi firma & immotastat senten∣tia, non erit difficile, te vel perduellionis contra Reginam (si iam vineret) & contra leges eius, vel saltem manifestae falsitatis coarguere. Nam si dixe∣ris te hoc primatus Iuramento nullam aliam Reginae deferre potestatem, quàm qua ab illis Imperatoribus exercebatur, profectò legibus Anglica∣nis, tanquam laesae Maiestatis reus, irretitus eris & illaqueatus. Ille enim nulla vnquam vsi sunt in causis Ecclesiasticis potestate, praeter illam solam, quae cum Episcopi Romani primatu satis bellè cohaeret, ac consistit; quem 〈◊〉〈◊〉 tamen per leges Anglicanas sub perduellionis poena teneris eiurare. Sin hoc Iuramento aliam Reginae authoritatem tribuas, quàm quae cum Papae pri∣matu consentit, tum falsi arguenduses, d••ni affirmas vos nullam aliam Re∣ginae ascribere authoritatem, quàm quae illis Imperatoribus in vsu suit.

ORTH.

Haec mihi firma & fixa manet sententia; neque tamen vellaesae Maiestatis, vel falsi sum postulandus. Non laesae Maiesta∣tis, quia nec Rex nec lex aliud per primatum intelligit, quàm y eam tantùm praerogattuam, quam in sacris Scripturis à Deo ipso omnibus pijs Principibus videmus semper fuisse attributam. Hanc autem Principi∣bus nostris, vnctis Domini, qua decet reuerentia & humilitate de∣fero. Non falsi, quia vt hic primatus cum primatu pontificio non consistit, ita necille quem prisci exercuerunt Christiani Impera∣tores. Non enim est alius atque alius, sed vnus idémque absolutè & simpliciter. Quin tu potiùs Champnaee (vt de violata Maiestate nihil dicam) falsi crimen tibi induis, dum priscorum Imperatorum primatum cum hodierno primatu pontificio consistere & cohaere∣re fingis. Ad Papam spectare vultis vt Concilia indicat genera∣lia; an hoc aequo animo tulissent antiqui Imperatores? Ad Pa∣pam pertinere contenditis, vt Reges ac Imperatores à solio deijce∣re ac deturbare possit: num hanc doctrinam Hildebrandicam ap∣probassent antiqui Imperatores? Est Papae priuilegium vt subdi∣torum fidelitatem, etiam iuramento firmatam, vel suo halitu dissla∣re queat; an hoc permisissent antiqui Imperatores? Hactenus in genere, nunc in specie.

PHIL.

a Quòd Constantinus huiusmodi primatum, qui in praefato iu∣ramento Reginae tribuitur, sibi non vendicarit, ex proprio eiusdem testi∣monio clarè constat: b qui tantum absuit, vt authoritatem Episcopos in re∣bus fidei iudicandi sibi vendicaret, vt de priuatis, quas inter se mutuò ha∣buerunt, causis & querelis nullam iudiciariam potestatem in se habere pre∣nunciauerit: ita eos compellans, c Deus vos constituit Sacerdotes, & pote∣statem vobis dedit, de nobis quoque iudicandi, & ideo à vobis rectè iudica∣mur, vos autem non potestis ab hominibus iudicari, propter quod Dei soli∣us inter vos iudicium expectate, & vestraiurgia, quaecunque sint, ad illud diuinum reseruetur examen. Vos enim nobis à Deo dati estis Dij, & con∣ueniens non est vt homo iudicet Deos, sed ille solus de quo scriptum est, Stetit Deus in Synagoga Deorum.

ORTH.

Primò haec optimi Principis erratula vbere charitatis erant operienda, non in lucem & Solem producenda.

PHIL.

Quae dicis erratula?

ORTH.

Vnum quòd dicat episcopos ab hominibus non posse iudicari, cum Paulus dicat, Stoad Caesarit tribunal, vbi oportet me iudi∣cari. Hic lapsum esse sanctissimum Imperatorem tute fateberis. Nam si ab hominibus iudicari nequeant, ergo nec à Papa, & per consequens de potestatis papalis plenitudine actum erit. Alterum Constantini erratulum in eo situm est quòd Deorum titulum E∣piscopis tribuat, & non Regibus, cùm Spiritus sanctus etiam in illo ipso loco ab eodem citato, hunc titulum non Episcopis, sed Iudici∣bus, quibus à Rege delegata est potestas, communicet. Si Iudices Dij sunt dicendi, quibus hic honor competit, mediante Rege, quantò magis Rex ipse, qui Deum immediatè repraesentat; iuxta illud Fleutherij, ad Regem Lucium; d Vicarius Dei estis in Regno? Secundò, Constantinus hanc posteà mutauit sententiam. Nam quum causa planè Ecclesiastica, nempe de Episcopis eligendis, de∣ponendis, ad communionem recipiendis, vel ab eadem excluden∣dis inter Caecilianum & Donatum ab Aphris Episcopis septuagin∣ta fuisset terminata, Donatistae non acquiescentes, rem totam ad Constantinum Imperatorem detulerunt: de quo sic Augustinus: e Quia Constantinus non est ausus de causa Episcopi iudicare, eam discuti∣endam atque simendam Episcopis delegauit: quod & factum est in vrbe Roma, praesidente Melchiade Episcopo illius Ecclesiae, cum multis collegis suis; qui cùm Caecilianum innocentem pronunciassent, & Donatum (qui schisma Carthagine fecerat) sententiâ percussissent, iterum Donatista ad Imperatorem venerunt, & de Iudicio Episcoporum (in quo victi fuerant) murmurarunt. Iterum tamen clementissimus Imperator alios Iudices Episcopos dedit, apud Arelatum Galliae ciuitatem, & ab ipsis Donatistae ad Imperatorem appellarunt, donec etiam ipse causam cognosceret, & Caecilia∣num innocentem, llos calumniosos pronunciaret. Nec sic toties victi qui∣euerunt, sed de ••oe•••••• Aptungitano (per quem Caecilianus fuerat ordina∣tus) quotidia••••s interpellationibus ipsi Imperatori taedium fecerunt, dicen∣tes ••um e••se traditorem, & ideo Caecilianum Episcopum esse non posse, quòd

à traditore fuerit ordinatus, donec & ipse Foelix iussu Imperatoris, causâ cognitâ ab Heliano Proconsule, innocens probaretur. Tunc Constantinus prior contra partem Donati seuerissimam legem dedit. Hanc imitati filij eius talia praeceperunt. Et paulò pòst: Constantini iudicium per tot Imperatores firmissimè custoditum. Et iterum: Defunctus est Constan∣tinus, sed iudicium Constantini contra vos viuit.

PHIL.

Nónne vides, Constantinum initio non ausum fuisse de Episcopi causa iudicare?

ORTH.

Sed posteà aetate prouectior, & scientiâ maturior au∣sus est; fecit enim.

PHIL.

Fecit quidem, sed f à sanctis Antistitibus posteà v••niam petiturus.

ORTH.

Veniam petijt, non quasi ius eorum inuaderet, sed quia minimè decorum putauit de Episcopo post Episcopos iudi∣care, idque ob defectum cognitionis, quae in Episcopis solet esse eminentior, non autem ob defectum potestatis. Quanta enim sibi visus sit pollere potestate, ipse indicat in causa Eusebij & Theogo∣nij ad Nicomedienses, his verbis: g Si quis faueret illorum auda••iae, ministri Dei, hoc est, meâ authoritate coercebitur. Et ad Athanasium: h Si intellexero quemptā, qui Ecclesiae particeps fieri cupiat, vel impeditum abs te esse, vel introitu prohibitum, mittam aliquem è meis qui mandati meo te de gradu dimoueat, locúmque tuum altert tribuat. Et ad Syno∣dum Tyri congregatam: i Si quis (quod equidem non futurum arbi∣tror) reiecto & spreto mandato nostro, adesse noluerit, delegabimus ali∣quem, qui Regia illum authoritate in exilium etectum, doc••bit hominem minimè decere summi Imperatoris praeceptionibus, ad tuendam veritatem editis, repugnare. Quamuis initio sibi ipsi Canonum non satis peri∣tus ad causam cognoscendam videretur, Iudices tamen ad hanc ip∣sam (quod est supremae authoritatis) delegauit, & inter alios Ro∣manum Pontificem, vt olim Iosophatus Amariam Iudaeorum Pontificem. Et post latam Melchiadis Romani sententiam, alios adhuc assignauit Iudices; & tandem, post illorum quoque iudici∣um, ipse in propria persona rem totam cognouit, sententiam tulit, latámque legibus suis firmauit; quas laudat Ecclesia, Imperatores imitantur, & Augustinus, tanquam causae suae firmamentum, sum∣mo cum honore commemorat. Neque ipse modò iudicauit, sed & Foelicis Episcopi causam, planè Ecclesiasticam, Heliano Pro∣consuli audiendam permisit. Habes igitur illustre exemplum san∣ctissimi Imperatoris, Episcopum in causa Ecclesiastica, tum in pro∣pria persona summa cum laude iudicantis, tum similem Episcopi causam ad Proconsulem delegantis, cuius iudicio Foelix foeliciter est purgatus. Praeterea, Constantinus hic, verè magnus, & patriae nostrae splendor, cultum idolorum prohibuit, haereticos ab ecclesi∣arum regimine exclusit, Catholicis Templa aperuit, ac immunita∣tes concessit; Concilia indixit, eorúmque constituta impia cassa∣uit, sancta & salutaria confirmauit. Haec Constantini gesta pro su∣prematu

opinor Regio in rebus Ecclesiasticis nonnihil faciunt. De Constantino hactenus.

Gratianus k primitias Imperij obtulit Deo. Legem enim tulit, quâ ex∣pulsi pastores suis quique gregibus restituerentur, quáque traderentur aedes sacrae communicatoribus Damasi. Huius legis executionem celeberrimo temporis istius duci Saporae commisit, iussitque praecones Arianae blasphe∣miae, quasi feras bestias, sacris aedibus pelli, & restitui illas optimis pastori∣bus, & diuino gregi. Et hoc in toto terrarum orbe erat peractum. Quod quid erat aliud, quàm se omni•••• personarum in causis ecclesiasti∣cis supremum ostendere Gube••natorem?

PHIL.

Gratianus, l in legibus quae Religionem concernebant conden∣dis Synodorum determinationes sequutus est, ac proinde talem primatum, qualis in iureiurando Elizabethae asseritur, sibi non vendicauit.

ORTH.

Immò illum ipsum. Neque ad primatum Regium quicquam interest siue praelucentes Synodorum sententias habeat Rex, siue non habeat. Sanctissimi Iudaeorum Reges, sine praeeun∣tibus Synodis, Ecclesiam reformârunt, & verum cultum, tanquam supremi Gubernatores, restituerunt. Si quandò autem Ecclesiae Pastores doctrinae lampade praefulgeant, si Reges officij sui mone∣ant, si reformationem molientibus Scripturae facem praeferant, be∣ne se res habet, & pulchrè cum Regibus comparatum erit. Neque tamen si has stellas sequantur, idcirco desinunt esse supremi guber∣natores. Siue enim veritatem coelestem ipsi dignoscant, siue à praelatis suis edocti ediscant, dummodò pro veritate iubeant, & le∣ges condant, verè se exhibent supremos Gubernatores. Siqui∣dem hic titulus fundatur in potestate architectonica & nomothe∣tica.

Proximus sit Theodosius senior, m qui à Demophilo, Arianae sectae Episcopo, quaerit vtrùm Concilio Niceno fidem vellet adhibere, populum ad concordiam traducere, & pacem amplecti. Quo abnuente, idcirco (inquit Imperator) te ab Ecclesijs fugere mando. Idem Imperator iussit: n Vt qui ex quaque secta erant disertissimi, dogma suum scriptis mandarent. Tum Imperator capit cuiusque dogma Scriptis proditum, deinde se in loco separatum solum concludit, precatur obnixè vt Deus illi ad veritatem eli∣ciendam opem ferre vellet, postremò dogmate cuiusque perlecto, caetera om∣nia, vtpote Trinitatis vnitatem dirimentia, damnat, lacerat, solam autem Consubstantialis fidem laudat, approbat: eam profitentes Catholicorum nomen amplecti iubet, caeteros haeretici dogmatis infamiam sustinere. Quid multis? Hic Theodosius, sanctissimi Principis specimen, de Reli∣gione Christiana optimè meritus, contra haereticos, Apostatas, Paganos leges promulgauit, & (vt verbis vtar o Baronij) idololatri∣am saepiùs, vt percussum multis ictibus anguem caput rursus extollentem, penitus extinguendam curauit. Haec omnia, vt optimum decuit Prin∣cipem, summa cum gloria praestitit. Vos Principibus nostris con∣su••••em concedite in causis ecclesiasticis potestatem, & ampliorem credo, non requirent. De Theodosio quoque Iuniore non dissimi∣lia

liceret annectere, cuius in Ecclesiasticis supereminentiam agno∣u••sse Leonem Magnum anteà docui.

PHIL.

p Theodosius cum Valentiniano Iuniore ita ad Con∣cilij Ephesini patres conscripsit: q Eâ lege & conditione Candidianum Comitem ad sacram vestram Synodum abire iussimus, vt cum quaestioni∣bus & controuersijs, quae circa fidei dogmata incidunt, nihil quicquam commune habeat. Nefas est enim qui sanctissimorum Episcoporum Cato∣logo ascriptus non est, illum ecclesiasticis negotijs & consultationibus sese immiscere.

ORTH.

Primò, non est eadem ratio Candidiani & Theodosij, id est, Comitis, cui nulla est potestas nisi delegata, & Imperatoris, quem Deus ipse vtriusque tabulae custodem constituit. Secundò, nefas est non Episcopo se consultationibus Synodalibus more E∣piscopali immiscere, id est, canones condendo, & censuras in eo∣rundem violato••es displodendo: at Regi more Regio interesse licet: non quidem homines ad peruersa dogmata pro sua libidine trahendo, vel suffragia inuitis extorquendo, sed suauiter monen∣do, dirigendo, conferendo. Vel, vt vno verbo dicam, se immiscere possunt Principes, vt Constantinus, non vt Constantius. Constan∣tinus enim r toleranter & placidè omnibus in Nicena Synodo disputanti∣bus animum attendere, studio acri prolatas sententias sensim excipere, v∣trique disceptantium parti vicissim opem ferre, magna cum contentione di∣gl••••iantes paulatim reconciliare, cum singulis denique comiter & benignè sermonem conserre.

PHIL.

Quaestiones tamen fidei non enodauit.

ORTH.

Esto. Sit Clericorum disputare, & quaestiones eluci∣dare, Imperatoris tamen est, pro veritate imperare. Imperabit au∣tem primò, de Concilio habendo, & de eiusdem loco & tempore. Nec efficere potest Papa, quamuis Leo, quamuis Magnus, vt intra Italiam habeatur, si aliter Theodosio stet sententia. Secundò, quae∣stiones in Synodo tractandas Episcopis pro Imperio suo potest 〈◊〉〈◊〉. Tertiò, Normam illis & iudicandi Regulam potest 〈◊〉〈◊〉▪ vt Ni••enis Patribus Constantinus; s Euangelici (inquit) & Apostolui libri, nec non antiquorum Prophetarum oracula planè in∣stru••••t nos t•• sensu numinis: proinde, hostili positâ discordiâ, sumamus ex dictis diuini Spiritus explicationes quaestionum. Quartò, ne quis con∣tra ••idem in sanctis Synodis Orthodoxè enucleatam disputare au∣sit, lasciua ingema coercebit. Quintò, perniciosa Conciliorum constituta rescindet, pia autem & salutaria Sacrosanctâ suâ authori∣tate confirmabit, & obsignabit. Quae munera verè Regia, â Theo∣dosio tanta cum laude praestita, eundem supremum suisse Ecclesiae Gubernatorem clarè demonstrat.

Proximo loco succedat Martianus Imperator, qui, Concilium Chalcedonense in propria persona ingressus, sic Patres affatus est, t De caetero audeat nemo de natiuitate Domini & Saluatoris nostri〈…〉〈…〉 Christi aliud disputare, praeter quod Apostolicum proaemium, 318. san∣ctorum

Patrum, consonans huic doctrinae tradidisse noscitur, sicut sanctissi∣mi Papae Leonis, qui Apostolicum gubernat thronum, ad sanctae memoriae Flauianum Regiae vrbis Constantinopolitanae quondam Episcopum, literae testantur. Audeat nemo; quasi dicat, nullus ex gloriosissimis qui ad∣sunt Iudicibus, nullus ex amplissimo senatu, nullus Laicus, nullus Diaconus, Presbyter nullus, nullus Episcopus, nullus Patriarcha, nullus, nullus omninò audeat. Dicat mihi iam Champnaeus, an non Imperator hant potestatem exercendo, se supremum esse in causis Ecclesiasticis Gubernatorem ostenderit.

PHIL.

Contrarium ex quadam Leonis Epistola est clarissi∣mum. Sic enim scribit: u Malum, quod in suis ducibus oppr••ssum iam fuit, in quibuscunque etiam reliquijs deleretur, si per vniuersas Ecclesias definitiones sanctae Synodi Chalcedonensis Apostolicae sedi placuisse, Impe∣ratoris cura d••cerentur.

ORTH.

Magna sanè & illustris fuit Leonis authoritas, sed quid tum posteà?

PHIL.

In fine eiusdem Epistolae ita ait: Nouerit vestra Clemen∣tia hoc me propriè delegâsse, vt quicquid illic ad custodiam fidei pertinere probauerit, meo nomine vestrae siducialiter suggerat pietati, quoniam certus sum vos ad haec omniae emendanda vel defendenda, Deo auxiliante suffice∣re. x His clarè constat & Imperatorem, & vniuersas etiam Ecclesias à Pontifice Romano & sede Apostolicâ, in eis quae ad fidem spectant, erudiri ac informari solitas, non verò è contra.

ORTH.

Erudiri ac informari? Esto. Sed quid hoc contra pri∣matum Regium?

PHIL.

Et ad Pulcheriam Augustam: y Quod pijssimus Impera∣tor ad omnes Episcopos, qui Chalcedonensi Concilio interfuerunt, voluit me scripta dirigere, quibus quae illic sunt de Regula fidei definita firmarem, li∣benter impleui, ne fallax cuiusquam simulatio sententiam meam vell••t ha∣beri incertam. Hinc apparet z Imperatorem non postulâsse sancti Leonis subscriptionem, tanquam vnius ex caeteris Episcopis, sed vt quae caeteri iam definierant ipse confirmaret.

ORTH.

Verum est vt confirmaret, suffragio scilicet, quemad∣modum ipse his verbis agnoscit, a Libens adieci sententiam meam. Deindè Synodus sic scripsit ad Leonem, b dignare complecti, sanctissi∣me & beatissime Pater. Respondit autem Leo, c Toto se corde suisse com∣plexum.

PHIL.

Rogauit Synodus, vt d suis decretis eorum honoraret Iudi∣cium.

ORTH.

Operaepretium fuit vt decreta Synodi, non modò per Legatos, sed in propria etiam persona approbaret: quod & fecit, vt ipse his verbis testatur: e Omnium fidelium corda cognoscant, me, non solùm per fratres qui vicem meam executi sunt, sed etiam per approba∣tionem gestorum Synodalium, propriam vobiscum inijsse sententiam. Er∣go Leo vnà cum reliquis Synodum approbauit.

PHIL.

Immò singulari modo confirmauit: quod nisi fecis∣set,

eorum constituta minimè rata fuissent.

ORTH.

Si de confirmandi ratione singulari loquamur, anti∣qua illa Concilia qui indixit idem & confirmauit. Quis enim Ni∣cenum indixit? Constantinus; vt patet ex ipsius Consilij f episto∣la Synodica: & Constantinus eiusdem Concilij decreta confirmans obsignauit, vt in eius vita testatur g Eusebius. Constantinopolita∣num quis indixit? Theodosius; vt constat ex Concilij h epistola: Quis confirmauit? Idem Theodosius. S〈…〉〈…〉 ad eundem scri∣bunt Episcopi: i Petimus vt Clementiae tuae 〈◊〉〈◊〉 confirmetur Synodi sententia, & vt honorásti nos literis tuis cùm huc c••n••ocares, ita & eorum quae decreta sunt clausulam velis etiam obsignare. Similiter Ephesi∣num quis indixit? Theodosius Iunior, & Valentinianus, vt patet ex k Synodica: Sancta Synodus nutu pientissimorum Regum in Epheso congregata. Quis confirmauit? Ijdem Imperatores: l Confugimus omnes ad authoritatem pi••tatis vestrae, p••tentes vt quae contra Nistorium acta sunt, eósque qui cum eo desipiunt, ••al eant vim suam atque robur, qu•• verò ab illis qu•• Nestorium vindicant, vacua sint atque irrita. Denique Chalcedonense quis indixit? m Facta est Synodus ex decreto pijssimo∣rum & fidelissimorum Imperatorum Valentiniani & Martiani. Quis confirmauit? Martianus: n Sacro nostro serenitatis edicto veneran∣dam Synodum confirmantes. Haec summâ eruditione ac diligen•••• ex Graecis fontibus hausit doctissimus Episcopus, quem, si placet, consule.

PHIL.

Indixit fortè Imperator, sed in executionem mandati summi pontificis.

ORTH.

Respondet tibi clarissimus Episcopus: o Quid tu ponti∣ficem crepas, vel mandatum eius, vel executorem mandate Caesarem? Nul∣lum tum quidem pontificis mandatum, quin submissa supplicatio: non pon∣tifex tum mandauit, sed Caesar; nec Caesar executus est, sed pontifex. Ro∣gauit pontifex Theodosium per literas suas, & per Pulcheriam Augustam, pro Concilio intra Italiam habendo, & enixè, stillanti∣bus ••••chrimis, rogauit, sed non impetrauit. Concilia igitur co∣gendi potestatem sibi tunc pontifex non assumpsit, sed Imperatoris esse fassus est. Et vt imperatoris potestas in Concilijs conuocan∣dis eluxit, ita in eorundem progressu & exitu. Nam Martianus sancta Nicena constituta firma & illibata custodit, Ephesina impia rescindit, vel saltem ad tempus suspendit. Patribus Chalcedonen∣sibus ne quid contra Christum disputare audeant, fraenum inijcit. Sed quis huius rei exitus? Paret Concilium, pro veritate sancit, subscribit pontifex, Imperator denique Concilij decreta sacro se∣renitatis suae edicto confirmat. Quid est supremum esse Guberna∣torem, si hoc non est? Nunc, misso Martiano, Iustinianum salute∣mus.

Quem dum contemplor, videor mihi montem quendam subli∣mem cons••••nd••••e, vndè Religiosum Principē per omnes muneris sui partes transcurrentem intueor. p Maximam (inquit) habemus

solicitudinem circa vera Dei dogmata, & circa Sacerdotum honestatem. ^q Quae à nobis sancita sunt, & sacrum ordinem statúmque custodiunt, se∣cundùm sacrarum Regularum obseruationem & tenorem, de caetero conser∣uent perpetuò integra & sanctissimi Patriarchae vniuscuiusque dioeceseos, & Deo amabiles Metropolitani, & reliqui reuerendissimi Episcopi atque Clerici, vbique Dei culturam & sacram disciplinam custodientes inuiola∣tam, pan•• imminente ista praeuaricanti, quò penitus alienus sit à Deo, & imposito sibi sacerdotij ordine. Et alibi: r Sequimur in hoc sacros Cano∣nes, & sanctos Patres, qui haec comprehenderunt legibus, quandoquidem ni∣hil non peruium ad inquisitionem Maiestati existit Imperatoriae, quae com∣munem in omnes homines moderationem & principatum à Deo accipit. s Tamper sacratas personas, quàm magistratus, ea quae Deum concernunt, incorrupta existant, & praecaeteris omnibus per Maiestatem Imperatoriam, vtpote cùm nihil diuinarum rerum, & quae custodire iustum est, à nobis negligatur. Et alibi: t Iubemus vt beatissimi Archiepiscopi, & Patriar∣chae (hoc est) Sen••oris Romae, Constantinopolis, Alexandriae, Theopolis, & Hierosolymorum, si consuetudo habeat, vt Episcopis & Clericis in eorum ordinatione minùs quàm viginti librae auri dentur, ea sola praebeant quae consuetudo agnoscit. Ita ex magna vindemia pa••••as vuas vindemia∣ui, ex quibus haec conclusio suà sponte sluit; scilicet, Iustinianum supremum fuisse omnium personarum in omnibus causis Guberna∣torem. De Iustiniano dixi; nunc ad Carolum accedo, qui ad Im∣perium Occidentale primus emicuit.

PHIL.

u Carolus Magnus tantùm absuit vt supremam Ecclesiae iu∣risdictionem sibi assumeret, vt Constantini & Valentiniani dicta in con∣trarium allegauerit, & approbauerit.

ORTH.

De Constantini dicto anteà dictum est; nunc Valen∣tiniani propone.

PHIL.

x Supra nos (inquit) est vestrum negotium, & ideo vos de vestris inter vos agite causis, quia supra nos estis.

ORTH.

Primò, haec Valentiniani verba à Carolo allata, con∣tra primatum Principis nihil faciunt. Episcopi esse possunt supra Principes in cognitione causarum, interim vt Principes sint supre∣mi in externo Ecclesiae regimine. Secundò, quid verba audiam, cùm facta videam? Carolus enim nihil prorsus omisit, quod ad su∣premam Ecclesiae Gubernationem pertinet. Siquidem legibus suis praescripsit, quaenam festa sint obseruanda, quae doctrina in Ecclesijs sit proponenda, qui libri legendi vel eliminandi, quid à ministro & populo pariter canendum▪ quinetiam de baptismo, eucharistia, decimis, nuptijs, sepulturis; de Episcopis eligen∣dis, ordinandis, ad Synodum conuocandis, de Presbyteris eti∣am & monachis leges fixit: & si quae alia fortè occurreret res Ec∣clesiastica quae reformatione indigeret, de hac quoque se velle po∣steà statuere pollicetur. Interim suos mittit visitatores ad omnes corruptelas suo nomine exterminandas. y Nostros (inquit) ad vos direximus missos, qui ex nostri nominis authoritate, vnà vobiscum corri∣gant

quae corrigenda sunt. Quid ergo restat, nisi vt ex his floribus hanc corollam contexamus, & capiti Carolino imponamus; nempe eundem fuisse Religionis (prout Patres Moguntini appellarunt) Rectorem, vel, vt nostri loquuntur, supremum in omnibus causis▪ etiam ecclesiasticis, Gubernatorem? De Carolo hactenus; de Lu∣douico, & Lothario (quos breuitatis causâ transilio) idem pe••i••••s est dicendum.

Denique Basilius Imp. hunc titulum, si rem ipsam spectemus, suo sibi iure vendicauit, dum in Concilio Constantinopolitano, z 〈◊〉〈◊〉 elementique Dei prouidenti••, Gubernacula Ecclesiasticae nauis sibi com∣mitt•• asserit.

PHIL.

Verba apud a Surium sic se habent. In exordio Synodi ita locutus est Basilius: Cum diuina benignissim••que prouidentia nobis Cu∣bernacula vniuersalis nauis commisisset, omnestudium a••••ipuimus, a•••••• publicas curas, Ecclesiasticas dissoluere procellas: vbi haec verba, Guber∣nacula vniuersalis nauis, de ciuili administratione accipienda sunt, vt annotauit Surius.

ORTH.

De ciuili fateor, sed nunquid de ea sola. Hoc si dicas, est nimis insipidum & insulsum. Sic enim, secundum Surij diale••••∣cam, argumentum concinnaret Imperator. Deus mihi na••••m ci••••∣lem commisit solam, ergo ego ecclesiasticas dissoluam procellas, quod est ridiculū. Sin Surius ita velit ciuilem significari, vt eccle∣siasticam non excludat, hoc est quod volumus, & hic sensus est ma∣ximè accommodatus. Nam vniuersalis nauis, si nulla addatur re∣strictio, vel terminus diminuens, tam sacram quàm ciuilem com∣plectitur, vt est clarissimum. Praeterea narrat Binius Imperatoris epanagaosticam, in Synodo à Theodoro lectum, in haec verba; b Diuinâ elementique Dei prouidenti•• Gubernacula ecclesiasticae nauis vo∣bis committente. Liquet igitur de naue Ecclesiastica locutum Im∣peratorem.

PHIL.

Quibus tandem huius nauis commissa sunt guberna∣cula? Vobis, inquit; id est, Episcopis. Hinc sequitur Episcopes esse supremos Gubernatores, & non Imperatorem.

ORTH.

Binius legit quidem vobis, sed legere debuit nobis, vt ex his Basilij verbis apud eum paulo post sequentibus elucet: Nos pro ratione datae nobis in Ecclesiasticis rebus potestatis non ta••••••••mus. Vn∣de constat Imperatorem potestatem non modò in rebus ciuilibas, sed etiam in Ecclesiasticis, tanquam diuinitùs sibi concessam, ven∣dicasse. Deindè si legatur vol••s, sensus non cohaeret, vt rectè ad∣monuit eruditus c Episcopus. Quamobrem licèt Surio visum sit vocem ecclesiasticae expungere, & Binio pro nobis reponere vobis, si tamen vel secum singuli, vel inter se ambo conserantur, clarum est quod volumus.

PHIL.

d Vtraque lectio tuum argumentum penitus eneruat•• vt ergo argumentum aliquod inde deduc is, tertiam adhuc lectio••em asseri•• non vereris; neque vllum tamen 〈◊〉〈◊〉 authorem qui illa verba ita legit. Q••••

igitur tale argumentum meritò non irrideret? Sed demus misello, quod à nobis, aduersarijs suis, emendicare cogitur.

ORTH.

Immò vel inuito tibi extorquebo, quia mihi editio Suriana astipulatur. Etenim si nauis vniuersalis in genere & illi∣mitatè sumatur, Basilius nauem tam sacram, quàm ciuilem sibi commissam vendicat: sin placet restringere, ad ecclesiasticam est restringenda, idque tribus de causis. Primò, in eâdem periodo su∣um in procellis Ecclesiasticis dissoluendis studium commemorat. Secundò, paulò pòst disertè dicit, sibi in rebus Ecclesiasticis pote∣statem dari. Tertiò, Binius voci nauis epitheton adiungit ecclesia∣sticae; ita Basilius vel totius nauis in genere, vel saltem totius Ec∣clesiasticae rector erat, & Palinurus. Quid ais Champnaee? An hoc est emendicare?

PHIL.

Si tantùm apud te valeat Basilij authoritas, Champnae∣us vel ex ipso Basilio quod vult euincet, vel causâ cadere in aeter∣num sustinebit, vt idem profitetur in editione e Anglicana.

ORTH.

Verùm in Latina haec pollicitatio tā magnifica est omissa. Miles credo gloriosus despōdit animū. Sed audiamus verba Basilij.

PHIL.

f Non est (inquit) datum Laicis secundùm Canonem g dicendi quicquā penitus de Ecclesiasticis causis: opus enim hoc pontificum est, & sa∣cerdotum.

ORTH.

Per Laicos intelligit populum, vt ex verbis immediatè sequentibus patet; quibus Imperator, ex abundanti omne os iniquum obstruere volens, licentiam praestat omnibus, vt qui in mente habet quid ambiguum de ijs, quae decreta erant in Synodo, hoc in medium exhibeat, & accipiat satisfactionis salubre remedium. Deindè memoriâ recolen∣dum est (quod dixisse Basilium, idque in Synodo, paulò antè retuli∣mus) nempè se, pro ratione potestatis sibi in Ecclesiasticis datae, non taci∣turum. Hanc igitur sibi in Synodo loquendi potestatem non mo∣dò vendicat, sed & alijs quoque suos scrupulos, quibus anguntur, proferendi praestat licentiam; tantùm abest, vt seipsum excludat.

PHIL.

Immò seipsum disertè excludit; dicens, Opus enim hoc pontificum est, & Sacerdotum.

ORTH.

Opus hoc? Quodnam intelligit? h Champnaeus in editione Anglicana, exponit de loquendo in Synodo per modum sententiae, seu iudicij. Sit hoc secundùm Basilium opus pontificum, & sacerdotum; quid inde concludes? An idcirco putauit Basilius sibi non licere in synodo quicquam de causis Ecclesiasticis dicere? Non sequitur, quia Basilius contrarium palam profitetur. Sed hoc tantùm sequitur; ergo putauit Basilius sibi non licere in Synodo de rebus Ecclesiasticis loqui per modum sententiae seu iudicij: quod verissimum esse potest, interim vt de Principis suprematu ni∣hil decedat. Quid enim si Reges in Synodis non ferant suffragia? At Concilia tamen (quod longè est magnificentius) indicunt, E∣piscopos & Patriarchas in officio continent, eorúmque decreta vel irrita reddunt, vel firma & valida esse iubent: & haec eorum supre∣mam

omnium personarum in omnibus causis gubernationem satis arguum. Sed ••••quid amplius dicit Basilius?

PHIL.

i De vobis (inquit) Laicis, tam qui in dignitatibus, quàm qui absolutè conuersamini, q••id amplius dicam non habeo, quàm quòd nullo modo vobis licet de Ecclesiasticis causis ser monem mo••er••, neque penitus resistere int••gritati Ecclesiae, & vniu•••• sali Synodo aduersar••.

ORTH.

Primò, D•• vobis Laicis; non igitur de seipso loquitur, aut de Regibus; sed de subditis. S••cundò, non licet Laicis, ne Re∣gibus quidem, ita de rebus Ecclesiasticis sermonem mou••re, vt Ecclesiae vera & recta decernenti penitus resistant, & aduersentur. Verùm quid hoc contra primatum Regium?

PHIL.

Basilius dicit, nullo modo licere La••••is de Ecclesiasticis cau∣sis Scr••••onem mouere.

ORTH.

Haec verba eo sensu quem diximus vera sunt, nec quic∣quam habent in commodi. Caeterùm, siadeò rigidè premas, testis nimiùm prodigus futurus est Basilius. Quocirca amico tuo Mat∣thaeo Torto priorem huius periodi partem ▪in qua Laico nulli lice∣re vult, vt vllo modo sermonem moueat de rebus Ecclesiasticis vi∣sum est praecidere. Etenim ▪vt verbis vtar doctissimi k praesulis ni∣mium hoc quidem visum Matthaeo; puduit inserere; laudo. 〈…〉〈…〉 non modo partes praecipuae, sed n•••• partes vllae penes Prin••••••em forent. l Gal∣lionem credo 〈…〉〈…〉 vult Principes, ••ui nihil horum 〈…〉〈…〉: parum v•••••• Basi••icum Bas•••••••• hoc testimon••um. Sic ille. Deindè haec tua inter〈…〉〈…〉 in 〈…〉〈…〉 Magnum, & Martianum, clarissimos Princip•••••• 〈…〉〈…〉, quorum alter in Concilio generali Niceno, ••••∣ter in Chal••••donensi, summa cū laude locutus est. D••ni{que}, quam belle Basilij verba expon••s, vel hinc ••luce••, quòd sibi••psi contra∣dicentem introducas. Hic enim, te interprete, dicit, nullo modo sibi licere de causis ecclesiasticis sermonem mouere: q•••• ••••m••n alibi dicit, idque in Synodo, se, pro ratione potestatis sibi in Eccle∣siasticis rebus datae, non taciturum. Sed pergat Basilius.

PHIL.

Haec ••nuestigare & quaerere, Patriarcharum, Po〈…〉〈…〉 & 〈…〉〈…〉 est, qui regim••••••s 〈…〉〈…〉ium sortiti sunt, qui sa〈…〉〈…〉, & potestatem habent, qui Ecclesiasticas & 〈…〉〈…〉 sunt 〈…〉〈…〉ues; ••o•• nostrium qui pasc•• debemus, qui sanctificari, qui 〈…〉〈…〉 à ligamento so•••••• ••g••mus. Qu〈…〉〈…〉; enim Relig••on•••• & 〈…〉〈…〉 L••∣cu•• ex••stit, vel etiam si vniuersa v••rtute interi••s polleat, donec 〈…〉〈…〉 est, ouis vocari non de••••net. Rursus Episcopus, quant ac〈…〉〈…〉que sit 〈…〉〈…〉 p••••nus, & 〈…〉〈…〉 v••rtute, done•• antistes est, & veritatis Verb〈…〉〈…〉, P••stor••••, vocationis, & dignitatis damna non 〈…〉〈…〉ur. Quae ••rgo nob••▪ ra〈…〉〈…〉 constitutis? Pastores ve•••• o••••m 〈…〉〈…〉 quae super nos sunt quaerendi, & ambi〈…〉〈…〉 potestatem. Oporte〈…〉〈…〉 & fide 〈…〉〈…〉 ••••cies 〈…〉〈…〉, Domini 〈…〉〈…〉, & 〈…〉〈…〉 〈…〉〈…〉 nostri ordin•••• su••t, req••••rer••. Ha∣〈…〉〈…〉 Ba〈…〉〈…〉: m Masoni 〈…〉〈…〉 i••d••tum a〈…〉〈…〉,

vtrùm ille principatum in rebus Ecclesiasticis sibi vendicauerit, nécne.

ORTH.

Profectò, si quid ego intelligo, vendicauit: neque haec quaetu attulisti impediunt, quin summas existeret in rebus Ecclesi∣asticis Gubernator. Esto enim; Sacerdotes inuestigent, quaerant, discutiant, soluant, ligent, claudant, aperiant, verbo & sacramentis pascant; suus tamen Regi suprematus integer & illibatus permane∣bit, qui his in rebus praestandis non versatur, sed in harum externo regimine, & gubernatione. Basilius autem, licèt haec omnia Sacer∣dotibus libens concederet, sibi tamen datam esse in rebus Ecclesi∣asticis potestatem, & vniuersalis navis gubernacula à diuina pro∣uidentia esse commissa palam praedicat, id{que} in Concilio quod vo∣bis est generale, nomine reclamante. Porro hanc gubernandi po∣testatem ad praxin reducens, omne studium arripuit, ante publicas cu∣ras, ciutles scilicet, Ecclesiasticas dissoluer•• procellas. Quare Basilius & verbis hunc stylum vendicauit, & factis se supremum in rebus Ec∣clesiasticis Gubernatorem exhibuit. Ita Champnaeus miles glo∣riosus, vel Basilio Iudice, causâ suâ in aeternum cecidit.

PHIL.

De Imperatoribus hactenus; nunc ad serenissimum Dominum nostrum Regem Iacobum transeamus; 〈…〉〈…〉 expr••sso te∣stimonio hoc Primatus Regij 〈…〉〈…〉raudum impium 〈…〉〈…〉 affirmat n Champnaeus.

ORTH.

O quanta est haec vecordia? Quisquamne credat Re∣gem, omnium quos ••ol videt optimum, & docyissimum, Regium suum titulum quo quotidie insignitur, illudque ipsum iuramen∣tum, 〈…〉〈…〉, suo ipsius testimonio impium sacrile∣gúmq•••• 〈…〉〈…〉 Haec profecto calumnia in vnctam Domini est oppido ingens, nec tam responsione, quàm reste ref••••lenda. Sed audiamus hoc tam expressum testimonium.

PHIL.

Ve〈…〉〈…〉 ••••nq••••t o Rex•• Imperatores nunquam asseruisse se in rebus fidei & 〈…〉〈…〉 supremos esse Iudices.

ORTH.

Profecto nihil vnquam verius dici potuit, & ad horum laudatiss••••orum Imperatorum sanctissimum exemplar Rex no∣ster, omni laude 〈…〉〈…〉, se con••p••nit. Sic enim de teipso alibi scribit: p Nec adhuc 〈◊〉〈◊〉 postea facturus est novum 〈◊〉〈◊〉 fidei articulum con〈…〉〈…〉 de articulo fidei iudicer const••tuere praesumam, sed exemplarem obe〈…〉〈…〉 praes〈…〉〈…〉, & 〈…〉〈…〉 arti∣culis me submissam, non minori cum humilitate & 〈…〉〈…〉 is subditorum vel min mus. O dictum verè Regium, & 〈…〉〈…〉 literis exerandum! Sed quid hac contra Primatum? Vel quomodo ex hoc testimonio eundes isti ••••randum, de quo agitur, 〈…〉〈…〉 & sa∣crilegum?

PHIL.

Si non 〈◊〉〈◊〉 Principis hoc de fide indici••m; ••uius igitur?

ORTH.

Supremum in terris de fidei controversijs iudicium, vt ante monui, spectat ad Ecclesiam repraesentatiam..

PHIL.

Si quod est Ecclesiam, ad Principem transferatur, nón∣ne hoc impium est & 〈◊〉〈◊〉?

ORTH.

Esto, 〈…〉〈…〉 ista? Nos enim hoc Ecclesiae 〈…〉〈…〉▪

in Principem non transfundimus.

PHIL.

Nónne docetis Regem supremum esse in rebus eccle∣siasticis Gubernatorem?

ORTH.

Rectè. Caeterùm, aliud est esse supremum Guberna∣torem, aliud supremum controuersiarum Iudicem. Non requiritur ad supremam Ecclesiae Gubernationem, vt possit in propria persona dubia legis explicare, vel fidei controuersias enodare, sed vt possit ad haec expedienda idoneos cognitores delegare. Champnaeus igi∣tur, pro sua inscitia, quae distinguenda sunt confundit, &, statum quaestionis penitus ignorans, Regem nobis, nos Regi contradicere pueriliter exclamat. Sed nunquid aliud adduxit serenissimi Regis testimonium?

PHIL.

Ecce autem aliud; q Fateor (inquit) quòd de latitudine & extensione potestatis clauium iudicare ad Theologiam spectat.

ORTH.

Et nos omnes, vnà cū serenissimo Rege, idem fatemur.

PHIL.

Et quòd Clerici contra eos Principes, qui bellum contra Iesum Christum gerunt, censuras suas proferre & possint & debeant, absque•••• quòd Laicos earum rerum Iudices faciant.

ORTH.

Si mali Principes, qui in Iesum Christum ferociunt, s••••t ex serenissimi Regis sententia censuris ecclesiasticis obnoxij, ergóne sequitur ex eiusdem sententia Orthodoxos & sanctos Principes (qualis fuit Elizabetha) non esse supremos in rebus ec∣clesiasticis Gubernatores? Quomodo haec cohaerent? Immò Champnaee, etiam boni Principes, si fortè atrociùs peccauerint, se Ecclesiae disciplinae possunt submittere, interim & non desinant es∣se supremi Gubernatores. Ista igitur Champnaee, nimis cruda sunt, & tibi per otium recoquenda. Interea quae sit sapient issimi nostri Regis de suo primatu sententia, ex eiusdem verbis, non coactis aut distortis, sed puris, liquidis, & sponte fluentibus est persp••cu••••. r Sub veteri (inquit) testamento Reges haud dubiè Gubernatores erant ec∣clesiae intra fines suos, corruptelas purgauêre, abusus sustulêre, &c. in sum∣ma, cuncta moderati sunt quae ad Ecclesiasticum regimen qu••qu•• modo per∣tinuerunt. Atque iterum: Vtrùm autem haesententiae, hi tituli, haepraro∣gatiuae, cum alijs infinitis eiusdem notae, tum veteritum no••o Testament•• comprehensis, satis magno argumento sint Regibus Christianis adeccl••s••a•••• intra fines suos, non minùs quàm reliquum populum gubernandum, vt qui custodes sint v••rius{que} tabulae, vtrùm ▪inquam) hoc officium munús{que} Regi∣um cum authoritate cons••ntiat, quam diuinum verbum ijs attribuit, anse∣cus, quiuis aequus rerum aestimator indicet. Ita Rex primatum suum Re∣gium doctissimo serenitatis suae calamo ex sacris Scripturis soli∣dissimè confirmauit. Sed de primata hactenus.

Et vt stylus Regius tam diuinâ, quàm humanâ authoritate niti∣tur, ita & iuramentum, quo hic honor Regi vendicatur. Nam per∣inde licuit ordinibus Anglicanis omnes subditos ad i••s Regium, contra Papam in illud inuolantem, tuendum sacramento astringe∣re, acolim s Iehoidae licuit iuramentum exigere pro Ioa aduersus Athaliam, quae Regnum ••ius inuas••rat.

Rex supremus iuxta Deum, non supra, aut contra Deum.

CAP. V. In quo respondetur obiectionibus contra Primatum Regium.

Obiectio

• Prima, Quòd Rex quicquid vult pro arbitrio, possit statuere.
• Secunda, Quòd Regi potestatem tribuamus Sacerdotalem.
• Tertia, Quòd hic titulus, si huius Regni coronae annectatur Im∣perial••, aliquando in Paganum, vel Turcam possit transferri.
• Quarta, Quòd sit contra naturam vt Rex, qui in r••bus Ecclesi∣asticis est Sacerdotum filius, ac ouis, eorundem ijsdem in rebu•• sit Pater, Pastor, & supremus Gubernator.
• Quinta, Ab authoritate Caluini, & aliorum.
• Sexta, A mutatione tituli capitis in titulum supremi Guber∣natoris.

PHIL.

QVantoperè hic primatus Regius sit à ratione alienus, vel hinc patet, quòd tot inde opini∣onum nascantur monstra. Nam primò, si Rex in spiritualibus sit supremus Guberna∣tor, quamlibet nobis Religionis formulam authoritate suâ Regiâ potest imponere, no∣bisque parendi fatalis incumbet necessitas.

ORTH.

Minimè verò. Siquidem tu vltrò concedes Regem in causis ciuilibus supremum esse Guberna∣torem, no•• tamen inde sequitur, posse cuiquam authoritate suâ Re∣giâ mandare vt falsam ferat testimonium, aut vt innocentes pro tribunali condemnet. Illud enim solùm posse dicendus est, quod iure potest. Caeterùm, si haec fortè de facto mandauerit, vt olim a Iezabel, nos tamen in tanti s••••leris societatem consentire non de∣bemus. Idem in Religionis quoque negotio est dicendum. Si Na∣buchodonosor imaginem auream, vt colatur, erigat; si Ieroboam vitulos aureos eundem in finem statuat, nos b Deo potiùs, quàm

hominibus parere fas est. Rex enim, vt Rex, est supremus iuxta Deum, non contra Deum, cui ex officio incumbit pro veritate, non contra veritatem mandare. Quòd si quae impla sunt fortè de facto imper••••erit, non est nostrum obedire, a••t mandata praestare, sed poenis ab eo infligendis humiliter & patienter colsum submittete: &, vt vno verbo dicam, Christianorum est, ••ebus sic stantibus, non parere, sed pati.

PHIL.

Hoc argumentum (vt placet c Champnaeo) ita deberet for∣mari. St Princeps secularis sit supremus in rebus spiritualibus Rector & caput, eius subditi tenerentur illius mandatis de rebus sidei & Religionis obedire; iuxta Apostoli testimonium, Omnis anima potestatibus sublimio∣ribus subdita sit; sed Princeps ••••cdaris potest ••a praecipere quae sunt falsa, ac perniciosi, vt reipsa multi Principes fecerunt. Neque mirum. Omnis enim homo, speciali Spiritus sancti gratiâ & assistentiâ non munitus, men∣dax est & fallax. Cum ergo Principibus sicularibus nullibi fiat talis as∣sistentiae promissio, fallaces sunt, & falli possunt, & consequenter falsa, ac perniciosa subditis suis proponere possunt. Ergo si Princeps secularis supre∣〈…〉〈…〉 sit rebus spiritualibus Rector & Iudex, tenebuntux eius subditi ea qi•••• sunt falsa ac perniciosa aliquandò amplecti, & opere complere. Hoc au∣tem absurdum esse nullus negabit. Huic argumento, hoc modo proposito, qu••d Masonus cam probabilitate respondere posset, non benè capio.

ORTH.

Quid tandem att••lit egregius iste argumentorum ar∣tifex, quod non tu ipse paulò antè, longè breuiùs & succinctiùs, es complexus? Ad superiorem igitur responsionem Champnaeum remitto.

PHIL.

d Ista impertinenter dicta sunt. Nullam enim tradis Regu∣lam, neque vllam tradere potes, quomodo subditi scire queant quandò Rex in rebus controuersis praecipiat pro Deo & veritate, quando vero contra Deum & eius veritatem. Exempli gratia. Rex Angliae Missam in toto suo Regno prohibet, cum alijs Catholicis ritibus, fideique articulis, de quibus in∣ter Catholicos & Protestantes controuertitur. Reges verò Galliarum & Hispaniarum illa omnia in suis Regnis praecipiunt & approbant. Scire iam velim quomodo vel Angli, vel Galli, vel Hispani (posita vestrâ opinione de primatu Principis secularis) possint inuestigare quis istorum Regum pro Deo & veritate, quis verò contra imperare dicendus sit: quandoquidem enim directè opposita praecipiunt, aliquem eorum contra Deum & verita∣tem praecipere manisestum est.

ORTH.

Exhibeo tibi Regulam planè auream; sacram, scili∣cet, Scripturam.

PHIL.

e Ineptè hoc dicitur, te in eodem semper luto haerente. Semper enim manet eadem difficultas, n••mirum, cuius praecepta confirmia sint sa∣cris Scripturis: ad quam rectè enodandam aliquam Regulam à te aud•••• vellem. Cùm enim, iuxta tuam doctrinam, vnusquisque istorum supremam in suo Regno de his iudicandi & praecipiendi habeat potestatem, & singul•• etiam praetendant praecepta sua conform••a esse sacris Scripturis, videtur ne∣cessariò sequi subditos singulorum proprij Principis praeceptis obedire de∣bere;

quod tamen manifestè incommodum, immò absurdum est, quando∣quidem aliquis ••orum contra veritatem necessariò praecipiat. Masoni, vel cuiusuis alterius primatum Principum propugnantis, ad hanc difficultatem expectabo responsionem; quam donec videro nostrorum Angliae Protestan∣tium, de primatu Principum Secularium in rebus spiritualibus & Ecclesi∣asticis doctrinam, non tantùm in materia sidei turpissimam haeresin, sed eti∣am in politia ci••••li absurdum, perniciosúm que paradoxum censendam exi∣stimabo, vtpote Christianos Principes in side & Religione (in qua maximè concordare deberent) inter se committentem, & praeterea subditos suos ad vnum horum necessario compellentem, nimirum, vt vel Principibus suis in rebus perniciosis & saluti animarum suarum nociuis obediant, vel (ne huic periculo sese exponant) in rebus licitis obed entiam suam illis subtrahant, vel saltèm Principum suorum mandata, vtrùm pro Deo, vel contra Deuin sint, indi••andi potestatem sub litis facientem, quod latissimam ad omnem reb••llionem & seditionem portam aperire nullus non videt.

ORTH.

Doctrina nostra nec Principes inter se committit, nec subditos ad mala perpetranda adigit, nec seditioni valuas aperit. Sed Papa, dum supremam potestatem, etiam temporalem in ordine ad spiritualia, vendicat, dum Regum sceptra & diademata in alios transfert, dum subditos à fidelitat is vincu••o absolait, horum omni∣um criminum est reus. Verùm hoc supra modum est admirandum, quòd Papistae seditionem nobis ac rebellionem exprob••are aude∣ant. Nos enim docemus subditorum esse Principi, si licita iubeat, sanctam obedientiam praestare in Domino, idque propter consci∣entiam; sin illicita, eiusdem gladio semet subijcere. Licita autem dicimus, quae sacris Scripturis non repugnant.

PHIL.

Nónne hoc est prinatis hominibus de fidei contro∣uersijs, aut superiorum suorum mandatis iudicandi facultatem per∣mittere?

ORTH.

Duplex est iudicium; publicum, & priuatum: publi∣cum dico, quo alijs norma praescribitur, & hoc priuatis hominibus non conuenit: priuatum, quo q••is sedulò explorat ea, quae sibi ad animae suae salutem sunt necessaria, vt suam ipsius conscientiam, in priuatis officijs erga Deum & hominem, informare possit ac instru∣ere; & hoc ad singulos fideles pertinet, iuxta aureas istas Aposto∣lorum sententias; f Prudentibus loquor, iudicate quod dico; g omnia probate, quod bonumest tenet; h explorate Spiritus an sint ex Deo. Sed de prima obiectione hactenus; proferatur secunda.

PHIL.

Nó••ne vos tantùm, hoc supremi Gubernatoris titulo, Principi defertis, quantùm nos Pontis ci? Certè i Bellarminus iam diu affirmauit, mulierem in Anglia summum extitisse pontificem: &, k Sandero teste, Elizabetha officium Sacerdotale in Anglia exer∣cuit docendi, atque euangelizandi, non minori cum authoritate, quàm Christus ipse, aut Moses vnquam fecerunt.

ORTH.

O quanta & quam immanis est haec in Vnctos Domini procacitas, & petulantia? Initio Regni Elizabethae, quum male∣uoli

& maledici quidam homines verba iuramenti ad sensum alie∣num detorquerent, inde colligentes, quòd Principes nostri pote∣statem haberent ministerialem ad rem diuinam in Ecclesijs pera∣gendam, illa aeternae memoriae Regina omnes & singulos dilectos suos subditos l admonuit, ne istiusmodi personis sidem adhiberent, palámque professa est, se nec iam arrogare, nec vllam aliam authorita∣tem sibi in posterum vendicare velle, quàm Henricus octauus, & Eduardus sextus, & vendicabant & exercebant, quaeque ab antiquis temporibus ad Imperialem huius Regni coronam spectabat; videlicet, vt haberet Supre∣matum, & Regimen in quascunque personas intra sua Regna, Dominia, & Ditiones natas, cuiuscunque sint gradus, Ecclesiastici vel Secularis, ita vt nulla alia externa potestas vllam in eos superioritatem aut habeat, aut habere debeat, húncque, & non alium, esse verum & genuinum huius Iuramenti sensum. Quod ipsum etiam vniuersi Episcopi & Presby∣teri Anglicani, in Synodo anno Domini 1562. confluentes, in Re∣ligionis articulis luculenter ostendunt, & ad dictam admonitio∣nem lectores remittunt, his verbis: m Cùm Regiae Maiestati sum∣mam Gubernationem tribuimus (quibus titulis intelligimus animos quo∣rundam calumniatorum offendi) non damus Regibus nostris aut verbi D•• aut Sacramentorum administrationem (quod etiam in••unctiones ab Eli∣zabetha Regina nostra nuper editae apertissimè testantur) sed eam tantùm praerogatiuam, quam in sacris Scripturis, à Deo ipso, omnibus pijs Principi∣bus videmus semper fuisse attributam, hoc est, vt omnes status atque ordi∣nes fidei suae à Deo commissos, siue illi Ecclesiastici sint, siue ciuiles, in offici•• contineant, & contumaces ac delinquentes gladio ciuili coerceant. Hic est verus ac genuinus sensus illius tituli, qui Imperiali huius Regni coronae debetur.

PHIL.

Si coronae debeatur Imperiali (vt in actis vestris Par∣liamentarijs toties asseritur) Princeps ciuilis erit supremum Eccle∣siae caput, non minùs in spiritualibus, quàm in temporalibus, siue vir, siue puer, siue foemina, cuiuscunque demum sit Religionis, vt de vestris Principibus, Henrico, Eduardo, Elizabetha est notissi∣mum. Et certè n cùm haec summa regendae Ecclesiae authoritas adhaeres∣cat potestati Regiae, quae non minùs plenè erat in Traiano quàm in Theodo∣sio, in Henrico, quàm in Maria; & in Maria euangelitis infestis••m••, quàm in Elizabetha eorum Protectrice, in Lucio vestro ant••quam fidem Christi susciperet, quàm post eam in baptismo susceptam; ex consequen∣ti, Imperator Turcarum dici potest supremum Ecclesiae Christia∣nae in Turcia caput.

ORTH.

Respondeo hunc titulum Regi Christiano, in Regno Christiano, quod multa per secula fidem imbiberat Christianam, à viris Christianis esse delatum. Sperare igitur poterant (& quidni sperarent? Nam charitas omnia sperat) hoc Regnum in fide Christi semper permansurum; atque co ipso intuim (vt est credi∣bile) Reges nostros istiusmodi decorabant titulo. Quapropter ad Paganos vel Turcas detorquere nimis profecto est violentum.

PHIL.

o Huius argumenti vis (vt Champnaeo videtur) clarìor apparebit sub hac sorma. Si Princeps secularis supremus sit Ecclesiae in re∣bus spiritualibus Gubernator, sequeretur Principes Paganos, eandem habe∣re in Ecclesiam Christianam potestatem. Sed hoc falsum est, & absur∣dum.

ORTH.

Non videtur in Pagano esse defectus potestatis, sed cognitionis, & voluntatis.

PHIL.

Vestri hîc miserè inter se dissentiunt. Quaeritur enim (vt rectè p Becanus) an Rex, ex eo praecisè, quia Rex est, an ex eo potiùs quia Rex Christianus, habeat primatum Ecclesiae? Priorem partem vide∣tur amplecti q Thomsonius, cum sic ait: Omnes Principes, etiam Pagani, obiectiuè habent supremam potestatem in omnes omninò personas suorum subditorum, & generatim in res ipsas, siue ciuiles sint, siue sacrae, vt in cul∣tu diuino & in Religione procuranda, saltem quoad modum & exercitium. Et rursum: r Hunc suprematum, cùm diabolo, mundo & pompis eius re∣nuntiat, & Christo initiatur Rex aliquis Ethnicus; non acquirit omninò de nouo, sed Ecclesiae (quam antea persequebatur hostiliter) faclus membrum, singulari quodam iure suo, & volens fit nutricius, & Ecclesiarum curam in sinum suum recipit, vt loquitur Carolus Magnus. Potest as ferè eadem, in voluntate non eadem: & iurisdictio serè eadem, in executione longè dis∣pari. Cui consentit s Burhillus: Rex, inquit, potest iure vendica∣re, potest iure assumere, potest iure exercere hunc primatum hoc titulo, nempe, Registemporalis. Quibus à Becano citatis addi potest Sa∣muel Collinus, Theologiae doctor & Academiae Cantabrigiensis Professor Regius, his verbis: t Non potestatis defectus est in ethnico, sed voluntatis. Et rursus: u Rex infidelis est caput Ecclesiaein Regno suo comprehensae, sed in acta tantùm primo, non in actu secundo. Contrarium tamen videtur doceri in Tortura Torti: x Rex quiuis cum de ethnico Christianus fiat, non perdit terrenum ius, sed acquirit ius nouum.

ORTH.

Rectè, acquirit ius nouum ad bona Christi spiritualia, communionem Sanctorum, & Regnum Coeleste.

PHIL.

Atque iterum: y De nouo Testamento ibi quae adijciuntur eò spectant, ne quis, ex eo quòd alieni tum à Christo Reges terrae, imminu∣tam put••t vel eorum in subditos potestatem, vel subditorum in eos fidem, né••e pristino iure excidisse videantur: non quòd ad Reges infideles prima∣tum pertinere probent, non sanè magis ad hos in nouo, quàm ad Ahas••e∣rum vel Nabuchodonosor in veteri (delirat haec Tortus) sed quòd Casari, si Christianus siat, vt Constantino, idem iuris sit in Ecclesiam, quod in vete∣ri ••o•••••• fuit. Reditus statim fiat ad Iura Regum Israel, quàmprimum facti sunt Reges Israel Dei, & eorum quisque Christo nomen dederit.

ORTH.

Nullum hc̄ omninò di••sidium. Thomsonus, Burhil∣lus, & Collinùs primatum Ecclesiae Regi, quatenus Rex est, com∣petere volunt quoad potestatem & authoritatem, non quoad eiuf∣dem potestatis seu authoritatis rectum vsum & praxin. Negat au∣tem doctissimus Episcopus quoad vsum & praxin, non quoad ip∣sam potestatem seu authoritatem. Nam de vsu & praxi loqui

Episcopum ex his verbis sequentibus patet; tum demùm Ecclesiae gubernacula capessant, cùm conuersi ad ••idem fuerint. Gubernacula ca∣pessere, est potestatem ad vsum & praxin reducere, & actu guber∣nare. Quare, ex sententia Episcopi, non par est vt Pagani, quandiu tales sunt, Ecclesiae gubernacula capessant: quod est verissimum. Hoc enim quid esset aliud, quàm nauem Christi ad ••copulos alli∣dere? Primum igitur ••orum munus est, Christo nomen d••re; se∣cundum, Ecclesiam Christi gubernare. Sic enim Reges terrae te∣nentur z osculari filium; primò, vt homines, credendo; deindè, vt Reges, leges pro Christo ferendo.

PHIL.

Tu verò quaestioni Becanicae quid respondes?

ORTH.

De hac tota quaestione quid sentiam, sine cuiusquam praeiudicio, modestè & candidè aperiam, paratus, si quis meliora at∣tulerit, veritati statim cedere, & rectè monenti gratias agere. Re∣spondeo igitur Primatum Regi nostro competere vtroque modo, & quia Rex est, & quia Rex verè & sincerè Christianus. Quia Rex est, obiectiuè, quia Rex Christianus, etiam effectiuè. Quia Rex est, in actu primo; quoniam habet in se principium agendi, nempe au∣thoritatem: quia Rex Christianus, in actu secundo, per quem pri∣orem authoritatem ad praxin perducit. Namque haec authoritas quae in Rege est, qua Rex, est saepè otiosa, plerumque etiam perni∣ciosa; in Rege verè & sincerè Christiano, id est, sancto & Ortho∣doxo, acced••nte rerum diuinarum scientia, fide, & gratia, ad actum laudabil••m, & rectum vsum pro gratiae mensura dirigitur. Inta∣lem igitur plenè & propriè quadrat primatus, in alios tantùm se∣cundum quid.

PHIL.

Explicatiùs quaeso haec nobis expone.

ORTH.

Dabo operam. Duo igitur hic perpendenda, & inter se accuratè sunt distinguenda; Regalis potestas, & e••dem potestate rectè vtendi facultas. Regalem potestatem Regibus, quatenus Re∣g••s sunt, dedit Deus, non Christianis modò, sed Paganis etiam, qui nullum, quem sequantur, habent ducem praeter solam Naturae le∣gem, & constitutiones humano ingenio indè deductas. Necob∣stat, q••ò homines varias sibi rerum publicurum formul••s f••bricem. Scitè doctissimus Episcopus; a Regiminis forma de hominibus esse po∣test, de coelo semper est authoritas. Hoc enim in omnibus Regibus ••••∣ritatem obtinet: b P••r me R••ges regnant. Et illud Danielis; c Deus coeli dedit tibi Regnum, & potestatem, & robur, & glor••am. Omnis igi∣tur potestatis seu authoritatis fons & scatur••go est Deus ipse: iux∣ta illud Apostoli; d Non est potestas nisi à Deo. Quò specta•• illud Augustini: e Qui d••••it Mario, ips•• Caio Caesa••i; qui Augusto, i••••e & Neroni; qui Vespasian••s, ••ol patri vel silio, sua••ssimis Impera∣toribus, ipse & Dom••••tano ••rudelissimo; &, 〈◊〉〈◊〉 per singulos ire 〈◊〉〈◊〉, qu•• Constantino Chris••••ano, ipse Apostatae I••liano.

PHIL.

Esto, habeat Rex, qua Rex, authorita••em d••sup••r d••∣tam; sed nunquid in Eccl••siam D••••?

ORTH.

In subditos suos, ac proinde in ecclesiam, modò sub∣diti sint ecclesiae.

PHIL.

f Principes s••culares, & praesertim paganos, talem habere in Ecclesiam Christi potestatem seu iurisdictionem stupidissimè praesupponis, cùm illud probare deberes. g Dicas igitur nobis, quo sacrae paginae loco, talis Principibus Christianis (nedum Paganis) conceditur in Ecclesiam Christi pòtestas.

ORTH.

Paulus cùm Imperatores, etiam Paganos, h potestatum supereminentium titulo adornâsset, paulò pòst subiuxit; i Vis non ti∣mere potestatem? Bonum ••ac, & habebis laudem ex illa: Dei enim Mini∣ster est tibi in bonum. Tibi, id est, cuilibet fideli. Alloquitur enim k sanctos Romae degentes. Ergo Rex, quâ Rex, etiam Paganus (multò magis Christianus) est potestas, ac proinde potestatem ha∣bet ad hoc officium praestandum, nempe vt sit Minister Dei i•• bo∣num sanctorum, id est, ecclesiae. Exempla quaeris? Nónne Cyrus erat Rex Paganus? De l Templo tamen aedificando edictum pro∣mulgauit. Nonne D••rius erat Rex Paganus? At Cyri edictum renouauit, & edixit praeterea, m vt offerrent res odoris grati Deo coeli, & orarent pro vita Regis, & filiorum eius. Nonne Artaxerxes erat Rex Paganus? Non dissimile tam••n de populo & n Templo Dei edictum emisit. Quid? An Principes isti, quia Pagani, haec Eccle∣siastica iubendo, deliquerunt? Ne Champnaeus quidem dente Theonino edicta tam illustria potest arrodere. Porrò, Tiberius sine dubio erat Paganus; qui tamen (corde eius à Deo optimo maximo aliquantulum emollito) o Christianorum d••latoribus mor∣tem minatus est. Sic p Hadrianus, q Antoninus Pius, r Marcus Aure∣lius, & multi alij, aut non omninò, aut nondum Christiani, in Christianorum gratiam rescripserunt. Et, vt domum redeamus, s Ethelbertus, nondum Christianus, Christianos perbenignè ha∣buit; ac Augustino, & socijs eius praedicandi veniam concessit. Deni{que} si Turcarum Imperator, aut quispiam Rex Paganus legem sanciret, quâ cuilibet, intra ditiones suas commoranti, Christia∣nam Religionem profiteri, Verbum{que} ac Sacramenta ritu Chri∣stiano frequentare liberè liceret, tunc hunc, tanquam authoritatis suae limites transilientem, perstringeres? Caue dixeris, ne fortè prudentibus videaris esse cerebro non satis sano. Caeterùm, si quos Deus eorum authoritati circundedit cancellos, haec sancta iuben∣do, praeteruecti non sint, sequitur sancta iubendi authoritatem illis de coelo esse concessam. Huic veritati suffragatur t Augustinus, his verbis: Rexseruit Domino, quia Rex, leges iusta praecipientes, & contra∣ria prohibentes, conuenienti v••gore sanc••endo. Q••od illustrat exemplis non modò Iudaeorum, sed etiam Regis Niniue, Darij, & Nabucho∣donosor, paganorum, id{que} in causis Ecclesiasticis. Et, vt his pau∣lisper insistam, Rex Niniue ieiunium indicendi authoritate iam∣dudum ornatus fuit. Vndè enim accresceret noua? Similiter Na∣buchodonosor, & Darius eàdem quâ nunc potestate ad imperan∣dum

omnibus gentibus & linguis, n•• Deum Danielis blasphema∣rent, longè anteà fruebantur. Suum tamen hac ex parte non priùs exequebantur officium, quàm Deo optimo maximo eorum corda ita afflare & flectere visum est. Et cùm iam exequerentur, hoc non ideo factum est quia noua accessit authoritas, sed quia pristinae au∣thoritati Regiae noua aliqua adiuncta est illustrans & dirigens gratia, cuius beneficio potestas quâ antè abutebantur, ad verum iam finem aliqua ex parte dirigebatur. Caeterùm, propter abusum pristinae authoritatis, non est ipsa neganda authoritas.

PHIL.

u Vrget Masonus Regem Niniue ieiunium indicendi, & Ne∣buchodonosorem potestatem habere praecipiendi Deum Danielis esse timen, dum, Regésque caeteros leges pro Christo condendi potestatem similiter ha∣bere. In quo quidem nemo ei contradicit; si tamen rectè se intelligas. Si enim Reges absque iudicio, nedum contra iudicium sacerdotum, & Eccle∣siae Pastorum, leges de rebus Ecclesiasticis condendi potestatem habere ve∣lit, falsum dicit: si verò iuxta iudicium sacerdotum, rectè ait.

ORTH.

Regis Nineuitarum exemplum ad Champnaeum re∣fellendum est accommodatissimum, quod nullâ arte eludi potest. Nullum enim praelucentem habuit sacerdotem, qui ad ieiunium indicendum incitaret, prophetam nullum. Ne Ionas quidem hoc praestitit officium; quippe qui, licèt vrbi excidium sit intermina∣tus, de ieiunio tamen habendo, aut poenitentiâ agendâ nihil plan•• monuit. Quod indè constat, quòd postea Domino, illis pro diui••e sua misericordia veniam indulgenti, indignabundus obstrepere••. Quid igitur? An Rex, sancta iubendo, authoritatem non suam sibi arrogauit? Namque vel hoc est dicendum, quod tamen nemo op••∣nor est dicturus, vel fatendum est iustâ & legitimâ authoritate ad haec iubenda, etiam absquè praeeunte sacerdotum iudicio, fuisse in∣structum.

PHIL.

Hactenùs de regali potestate; nunc de eiusdem rectè exercendae facultate.

ORTH.

Haec facultas in eo sita est, vt eorum Regia authori∣tas ad veros ••ines, nempe ad Dei gloriam (omnes enim nostri ri∣uuli hunc Oceanum petant oportet) & ad aeternam subditorum sa∣lutem referatur.

PHIL.

Politici regiminis verus ••inis est pax, & externa foeli∣citas.

ORTH.

Rectè tu quidem, si de fine immediato loquaris; finis tamen vltimus, ad quem prae reliquis collimare oportet, est Dei gloria, & aeterna beatitudo. Id quod etiam ethnici animaduerte∣runt. Vt Gubernatori (inquit x Cicero) cursus secundus, nedico sal••s, Imperatori victor••a, sic moderatori reip. beata ciuium vita proposita est, vt opibus sirma, gloriâ ampla, virtute honestâ sit respublica. Et ad Quin∣tum fratrem docet, ••ò referenda esse omnia, vt ij qui eorum Imperio subsunt, sint quàm beatissimi. Sed quomodo hoc fiet? Finis hic legu•• (inquit y Plato) tibi propositus est, vt Dei cultu & vi••ae puritate optimum

& pulcherrimum exitum consequaris. Et z alibi. Dijs sacri••icare, & cum ipsis conuersari, illósque prosequi orationibus, muneribus, alióque cultu diuino, pulcherrimum, optimum, & commodissimum ad vitam beatam. Vitam autem beatam huius seculi angustijs non includit, sed ani∣mae a immortalitatem docet. Hucvsquè diuinus Plato penetrauit. Sed quid ego vnum Platonem commemoro? Amicus tuus Tho∣mas. b Fitzherbertus, ex praestantissimorum Philosophorum sententijs constare dicit, Deum ob nullum alium finem homines condidisse, praeter sui ipsius cultum, nimirum, vt ipsum colerent, honorarent, eidémquè v••ra Religione seruirent, & vt per eandem Deo feliciter vnirentur. Vn∣dè sequi affirmat, hominis in hac vita tam finem, quam felicitatem in Religione consistere. Et paulò antè asserit, Vniuscuius{que} particularis ho∣minis ac reipublicae vnum, eundemque ••sse finem. Et vt mittam Philoso∣phos, nulla gens tam effera, quin diuinum numen omnia guber∣nans, atque ab hominibus idcirco colendum agnoscat, in cuius fruitione summum hominis bonum collocat. Ad hunc igitur fi∣nem, ad hanc metam, non Christianos solùm, sed omnes omninò homines contendere debere dictat ratio, sed illos praecipuè qui∣bus aliorum Regimen diuinitùs est conc••ssum. Hinc factum est, vt etiam apud ethnicos rerum Sacrarum moderatio ferè ad Reges spectaret, teste c Aristotele: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, id est, Rex eorum quae ad Deos spectant Dominus, scilicet, externus Rector, vel Guber∣nator, vt per cultum diuinū subditos suos ad felicitatem perducat. Caeterùm, quùm in rebus sacris adeo caecutiant ethnici, qui solius naturae lumen sequuntur, manifestum est eos verum potestatis suae Regiae vsum praecellentem, ac eminentem assequi non posse, sed gratiâ illustrante ac dirigente opus habent, quae quantò est in vno∣quoque Rege illustrior, tantò ad hoc munus exequendum fit ac∣commodatior. Rex Paganus, nullo adhuc coelesti radio perfusus, est Ecclesiae in suo Regno comprehensae caput quidem, quoad au∣thoritatem, quatenus est Rex, sed caput caecum, quod, propter di∣uini luminis defectum, Ecclesiam gubernare non potest. Et, si for∣tè euadat persecutor, erit caput non modò caecum, sed etiam insa∣num. Rex autem Paganus, in quo aliquam lucis scintillam accen∣dit Dominus, qualis erat Nabuchodonosor trium puerorum mira∣culo correctus, populo suo in rebus sacris pro illustrationis illius mensura & gradu imperare potest. Ita d Nabuchodonosor de Deo non blasphemando legem tulit laudabilem, at de Deo iuxta sacras Scripturas colendo nihil dixit. Alij longiùs progressi, adeo vt Ec∣clesiae Dei insigniter benefacerent; quo in numero Cyrum, Da∣rium, Artaxerxem reponendos censeo. Cyrus enim, cùm se, non∣dum natum, ab e Esaia Propheta etiam nomine compellatum f admirabundus accepisset, in Iudaeos perbenignus extitit, & (Iehouâ ••ius g spiritum excitante) Templi aedificationem mi∣rificè promouebat. Non tamen erat circumcisus, neque in populum Dei ascitus, aut cooptatus, sed (vt verè enunciauit doctis∣simus

h Episcopus) erat merè Paganus. Quod & verba Iehouae apud Esa••am innuere videntur; i Et non cognou••st•• me. H••nc ta∣men, ob egregia in Ecclesiam Dei beneficia, Iehoua k Pasto em suum appellat. Sed quo demum sensu? Est duplex pastio; alia quae fit verbo & doctrina, alia quae sceptro & edictis. Pascere autem, cum ad Reges accommodatur, idem est quod sceptro & legibus regere ac gubernare. Pastor igitur, id est, Rector, ••eu Guberna∣tor Cyrus; sed quorum tandem? Certè subditorum suorum, &, in his, populi Iudaici, id est, Ecclesiae Dei. Sed quomodo pascebat? Edictis scilicet: cedo quibus? An de rebus ciuilibus tantùm? Im∣mò de templo fundando, & de sacrificijs offerendis. Cyrus igitur, licèt paganus, factus est ecclesiae pastor, id est, Rector & Guberna∣tor, id{que} in causis ecclesiastic••; non tamen perinde ac Dauid. Nam Dauid erat diuini particeps foederis, circumci••us, Christi, & Eccle∣siae membrum, & per consequens ad bona spiritualia & Ecclesiae communionem ius habuit, cuius beneficio iuxta specialem vocati∣onē, nempe regiam, in ecclesia versatus est, ac proinde l Arcam loco suo fixit, Sacerdotes & Leuitas in m classes distribuit, sua cui{que} mu∣nera n assignauit, cultum Dei restituit, abusus & corruptelas ••limina∣uit. Ecclesiae igitur suo modo Rector Cyrus, sed longè aliter Dauid. Ne{que} enim Ecclesiā rexit, vt Cyrus extra Ecclesiam positus, sed vt Ecclesi•• praecipua pars & membrum. Ne{que} vno aut altero edicto, vt Cyrus, sed rectione extensa & cōti••••a; ne{que} in causa vna aut altem vt ille, sed in omnibus causis, totius Ecclesiae curam ac sollicitudi∣nem in sinum suum r••cip••••ns•• Denique non, vt ille, inchoatè, sed si cum Cyro conferatur perfectè & cumulatè. Idem d•• omnibus Re∣gibus Christianis sanctis; & Orthodoxis (licèt secundum magis & minus, pro gratiae mensura) est dicendum. Sunt igitur Ecclesiae Gubernatores, & quoad authoritatem, & quoad laudabilem vs•••••• authoritatis: quoad officium, & quoad executionem officij. His igitur primatus plene & propriè competit. Regibus autem, quivel non sunt Christiani; vel, si Christiani, non tamen Orthodoxi, vel, si Orthodoxi, non tamen sancti, primatus competit quidem, sed tantùm secundùm quid, id est, quoad authoritatem, non quoad re∣ctum & plenum vsum authoritatis; quoad officium, non quoad il∣lustrem executionem officij.

PHIL.

Champnaei argumentum diluendum restat: o Nu••••us potest 〈…〉〈…〉 alicuius corporis caput, cuius non est membrum: sed Pagant non sunt membra Ecclesiae Christi, vt per s•• constant: ergo neque possunt esse capita, & Rectores illius.

ORTH.

Vt vno verbo respondeam, maior est fals••. Nam Papa est societatis Iesuiticae caput; id est, supremus Rector ac Guber∣nator, non tamen est eiusdem societa is membrum, id est, 〈…〉〈…〉▪ Caererum longè diutiùs quàm par est, hui•• 〈…〉〈…〉llendo i••i••••••∣mus; indulgenda tamen est nobis ven••••, vt idem 〈◊〉〈◊〉 in ad ••e••s••rio▪ re••orq••ea••••s. Age igitur: ••onne vt supremi Gubernatoris titu∣lus

Regibus Angliae, ita alij quoque tituli alijs Principibus perinde sunt delati?

PHIL.

Vel maximè. Sic enim Romanus pontifex sanctissi∣mus, Rex Gallorum Christianissimus, Rex Hispanorum Catholi∣cissimus, titulo haereditario, insignitur.

ORTH.

Cur igitur nobis molestiam creas? Cur tantâ te cru∣cias formidine, ne fortè titulus haereditarius, huius Regni coronae Imperiali annexus, in hominem minimè fidelem aliquando laben∣tibus seculis possit incidere? Quasi verò idem periculum non om∣nibus perinde Regnis impendéret? Quare hoc telum in Anglos potiùs, quàm in Gallos, aut Hispanos, aut Pontifices destringere ac vibrare voluisti, cùm omnium hac ex parte vna eadémque sit ratio? Si isti tituli sint haereditarij, omnibus eorum legitimis successori∣bus sunt tribuendi. Nec refert boni sint an mali, orthodoxi, an hae∣retici, Christiani an alterius cuiuscunque Religionis, cùm titulus haereditarius ipsi successioni adhaeres••at.

PHIL.

Ita prorsus videtur.

ORTH.

Ergo Iohannes duodecimus, monstrum illud & pro∣digium hominum, sanctissimus est appellandus. Et si quispiam ex Gallorum vel Hispanorum Regibus Religionem reformatam (quae vobis est haeresis omni Iudaismo, Turcismo, & Paganismo deterior) aliquando amplexus fuerit, idem tamen nihilò seciùs Christianissimus, vel Catholicissimus est vocitandus. Itáne verò?

PHIL.

Ita sanè. Etenim p Baronius testatur, Etiam ethnicos Prin∣cipes a sanctissimis Episcopis dictos esse inter dum, non pios tantùm & san∣ctos, sed & sanctissimos, idque exemplo Apostoli q Pauli, qui nefarium hominem, Praefecturam tamen gerentem, consu••tâ nomenclatur•• opti∣mum vocauit F••••licem. Quo sensu & à Dionysio, Episcopo Alexandrino, ••••lerianum & G••ll••enum, ••mperatores s••nctissimos nominatos diximus. Hactenus Baronius, qui eodem in loc•• hoc honoris causâ factum af∣firmat.

ORTH.

Ergo etiam malis Principibus consueti tituli, honoris causâ, tribui possunt.

PHIL.

Baronio astipulatur r Binius his verbis: Rex Artanus, non ex meritis, sed ex consuetudine, pijssimus & sanctissimus nominatur.

ORTH.

Non ex me••itis? Profectò hoc in Papas vestros opti∣mè quadrat. Bonifacius igitur octa••••s, de quo peruagatus ille sor∣mo: s Intrauit vt vulpes, rognauit vt Leo, mortuus est vt 〈…〉〈…〉, sanctissi∣mus dici potest, non quidem ex meritis, sed ex cons••••••udine. Io∣hannes vicessimus tertius, qui vulgò dictus est diabol••s inca••••••••us, sanctissimus nuncupabitur, non quidem ex meritis, sed ex consue∣tudine.

PHIL.

Haec consuetudo à ratione non abhorret. Siquidem titulus haereditarius nihil ferè est aliud quàm memoriale, seu com∣monefactio officij. Existat igitur aliquis Papa, qui non vsque adeò habeatur sanctus; exoriatur aliquis Rex Gallorum, vel Hispano∣rum,

qui Caluinista, vel Lutheranus euadat; Papa tamen nihilose∣ciùs sanctissimi, Rex ille Christianissimi, hic Catholicissimi titulo est decorandus; non quòd talis iam sit, sed quòd talis esse debeat. Sic in Scripturis impius sacerdos, ratione officij Sacerdotalis, ap∣pellatur t Angelus Iehouae; & Imperator ethnicus, licèt sceleratissi∣mus, ratione officij vocatur u Minister Dei in bonum.

ORTH.

Idem tibi à nobis in hac quaestione responsum puta, & nullus erit vlteriùs contradicendi locus.

PHIL.

Qaisquis Principem secularem, Ecclesiae supremum Caput & Gubernatorem indigitauerit; nae ille ipsam naturam vio∣lare dicendus est. Nam vt ouis pastorem pascat, vel filius patrem regat, à natura abhorret.

ORTH.

Vt Sacerdos est Pastor & Pater respectu Principis, ita vicissim Princeps respectu Sacerdotis: x Iehoua eligens Dauidem ser∣uum suum, & assume••s eum ex caulis à tergo foetarum, duxit eum ad pas∣cendum Iacobum populum suum, & Israelem possessionem suam; qui pauit eos pro integritate animi sui, & summa prudentiâ manuum suarum de∣duxit eos. Ergo Princeps est Israelis, & per consequens Sacerdo∣tum Pastor. Porrò Hezechias Sacerdotes y filiorum nomine com∣pellauit; ergo Princeps est Sacerdotum Pater. Si Princeps sit sa∣cerdotum Pastor, ad eiusdem munus spectat Sacerdotes pascere; si Pater, eiusdem erit Sacerdotes regere; hoc naturae est consenta∣neum.

PHIL.

z Magna vbique veritatis vis, & praeualet. Masonus, post omnem quam hactenus vidimus, ter giuer sationem, Principes filios & o••es respectu Sacerdotum, ac proinde, iuxta naturae ipsius ordinem & praescrip∣tum, ab eis pascendos & regendos esse fateri compellitur: non quidem in re∣bus temporalibus (in ijs enim Principes, Patres & Pastores respectu Sacer∣dotum esse dicit) ergo in spiritualibus. Nisi fortè adeo absurdus sit, vt vnum ac eundem respectu eiusdem, in eisdem rebus, Pastorem & ouem, Pa∣trem & filium, superiorem & inferiorem posse esse existimet. Ex sua ergo ipsius conclusione luce clarius constat, quòd Principes, vtpote oues ac filij, à Sacerdotibus pasci ac regi debeant in spiritualibus, ac proinde quòd supremi Ecclesiae Iudices in eisdem rebus esse nequeant.

ORTH.

Circa Religionem versatur & Rex & Episcopus, sed non eodem modo: Episcopus versatur in Religione docenda, Rex in eadem sancienda. Episcopus, quatenus verum docet, est Pater & Pastor, & Rex eiusdem filius & ouis: è contra Rex, quatenus eandem veritatem legibus sancit, est omnium subditorum suorum, etiam Episcoporum, Pater & Pastor, & Episcopi respectu Regis sunt oues & filij.

PHIL.

Iste titulus adeo a Caluini palato non sapuit, vt eundem b blasphemiae notaret & sacrilegij: idém{que} Centuriatorum & Chem∣nicij fuit iudicium.

ORTH.

Certum est, hac in causa à nobis non dissentire Calui∣num.

PHIL.

Vndè igitur manauit tam acerba reprehensio?

ORTH.

A Stephano Gardinero in errorem inductus est, qui stylum Regiū perinde exposuit, ac si rex haberet potestatē vt statu∣at pro arbitrio quicquid voluerit: quod ipse Caluinus verbis Gar∣dineri enucleat: Potest Rex prohibere Sacerdotibus, ne vxores ducant, potest Rex in caena calicem populo adimere. Quid ita? Scilicet quia summa potestas est penes Regem. Hoc illud est quod Caluinus blasphemiae postulauit, & sacrilegij. Verùm si intellexisset nihil aliud sibi voluis∣se hunc titulum, nisi vt Papae tyrannidē excluderet, & Principis le∣gitimam in subdi tos vindicaret potestatem (quae sita est non in no∣uis fidei articulis, aut Religionum formulis, quales erant Ieroboa∣mi vituli, excudendis, sed in illa fide & Religione tuenda & pro∣mulganda, cuius ipse Deus in sacris Scripturis est Author) nun∣quam profectò improbâsset. Hoc enim, quem diximus, sensu, nec quoquam alio, Regi delatus est titulus, nec aliorsum à Rege accep∣tum esse vel fando audiuimus. Reliqua quae à Centuriatoribus & Chemnicio adducit Champnaeus testimonia, eandem admittunt responsionem.

PHIL.

Si in iustam reprehensionem non incurreret, cur igitur mutatus est?

ORTH.

Sub initio Regni Elizabethae c Proceres, & ex Praela∣tis nonnulli, probè intelligentes extitisse quosdam, quibus, ob re∣rum imperitiam & imbecillitatem, supremi capitis titulus offendi∣culo fuit, Maiestatem Regiam humiliter rogârunt, vt verbis com∣modioribus & clarioribus explicari permitteret: d quibus serenis∣sima Regina (quâ erat clementia) âssentire & indulgere dignata, supremae Gubernatricis titulum, idem planè, sed verbis aptioribus, significantem amplectebatur. Neque tamen mutatus fuit stylus, quasi iustam reprehensionem incurreret, (in Scripturis enim fun∣datum esse suprà ostendimus) sed eiusdem sensus tantùm explica∣tus, vt teneris quorundam conscientijs consuleretur. Quamobrem cùm titulus sit iustus & debitus, ac proinde iuramentum quoque (quo titulus asseritur) legitimum, addo etiam, rebus sic stantibus, necessarium, profectò qui suscipere detrectârunt, in Principem pa∣rum officiosi extiterunt, meritóque, ob tam insigne facinus, à sedi∣bus suis sunt depositi.

Potestates seculares quo sensu possint de∣ponere Episcopos.

CAP. VI. Obiectiones contra veterum Episcoporum depo∣sitionem refelluntur.

• Obiectiones à
  • Depositi∣one, id est
    • Naturâ depositionis, quia censura spiritualis. 1
    • Personis depositis, quia Episcopi. 2
    • Depositionis causâ, quia ecclesiastica. 3
    • Deponentibus, quia Laici. 4
  • Non declaratione Ecclesiae. 5
  • Defectu facultatis in Iudice. 6

PHIL.

NOnne depositio Episcopi est censura spiritua∣lis? Quomodo igitur potestatibus secula∣ribus tribui potest?

ORTH.

Potestates seculares deponunt Episcopum, non per modum degradatio∣nis, sed per modum exclusionis. Excludunt autem, non ab ordine ne habeat, sed à mu∣nere ne exerceat; nec tamen ab exercitio muneris simpliciter & absolutè, sed secundùm quid, id est, ne insu∣os subditos, vel in suis Dominijs idem exequantur. Quod ipsum sanctissimi Principes, optimis illis & primaeuis Christianae Religi∣onis seculis, contra Arianos, Nestorianos, aliòsque haeresiarchas multoties praestiterunt, vt plurimis exemplis, si opus esset, liceret demonstrare.

PHIL.

Nunquid auferre potest Princeps quod conferre non potest?

ORTH.

Potestatem intrinsecam Verbum & Sacramenta ad ni∣nistrandi, à claue ordinis profectam, conferre nequit, extrinsecam tamen, à Sceptro Regali fluentem, id est, facultatem seu licentiam munus ministeriale, ab Episcopis per legitimam ordinationem ac∣ceptum, in dominijs suis exequendi, & dare, &, si res postulat, au∣ferre potest, interim vt claues, quas Deus Ecclesiae dedit, sibi non assumat. Hoc fecit Salomon, quem hac in causa imitata est glorio∣sissima Regina Elizabetha.

PHIL.

a Etiamsi ponamus primò factum Salomonis legitimum fu∣isse, quod non est omninò clarum & euidens. Secundo, illum vt Regem, & non vt Prophetam, velex speciall reuelatione & praecepto diuino, deposuis∣se Abiatharum, quod saltem incertum est. Tertiò, quod sacerdotium, & Sacerdotes veteris legis aequalis dignitatis & praerogatiuae suerint cum Sa∣cerdotibus & Sacerdotio nouae Legis, quod apud omnes veros Christianos falsissimum est.

ORTH.

Siste gradum paulisper. De duobus primis anteà a∣bundè diximus. Ad tertium quod attinet, ingenuè fatemur noui testamenti ministerium Leuitico longè praecellere; hoc tamen non obstante, etiā in nono Testamento omnis anima supereminen∣tibus potestatibus gladium gestantibus subdita esse debet, siue sit Propheta, siue Euangelista, siue Apostolus, vt docet b Chrysosto∣mus. Sic Paulus praesidi Romano se sponte submisit: c Sto (inquit) ad Caesaris tribunal, vbi oportet me iudicari: & Christus ipse Pontij Pilati in se potestatem desuper datam agnouit. Ergo etiam in no∣uo Testamento Ministri, quantumuis praecellentes, potestatibus, perinde ac in vetere, subijciuntur. Verùm perge.

PHIL.

d Tametsi ista omnia (quae dixi) supponamus, nihilominùs argumentum tuum friuolumac fut••le omninò ostenditur, & instituto tuo ineptum. Causa enim Abtathari longè dispar suit ab illa Episcoporum no∣strorum, le quibus nostra est controuersia. Nam illius causa suit coniura∣tio cum Adonia contra Salomonem, quae, si in persona Sacerdotis non exti∣tisset, absque omni controuersia ad seculare tribunal mandanda fuisset: ho∣rum verò causa fidei ac Religionis erat, quae, tamet si in personis ecclesiasticis non extitisset, ad iudicium seculare pertinere nullatenus potuit, &c.

ORTH.

Causa non fuit merè spiritualis, sed magna ex parte ciuilis & secularis. Siquidem Papa Christianorum Principum ius Regiam iam diu inuaserat, adeo vt plaerósque & subditis suis, & diademate spoliâsset: Nónne omnes hîc proceres, omnémque po∣pulum, tanquam ad commune incendiū extinguendum, conuola∣re decuit? Nonne omnes de Principis vita & corona solicitos es∣se oportuit? Non sine causa igitur in maximo Regni conuentu visum est e legem ferre, quâ omnes magistratus, tam ecclesiastici quam politici, Reginam huius Regni, omniúmque aliorum suae Maie∣statis Dominiorum ac territoriorum, tam in omnibus spiritualibus siue ec∣clesiasticis rebus, aut causis quam in temporalibus, supremam esse Guberna∣tricem, sub poena depositionis iureiurando agnoscere tenerentur. Quod iuramentum dum pertinaciter recusarent Episcopi pontifi∣cij, honoribus suis, quibus sub Maria Regina fruebantur, atque ec∣clesijs sunt exuti. Nec immeritò. Primatus enim pontisicius▪ Pa∣pistis est grauissimum fidei dogma, quod ipsum (vt pradentissimè obseruauit Rex noster serenissimus▪ f detrectatione iuramenti prima∣tus Regij continetur. Etenim eo nomine hoc iuramentum suscipere detrectabant, quòd primatum pontificium assererent. Pontificium autem asserere, est istiusmodi potestatem temporalem, vel directè,

vel saltem in ordine ad spiritualia, Papae tribuere, per quam Regi∣bus coronas detrahere, Regna auferre, eosdem{que}, & subditis, & vi∣tâ priuare posset. Nónne hoc est temporalem Principis potesta∣tem inuadere? Nónne ex hoc filo Regni coronam & Reginae in∣columitatem pependisse constat? Quisquis enim (vt verbis vtar g Regis serenissimi) ad arbitrium ••utúmque alterius gestat purpuram, ex pontificis scilicet Romani decreto exiiendam, is proculdubio Rex est tan∣tùm titulo tenùs: nec in temporalibus potest haberi supremus, qui superio∣r is cuiuspiam iuss••, omnibus temporalibus, iure, atque ordine potest denu∣dari. Ecquis iam negat hac in causa multum inesse (vt ita dicam) secularitatis? Ecquis eandem apud seculare tribunal tractari ve∣tat?

PHIL.

Non est secularium Principum, & Parliamentorum leges de Episcopis deponendis condere, aut istiusmodi poenas ir∣rogare.

ORTH.

Nónne h Martianus Imperator deponendos esse sta∣tuit, etiam rectè factos Episcopos, si quid mutilare aut commouere, ex his quae Chalcedone à sancto & vniuersali Concilio sunt definita, tenta∣uerint? Nónne constituit i Iustinianus, vt quae ab Impertali Maie∣state sancita sunt, & sacrum ordinem statúmque custodiunt, secundùm sacrarum regularum obseruationem & tenorem, de caetero conseruent per∣petuò integra? Et sanctissimi Patriarchae vniuscuiusque dioeceseos, & Deo amabiles Metropolitani, & reliqui reuerendissimi Episcopi atque Clerici, vbique Dei cultum & sacram disciplinam, custodientes inuiolat••m, poe••a imminente istâ praeuaricanti, quòd penitus sit alienus à Deo, & imposito sibi sacerdotij ordine? Nonne edicto suo sanxit k Theodosius Iunior, vt omnes impiae Nestorianae fidei aemuli, aut nefariae eius Doctrinae sequa∣ces, siquidem Episcopi essent aut Clerici, ab Ecclesijs sacrosanctis eijceren∣tur?

PHIL.

Istas leges Imperiales de Episcopis deponendis non exequebantur Laici, perinde vt legem Elizabethae Parliamenta∣riam.

ORTH.

l Gratianus Imperator contra Arianos legem tulit, cuius executionem celeberrimo temporis illius duci Saporae com∣misit, iuss••▪ que praecones istius blasphemiae, quasi fer as bestias, sacris aedi∣bus pell••, illasque optimis Pastoribus, & diuino gregi restitui. Si hoc Gra∣tianifactum sit probandum, quantò magis quod fecit Elizabetha? Siquidem Gratiani tempore magnus Episcoporum Oxthodoxo∣rum in Imperio vbique florebat numerus: atqui Eli••a hoc fecit in defectu Episcoporum, vrgente necessitate. Nec tamen ducem misit, qui vi & armis expelleret, vt Gratianus, sed viros spectatis∣simos ac illustrissimos, qui dictum primatus iuramentum illis pla∣cidè proponerent: ad quod suscipiendum quum nullo modo ad∣duci potuissent, Episcopatibus suis tandem aliquandò, iuxta legem Parliamentariam, sunt abdicati.

PHIL.

Gratianus Synodorum sententias praeeuntes, & viam

sibi signantes secutus est, ac proinde & legem hac in causa ferre, & legis executionem Laico mandare potuit.

ORTH.

Ita & Elizabetha, vt anteà ostensum est.

PHIL.

In hac responsione obseruandum est (teste m Champnaeo) illud concedi, quod obiectio facta probare intendit, nimirum, Elizabetham Reginam, absque synodali determinatione praeuiâ, nullam legem, de rebus ad fidem vel religionem spectantibus, iure & legitimè condere potuisse, ac proinde leges omnes in Regno eius, contra Religionem Catholicam factas, non solùm iniustas & iniquas esse, sed etiam nullas, vtpote à competenti po∣testate & authoritate non latas. Nulla enim synodus quicquam hactenùs definiuit, quod huiusmodi leges in minimo approbare potest.

ORTH.

Nimis praeproperè festinat Champnaeus. Ego enim quod tam cupidè arripit non concedo. Id tantùm dico, nempe Eli∣zabetham praelucentes synodorum habuisse sententias, ac proin∣de & legem hac de re condere, & conditae executionem laicis per∣mittere potuisse, perinde ac fecit Gratianus; quod sanè est veris∣simum. Caeterùm, decisionem synodalem praeuiam vsquè adeo esse necessariam, vt absque ea istiusmodi leges ferri nequeant, ego nunquam dixi, ne cogitaui quidem, immo contrarium satis con∣stat. Quod enim Regij est officij, vel in Ecclesia reformanda, vel in poenis infligendis, id Rex (si ita res ferat) etiam sine synodo, sum∣ma cum laude praestare potest. Quaeris exempla? n Moses vitulum aureum à summo pontifice conflatum, sine sacerdotum synodo comminuit; comminuendum enim esse ipse ex verbo Dei didice∣rat. o Iosias excelsa sine sacerdotum synodo est demolitus; demo∣lienda enim esse ipse eâdem ratione didicerat. Et vt hîc paululùm insistat oratio. Quid? An hoc Iosiae facere non licuit, quia hoc fa∣ciendum esse nondum declarâsset Ecclesia? Atqui propter hoc ip∣sum à Spiritu sancto p laudatur. Porrò (vt optimè obseruauit lima∣to iudicio q Episcopus) Regi semper, Ecclesiae nunquam vitio datum legimus, quòd excelsa steterint. Regi igitur, siue declaret hoc Ecclesiae, siue non declaret, etiam ante Ecclesiae declarationem, id ex officio munus incumbit, déque ••o neglecto rationem Deoest redditurus. Et, vt à rebus ad personas veniam, idem Iosias r omnes sacerdotes excel sorum, non diuinitùs vocatos, sed ex institutione Ieroboami factos, sine sacer∣dotum Concilio mactauit; s atratos quoque sacrificulos sine simili concilio aboleuit; t omnésque sacerdotes qui in excelsis adoleue∣rant, à sacro ministerio sunt abdicati, azymos tamen panes come∣debant inter sratres suos. Denique vt rem acu tangam, Nobis satis est▪ vt verbis vtar eiusdem eruditi u Episcopi▪ quòd legitimus pontifex potuit iure deponi à Rege, nempe, Abiathar à Salomone, idque propriè, sine omni concilio, vel legitimo vel illegitimo. Quare haec vestrorum Episcoporum depositio iusta ac legitima esse potuit, interim vt nulla praecesserit synodus, vel Ecclesiae declaratio.

PHIL.

x Nullum iudicium iustum ac legitimum esse potest, nisi à Iu∣dice competenti, hoc est, potestatem & authoritatem, tam in causam quàm

in personas iudicatas habente proferatur. Sed Regina Elizabetha & eius Senatus, siue coniunctim siue separatim considerentur, nullam legitimam potestatem in Episcoporum istorum personas & causam iudicatam habue∣rant; ergo iudicium depriuationis contra eos, à Regina & eius Senatu la∣tum, iustum & legitimum esse non potuit. Maior ex se nota, & expresiè ab aduersario nostro traditur. Minorem iam probabo, his tamen (quae adeo per se manifesta sunt vt probari non debeant) praesuppositis, nimirum, perso∣nas iudicatas Episcopos fuisse, causam verò ad fidem ac Religionem directe pertinere, Iudices autem Laicos fuisse.

ORTH.

Ex his tribus, quae supponis, causae tuae firmamentis, medium vacillat, vt paulò antè ostendimus. Quod ipsum demon∣strâsse, est rationes tuas superstructas confutâsse. Verùm quia Champnaeus argumenta sua, quae nondum nata erant, cùm liber meus in publicum prodibat, à me ideo dissimulari clamitat, quod nullam omninò responsionem admitterent, age, gratificemur ho∣mini, & haec ipsa discutiamus. Caeterùm, cùm eius argumenta vel à Scripturis, vel à Patribus, vel ab Imperatoribus sint petita, mo∣nendus es, nos ante à de Imperatoribus egisse; testimonia autem à Patribus deducta ventilauit doctissimus Nowellus, ad quem te re∣mitto; reliqua à Scripturis hausta iam propone.

PHIL.

y Dico eos qui adeo in omnibus ad fidem & Religionem spe∣ctantibus, aliorum praeceptores & Doctores à Deo constituuntur, non posse, in eisdem rebus, eorum iudicio esse subiectos, quorum Magistri & Doctores ordinantur; aliàs enim discipulus esset super magistrum suum, in illisme•• ipsis in quibus discipulus eius esse debet, tam contra lumen rationis, quàn Christi Domini doctrinam, qui docet z discipulum non esse super magi∣strum: sed Episcopi, & Pastores Ecclesiae à Deo constituuntur omnium Lai∣corum, siue Principes, sint siue populi, in eis quae ad fidem & Religionem spectant, praeceptores & Doctores: ergo in rebus ad fidem spectantibus non possunt, Laicorum Iudicio, etiamsi Principes sint, esse subiecti, ac proinde Principes temporales potestatem eos iudicandi in illis rebus habere non pos∣sunt: vndè tandem clarè concluditur, Reginam Elizabetham, vnà cum suo Senatu dictos Episcopos in causa praefata iudicare non potuisse.

ORTH.

Quamuis Episcoporum sit tam Principes quàm popu∣lum in causis fidei docere, ad Principem tamen spectat curare, vt etiam Episcopi suo in docendo perfungantur officio. Quare si E∣piscopum Idolorum cultum, blasphemiam, aut haeresin docere con∣tigerit, in eum pro qualitate delicti animaduertere potest Prin∣ceps, qui gladium non frustrà gestat: perinde ac Iosias in Sacer∣dotes, qui in excelsis adoleuerant.

PHIL.

Punire potest fateor, sed non iudicare. Clerici facino∣rosi ab Ecclesia sunt iudicandi, & tum demùm à Magistratu Laica∣li puniendi.

ORTH.

a Iosias Sacerdotes in excelsis immolantes puniuit, nullo praecedente Ecclesiae iudicio.

PHIL.

Haec causa satis erat liquida, & dilucida. Excelsa enim

destruenda esse disertè b mandârat Dominus. Sed multae incidunt impeditae atque tortuosae Religionis controuersiae, quae Principum cognitionem fugiunt. Quomodo igitur iudicabunt quod ipsi non cognoscunt?

ORTH.

Per idoneos scilicet cognitores. Sic c Iosaphat dele∣gauit Iudices ad res sacras, & in his praesidere iussit Amariam Sa∣cerdotem. Caeterùm haec causa de qua agitur, Elizabethae Reginae & Consiliarijs eius probè erat cognita, ex declaratione scilicet Ec∣clesiae in duabus Synodis, vt anteà ostensum est.

PHIL.

Tu verò pressiùs & directiùs responde argumento.

ORTH.

Respondeo igitur Maiorem (quam d Champnaeus praesupponit, tanquam per se & ex terminis suis notam) esse infir∣mam.

PHIL.

Nónne Episcoporum est docere Principes in fidei my∣sterijs?

ORTH.

Concedo; sed quid inde concludes?

PHIL.

Ergò non est Principum docere Episcopos, aut de ijs∣dem iudicare.

ORTH.

Principum est non tam docere, quàm iubere. Quan∣quam non desunt Principes qui multis Episcopis doctrina praecel∣lant. Verùm esto; non sit Principum docere more Episcopali, ni∣hil tamen impedit quin doceant suo modo, id est, Regali. Nam qui legem salutarem sancit, is quid faciendum sit, docet; docet (in∣quam) omnes suos subditos, etiam Episcopos, eósque, si fortè in huiusmodi legem incurrant, iuxta eandem iudicare potest.

PHIL.

Si Regis iudicio in causa Ecclesiastica subijciantur E∣piscopi, discipulus erit super magistrum, in illis ipsis rebus in qui∣bus eius discipulus esse debet.

ORTH.

In illis ipsis, quanquam non eâdem ratione. Episco∣pus, quatenus Regem sancta docet, dicatur, si placet, Rege ipso hoc respectu superior, scilicet, docendi munere. Rex, quatenus hanc doctrinam pijs legibus sancit, est Episcopis superior, potestate sci∣licet.

PHIL.

e Sol supra Lunam existens, illi subesse nequit.

ORTH.

Supra & infra in coelestibus corporibus dicuntur, vel respectu Centri, vel respectu Horizontis. Si spectemus Centrum vniuersi, id erit superius quod longiùs distat à Centro; & hoc sensu Sol semper est super Lunam. Sin Horizontem spectemus, supra & infra considerari possunt vel in eodem haemisphaerio, vel in diuer∣sis: si in eodem, illud est superius quod longiùs ab Horizonte ele∣uatur, & propius ad Zeneth vel punctum verticale accedit; & sic Luna aliquando est super Solem. Si in diuersis, illud est superius, quod est in superiori hemisphaerio, inferius, quod in inferiori: & sic quoque Luna aliquando est super Solem. Vides igitur idem eodem, diuerso respectu, & superius esse posse, & inferius. Hacte∣nus de maiori.

PHIL.

f Restat minor propositio probanda, quae ex his expressis Do∣mini nostri verbis manifestè conuincitur. g Data est mihi omnis potestas in coelo & in terra, euntes ergo docete omnes gentes, &c. Docentes eos seruare omnia quaecunque mandaui vobis; & eccè, ego vobiscum sum omnibus die∣bus vsque ad consummationem seculi. Postrema haec verba declarant po∣testatem hic à Domino traditam, omnes omninò gentes, cuiuscunque gra∣dus & qualitatis, omnia ad fidem & salutem necessaria docendi, non solu Apostolis communicandam fore, quia illi vsque ad finem seculi non essent in hoc mundo permansuri, sed illis etiam omnibus qui in Pastorali offici•• Apostolis succedere deberent, quales sunt Episcopi.

ORTH.

Haec sunt verissima, sed nos non feriunt. At h haec (in∣quis) propositio praecipuè est probanda. Sed heus (mi homo) ecquis no∣strûm hanc vnquam negauit? Ita Champnaeus ad pulchrum nos inuitat spectaculum, seipsum scilicet cum vmbra sua dimicantem. Sed pergat ineptire.

PHIL.

Eadem veritas, simul etiam cum priori illa propositio∣ne, Quòd Episcopi & Pastores, in rebus fidei, per seculares iudicari neque∣ant, ex alio Christi Domini testimonio probatur, quo pastoribus & praedi∣catoribus, à se in mundum missis, ait; i Qui vos audit, me audit, qui vos spernit, me spernit. Vndè ita infertur; Qui vos, in eis quae ad fidem (quam ego vobis praedicandi potestatem dedi) spectant, iudicat, me quoque iudicat.

ORTH.

Qui Christi Ministors, ea docentes quae mandauit Christus, audit, spernit, iudicat, is Christum, in Ministris suis lo∣quentem, audit, spernit, iudicat. Verùm quid hoc ad institutum▪ Praesules enim Pontificij non ideo in iudicium vocati sunt, quia Christi Domini mandata praedicabant, sed quia Christi Domini officia debita praestare noluerunt.

PHIL.

k Idem quoque ex Apostoli expressa doctrina adhuc clariùs conuincitur; l Obedite, inquit, praepositis vestris.

ORTH.

Pastores à Spiritu sancto dicuntur praepositi, quia à Do∣mino Iesu, & gregibus & regibus verbo vitae pascendis praeponun∣tur. His igitur tam Principem, quàm populum obedire par est, modò tales sint, quales paulò antè descripsit Spiritus sanctus, cum dixit, m Memento••e praepositorum v. strorum, qui vobis locuti sunt Verbum Dei. Sin (vt rectè monet n Chrysostomus) dogma aliquod fidei peruerterint, etiamsi Angeli sint, obedire noli. Et rursus: Ne Pau∣lo quidem obedire oportet, si quid dixerit proprium, si quid humanum.

PHIL.

Apostolus non solùm dicit, Obedite praepositis vestris, sed etiam, Sub••acete cis; ipsi enim peruigilant, quasi de animabus vestris ratio∣nem reddituri.

ORTH.

Respondeo cum clarissimo o Episcopo: Illud tuum (& subiacete illis) malè ominata vox, quasi si ••aceret Fredericus sub Alexan∣dro ••••rtio. Nescit verò Bellarminus) vnde in textum irreps••rit: 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 enim subiacere non est: vos secistis vt esset, non credo vt Caesari quae Caesa∣ris sunt redder••tis, sed quod ita miserè cupitis subiacere etiam pedibus Papae Caesares ipsos. Merito ergo (praeter vestrum) interpretes omnes id ver∣bum

expunxerunt, nos quoque expungimus. Et 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 volunt Principes, etiam 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 praepositis, id est, nimirum persuaderi sibi ab illis ratione: sin ea non vsque suppetat, saltem authoritati cedere: non prosternere se tamen, & vel imminere sibi pontificem, vel ipsi sic Pontifici subiacere.

PHIL.

p Apostolus docet, q Deum posuisse Episcopos regere ecclesiam Dei, quam acquisiuit sanguine suo. Quomodo ergo possunt ipsi ab eis iudi∣cari, qui sunt, vel saltem deberent esse membra illius Ecclesiae, cuius ipsi Re∣ctores à Deo ipso constituuntur.

ORTH.

Spiritus sanctus hoc in loco non dixit regere, sed pas∣cere. Sed vel regant Episcopi, modò pascendo regant. Pascant verbo, pascant Sacramentis, pascant ligando, pascant soluendo. Sed pascunt quoque & Reges quo dixi modo, & verè sunt pasto∣res, atque etiam Religionis rectores, quo sensu Carolus & Ludo∣uicus. Rex igitur, quatenus ouis, ab Episcopo pascitur; quatenus Pastor & Rector, Episcopum, tanquam ouem, pascere, regere, iudi∣care potest; siue per se, vt Iosias, siue per idoneos cognitores, vt Iosaphat. Hactenùs testimonia Champnaeana ex Scripturis de∣sumpta librauimus; in quibus omnibus contra nos vrgendis sup∣ponit causam, de qua postulati sunt Episcopi, esse spiritualem. Quaero igitur, fueritne haec causa simpliciter spiritualis, an ex parte tantùm? Si dicat simpliciter, hoc falsum esser demonstrauimus: sin ex parte tantùm, ergo ex parte erat ciuilis, & hactenùs sine con∣trouersiâ a Laicis tractari potuit. Sed de veteribus Episcopis haec dicta sunto; nunc noui nobis sunt salutandi.

Ratio promouendi Episcopos in Anglia.

CAP. VII. Obiectiones generales contra Episcopos, sub initio Regni Elizabethae Reginae creatos, repelluntur.

• 2. Partes
  • Obiectio Papistarum; Episcopos nostros esse
    • Reginales Parlia∣mentorios 1
  • Responde∣tur in
    • genere, expositâ ratione creandorum Episcoporum. 2
    • specie, de
      • Reginae dispensatione, diplo∣matis olim intersertâ. 3
      • Parliamento, octauo Elizabethae habito. 4
  • Hic obiter de proditione pulueraria. 5

PHIL.

NOui fucati Episcopi Parliamentarij (inquit a Scul∣tingius) non à legitima consecratione, aut inau∣guratione Catholica, sed à Regina, & Parlia∣mentis suam authoritatem ementitam deriuant. Non immeritò igitur à Sandero appellan∣tur Praelati b Reginales, & c Parliamentarij. Etenim in Anglia Rex ▪vt refert d Bristous) immò & Regina, dat sua diplomata quibus vult, & ipsi deinceps se gerunt pro Episcopis, & ministros incipiunt ordinart. Hinc iure dixit Cardinalis e Bellarminus, regnante Elizabethâ Mulierem quandam in Anglia summum fuisse pontificem.

ORTH.

Isti petulantes & proiecti pudoris Papistae strenuè vo∣ciferantur, Ecclesiae Anglicanae Episcopos, non ab Episcopis, sed à Regibus & Reginis sacros ordines deducere. O grande commen∣tum, & immanem calumniam! Reges enim nostri id duntaxat quod Regum est, Episcopi quod Episcoporum, est faciunt. Quoties enim Episcopatum aliquem aut Archiepiscopatum vacare contingit, to∣ties f Rex eligendi facultatē vulgò congé d' eslere magno Angliae sigillo munitā, eiusdē Ecclesiae Decano & capitulo concedit, vná{que} in missiuis, quas vocant, literis personae eligendae nomen expri∣mit.

Deindè Electores electionem ritè peractam, Regiae Maiesta∣ti sub sigillo suo communi significant, suppliciter rogantes, vt ei∣dem assensum suum Regium praebere dignaretur. Rex electioni assentiens, personámque electam Archiepiscopo & Episcopis prae∣sentans, electionem confirmandi, electúmque inuestiendi veniam largitur, & vt haec ritè, debitisque adhibitis caeremonijs, aliisque rebus requisitis peragantur, authoritate suâ Regiâ mandat & impe∣rat. Post haec Archiepiscopus, & Episcopi, maiorum suorum ve∣stigijs insistentes, omnes & singulos, qui quiduis aut contra eligen∣di formulam, aut contra personam electam, in genere vel in specie, obtendere aut obijcere possunt, publicè & peremptoriè citandos curant, vt coram illis in personis proprijs comparcant. Vbi autem tam de electionis validitate, quàm de electi doctrina & probitate actis publicis solenniter, & pro tribunali constiterit, tum demùm sequitur consecratio, quae à legitimorum Episcoporum legitimo numero, secundùm antiquorum Canonum praescripta, celebratur. Haec est in Anglia solennis, & perpetua Episcoporum creandorum ratio.

PHIL.

Haec si ita se habeant, quam causam assignare poteris, quae Reginam impelleret, vt literis suis patentibus ad Episcopos de nouis Episcopis consecrandis, voces quasdam & clausulas ge∣nerales intertexeret, quibus se g cum quauis causa, aut suspicione cuius∣uis defectus, aut inhabilitatis, quae quouis modo contra eorum consecratio∣nes obtendi poterat, supremâ suà authoritate dispensaturam profitetur, vti ex actis Parliamentarijs constat, quae ad easdem literas paten∣tes in Archiuis repositas lectorem remittunt.

ORTH.

Si Regina sua ad Episcopos misit diplomata, ergo erant Episcopi ad quos mitteret: si de nouis consecrandis, ergo ip∣sa non sacrauit, sed ab Episcopis sacrandos curauit.

PHIL.

De clausula autem dispensatoria quid respondes? Námque in Parkeri, aliorúmque, qui primo Elizabethae septennio facti sunt Episcopi, creatione fuit interserta.

ORTH.

Verba in diplomate Regio sic se habent: h Supplentes nihilominùs supremâ authoritate nostrâ Regiá, ex mero motu & certa sci∣entia nostris, si quid aut in hijs, quae iuxta mandatum nostrum praedictum per vos fient, aut in vobis aut vestrum aliquo, conditione, statu, facultate vestris ad praemissa persicienda desit, aut deerit, eorum quae per Statuta hu∣ius Regni, aut per Leges Ecclesiasticas in hac parte requiruntur, aut neces∣saria sunt, temporis ratione, aut rerum necessitate sic postulante. Huius∣modi fuit adiecta clausula, cuius complures rationes Regina apud se Regio pectore reconditas habere potuit, quastu & ego, Philo∣doxe, assequi non valemus. Verùm, si mihi in rebus tam altis & at∣duis coniecturam facere liceret, putarem profectò hoc fecisse pru∣dentissimam Reginam ad maiorem cautelam. Non deerant enim maleuoli Papistae, qui statum Clericorum obliquè intuentes, vel minimam labeculam in eorum vultu curiosè erant obseruaturi.

Vnde serenissima Regina, vt omnem calumniandi ansam praecide∣re, ipsique inuidiae os obstruere ac obturare posset, non solùm stu∣diosè operam dabat, vt singula ad ordinationes requisita & neces∣saria, tam accuratâ diligentiâ sub suo Regno perficerentur, ac vn∣quam anteà, verùm etiam vt omnibus & singulis (quoad fieri po∣tuit) abundè satisfieret, vt omnis dubitandi causa, omnis scrupu∣lus, & ambiguitas penitùs eximeretur, vt ne tantilla vel minimae labeculae suspicio viris Ecclesiasticis adhaeresceret, dispensare dig∣nata est, si quid fortè Lynceis oculis inuidia, alicuius Statuti vel Canonis violati praetextu, possit obtendere.

PHIL.

Hem, quid audio? Vos Pontificis Maximi dispensa∣tiones dente canino soletis arrodere, & iam nihil pudet in actis Parliamentarijs Laicali Magistratui, Reginae, foeminae, dispensan∣di facultatem transcribere? Dispensandi (inquam) cum quauis cau∣sa aut suspicione vllius defectus, aut inhabilitatis quae inciderepoterant, idque in sacris ordinibus?

ORTH.

Papa aliquando dispensat nimiùm papaliter, etiam contra Verbum Dei, sed non perinde Elizabetha. Suas tantùm le▪ ges relaxauit; cum transgressionibus contra leges suas dispensa∣••it; quod Deus fixit nunquam refigere aut rescindere est molita. Haec enim dispensatio ordinis estentiam non attingit, sed sola acci∣dentia; non penetrat ad substantiam, sed in eis quae circumstant, id est, in ritibus externis ad decorum spectantibus, subsistit. In his si quis fortè temporis ratione, aut rerum necessitate sic postulante, delin∣queret, (nam Ecclesia ex ardente persecutionis flammá vix dùm euaserat) hic clementissima Princeps authoritate Regia succurre∣re, veniam dare, poenas legibus irrogandas remittere.

PHIL.

Ergo leges sunt violatae; & (vt constat ex decreto Par∣liamentario) defectus erat, & inhabilitas. In redefectus, inhabilitas inpersonis. Id quod tu ipse concedere videris, dicendo, Reginam cum transgressionibus contra leges suas dispensasse. Hîc enim ob∣seruare d••b••s dispensationem istam non fuisse concessam ad prae∣cludendas i Papistarum calumnias, sed ob aliquam veram ac realem occasionem.

ORTH.

Non sequitur. Haec enim intelligenda sunt hypothe∣ticè, non categoricè.

PHIL.

Si nulla legum violatio, quorsum igitur dispen∣satio?

ORTH.

Quos Pontifex Maximus dignitate ornat praesulari, cosdem k à quibusuis excommunicationis, suspensionis, interdicti, alijsque Ecclesiasticis censuris, & poenis, à iure, vel ab homine, quà••i•• occasione vel causà, latis, Bulla sua Pontificia solet absoluere. Quid? Num om∣nes, quos Papa ad Episcopatus promouet, censuris sunt irretiti? Sin minùs, quid opus est absolutione? Quomodo soluentur qui ligati non erant?

PHIL.

Pontifex praesules creandos absoluit, non simpliciter,

& categoricè (neque enim semper constat de vlla illis irrogata censura) sed hypotheticè tantùm, scilicet sub hàc conditione, si fortè innodati fuerint. Quapropter ex hac absolutione conditio∣nali, censuris illaqueatos fuisse non licet concludere. Veruntamèn cùm fieri posset vt nonnulli his se laqueis induerint, idcircò Papa hoc conditionale remedium omnibus indefinitè accommodat. Nec Papa solùm, sed & quilibet omninò Episcopus in nostra Ec∣clesia, omnes ordinandos ab omni excommunicationis vinculo publicè absoluit, vt patet ex l pontificali, non quasi constaret de censura, sed quia sieri potest vt censuris implicentur.

ORTH.

Parimodo tibi per omnia respondeo. Regina poenas legibus suis insligendas Episcopis relaxauit, non quidem simplici∣ter, (nam de vllo delicto non constabat) sed sub hac conditione, si quid sortè, vrgente necessitate, delinquerent. Quapropter ex hac dispensandi formula hypothetica aliquem reipsa contigisse, defe∣ctum non potes inferre categoricè. Caeterùm, cùm nonnihil me∣tus esset & periculi, ne in tantis Reipublicae & Ecclesiae pro∣cellis, cogente necessitate, impingerent, idcirco prudentissima Regina hoc conditionale omnibus indefinitè adhibuit pharma∣cum.

PHIL.

m Quòd aliquis fuerit in his hominibus verus atque realis de••••••lus, vel incapacitas, dispensatione necessariè indigens, ex ipsius Reginae verbis (quibus, cum omnibus causis, cuiuscunque imperfectionis, vel inha∣bilitatis dispensat) satis constat. Nullus enim prudens, dispensandi pote∣statem habens, causis imaginarijs, vel merè possibilibus, indeterminatè & illimitatè dispensationem impendit. Ita enim & seipsum ludibrio expone∣ret, & potestate suâ turpiter abuteretur.

ORTH.

Siccine verò? Ergo in Ecclesia Romana Pontifex in creandis Episcopis, & Episcopi in Diaconis ac Presbyteris or∣dinandis se ludibrio exponunt, & potestate suâ turpiter abutuntur. Nam ordinandos ab omni excommunicationis vinculo absoluunt, vt ex Pontificali iam monuisti.

PHIL.

n Si nulla illis inesset vera dispensandi occasio, omninò super∣flua & otios•• fuisset talis dispensatio.

ORTH.

Si nulla vestris inesset vera absoluendi occasio, omni∣nò super••lua & otiosa esset talis absolutio.

PHIL.

Immò absolutio, quam dicis, fit ad cautelam, vt eodem in loco disertè testatur Pontificale.

ORTH.

Et eundem in finem adhibitam fuisse dispensationem res ipsa loquitur.

PHIL.

o Si dicatur Reginam sufficientem dispensandi cum illis pote∣statem habuisse, proferatur aliquod illius potestatis fundamentum, si non ex Scriptura sacra▪ saltem ex Concilijs, aut patribus, aut vno a∣liquo approbato exemplo in toto mille & quingentorum annorum cur∣riculo.

ORTH.

Nonne Principis est legum suarum rigorem, vbi

••es postulat emollire? Non magno opinor opus est molimine ad hoc probandum.

PHIL.

Suarum? Fateor. Sed quid Principi cum Canone Ec∣clesiastico?

ORTH.

Canon, nisi euadat in legem, cogendi vim non habet: lex autem esse non potest, nisi accedente authoritate p Regia. Ca∣nonum igitur (quatenus sunt leges Principis Ecclesiasticae, subdi∣tum cogentes) summum ius, rigorem & duritiem moderari spectat ad officium Principis. Quamobrem haec, quam tantoperè vellicas, dispensatio, nullum sacrorum ordinum defectum, ac inualidita∣tem, sed Religiosae Principis summum zelum & singularem pieta∣tem arguit. Hactenùs optimae Elizabethae pium studium & sanctam solicitudinem vidimus. Nunc, si rerum ipsarum euentus perpen∣damus, Deo Opt. Max. gratias agere oportet, cuius sapientia à fine pertingit ad finem, & omnia disponit suauiter. Cuncta enim ad or∣dines conferendos spectantia (ita diuino visum est numini) tam ho∣nestè, decorè, & canonicè gesta sunt, vt nihil suprà. Papistae tamen (tanto in ministerium nostrum slagrabant odio) contrarium in vul∣gus spargere non destiterunt. Vndè omnes Regni ordines, octa∣uo Elizabethae conuolantes, cum vniuersa & singula limati iudi∣cij lance & trutma accuratè appendisset, hos rumores contumeli∣osos esse, & nullo fundamento nixos pronunciarunt. Ita (bene∣dictum sit nomen Domini) omnia, vel à primo Elizabethae ingres∣su, summâ cum laude sunt peracta.

PHIL.

Missâ igitur dispensatione, ego antistites vestros à Co∣mitijs Parliamentarijs potestatem suam accepisse clarissimè euin∣cam: Nam q cum omni legitima ordinatione destituti vulgò dicerentur, & ipsis legibus Anglicanis verè probarentur non esse Episcopi, brachium seculare inuocare coacti sunt, vt Laici Magistratus confirmationem in fu∣turis Comitijs acciperent, cuius authoritate si quid minus ritè, nec ad praescriptum legis in priori inauguratione gestum esse, aut omissum, ipsis condonar••tur, idque postquam Episcopali officio & Cathedrà, absque ••ll•• consecratione aliquot annos functi fuissent; hinc nomen positum, vt Parli∣amentarij Episcopi dicerentur.

ORTH.

Comitia quae narras, habita sunt anno Elizabethae octauo: in quibus ^r primò, nimia quorundam retunditur audacia, & petulantia, qui totum Angliae clerum calumnijs & conuitijs in∣sectati sunt, in dubium vocantes an eorum ordinatio & conse∣cratio esset legitima. Secundò, leges quae de ordinatione loquun∣tur, recitantur. Tertiò, omnia ad ordinationem necessaria, & le∣gibus requisita, tam accuratè sub Elizabetha, ac sub vllo vn∣quam Principe, obseruata fuisse asseritur. Quartò, liber Preca∣tionum publicarum, cum forma ordinandi ministros annexa, de∣nuò confirmatur. Denique quotquot secundùm illam formam in Archiepiscopos, Episcopos, Presbyteros, Verbi & Sacra∣mentorum Ministros, aut Diaconos, vel iam ordinati aut con∣secrati

essent, vel in posterum ordinari & consecrari contingeret, illos omnes veros fuisse Archiepiscopos, Episcopos, Presbyte∣ros, Ministros, & Diaconos ritè ordinatos, consecratos, & factos, & tales esse huius Parliamenti authoritate declaratur & sancitur, vllo Satuto, Lege, Canone, aut aliâ re quâcunque in contrarium non obstante. Et omninò liquidò ostendunt comitia Parliamen∣taria non consecrâsse, ordinâsse, vel constituisse Episcopos, aut Mi∣nistros, sed iam secundùm leges Ecclesiae legitimè consecratos, & ritè ordinatos, ac constitutos, pro talibus habendos esse declarâsse, confirmâsse, promulgâsse.

PHIL.

s Haec vltima verba clarè indicant istud decretum or∣dinum, non declarare tantùm ordinationes istas validas esse (tam∣etsi hoc etiam illius curiae, quae temporalis est, potestatem lon∣gissimè excedat) sed etiam constituere, & (si posset) illas validas facere.

ORTH.

Verba Sole ipso sunt clariora, quae nullis Sophistarum machinis infringi possunt.

PHIL.

t Si illud Eduardi sexti consultum, quo nouam ordinandi formam, per sex Praelatos, atque sex alios in lege diuina doctos, exco∣gitandam statuit, atque istud ordinum decretum, octauo Elizabethae editum, quo ea forma inualuisse videtur, tollamus, non video vnde, vel à quo institutore Masonus ordinationes suas deriuare, vel quâ authori∣tate diuinâ aut humanâ illas validas legitimásque probare, & confirmare posset.

ORTH.

De isto satis supérque responsum est. Illud autem Eduardi consultum sustulit quidem Regina Maria; nostri tamen praesules, Eduardi tempore prouecti, veri nihiloseciùs ac legitimi erant Episcopi: quippe qui ritè electi, confirmati, & consecrati. Quod pontificij cùm idoneis argumentis infringere nequeant, mi∣seri homunculi ad calumnias confugiunt, &, ira ebulliente, Religi∣onem quam profitemur Parliamentariam, & Episcopos itidem no∣stros Parliamentarios appellant.

PHIL.

Quandoquidem Parliamentis tantum tribuitis, vt horum authoritate tota causa vestra niti videatur, u nobis vitio verti non debet, si fidem vestram Parliamentariam, Religionem Parlia∣mentariam, Euangelium quoque vestrum Parliamentarium vocite∣mus.

ORTH.

Mirari subit cur non etiam Deum nobis & Christum Parliamentarium obijciatis. Nónne nobis perinde asserere lice∣ret temporibus Marianis habuisse vos Missam Parliamentariam, & Parliamentarium Papam? Num Reginae Mariae cum Parliamento suo licuit Regnum Papae, & eius decretalibus subijcere, Elizabe∣thae verò, & Regni ordinibus in Parliamento confluentibus, seipsos Christo & Euangelio submittere non licuit?

PHIL.

x Vbique ineptus es, & insulsus.

ORTH.

Videamus igitur quàm tu sapiens, & sale conditus.

PHIL.

y Quis nescit Missam, & authoritatem Papae, non in Angli•• tantùm, sed per totum orbem, multa secula antè Mariae Reginae Regnum, re∣cepta esse?

PHIL.

Primò, an authoritas Papae totum peruasit orbem? Tu nimis redundantia loqueris, quae nos anteà elisimus, & contriui∣mus. Secundò, nec missa quidem, qualis iam est, per multa secula in Anglia viguit. Apud Saxones nostros non obtinuisse sacrifici∣um vestrum transubstantiatum ex homilia Paschali Saxonicâ satis elucet.

PHIL.

z Ordinationes istae, de quibus hic est sermo, nullibi antè Ed∣uardi sexti Regnum in toto mundo extiterunt.

ORTH.

In ordinationibus duo spectanda sunt; necessaria, & adiaphora. Quaecunque in ordinationibus istis sunt simpliciter ne∣cessaria, ea omnia nobis cum maioribus sunt communia. In adia∣phoris autem quanta apud vos ipsos non ita pridem fuerit discre∣pantia, Augustini Patritij, Episcopi Pientini, verba a superiùs citata satis loquuntur.

PHIL.

b Neque Missa, neque summi pontificis authoritas instituta fuit per decretum aliquod Parliamentariū, vt ordinationis noua forma; & consequenter neque per decretum Parliamenti in nihilum redigi possunt, vt illa. Ex quibus omnibus clarè constat, quòd, tametsi hodierni Angliae E∣piscopi iustè rectéque Parliamentarij dici possunt, vtpote à Parliamento in∣stituti, & consequenter quòd veri Episcopi non sunt, quia potestatem crean∣di vel instituendi Episcopos Parliamento competere non posse omnes norunt, nihilominùs Mssam, vel potestatem Papalem non nisi insulsissimè, Parlia∣mentariam dici posse.

ORTH.

Episcopos nostros Parliamentum non creauit, aut insti∣tuit, (vt Champnaeus splendidè mentitur) sed, vt ex ipso Statuto Parliamentario liquere dixi, pro veris agnouit, talésque esse decla∣rauit & confirmauit; ac proinde Missa vestra, Papatus, & tota Re∣ligio pontificia perinde Parliamentaria dici possunt, ac nostri Epis∣copi.

Caeterùm, quam immani in Principes, & Parliamenta nostra, ob eiectum pontificem, & erectum Euangelium, slagretis odio, res ip∣sa docet. Nec personas modò, sed vel ipsa tect••, in quibus Iesu Christi vexillum tam gloriosè exaltatum fuit, odio prosequimini. Doctus quidam de Gallorum gente historicus, de Laniena illa Pa∣risiensi verba faciens, ita inquit: c Viri sanè prudentes, qui à Protestan∣tibus non stabant, ingenia sua in omnem partem versantes, vt hoc facinus quoquo modo palliare possint, in ea tamen fuerunt sententia, praeterita tem∣pora, si ab vltima antiquitate, memoriá recolantur, tam immanis crudeli∣tatis exemplum non suppeditare. Anglo-Papistarum tamen Laniena pulueraria tot parasangis illam Parisiensem superat, vt nihil huic par sit, nihil secundum. Hoc-Anglo-Papisticae crudelitatis singu∣lare exemplum ita omnes omnium immanitates transcendit, vt ip∣si, quotquot vspiam sunt, Daemones in auerno conuenisse videri

possint, & istiusmodi machinationem Tartaream, & Acheronti∣cam excogitâsse, qualis ab orbe condito audita non fuit. Sed De∣us Opt. Max. rem totam adeo miraculosè patefecit, ac si auis coelo∣rum pertulisset vocem, & Dominus alarum indicâsset verba. Illis verò, quorum opera hâc in re vsus est Satanas, oculos effoderunt corui vallis, & comederunt Aquilarum filij. Quamobrem, si no∣bis pro Religionis veritate disputantibus non credideris, Deo ta∣men ipsi crede, Principem, Proceres, Ecclesiam, ministerium, Rem-publicam, & ipsum rectum, in quo Euangelij erectum est trophaeum, ipsis daemonibus reluctantibus, perrectâ dextrâ, & ex∣celso brachio potenter propugnanti. Pro qua ineffabili in nos mi∣sericordia, tibi (Domine) gloriam tribuimus; pergas autem (hu∣militer rogamus) nos sub alarum tuarum vmbra vsque protegere, vt Israel in te laetari, & seruus tuus Iacob exultare possit.

Fabula de Capite Manni.

CAP. VIII. De Reuerendissimo Patre Mathaeo Parkero, olim Ar∣chiepiscopo Cantuariensi, & primùm de loco vbi socratus erat.

Hic autem locus non erat Taberna ad insigne capitis a Manni, vulgò, The Nags-head in Cheapeside, vt Papistae splendidè men∣tiuntur, sed Capella Lambethana.

• Haec fabula
  • Proponitur breuiter ex Doctore Kellisono. 1
  • Regeritur factum non dissimile in aduersarios ipsos. 2
  • Refellitur
    • Probando ipsam veritatem ex
    • Examinando
      • Archiuis authenticis. 3
      • Statuto Parliamentario. 4
      • Testimonio heroico. 5
      • Testimo∣nium
      • Causas quas fingunt huius loci eligendi. 10
      • Circumstantias tùm
        • Theologorum
        • Iohannis Stowi, id{que} duplex
          • Secundarium. 6
          • Primarium, nempe Tho. Neali, qui huius men∣dacij erat artifex. 7
          • Mutum. 8
          • Vocale. 9
        • Personarum. 11
        • Temporum. 12

PHIL.

SI vestrorum vocationem tueri poteris ac defendere, age, eorum consecrationes (Nam veritas angulos & latebras non quaerit) profer in medium, & in luce me∣ridiana constitue, vt toti terrarum orbi inclarescant. A Matthaeo autem Parkero (vt par est) ducatur exordi∣um, qui primus, regnante Elizabetha, Archiepiscopi Cantuarien∣sis nomen gerebat.

ORTH.

Quid? An nudum duntaxat nomen? Hoc scomma, fastidio & supercilio plenum, Nicolao Sandero suam debet origi∣nem, qui librum, cui titulus erat b Petra Ecclesiae, Reuerendissimo huic Archiepiscopo, sine omni reuerentia, immò summo cum con∣temptu atque irrisione hunc in modum dicauit: Viro valdè venera∣bili, Domino Doctori Parkero, Archiepiscopi Cantuariensis nomen ge∣renti. Quasi verò nostri praesules re ipsâ Episcopi non essent, sed nomine tantùm, & titulo tenùs. Perge igitur; si quid habes quo eum aspergas, audiamus.

PHIL.

Hoc ergo primùm mihi expedias velim, quod sanè perquam libenter à te ediscerem, nempe quanam in Ecclesia, aut sacello inauguratus fuerit. Maximum quendam in domo c cho∣raulae sacratum legimus. Videtur autem Maximus vester Parke∣rus in hospitio, se•• Taberna, hunc honorem consecutus. Refert enim eximius Doctor Kellisonus▪ d Audiuisse se nonnullos (sine du∣bio spectatae fidei viros) credibiliter narrantes, aliquot ex nouis vestris superintendentibus Londini, in platea Cheapside, ad insigne capitis Man∣ni, vulgò, The Nags-head, Episcopos esse constitutos. O dignum sanè tali consecratione sacellum! Ex quo numero fuisse Matthaeum Parkerum, disertè affirmat Reuerendus Pater e Henricus Fitzsi∣mon. Quod indè fit probabile, quia omnium vestrorum primus sub Elizabetha fuit inauguratus.

ORTH.

Quod de Manni capite narras, id mihi in memoriam reuocat Iohannem duodecimum Pontificem Maximum, qui dia∣conum in equorum stabulo ordinauit. O dignum tali sancto San∣ctuarium! Neque hoc quod memoro est leuis rumor, aut fabula, quale illud tuum de capite Manni, sed vera historia, & res gesta, à f Luitprando in fastos relata, quem vt eruditum historicum & prae∣sens & futura agnoscent secula, non obstante g Baronij virulentiâ, qui & hunc, & alios omnes sibi reluctantes, quibus potest male∣dictis & contumelijs onerat. Nec inanibus rumusculis, per ora o∣tiosorum hominum volitantibus, perinde ac Kellisonus & Fitzsi∣mon nititur, sed duobus testibus, altero Episcopo, Cardinale alte∣ro, Iohanne Narniensi apud Italos Episcopo, & Iohanne Diacono Cardinale, qui in Romano Concilio, coram Othone Imperatore, testati sunt se vidisse illum diaconum ordinasse in equorum stabulo. Ve∣tùm enimverò, quandoquidem asseris Kellisonum vestrum audi∣uisse nonnullos hanc pulchellam historiam credibiliter narrantes, dico tibi, vestros homines mendacijs & calumnijs, quibus Prote∣stantes in odium rapi & denigrari possent, plus satis indulgere, & nimis se praebere credulos. Romae enim narratur▪ idque credibili∣ter, in Anglia Catholicos h ferarum pellibus insutos, à rabidis canibus 〈…〉〈…〉ri. Romae narratur, idque credibiliter, in Anglia i Glires pelu∣ibus includi, & Catholicis admoueri solitos, vt eorum viscera de∣pascant ac diglutiant. Romae narratur, idque credibiliter, in An∣glia Catholicos ad k equorum praesepia, foeno ibi pascendos, reli∣gari. O credibilia & fide digna mendacia, quibus, quasi pyropis,

triplex Pontificis Diadema interpunctum, micare & rutilare opor∣tuit! Quae (somnia dicam, an scelera) non narrantur modò, sed in Collegio Anglico-Romano viuis depicta sunt coloribus, typis etiam incisa & excusa, cū priuilegio l Gregorij decimitertij, Ponti∣ficis maximi. Sanè tam splendidis mendacijs splendido opus fuit priuilegio. Haec autem de capite Manni fabula, quamuis Romae passim recepta sit, indéque per totum terrarum orbem à vestris ho∣minibus, huc illuc cursitantibus, dissipata circumuolet, purum pu∣tum tamen est mendacium, superioribus germanum, & ipsâ Româ dignum.

Nam si Ecclesiae Anglicanae archiuum, à protonotario Cantua∣riensi eo ipso tempore fide publica conscriptum, in loco publico custodiae causa repositum, & ipsâ antiquitate venerandum (de cu∣ius amplissima dignitate & illibatâ fide, posteà erit vberior dicen∣di locus) consulamus, profectò hunc spectatissimum praesulem, m In capella infra manerium suum de Lambehithe consecratum fuisse liqui∣dissimè apparebit.

Quid quòd idem ex actis Parliamentarijs inter se collatis colli∣gi possit? Henrici octaui anno vicesimo quinto n sancitum fuit, Vt si quis Archiepiscopus, vel Episcopus intra viginti dies post acceptas literas patentes Regias electuns non consecraret, idque omnibus debitis adhibitis circumstantijs, in poenam de praemunire incideret. Caeterùm, in sacro or∣dine Episcopali conferendo, sacer locus, praesertim florente Eccle∣sia, est sine dubio debita circumstantia. Statutum igitur ordinem Episcopalem in loco sacro, id est, in Ecclesia, vel sacello celebran∣dum esse decernit. Similiter hodiernum ordinale Anglicanum (quod sub Eduardo sexto authoritate Parliamentaria in publicum emanasse anteà diximus) ne Diaconum quidem ordinari permit∣tit, nisi in o facie Ecclesiae. At omnes Regni Ordines, in amplissimo Senatu Parliamentario Elizabethae anno octauo confluentes, & de Parkeri ac caeterorum consecrationibus verba facientes, easdem secundum acta, Statuta, & dictum ordinale esse praestitas disertis verbis affirmant. Testantur insuper valde perspicuum esse nullam causam, scru∣pulum, vel dubitationem, contradictas electiones, confirmationes, aut con∣secrationes iure obijci posse, vel contra aliquid aliud quod in aut circacas∣dem vsurpari aut haberi oportuit, sed singula eum in finem requisita & ne∣cessaria, adeo accuratè, & tanta, vel potius maiori cum solicitudine ac dili∣gentia sub Elizabetha facta, & peracta esse, ac vnquàm anteà, adeo vt nul∣lus vel leuissimus scrupulus suboriri possit. Profectò hinc sequitur, eos∣dem non in Taberna aut caupona factos esse Episcopos, sed in facie Ecclesiae. Nec hîc se sistunt proceres Parliamentarij, sed verbis pro∣ximè sequentibus ad Archiua prouocant, ad haec ipsa (inquam Ar∣chiua, quae paulò antè protuli, quae{que} Parkerūm capella, inframa nerium suum de Lambehithe, sacratum esse clarissimè loquuntur. Et sanè non sine diuina factū est prouidentia, vt haec ipsa adhuc, ad perpetuam rei memoriam extarent monumenta, quorum benefi∣cio huius consecrationis, non leuis adumbratio, sed expressa e••fi∣gies

ad posteros transmittitur. Nec sine numine contigisse arbi∣tror, vt eadem, ante annos ferè quinquaginta, ab omnibus Regni Ordinibus tam honorificè citarentur. Nam ab hoc sole tantum mutuantur splendorem, vt nullis vnquam Iesuitarum nebulis ob∣scurari possint.

Quod adhuc nobis gratiùs & iucundiùs accidit, quia haec conse∣cratio, quae ante sexaginta & ampliùs annos contigit, hominum fe∣rè qui iam viuunt, fugit memoriam. Vnum tamen veneranda cani∣cie senem, & omni exceptione maiorem, nobis reseruauit diuina prouidentia. Is est nobilissimus, & splendidissimus heros, Carolus Howardus, Notingamiae Comes, & nuper summus Angliae Admi∣rallius, siue Archithalassius. Qui ab amico suo, anno Dom. 1616. interrogatus, an fortè (nam per aetatem potuit) ad Parkeri Cantua∣riensis consecrationem, eiúsque solennitatem suâ praesentiâ deco∣randam inuitatus fuisset necnè; respondit, se quidem impensè ro∣gatum, ac inuitatum. Quò tandem? ad caput Manni? Minimè gentium, sed ad Palatium Lambethanum: quò etiam condicto die, ea ipsa de causa, se profectum esse dixit. Praeterea, se conuiuio quoque (quod solet esse instructissimum) illo ipso consecrationis die, inter alios Proceres interfuisse fidenter asserït. Huius enim rei se probè meminisse affirmauit. Cur autem & ipsum Parkerus tam seriò inuitauerit, & ipse Parkero tam studiosè gratificari vo∣luerit, hanc eximiam & singularem reddidit rationem, quippe quòd sibi mutuò sanguinis cognatione essent coniuncti. Vides igi∣tur hunc Herôem clarissimum & actis Parliamentarijs, & veneran∣dis Ecclesiae Anglicanae Archiuis pulchrè consentire. Quid igitur fiet de hac eliganti fabula de capite Manni? Profectò ad inferos est releganda, vndè profecta est.

PHIL.

Non est fabula, sed res gesta, multorum testimonio comprobata: quos hîc ex Patre Fitzsimone recensere erit operae praetium: p Authores (inquit ille) celebriores, qui sequentem paulò pòst ordinationem▪ hanc in Taberna, vel canpona factam intelligit) luci vel in terminis, vel ex necessaria consequutione prodiderunt, sunt Sande∣rus, Parsonius, a Sacrabosco, Kellisonus, F. T. qui supplementum discussio∣nis nuper emisit, Thomas Haberley, D. Bluettus &c. E•• quibus aliqu•• im∣midiatè, alij mediatè per viros integerrimos id acceperunt ab oculato teste Thom•• Neal, professore Hebraico Oxoniensi; & illi omnes exceptione sunt maiores. Quibus (quatenus in Anglia pseudo▪ Episcopis, & Ministris, vllam à puris putis Laicis negant distinctionem) accedunt Bristous, Har∣dingus, Stapletonus (qui alibi notorium esse dicit eos non modo non canom∣cè, sed nec ad normam à Statuto praescriptam esse ordinatos) Reginaldus, Rhemenses Angli; inclyta cer••e nomina. Item ex reformatis ipsis Fulkus, Whitakerus, Po••••llus, Beza. Quòd si vlteriùs aliquid ad rei certitudinem requiratur, Puritanis arbitris facilè constabit, partim conceptis verbis, par∣tim sensu expresso dic••nt••••••s, Episcoporum in Anglia hodiè prosanum or∣di••••m, ac ordinationem in angulo extra congregationem initium ••c pro∣gre〈…〉〈…〉.

ORTH.

Animaduerti (Iesuita) hunc tuum authorum catalogum in quatuor diuisum esse classes, quas ordine retrogrado visum est percurrere. Vt ab illis igitur exordiar, quorum palato ordo Epis∣copalis minimè arridet, eos Ecclesiae nostrae infensos esse hostes nemo nescit; & tamen de capite Manni, vel ordinatione caupona∣riâ, nihil, quid sciam, literis consignârunt. Extat liber cuiusdam ex illa farina hominis, in Parkerum Archiepiscopum, spiritu planè Lucianico conscriptus, in quo quot verba, tot ferè scommata. In hoc libro de Parkeri consecratione facta est mentio, tamen de ca∣pite equino, de Taberna, aut caupona ne verbum quidem. Si quis fortè putet disciplinae demonstratorem, per ordinationem in an∣gulo hanc ipsam de qua agimus intelligere, veresunile est eundem hoc conuitium ex Papistarum triuijs arripuisse, vt indè nobis inui∣diam possit constare. Haec enim fabula Papistarum est proles genu∣ina, Papistis, non Puritanis suam debet originem. His igitur missis, vt ad secundam classem veniamus; quae haec tandem impudentia, Iesuita, te nostros homines, qui omnes (ne Bezâ quidem excepto) de Anglorum Episcopis honorificè senserunt, vestris de capite Manni fabulatoribus accensere, & connumerare? Deinde inclyta illa nomina, vt appellas, quae in secunda collocásti acie, quamuis o∣dio in nos flagrant capitali, de hac inclyta fabula nihil prodiderū••. Celebriores igitur tui authores ad vnam duntaxat Phalangem omnes sunt redacti, nec eam fortas••è integram. Nam Sanderus, Mendaciorum concinnator longè celeberrimus, quamuis primorū nostrorum antistitum inaugurationem odiosè exagitet, huius fabu∣lae non meminit. Reliqui quos commemoras, tui sunt, Parsonius, Sacroboscus, Kellisonus, Fitzherbertus; quibus alios potes adiun∣gere, authorem scilicet demonstrationum Protestantium, Champ∣naeum, Fluddum, Waddesworthum, & denique quem nondum mihi videre contigit, Constabulum. Caeterùm, celebres isti tui au∣thores, quot tandem erunt? Champnaeus, Sacroboscus, & alij non∣nulli hoc à Bluetto in castro Wisbicensi didicerunt, alij à Thoma Haberleo, horum vterque à Thoma Nealo. Caeteri igitur secun∣darium (vt ita dicam) & aliundè deriuatum dant testimonium, Nealus primarium & primitiuum. Caeteri à Nealo, Nealus à pa∣tre mendaciorum haec hausit. Caeteri igitur dimittantur, solus enim Nealus huius mendacij Dedalus est, & architectus.

Quis autem ille? Certè Papista, qui ex samiliaribus erat Bonneri, teste q Champnaeo, vel Capellanus, teste r Sacrobosco. At fortè i••∣ratus dixit testimonium; nequaquam. At fortè apud Iudicem; non id quidem, sed mussitauit in angulo. Iam aequus iudicet arbiter, an fides Papistae, inimici nostri familiari, iniurato, non apud Iudicem, sed apud suos in angulo garrienti, contra tot Praelatos, contra Ar∣chiua, contra omnes Regni qui tum floruerunt ordines, contra tan∣tum, qui adhuc superstes est, herôem sit adhibenda.

PHIL.

Er at s oculatus testis, & quod ipse vidit, t antiquis co••fesse∣ribus retulit.

ORT.

Vel natabāt oculi, vel sibi hoc per somniū videre visus est.

PHIL.

Immò ad totam hanc scenicam ordinationem spectan∣dam destinato consilio Oxoniâ Londinum aduênit.

ORTH.

Itáne verò? Ergo de eâdem antea Oxoniae acceperat. Quid? De ordinatione cauponaria?

PHIL.

De futura ordinatione; quae cùm res alioqui non suc∣cederet, ex euentu facta est cauponaria: cui etiam ipse in propria persona interfuit.

ORTH.

Quaero igitur, an Parkero, & reliquis Praelatis notus esset, an ignotus? Si notus, profectò Papistam, & capitalis eorum hostis seruulum nullo modo admisissent, sed praecipitem deturbâs∣sent. Sin ignotus, quomodò in tantorum hominum contuberni∣um summa cum impudentia se ingerere audebat? Vide quaeso haec tota narratio, quàm sit parùm credibilis.

PHIL.

u Ne{que} Catholici soli, qui aduer sarijs nostris suspectae fidei vi∣deri possunt, solennis huius ad caput Manni conuentus testes sunt, sed etiam Iohannes Stowus, celeberrimus Angliae Chronographus, reformatae Religi∣onis professor, idem testatus est.

ORTH.

Ecquid scripsit Stowus de capite Manni?

PHIL.

x Non quidem scriptis suis hoc testatus est (non ausus est enim) sed verbo, quibusdam familiaribus suis amicis, integerrimae fidei viris, quorum aliqui adhuc viuunt, idémque testantur.

ORTH.

Qui tandem illi? Libenter enim eos conuenire vellem.

PHIL.

y Cùm non minùs timeāt hoc de eo iam mortuo publicè affirma∣re, quā ipse, dum viueret, verebatur i••••ud scribere, non sunt hîc nominandi.

ORTH.

Quid est ludere par impar, si hoc non est?

PHIL.

z De hac re in manuscriptis eruditi Henrici Constabili, nobilis, &, vt omnes norunt qui eum nouerunt, magni acris{que} ingenij, & qui leui∣bus coniecturis non mouebatur, ista reperio. a Parkerus à duobus ad summū haereticis Sacerdotibus, non Episcopis, ordinatus fuit. Si tamen Barlous Sco∣raeo in ea actione astiterit, quod me quidem latet: Senex enim Landauensis Episcopus, qui ad locum consecrationi Parkeri & caeterorū designatum ad∣ductus fuit, se lumine oculorum priuatum simulabat, ne tantum sacrilegium committeret. Vndè factum est vt ad Scoraeum recurrerent, de quo priùs non cogitárunt: quod non tantùm Catholici integerrinae fidei, qui rei gestae te∣stes erant oculati, testantur, sed etiam Iohannes Stowus eiusdem rei testis est, qui omnes huius actionis circumstantias diligenter perquisiuit, tamet si illas in Chronico suo referre non ausus sit. Haec ille.

ORTH.

Primò, hic author tuus nobilis duo nobilia protulit men∣dacia. Primum, quòd dicat Parkerum à duobus ad summum ord••∣natum esse; secundum, quòd asserat eiusdem ordinatores Sacerdo∣tes duntaxat fuisse, & non Episcopos. Deindè quae de Landauensi, Scoraeo, Iohanne Stowo subiungis, scopum non feriunt. Champ∣naeus huius solennis ad insigne capitis Manni conuentus testem ad∣ducere voluit Iohannem Stowum, qui tamen hac in causa penitùs obmutescit. Stowi silentio mederi voluit, Henrico Constabilo, magni acrisque ingenij viro, in testimonium vocato: Hic tamen

vir magnus nil magni at••••ht. Nam licèt oculorum acie esset acer∣rimus, nobis{que} acriter insensus, & omnia circumspiceret, caput••a∣men Manni videre non potuit.

PHIL.

b Quòd ista de Stowo non sum conficta, praeter praedicta testi∣monia, hoc suppetit valdè probabile argumentum. Quòd in suo Chronico nullam penitus consecrationis, seu ordinationis Parkeri, neque caeterorum nouorum Episcoporum mentionem facit, sed adeò omninò eam silentio ••b∣uoluit, ac si nihil tale extitisset!

ORTH.

Sic igitur argumentaris. Stowus consecrationis Par∣keri omninò non meminit; ergo Parkerus, ex sententia Stowi, con∣secratus fuit in Taberna ad insigne capitis Manni. O valdè proba∣bile argumentum.

PHIL.

c Hutus silentij, omnibus benè ponderatis, alia probabilis ratio allegari nequit, ••isi quia odium & indignationem, veritatem dicendo, ••ibi parere timuerit. Primùm enim clarum est, nihil esse mem••riâ dignum, praesertim Londini, gestum, quod (quamuis multò mino•• is moment•• quam sit tot nouorum Episcoporum, ipsiúsque Metropolitam, atque ipsius etiam Londinensis Episcopi consecratio & ordinatio) praetermittere soleat. Se∣cundò, specialem erga Parkerum obseruantiam profitetur, ac proinde multa leuioris momenti, quàm est eius in Archiepiscopum consecratio, de ••o re∣ferre non omisit. Tertiò, omnes Chronographi diligentem a••hibent ope∣ram in notandis innouationibus, & consuetudinum antiquarum immuta∣tionibus, in rebus praecipuè maioris momenti, vt s••nt consecrationes Episco∣pales. Quartò, consecrationem, inthronizationem, Pallij receptionem, im∣mo & primum sacrum Cardinalis Poli, immediati Parkeri praedecess••ris, satis fuse describit, quae tamen ordinaria omnibus antecedentibus Episcopis suerunt. Multò ergo minùs Parkeri consecrationem, quàm adeo singula∣rem & inusitatam satetur Masonus, vt omnium Episcoporum à sanci•• Au∣gustino (& si dixisset ab ipso Christo, non nuntitus suisset) consecrationi dissimilis ac dispar fuerit, ex obliuione praeterire non potuerit. Quintè, praeter alias ad Religionem spectantes innouationes, l••uioris po••deris quàm est noui Cleri institutio, quas anno illo 1559. deseribit, depriuationis Ca∣tholicorum Episcoporum mense Iulio factae meminit, quòd nouorum creati∣onem & ordinationem eum obliuisci non potuit per mittere, praescrtim cùm Bonneri, & reliquorum Catholicorum Episcoporum, sub Eduardo sexto è sedibus suis ••iectorum restitutionem, & i•• sedes suas i••••••usorum expul••••∣nem sub Maria Regina simul coniunxerat. His omni••us recte considerat••s, aliam tam pertina••is de consecratione Parkeri & ••aeterorum, silemij ratio∣nem fuisse, praeter meram obliuionem, necess•• est affirmare.

ORTH.

Primò, non fuit tunc temporis nou•• ministerij institu∣tio, sed tantùm restitutio; nec vlla in Parkeri consecratione emi∣cuit innouatio, sed potiùs renouatio. Quamuis enim Parkerus om∣nium Cantuariensium Episcoporum primus, sin•• tot redundanti∣bus sacraretur caeremonijs, multi tamen ante cum Episcopi, eodent planè ac ille per omnia modo, Regnant•• Eduardo▪ sunt inaugurati. Nihil igitur hic nouum, aut pr•••••••• ordinem. Verùm si Archie∣piscopus C••ntuariensis, & to•• Episcop•••••• Tabe••na ordinati ••••i••∣sent.

hoc iure dici potuisset nouum & extraordinarium, quippe ab orbe condito inauditum, & omnibus futuris seculis admirandum. Quis hîc historicus nouitatum auidus, calamum suum à scribendo temperasset? Vel si hoc Stowus non auderet, Sanderus tamen (qui omnia quae in nos odium concitare possint, vndique corrasit) non tacuisset; praesertim cum de his ipsis Episcopis, & eorum inau∣guratione tam malignè loquatur. Secundò, quale demum est hoc argumentum ab hominis non testimonio, sed taciturnitate scilicet deductum? Quid hoc rei est? An tu testem adducis sine testimonio? Quasi verò ab historici silentio mutum valeret argumentum; vel quasi locus esset coniecturis, cū nos authenticas tabulas clarissima•• in mediū producamus. Deinde quis tandem fuit iste Stowus, cuius mutum & elingue testimonium splendidissimis Ecclesiae Anglica∣nae Archiuis, & Regni totius voci canorae & sonanti opponeretur? Tertiò, Videamus quomodo hoc egregiū concinnari oporteat ar∣gumentum. An sic disputabis? Stowus de Parkeri consecratione in capella Lambethana ne meminit quidē; ergo proculdubio non est ibi cōsecratus? Cui rationē similē repono: Stowus de Parkeri con∣secratione ad caput Manni ne meminit quidem, ergo proculdubio non est ibi consecratus. Haec ratio si non valeat, nec valebit tua; tua si sit neruosa, profectò haec eneruis esse non potest. Vel fortè sic ra∣tionem institues? Stowus de consecratione Parkeri Lambethana mentionem nō facit; ergo secundū Stowum sacratus fuit in Taber∣na. Nam vel hic vel illic inauguratum esse omnes consentiunt. Sed huic quo{que} rationi similē regero. Stowus de consecratione Parkeri Tabernariâ mentionem non facit, ergo secundùm Stowum sacratus fuit in capella Lambethana; nā vel hîc vel illic inauguratū esse om∣nes consentiunt. Hoc igitur à silentio argumentum silere potuisses.

PHIL.

Nec eius silentium modò, sed verba etiam diserta hoc idem docent. Nam, de Henrici secundi Gallorum Regis exequijs agens, d Dicit expresse Scoraeum, loco Grindalli Episcopi Londinensis, con∣cionem habuisse in Ecclesia Sancti Pauli, dum Iusta Henrici 2. Galliarum Regis ibidem celebrarentur, die nono Septembris, an. 1559. Cum igitur di∣cat Grindallum tunc fuisse Episcop. Londin. clarum est eum ordinatū fuisse tres integros menses ante Parkerū, si acta Masoni sint certae fidei, qui tamen inijsdem actis, ipsum Grindallum ordinasse dicitur. Deinde cū in eodē loco iam appellasset Parkerum Archiepiscopum Cantuariensem electum, & ta∣men Grindallum nominat Episcopū Londinensem absolutè abs{que} particula diminuente, apertū inter eos facit discrimē, & ostendit eum tunc fuisse non tantū electum, sed & sacratū Episcopum, scilicet, iuxta modum iam dictū.

ORTH.

Haec ieiuna & frigida est coniectura. Quamuis enim Grindallus eo tēpore ex rigore legis Dominus electus sedis Lon∣dinensis esset appellandus, quis tamen nescit solere homines, sic e∣lectum Episcopum, simpliciter, amoris & honoris ergo, indigitare? Quare ex hoc honoris vocabulo per charientismū communicato, Grindallum iam antea sacratū fuisse non licet concludere, multó{que} minùs fuisse installatum, quod tamen hinc similiter inferre moli∣tur

Champnaeus. Sed quae demum est haec dementia, ex huiusmodi titulis & voculis inanes coniecturas aucupari, cum tabulae authen∣ticae, testes veritatis, rem totam viuis nobis coloribus depingant? De Grindalli igitur consecratione consulantur e Archiua; respon∣debunt celebratā fuisse Decembris die vicesimo primo, An. Dom. 1559. Consulatur de eiusdem installatione Arch••••p••scopi Cantua∣riensis f mandatum; profectò mensis eiusdem die eodem datum es∣se liquidò comperies. Consulatur etiam Episcopi Londinensis Re∣gistrum, at{que} Grindallum in sedis suae possessionem mensis die intromissum constabit. Sed age: fingamus rem ita se habere, ••rout delirat Champnaeus. Nó••ne iam vides quot & quanta sibi vulnera inflixerit? Nam primò, Grindallum & Parkerum eodē die sacratos esse g alibi innuit: hic consecrationem Grindalli, Parkeri consecratione aliquot mensibus ••••isse priorem. Secundò, Si Grin∣dallus ante nonum diem Septembris erat sacratus, id{que} ad Insigne capitis Manni, cùm Parkerus nondum erat sacratus, sed electus tantùm, hinc sequitur altera contradictio, nempe Parkerum, quem ibi sacratum esse, est vestra vetus cantilena, ibidem sacratum non fuisse, vel saltem eo loci duas, tempore destinctas, fuisse consecrati∣ones; quod tamen somniatorū vestrorum nemo adhuc som••i••uit.

PHIL.

Hoc inde non colligitur, sed potiùs contrarium. Nam cùm in eo∣dem loco iam citato Stowus vocet Scoraeum, Episcopum Herefordensem ele∣ctum, & Barloum, Cicestrensem electum, qui tamen à Masono ponuntur consecrati multis ante illud tempus annis, non potest, ex ••o quod Park••us dicatur Archiepiscopus electus, colligi illum non fuisse tunc omni•••• sacra∣tum, sed tantùm non fuisse in sua Cathedra inthronizatum.

ORTH.

Quoad inthronizationē rectè mones. In omnibus enim, siue nouis, siue veteranis, ab Episcopi electi titulo legitimè del••to, ad non installationem sequitur argumentum; vt Socrates est huius vel illius sedis Episcopus electus, ergo nondum est in huius vel il∣lius sedis possessionem realem & actualem introductas. Quampn∣mùm autem est introductus, inthronizatus aut installatus, de••••••it dici Episcopus electus, & appellandus est huius aut illius loci Epis∣copus absolutè, ac simpliciter. Barlous igitur, Scorae••s, & Parkerus, dum adhuc ex praescripto legis suarum sedium dicerentur Domini electi, earundem sedium nondum erant actu & absolute Episcopi. Caeterum, si consecrationem spectes, non est eadem ratio veterum Episcoporū qui iam denuò electi sunt, vt ad aliam Ecclesiam t••••n∣seant, ac recentium qui iam eliguntur, vt primâ vice ad Cathed••am Episcopalem promoueantur. In illis, ab el••ctionis titulo, ad conse∣crationis negationem non s••quitur argumentum. V〈…〉〈…〉; si si•• disputes, Cuthbertus Tonstallus erat aliquādo elect••S D••••••lmen∣sis, ergo tunc temporis non fuit sacratus. Non v〈…〉〈…〉; quia Tonstallus vel ante hanc electionem erat vetus Episcopus, Londinensi, sc. licet, ac proinde, antequam Londinensem possi••e∣ret Ecclesiam, co••secratus. Verum si sic argumenteris; Tonstallus erat aliquandò electus Londinensis, ergo tunc tēporis n••ndu ••rat

inauguratus; hoc satis validum est argumentum, quia tunc primùm erat nouus electus, ac recens candidatus, nec vllâ anteà potitus est sede, ratione cuius sacrari potuit. Quocirca licèt Barlous & Scoraeus tunc essent Episcopi electi, hic Herefordensis, ille Cice∣strensis, non tamen indè colligitur illos nondum fuisse sacratos; nam veteres erant Episcopi, & anteà consecrati, vt priores suos E∣piscopatus administrare possent: Caeterùm satis solidum est argu∣mentum, si quis dicat; Parkerus tunc erat electus Cantuariensis, ergo illo tempore nondum consecratus. Cuius rei haec est ratio, quòd tum primùm factus sit Episcopus, nec, ante susceptum Cantu∣ariensem, vllum vnquam administraret Episcopatum. Hactenus de Iohanne Stowo, apud quem nihil penitùs occurrit, ex quo caput equinum fabricare potes. Pudeat igitur vos tam insulsae fabulae, quae nullà omninò probabilitatis specie, vel vmbrà nititur.

Ecquis enim adeò insanit, vt credat homines tam doctos & pru∣dentes in Taberna ordinari voluisse, quùm tot illis vbique pate∣rent Ecclesiae?

PHIL.

i Hoc nonnihil probabilitatis primâ facie habere videtur; sed, si res ipsa penitiùs i••spici••tur, parùm soliditatis in eo rep. ritur. Vera enim huius ratio erat, quia cùm nulla esset illis spes Episcopum Landauen∣sem, à quo conscerationem recipere ••upiebant & expectabant, ad Ecclesias suas ad ducen li, talem locum ad id efficiendum elegerunt, ad quem ipse ac∣cedere non haesitaret, indéque factum est vt ad caput Manni ex condicto conuenirent.

ORTH.

Quae tanta fuit causa vt Landauensis operam tam im∣pensè exp••••erent?

PHIL.

Causa fuit aliorum Episcoporum, qui manus candida∣tis impo••erent, defectus.

ORTH.

Nihil hoc responso futilius. Etenim ad septem Epis∣copos, suas d•• Parkeri confirmatione & consecratione literas pa∣tentes misisse Elizabetham, paulò pòst liquebit. Sed dic porrò, quid Landa••••••si in causa fuit, cur hanc tantoperè ordinandi detre∣ctaret pro••inciam?

PHIL.

Quum ad insigne capitis Manni conuenirent candida∣ti, k Va•• ordines collaturus venit Landauensis, homo senex & simplex; quod vt intellexit Bonnerus, tunc decanus Episcoporum in Anglia, misitè tur••i Londinensi (vbi Religionis causa detinebatur) Capellanum suum, qui Landauensi, proposita excommunicationis poena, prohiberet nouos candi∣datos ordinare. Ea autem denunciatione territus Landauensis, pedem re∣tulit, multiplicique tergiuersatione vsus, sacrilegam vitauit ordinatio∣nem.

ORTH.

Hic considerandi sunt Bonnerus qui misit, Capellanus per quem, & Landauensis ad quem. Et vt à Bonnero exordiar, quid sibi vult hic titulus, Decanus Episcoporum?

PHIL.

Omnes euiusque prouinciae Episcopi, quantumuis in∣signes & illustres, respectu primatis & Metropolitani sui, antiqui∣tùs

Suffraganei dicebantur. In prouincia autem Cantuariensi (vt testatur l antiquitatum Britannicarum Author) quaedam ••••••era, vt Suffraganei, Archiepiscopo suo praestabant. Primus itaque sub primate ho∣nos Londinensi Episcopo est delatus. Is in Synodo & Coll••gto Episcop••••••m Cantuariensis Prouinciae Decanus dictus est. Post Londinensem Wi••••o∣niensis in summo honore apud primatem fuit, quia Cancellarius eius nomi∣nabatur. m Post Wintoniensem Lincolniensis Vicecancellarius, fuit, ••um Sarisburiensis praecentor, deinde Wigorniensis capellanus, & Rossensis cru∣ciger Metropolitani sui fuerunt. Bonnerus igitur, cùm iam esset an∣tistes Londinensis, meritò appellatur Decanus Episcoporum.

ORTH.

Falleris, Philodoxe. Nam Episcopatu Londinensi, & per consequens Episcoporum decanatu, iam antè exutus est. Et si fingamus eodem adhuc functum esse officio, quid tum posteà? Er∣góne, vt Decanus, in Landauensem fulminare potuit? Munus De∣cani in hoc si••um erat; vt n quod à Metropolitano decretum per pro∣uinciam suam mandabatur, literis suis ad reliquos praesules exequeretur. At Bonnerus à Metropolitano suo mandatum hâc de re nullum acce∣perat. Sede enim vacante, nullus erat Metropolitanus, à quo ac∣ciperet. Vt Decanus igitur hoc facere non potuit. Praeterea lege cautum est Parliamentaria, o vt si qua persona admiserit, defenderit, ap∣probanerit, secerit aut exercuerit vllas censuras, excommunicationes, in∣terdictiones, prohibitiones, vel quodlibet aliud eò tendens, vt illius ac•• (de consecratione) impediatur exercitium, omnis ita delinquens incurreret poenam de Praemun••re. Ecquis iam credat Bonnerum, ab Episcopat•• Londinensi iam depositum, & incarceratum, bruta sua fulmina in Antonium Landanensem, vel Papistarum iudicio verum Episco∣pum, hoc ipso nomine quòd mandatum Regium, tum Regni Sta∣tutis, tum Ecclesiae canonibus consentaneum, praestaret, i••cu∣lari voluisse? Profectò hoc si fecit Bonnerus, id fecit quod erat Bonnero, id est, lanio, & carnifice dignum. Iam proximo loco aliquid de capellano est dicendum; qui an Nealus fuerit ne••ne, haud sanè scio: fuisse tamen suspicor, quia has minas per Nealum ad Landauensem allatas esse dicit p Champnaeus. Sed quisquis fuit, si Bonnero fulminanti assisteret, simili poenae de Praemunire iuxta Statutum erat obnoxius: quem si tanta poena, à tantae Princi∣pis tam sancto mandato tàm petulanter viol••ndo cohibere non potuit, oportuit gnauiter esse impudentem. Dign••s sanè Bonnero capellanus, dignum tali patella operculum. Iam vt ad Landauen∣sem veniam, an est credibile quem vniuersi Angliae Episcopi à ve∣ra religione, & officio in Princip••m retrahere non poter••n••, illam, iam vnius depositi & incarcerati nimis perterritū, ab offi••io in prin∣cipem praestando resiluisse? Ab officio inquam quod & Canones Ecclesi••, & mandatum Regium, & acta Parliamentaria exigeb••nt? An qui P••pae libellum repudij miserat, is vnius Papistae adeo metu∣erit mania terriculamenta? Quàm enim essent in••nia vel in•••• patet, quòd in ciuitate Londinensi multae sint Ecclesiae in quas

Episcopus Londinensis nullam omninò iurisdictionem obtinet, nempe parochiae Archiepiscopo peculiares, quae (vt habet Author q antiquitatum Britannicarum) soli Archiepiscopo subijciuntur. In ha∣rum aliqua ordines conferre potuit Landauensis, interim vt ab Episcopi Londinensis iurisdictione liber esset & immunis. Nul∣la igitur fuit tanti metus causa. Sed gratificemur tibi, & pona∣mus Landauensem prae metu pedem retulisse; nulla tamen ratio reddi potest satis idonea, cur, Ecclesijs vbique patentibus, tanto∣rum praesulum consecratio in Taberna fieret.

PHIL.

Fortè ob pudorem latere voluerunt.

ORTH.

Ergo Nealum ad suum consortium admittere nolu∣issent; verùm nihil hîc erat pudendum.

PHIL.

An suppe••ebat idoneus consecrantium numerus?

ORTH.

Dixi tibi, & fusiùs suo loco sum dicturus. Caete∣rùm si, vrgente necessitate, à solo Scoraeo initiati fuissent, nihil tamen esset quod ruborem incuteret. r Euagrius à solo Paulino est sacratus; quem tamen legitimum fuisse Episcopum ipse Ro∣manus agnouit s Pontifex.

PHIL.

Ridiculè sunt ordinati.

ORTH.

Haec vestra sunt conuitia & mendacia. Omnia enim, eodem, quo hodiè, modo sunt peracta: id est, honestè, & decorè, adhibitis precibus, concione, & sacra Coena. Nulla igitur causa reddi potest cur angulos quaererent.

Sed videamus porrò quinam illi sint, quibus in loco adeo illu∣stri tam bellè ordinari contigit. t Kellisonus dicit, se accepisse ali∣quot ex nouis nostris superintendentibus ibi fuisse ordinatos, sed nemi∣nem nominat. u Sacroboscus ibidem; Scoraeum candidatis, qui sub initio Regni Elizabethae creandi erant Episcopi, & illorum quosdam Scoraeo vicissim manus imposuisse narrat. x Parsonius Iuellum, Sandesium, Hornum, Grindallum introducit, in quorum tamen nominibus recensendis, ne fortè erret, nonnihil haesitat; his ta∣men alios, quorum nomina non commemorat, adiungendos cen∣set. y Fitz-Simon primo loco meminit Parkeri, tum Grindalli, Hor∣n••, & Sandesij, caeteros quoque eodem modo ordinatos esse in∣n••it. z Champnaeus, se totam consecrationis omnium primorum nostrorum Episcoporum seriem narraturum profitetur, & mox han•• insulsam de capite equino attexit fabulam, his verbis: Ad insigne capitis Manni in Cheapeside, ex condicto conuenerunt illi omnes qu•• ad Episcopatus iam vacantes, siue per mortem, qualis fuit a solus Can∣t••riensis, siue per iniustam depositionem, quales erant omnes reliqui. Eo∣rum nomina capite proximo recensentur. Sic ille. At proximo capite, praeter Parkerum, nominantur quatuordecim; nempe Grindallus, Hornus, Coxus, Bullinghamus, Benthamus, Barcklaius, Alleius, Sandesius, Scamblerus, Dauis, Yongus, Pilkintonus, Bestus, Dow∣namus. Hos igitur vniuersos, numero quindecim, in caupona in∣auguratos fuisse tradit Champnaeus. Multò modestiùs b Iacobus

Waddesworthus, primi nostri Episcopi consecrationem ibi tentatam esse dicit, sed non peractam. Non ausus est dicere omnium, sed pri∣mi duntaxat. Quis autem ille? Certè, siue dignitatis, siue tempo∣ris spectemus ordinem, primus erat Parkerus. Huius igitut iaxta Waddesworthum ibi tentata fuit consecratio, sed non peracta. Vide iam obsecro quàm pulchrè inter se conueniant. Omnes ibi conse∣cratos esse, inquit Champnaeus: non omnes, sed aliquot, dicit Kel∣lisonus: ne vnum quidem ibi sacratum esse, innuit Waddeswor∣thus. Illi consecrationem ibi peractam esse volunt, Waddeswor∣thus non peractam, sed tentatam duntaxat, nec omnium consecra∣tionem ibi tentatam, sed primi tantùm.

Sed quàm imperitè haec inter se commisceat & confundat Do∣ctor Sorbonicus, ex temporum supputatione clarissimè elucebit. Quaero igitur in quem diem aut mensem incideret haec ordinatio cauponaria? Champnaeus anno 1559. ante nonum diem Septem∣bris contigisse putat; quod prorsus est incredibile. Nemo enim satis sanus cogitare potest, Parkerum consecrari potuisse, ante∣quam Regina de eodem consecrando ad Episcopos diploma suum emitteret. At hoc diploma datum est sexto die c Decembris, an∣no 1559. ergo ante sextum Decembris consecrari non potuit. Porrò electionis confirmatio consecrationem necessariò praece∣dit. Quin Parkeri electio d confirmata fuit nono Decembris; er∣go ante nonum Decembris non fuit consecratus. Toto igitur coe∣lo errat Doctor Sorbonicus, qui consecrationem ante nonum Sep∣tembris peractam esse putat. Nec quicquam clarius aut rationi magis consentaneum, quàm quod docent authenticae tabulae, testes veritatis, scilicet, hanc consecrationem die dominico, qui incide∣rat in Decembris diem decimum septimum, in capella Lambetha∣na celebratam fuisse. Praeterea ex reliquis, praeter Parkerum, nu∣mero quatuordecim alij consecrati sunt eodem quo Parkerus mense, sed non eodem die, vt Grindallus, Coxus, Sandesius. Nam Parkerus sacratus est Decembris decimo septimo, illi eiusdem Decembris vicesimo primo. Alij eodem anno, sed non eodem mense, vt Bullingamus, Iuellus, Dauis, Benthamus, & Barklaius, qui sacrati sunt, non in Decembri, vt Parkerus, sed vel in Ianuario, vt Bullingamus, Iuellus, & Dauis; vel in Martio, vt Bentham, & Barklaius. Alij sub eodem Principe, sed non eodem anno, vt Hornus, Alleius, Scamblerus, Pilkintonus. Nam Parkerus in∣auguratus est anno Elizabethae secundo, isti autem tertio: hos tamen vniuersos, vno quasi partu & enixu, ex capite equino prognatos esse somniat & delirat Doctor Sorbonicus. Denique Scoraeum reliquos consecrasse, & ab eorum nonnullis vice ver∣sa consecratum fuisse (quod narrant e Sacroboscus & f Fitz-Simon▪ est mendacium plusquam Iesuiticum, & omnem superat impuden∣tiam. Ita huius commenti falsitas retegitur, quod nullum alium in finem excogitatum fuit, quàm vt ministerio nostro, & Christi,

quod praedicamus, Euangelio odium concitaret, Papaeque vt pla∣cerent, quas fecistis, fabulas. Siccine homines literarum, & Reli∣gionis laude gloriantes? Siccine tantum pietatis ac sinceritatis prae se ferentes? Quae tamen ego (Philodoxe) mirari desinam, quia haec praxis doctrinae vestrae ad amussim respondet. Docetis enim mendacium officiosum in peccatis duntaxat g venialibus nu∣merandum esse. Cui autem, obsecro, pia haec officia potiùs prae∣standa sunt, quàm Romanae Ecclesiae, reliquarum omnium indul∣gentissimae matri? Ecquid autem illi gratiùs contingere potest, quàm si nobis, quos de schismate & haeresi postulauit & condem∣nauit, aeternam inuras maculam? Ista igitur à vobis officiosè fingi non mirabor; vereri potiùs subit, ne haec tam praeclara in Ecclesi∣am facinora tandem aliquando euadant meritoria. Sed attende (Philodoxe) h plaga flagelli efficit vibicem, plaga linguae confringit ossa: ac memineris, os i mentiens perdere animam; & omnibus k mendacibus portionem esse assignatam in stagno ardente igni & sulphure.

CAP. IX. Iterum de Matthaeo Archiep. Cantuariensi, eiúsque consecratione.

• De
  • Personis
    • Sacrantibus: hîc ob∣ijciunt defectum
      • Metropolitani, qui tamen in hoc casu per leges non requiritur. 1
      • Episcoporum; o∣stendo igitur
        • quot in literis pa∣tentibus Regis nominentur. 2
        • Quinam sacras Parkero manus imposuerint. 3
    • Sacrata, Parkero scilicet, qui fuit
      • Presbyter, iuxtaritum Ecclesiae Romanae. 4
      • literatus, ac bonarum literarum amans. 5
  • Ipsius sacra∣tionis
    • Ritibus, & caeremonijs. 6
    • Essentia,
      • materia, nempe impositione manuum: hîc obiter de precibus, concione, & sacra caena, adhibitis. 7
      • Forma, nempe, Accipe Spiritum sanctum. 8
    • Approbatione per sex insignes iuris peritos. 9

PHIL.

QVicquid de loco statuendum sit, ego tamen Parkerum Episcopum non fuisse ex legibus Anglicanis euincam.

ORTH.

Ex Anglicanis? Quibus nam illis? Dic tandem.

PHIL.

a Decreuit Henricus octauus ••••••∣lectus in Episcopum bullas Pontificias, seu man∣datum Apostolicum de consecratione requirere, sed Regium tantùm diploma adferret, secundùm quod à tribus Episcopis, cum consensu Metropolitae, ordinatus iubebatur, lege comitiorum facta ad

imitationem antiquorum canonum, esse verus Episcopus, nec alio modo or∣dinatum pro Episcopo agnosci oportere. Hanc legem nouam sustulit Maria, Elizabetha in integrum restituit, ac renouauit; idque ante praetensam Parkeri consecrationem. At ipse hoc modo consecra∣tus non fuit: ergo leges Anglicanae Parkerum pro Episcopo non agnoscunt. Nam quem tandem habuerunt Metropolitanum, cu∣ius vel manu vel consensu sacrari potuit? Illustrissimus Polus Car∣dinalis, nuper Archiepiscopus Cantuariensis, fatis concesserat, in cuius Cathedram Parkerus fuit electus. Nicolaus Heathus, Ar∣chiepiscopus Eboracensis, in viuis quidem erat, sed à sede & dig∣nitate indignè depositus: c Instabant quidem vehementer apud quen∣dam Archiepiscopum Hibernum, quem tum Londini in vinculis habebant, vt in hac illis necessitate succurreret, & libertate ei & praemijs propositis, si vellet istorum ordinationi praeesse. Sed vir bonus nullo modo adduci potuit, vt haereticis sacras manus imponeret, vel alieno peccato communicaret. Atque ita cùm neque vestrae fidei haberetis Metropolitanum, ne∣que hoc à quoquam Catholico impetrari potuit, accidit, vt sine vllo prorsus Metropolitano consecratio fieret, contra ipsas leges Anglicanas.

ORTH.

Ne vos intelligendo facitis vt nihil intelligatis. San∣derus enim, & Sanderi similes, vel leges nostras penitùs ignorant, vel ijsdem, remordente conscientiâ, miserè abutuntur. Verba legis subijciam: d Si quis ad officium & dignitatem Archiepiscopalem, secun∣dùm huius Statuti tenorem, electus fuerit, tum post talem electionem Regiae Maiestati modo superiùs declarato significatam, habebitur & reputabitur Dominus electus eiusdē Officij, seu dignitatis Archiepiscopalis, ad quam sic eligitur. Postquàm autem tale iuramentum & fidelitatem Regiae duntaxat Maiestati, haeredibus, & successoribus eius praestiterit, quale hac in re praescribitur, Regia Maiestas literis suis patentibus sub magno sigillo ean∣dem electionem vni Archiepiscopo, & duobus alijs Episcopis, vel quatuor Episcopis intra hoc Regnum, vel alia quaecunque Regis Dominia, à Maie∣state Regia, haeredibus & successoribus eius assignandis, significabit, postu∣lans & imperans eidem Archiepiscopo, & Episcopis, vt dictam electionem quàm possunt celeriter & expeditè confirment, personámque ita electam, of∣ficio & dignitate ad quam eligitur, inuestiant & consecrent, omni tali pal∣lio, benedictionibus, ceremonijs, aliisque rebus ad hoc requisitis, datis & ad∣hibitis, sine petitione, procuratione, aut obtentione vllarum Bullarum, Bre∣vium, aut cuiusquam aliûs rei à sede Romana, aut eiusdem authoritate, vl∣la ex parte. Quibus ex verbis liquidum est, Regi, haeredibus & suc∣cessoribus eius, per Statutum licuisse, literas suas patentes de Ar∣chiepiscopi consecratione, vel ad Archiepiscopum cum duobus alijs Episcopis, vel ad quatuor Episcopos transmittere. Ergo Ar∣chiepiscopi consecratio, necessitate efflagitante, sine Archiepisco∣po celebrari potuit, interim vt leges Anglicanae non violaren∣tur.

PHIL.

Demus rem ita se habere: hoc tamen ne tantillum cau∣sam

vestram i••••abit. Licèt enim lex (te fatente) quaternarium poscat numerum, Matthaeus tamen nec à tribus, nec à duobus, ne∣dum à quatuor est consecratus. Catholici enim Antistites rogati, vt Reginam Elizabetham inungerent, negârunt operam suam prae∣ter vnum omnes.

ORTH.

Vnus iste & vnicus erat Owenus Oglethorpius, ex Collegl•• Magdalenēsis apud Oxonienses praeside factus Episcopus Carliolensis; qui tamen Matthaeo Cantuariensi manus non impo∣suit, quoniam ante aliquot menses, dùm primatus Regij iuramen∣tum suscipere recusaret, Episcopatu orbatus est.

PHIL.

Par erat omnium conditio, si vnicum tantùm exceperis. Vnus enim vt ab vnitate resiliret adductus est; de quo bonus valdè & Catholicus Episcopus virū nobilem sic est affatus: e Vnicum dun∣taxat apud nos stultulum habuimus, qui iam nescio quibus illecebris factus est vester; Domini & Episcopi titulo minimè dignus, cuius eruditio sarà perexigua, honor autem & existimatio hoc facinore valdè haesit ad metas. Quamobrem quum ille solus à Catholicorum castris ad vos trans∣fugerit, quâ ratione Matthaeus à tribus consecrari potuerit, equi∣dem non video.

ORTH.

Quamdiu apud vos commoramur, prudentià, & eru∣ditione, ipso sole sumus splendidiores. Quamprimùm verò, diuinà aspirante gratiâ, à Pontifice ad Principem, à superstitione ad ve∣ram Religionem reuertimur, illicò stultescimus, prudentia, erudi∣tio, honor derepentè euanescunt, ac vnà nebula obducuntur om∣nia. Caeterùm Antonius Kitchin, aliàs Dunston, Episcopus Lan∣dauensis (hunc enim intelligis) qualiscunque fuerit ad id de quo a∣gitur, non multùm profectò interest. Quamuis enim Regina ad hunc inter alios diploma suum dirigendum curauerit, ipse tamen Matthaei Cantuariensis consecrationi non interfuit.

PHIL.

Nulli igitur ex nostris, qui Regnante Mariâ floruis∣sent, hoc manere perfuncti sunt.

ORTH.

Nulli prorsùs.

PHIL.

Hanc enim in se suscipere prouinciam renuerunt, id∣que quinque de causis, quas enucleatè recensuit f Kellisonus. Pri∣mò, quia Reginam, vt saepè iam dictum est, oleo perfundere recu∣sàssent. Secundò, quia Religionis innouationi in primis Con••tijs se opposuissent. Tertio, quia omnes, ob denegatum primatus Re∣gij iuramentum, exauthorati fuissent. Quartò, quia vestri iam con∣secrandi eorum sedes inuasissent, & haeresim denique in Ecclesias erant introducturi. Caeterùm quum nostri hanc detrectarent pro∣uinciam, vndè tandem qui manus imponerent? g Nec enim ad vici∣nas Luth••ranorum aut Caluinistarum Ecclesias conferre vos commo••è po∣tuistis, vt inde mutuas Episcoporum (qui sortè nec ibi erant) opera•• peter••••••s.

ORTH.

Illorum subsidium hac in causa fate or non compara∣nimus.

PHIL.

Oporter igitur accersure vobis solitum, nescio cuius ordinatoris è Graecia, auxilium, vt nuper vobis obiecit h Eudemon. Eheti vt me vestri pudet pig étque? Tam misera effugia & latibula quaerere coacti estis.

ORTH.

Haec fabula non ab Eudemone, sed à Cacodaemone, mend••ciorum patre, profecta est. Nobis enim non opus fuit Grae∣cissare, sed Eudoemoni visum est Cretizare.

PHIL.

Si nec domi habuistis Episcopos, nec aliundè, siue à Catholicis, siue à reformatis, siue à Graecanicis accersendos cura∣stis, illud pro verissimo amplecti oportet, quod ex Sandero narrat i Kellisonus, nempe vestros homines se inuicem mutuis operis constituisse Episcopos.

ORTH.

Quanquam in famoso isto Sanderi de schismate libel∣lo, mendaciorum numerus cum linearum multitudine certare vi∣deatur, hoc tamen prodigiosum mendacium non habet; ipsius Kellisoni, vel Sacrobosci, vel alterius, nescio cuius, tenebrionis vi∣detur commentum. Vos, dum ad certamen & puluerem Academi∣cum pronocatis, argumenta apodictica soletis polliceri; nunc au∣tem quùm ad disputationis neruos & medullas ventum est, nihil praeter tenues coniecturas, volitantes fabulas, & putidissima men∣dacia depromitis. Haeccine Romae sunt argumenta apodictica? Ego verò, missis istiusmodi quisquilijs, non ex rumoribus in fu∣mum abeuntibus, sed ex publicis monumentis & Archiuis rem to∣tam enucleabo. Anno Domini 1558. Nouembris die decimo sep∣timo, Reginâ Mariâ fato suo functa est, & Cardinalis Polus, Archi∣episcopus Cantuariensis, eodem die ex hac vita migrauit: & il∣lo ipso insuper die Domina Elizabetha à Regni Proceribus Regi∣na publicè & solenniter est▪ declarata. Cuius sacrum caput Regali Angliae diademate, subsequentis Ianuarij die decimo quinto est redimitum. Porrò Ecclesia Cantuariensis, à morte Poli, per an∣num integrum & tres circiter septimanas, pastorali solatio est vi∣duata. Interim Decanus & capitulum, elegendi k facultate accep∣tâ, iuxtae morem antiquum & laudabilem consuetudinem Ecclesiae praedi∣ctae▪ ab antiquo vsitatam & inconcussè obseruatam procedentes, Matthaeum Parkerum, sacrae Theologie Doctorem, in l Archiepiscopum elegerunt. Hâc autem electione rite peracta, & secundùm legem significatâ, visum est Maiestati Regiae literas suas m patentes de eiusdem confir∣matione & consecratione commissionales, ad septem Episcopos mittere, quorum nomina & titulos ex ipsis literis patentibus Re∣gijs (vt tibi abundè satisfiat) placet subiungere.

n Elizabetha Dei Gra∣tia, &c. Reuerendis in Christo patribus,

• Antonio Landauensi Episcopo.
• Will. Barlow quondam Bath. & Well. Ep. nunc Cicestrensi electo.
• Ioh. Scory quondam Cicestrensi Episco∣po, nunc electo Herefor.
• Miloni Couerdalio quondam Exoniensi Episcopo.
• Iohanni Suffraganeo Bedford.
• Iohanni Suffraganeo Thetford.
• Iohanni Bale Osserensi Episcopo.

Quatenùs vos aut ad minus quatuor vestrum, eundem Matthaeum Parkerum in Archiepiscopum & Pastorem Ecclesiae Cathedralis, & Me∣tropoliticae Christi Cantuariensis praedictae, sicut praefertur, electum, electi∣onemque praedictaem confirmare, & eundem Magistrum Matthaeum Par∣kerum in Archiepiscopum & Pastorem Ecclesiae praedictae consecrare, ca••∣ráque omnia & singula peragere quae vestro in hac parte incumbunt Pasto∣rali officio, iuxta formam Sta••utorum in ea parte editorum & pro••iso∣rum, velitis cum effectu, &c. Dat. sexto Decembris, Anno secundo Eliza∣bethae.

PHIL.

Hoc diploma (modò sit authenticum) quid Regina in mandatis dederit, dilucidè ostendit; sed illud porrò quaerendum num consecratio secundùm illa mandata peracta fuerit, nécne.

ORTH.

Nullus est dubitandi locus. Primò, Episcoporum, ad quos literae Regiae peruenerant, maximè intererat in hoc opus (quod ad veram Religionem, quam ipsi profitebantur, & cuius gratiâ praeter vnum omnes exulassent, promouendam tantoperè spectabat) alacriter incumbere. Deindè mandatum Regium vio∣lantibus ingens, ex lege Henrici octaui anno vicesimo quinto pro∣mulgatâ, imminebat periculum; de quo suprà.

PHIL.

Haec aliquam probabilitatis speciem prae se ferunt, quae simplicioribus fucum possunt facere: verùm quum o Sande∣rus dicat, Vos inter vos tres duós••e non habuisse Episcopos, & p Kelliso∣nus, Vos nullos reperisse; ego sanè tibi in contrarium disputanti non sum crediturus, nisi ipsius consecrationem à tenebris in lucem pro∣duxeris.

ORTH.

Ergo vt omnis eximatur scrupulus, ex authenticis Ec∣clesiae nostrae monumentis, & diem in quo, & personas, à quibus consecratus est, summâ tibi fide exponam.

Matthaeus q Parkerus cons. Arch. Cant. 17. Decemb. 1559. à

• Willi. Barlow.
• Iohanne Scorie.
• Milone Couerdalio.
• Iohanne Hodgskins.

PHIL.

r Hîc primum auerti debet diuersitas styli. Nam in ista Par∣keri consecratione referuntur praedicti quatuor, per nomina sua & cogno∣mina absolutè, atque vllâ tituli Episcopatus additione, cùm tamen caeteras consecrationes refert, ponendo scilicet nomen cum Episcopatus titulo, vt in alijs actis publicis fieri solet. Cur igitur iste ordinarius & assuetus acta publica componendi modus ac stylus, in Parkeri consecratione immutatus sit, conijcere non possum, nisi quia ij qui eum consecrare praetendebant, Epis∣copi non erant, ac proinde loco tituli Episcopatus, corum cognomina, praeter consuetudinem, adiecta fuerant.

ORTH.

Vt de personis quae Parkerum sacràrunt, sine omni am∣biguitate liquidissimè posset constare, ego easdem ex Registris de∣lineandas suscepi. Ecquid autem est quod certam & singularem personam ita designat, & quasi digito demonstrat ac eiusdem no∣men & cognomen? Consecrantium igitur nomina & cognomina adducenda duxi, vt id quod agitur, sole meridiano esset splendidi∣us. De titulis autem Episcopatibus non adeo eram solicitus, quo∣niam si de singulorum nominibus & cognominibus semel consta∣ret, eorum tituli ex diplomate Regio iam allato statim innotesce∣rent; quanquam & tituli in duobus illis Registrorum locis, à me in margine indicatis, clarissimè exprimuntur. Sed operaepretium est vt fidem meam liberem, ac vna eadémque opera leuissimae tuae coniecturae vanitatem patefaciam. Locum igitur priorem (nam hîc ad institutum abundè sufficit) totum & integrum ex Registris placet trascribere.

REgistrum Reuerendissimi in Christo Patris & Domini, Dominis Matthaei Parkeri, in Archiepiscopum Cantuariensem per Decanum & capitum Ecclesiae Cathed. & Metropoliticae Christi Cantuar. praedict. vigore & authoritate licentiae Regiae, eis in hac parte factae, primo ••ie men∣sis Augusti, anno Domini millesimo quingentesimo quinquagesimo nono electi, ac per reuerendos Patres, Dominos, William Barlowe, nuper Bathon. & Wellen. Episcopum, nunc electum Cicestren. Iohannem Scory dudum Ci∣cestren. nunc electum Hereforden. Milonem Couerdale, quondam Exon. Episcopum, & Iohannem Hodgskin, Episcopum Suffraganeum Bedforden. vigore literarum commissionalium Regiarum paten. eis directarum, nono die mensis Decembris tunc prox. sequent. confirmati, necnon per ipsos re∣uerendos Patres authoritate praedict. decimo septimo die eiusdem mensis De∣cembris consecrati, Anthonio Huse Armigero; tunc Registrario primario dicti Reuerendissimi Patris.

Vides igitur eorum non solùm nomina & cognomina, sed titulos etiam Episcopales in Registro graphicè depingi.

Sed à sacratoribus ad ipsum sacratum festinat oratio. Erat igi∣tur Parkerus vir omni exceptione maior, quem vos ipsi ordinis Episcopalis capacem fuisse non negatis. Fatetur enim Bristous fuisse t Presbyterum secundùm Catholicum ritum, vestrum Romanum intelligens. Quod ab eo verissimè dictum est. Parkerus enim An∣nae Bolenae primùm, deinde, Henrico octauo à sacellis fuit.

Quàm insigniter autem fuerit eruditus, vel me tacente, quae post se reliquit, loquuntur literarum monumenta. Porrò, antiquitatum diligentissimus (si quis alius) u indagator, eundem antiquitatum maximè studiosum appellat, quippe cuius studio & industria mul∣ta scripta egregia, tam in Latina quàm in Saxonica lingua lucem conspiciunt, quae alioqui puluere & tenebris obruta i••cuissent. De∣nique quàm bonarum literarum fuerit amans, haec quae sequuntur satis demonstrant. x Rochdalliae in Comiratu Lancastriae scho∣lam Grammaticalem fundauit. Collegium Corporis Christi apud Cantabrigienses, in quo educatus erat, ad tredecim scholares & duos socios alendos locupletauit. In eodem insuper Collegio duo cubicula & Bibliothecam extruxit, cui complures libros egregios, & ipsâ antiquitate venerandos, nec passim obuios, partim excusos, partim manuscriptos dono dedit. Academiae quoque quinqua∣ginta don ••it volumina typis excusa, & calamo exarata totid••m. Praeterea, sex conciones in quinque diuersis No••folciae Ecclesijs, quotannis in perpetuum habendas curauit. Aulam Tr〈…〉〈…〉∣ditibus ad vnum scholarem alendum, & multis libris do••••••••. Quinetiam in alia charitatis opera multas impendit pecu••••••••. Sed de personis hactenùs. Nunc ipsius ordinationis essentiam, id est, materiam, & formam introspiciamus.

PHIL.

Ego à viris ••ide dignis accepi (inquit y Kellisonus) nou•••• vestros superintendentes factos esse Episcopos, nullà alià adhibitâ 〈…〉〈…〉∣nià, praeter quam quòd Biblia Anglicana eorum cap••••bus supe〈…〉〈…〉∣rentur.

ORTH.

Primò rituum & ceremoniarum ordo hic adhibitus in Registris ad viuum depingitur: z Principio sacellum tapetibus ad Oruntem adorna••atur, solum verò panno ••ubro inster nebatur, ••er 〈…〉〈…〉∣que sacris per agendis necessaria, tapeto puluinarique ornata, ad O〈…〉〈…〉m sita ••rat: quatuor praeter ••a Cathed••ae quatuor Episcopis, qui••u, ••unus con∣secrandi Archiepiscopi d••legabatur, ad austrum Or••entalis sac••lli p〈…〉〈…〉nt ••osit••. Scamnum praeterea tapeto puluinaribùsque i••str••tum, st••••tum, Epis∣copi genibus fl••xis inniterentur, ante Cathedras ponehatur: pari 〈…〉〈…〉 modo Catheara scamnúm{que} tapeto puluinari{que} ornatū Ar••h••••pis••opo•• ••o∣realem Orientalis eiusdem sacelli partis plagam posita erant. i•••• quo ad ind••menta. Ingreditur sacellum Archiepiscopus togâ ••og〈…〉〈…〉, ca, u••tóque indutus: ••inita concione egrediuntur simul Archiepiscopus, re∣liquique quatuor Episcopi sacello, se ad sacram communionem par••turi:

neque mora, confestim per borealem partem, ad hunc modum vestiti, rede∣unt. Archiepiscopus nimirum linteo superpelliceo, quod vocant, indueba∣tur: Cicestrensis electus capa serica, ad sacra peragenda paratus, vtebatur: Herefordensis, & Bedfordensis Suffraganeus linteis superpellicijs vteban∣tur. Nónne hîc erat ceremoniarum supellex satis ampla & lau∣ta?

PHIL.

Vbi autem Milo Couerdalius? De illo enim quid sis dicturus aueo scire.

ORTH.

a Milo Couerdalius non nisi toga lanea talari vtebatur.

PHIL.

Quid ita? Dic sodes.

ORTH.

Vitam sibi in posterum priuatam elegerat, ac proinde de indumentis non erat solicitus.

PHIL.

b Cur priuatum se semper gessit? Certè non ob aliud quàm quia vel eum poenituit, vel eum puduit commentitiae consecrationis tam sui, quàm Scorij, quae reuera coniugatorum nulla fuit.

ORTH.

Respondeo: primò, matrimonium adeo sanctum esse, vt cum illo ad solium Episcopale quis possit ascendere, vt anteà ex Chrysostomo, vel potiùs ex Paulo docui. Secundò, nihil erat, vt eum consecrationis suae vel puderet vel poeniteret, de qua paulò pòst vberiùs sum dicturus. Tertiò, erat senex annosus, cuius canum caput rogis destinatum, à flammis furentibus liberauit Regis Da∣norum apud Reginam Mariam gratia. Quâ fato suo functâ, & Eli∣zabethâ sceptro potitâ, quamuis in patriam suam remearet, senio tamen confectus, & tot rerum vicissitudines, ac reciprocantis fortu∣nae ludibria expertus, honorem & laborem Episcopalem declina∣uit, atque rebus gerendis iam prae aetate impar, in vmbra latere, & otio literario indulgere maluit.

PHIL.

Hîc priuatus à Masono vnus ex ijs qui Parkerum consecra∣rent, per summam oscitantiam fuisse perhibetur, vt ait Fitz-Simon.

ORTH.

Masonus rem totam, prout gesta est, ex Archiuis fide∣liter narrat.

PHIL.

Couerdalius erat duntaxat priuatus.

ORTH.

Vitam priuatam post hunc diem agere cogitauit, sed hoc non impedit, quin Parkero sacras manus imponere potuerit. Erat enim Episcopus quoad characterem; immò quoad sedem quoque. Episcopatus Exoniensis, eius quondam fuit, quoad legi∣timam possessionem; & adhuc erat, quoad ius & titulum. Sed vt, misso Fitz-simone, ad Kellisonum reuertar; quod de Biblijs narrat, nobis non est in vsu. Non enim solemus sacra Biblia capiti super∣imponere, sed consecrandis in manus tradere.

Denique, in ipsa consecratione impositio manuum est adhibita, cuius solius caeremoniae in ordinatione vsurpatae meminisse digna∣tur Spiritus sanctus, quámque Bellarminus vt materiam essentia∣lem amplectitur. Ad ritus autem ab hominibus excogitatos quod attinet, eorum redundantiam Ecclesiae nostrae visum est praecidere, neque nobis inuitis à Papa denuò obtrudi possunt.

PHIL.

c Falsum est (inquit Champnaeus) Scripturam solius im∣positionis manuum in ordinatione meminisse: nam iciunij quoque & ora∣tionis meminit.

ORTH.

Verborum interpretatio facienda est secundū rem sub∣iectam. Nos autem de ordinationis materia agimus. Quamobrem cùm dixeram huius solius caeremoniae meminisse Scripturas, non erat animus orationem aut ieiunium excludere, sed eas duntaxat caeremonias quae à vobis tanquam ordinationis materia vrgentur, quales sunt, annulus, baculus, oleum, & id genus alia, quae in vit•• Parkeri numerantur his verbis quae statim subieci: d In qua conse∣cratione haec ei obuenit commemor abilis foelicitas, quòd quum post Angu∣stinum septuagesimus Archiepiscopus fuerit, solus tamen atque primus fuit, qui, tota i••••a tam prolixá & putidâ superstitione detractá, sine bullata ap∣probationae Papae, otiosisque A••ronicis ornamentis, Chirothecis, annulis, sandalijs, crepi lis, mitrâ, pallio, ac eiusmodi nugis sacrationem accepit, multóque rectiùs, simpliciùs & puritati Euangelicae congruentiùs auspica∣tus est à precibus & inuocatione Spiritus sancti, & manuum impositione, pijs ab eo interpositis stipulationibus, in indumentis verò Archiepiscopali authoritati grauitatique consentaneis, habitáque per pium & doctum Theologum pro concione, de Pastoris in gregem officio, cura, & fide, gregis∣que vicissim in pastorem amore, obsequi••, & reuerentiâ, discretâ admoni∣tione, eáque finita Eucharistiae à frequenti grauissimorum hominum cae•••• perceptione, & ad extremum omnium communi & ardenti oratione, vt munus iam illis impositum maximè cedat ad Dei gloriam, gregisala∣tem, suae{que} conscientiae laetum testimonium.

PHIL.

Aduerte (inquit e Champnaeus) institutionem cleri Pro∣testantici incepisse tantùm à Parkero. Ergo nondum sexaginta habet an∣nos.

ORTH.

Vnde hoc obseruat Champnaeus? An quia Parkerus omnium Archiepiscoporum Cantuariensium primus sine bullis Pontificijs, & tantâ caeremoniarum supellectile est sacratus? Quasi vero inutiles caeremonias extirpare nouum esset ministerium fa∣bricare. Vel fortè quia Parkerus foelix initium fecisse perhibe∣tur? Verùm hoc non de initio noui ministerij, sed de Parkeri in ordinem Episcopalem ingressu est intelligendum, quem nonina∣nis caeremoniarum pompa, sed pietas & religio nobilit••uit. Hic sanctae preces ad Scripturae normam compositae. Hic sacra coena iuxta Christi institutum celebrata. Hic pia concio coelestem ve∣ritatem docuit, & reserauit▪ f Preces enim matutinae per Andraeam Peerson, Archiepiscopi capellanum, clarâ voce recitabantur, quibus per••ctis Iohannes Scory suggestum conscendit, ac inde sump••o sibi in Thema, g Seni∣ores ergo qui 〈◊〉〈◊〉 vobis sunt, obsecro consenior, &c. non meleganter concionae∣batur. Ita Parkerus munus suum Episcopale foeliciter est auspi∣catus.

PHIL.

h Quid obsecro ad euertendam ac penitùs refutandam cuius∣uis ordinationem seu institutionem magis directè, ma••isque appositè di••i

posset? Parkerus inter septuaginta, qui per spacium mille ferè annorum in sede Cantuariensi sibi inuicem successerunt, primus qui sedem illam abs∣que literis Apostolicis occupauit. Quis itaque iure negare potest illum pri∣mum fuisse, qui absque legitima & canonica ordinatione, electione, & in∣stitutione sedem illam inuasit?

ORTH.

Consecratio illa dicenda est canonica, quae antiquis canonibus congruit. Qui de bullis, credo, Pontificijs non loquun∣tur. Consulantur Niceni, Constantinopolitani, Ephesini, Chalce∣donenses; de bullis Papalibus nihil occurret. Pontifices tum Ro∣mani istiusmodi bullas ebullire non solebant: vel si fecissent, pro∣fectò eorum bullae in bullam abijssent.

PHIL.

i Dicitur quoque primus, qui nouum consecrandiritum & or∣diuem incepit. Quis ergo dubitare potest consecrationem eius non fuisse à Christo institutam, & per successionem ab Apostolis ad illum deriua∣tam, sed nouiter ab hominibus inuentam, neque ant••••••in mundo auditam fuisse?

ORTH.

Nostra Episcopos consecrandi ratio in omnibus verè essentialibus eadem est cum vestra, vt ex praecedentibus apparet. Si igitur vestra, quoad essentialia, sit ex institutione Christi, & nostra quoque erit. Caeterùm praeter essentialia ad Episcopa∣lem consecrationem rectè & decorè celebrandam multa concur∣rant oportet; veluti lectiones, precationes, admonitiones, & prae∣terea in constituta Ecclesia, florente pace, aliquis insuper caeremo∣niarum apparatus, quarum dispositio & concatenatio ab humano est ingenio. Deus enim cuique Ecclesiae, quae ab alia non depen∣det, hanc indulsit potestatem, modò omnia fiant honestè, & deco∣tè. Vestra autem formula nimis redundantibus luxuriat caeremo∣niarum folijs, quae aedificationis fructum impediant. Haec à nobis rescissa sunt, & vestra forma reformata; iuxta quam ita limatam licèt multi regnante Edouardo facti sint Episcopi, nullum tamen Archiepiscopum sub eius Regno euectum esse contigit. Parkerus igitur omnium Archiepiscoporum primus, secundùm nouum or∣dinale (de quo suprà copiosè diximus) est initiatus.

PHIL.

k Si Parkerus eodem modo & ritu, quo sanctus Augustinus non fuit consecratus, quis sensu communi non priuatus, istius consecratio∣nem veram, validám que fuisse affirmare au debit?

ORTH.

Sacratus fuit perinde ac Augustinus quoad omnia es∣sentialia, licèt non quoad omnes caeremonias; consecratio tamen nihil os••ciùs sana erat & canonica.

PHIL.

Quemadmodum si aliâ formâ & ritu baptismi, quàm san∣ctus Augustinus docuit, baptizatus fuisset, verum absque dubio non recepisset baptismum, ita neque veram ordinationem recepisse censen∣dus est.

ORTH.

In baptismo semel quis tingatur an ter, ad baptismi es∣sentiam nihil interest. Ritus igitur varius esse potest, interim vt

vtrobique sit legitimus baptismus. Porrò, vos ipsi baptismum nostrum approbatis, qui tamen non adeo multis orneratur caere∣monijs ac tempore Augustini; neque verò reijcienda est ordina∣tio ob resectas accidentales caeremonias. Sed de materia hacte∣nus.

PHIL.

Vt pergamus igitur; quâ tandem vsi sunt verborum formulâ? An illâ quam memorat Henricus Fitz-Simon, his ver∣bis? l Scoraeus iubet omnes procumbere in genua: Deinde, Parkeri pre••••▪ manu, ait, Eta Domine Episcope Cantuariensis, surge. ••••erum pari modo Grindallo, E••a Domine Episcope Londinensis, surge, &c. O nobilem con∣secrandi formulam, & cauponâ dignam!

ORTH.

O nobile mendacium, & Iesuitâ dignum! Nam eâ∣dem prorsus vsi sunt verborum formulâ, quae sub Eduardo sexto in vsu fuit, quaeque adhuc in Ecclesia Anglicana, addo etiam & in Romana (sic visum est numini) retinetur. Qualis autem fuerit, ex ipsa consecratione in tabulas publicas relata sic habe.

m Finito tandem Euangelio, Hereforden. electus, Bedforden. Suf∣fraganeus, & Milo Couerdale, Archiepiscopum coram Cicestren▪ ele∣cto, apud mensam in Cathedra sedente, hijs verbis addu••erunt: Reue∣rende in Deo pater, hunc virum, pium pariter atque doctum, tibi offeri∣mus, atque praesentamus, vt Archiepiscopus consecretur. Postquam ha•• dixissent, proferabatur illico regium diploma siue mandatum, pro conse∣cratione Archiepiscopi, quo per Dominum Doctorem Yale, legum Docto∣rem, perlecto, Sacramentum de Regio primatu, siue supremâ eius autho∣ritate tuendâ, iuxta Statuta primo anno Regni serenissimae Reginae nostrae Elizabethae edita & promulgata, ab eodem Archiepiscopo exigebatur. Quod cùm ille solenniter, tactis corporaliter sacris Euangelijs, conceptis verbis praestitisset, Cicestren. electus, populum ad orationem hortatus, ad Letanias decantandas, choro respondente, se accinxit. Quibus finitis, post quaestiones aliquot Archiepiscopo per Cicestren. electum propositas, & post orationes & suffragia quaedam, iuxta formam libri authoritate Parlia∣menti editi, apud Deum habita, Cicestren. Hereforden. Suffragantus Bed∣forden. & Milo Couerdallus, manibus Archiepiscopo impositis, dixerun: Anglicè, viz. Take the holy Ghost, and remember that thou stirreap the grace of God which is in thee by imposition of hands: For God hath not giuen vs the spirit of feare, but of power, and loue and sobernesse. Id est, si Latinè reddamus, Accipe Spiritum sanctum, & excitare memine∣ris gratiam Dei, quae in te est per manuum impositionem. Dedit enim nobis Deus Spiritum, non timoris, sed potestatis, charitatis, & sobrietatis.

Ita locum, personas, materiam, & formam huius consecrationis ad examen reuocauimus, nec quicquam tamen occurrit, quod non & legibus Anglicanis, & Canonibus ecclesiasticis, ac venerandae antiquitatis praxi per omnia respondeat.

PHIL.

n Si Parkerus primus omnium Episcoporum extiterit, qui isto

ritu consecratus suit, quis, nisi gnauiter imp̄udens, diceret consecrationem eius conformem esse Regni legibus, Ecclesiae Canonibus, & venerandae an∣tiquitatis praxi?

ORTH.

Dum legibus conuenire assero, non leges antiquatas, sed vigentes, & florentes intelligo. Quod miror Champnaeum aquilinis suis oculis non vidisse. De Canonibus centies respon∣sum est. De bullis autem quae blaterat, nihil sunt aliud praeter bul∣latas nugas, vt paulò antè ostendi.

Denique hac tota in causa, quàm prudenter & cautè se gesserit prudentissima Regina, inde liquidò apparet, quòd praedictas lite∣ras patentes ad varios vtriusque iuris professores transmiserit, vt de ijsdem liberè iudicare possint. Qui omnes vnanimi consensu diploma Regium vt legitimum approbârunt, & Episcopos hoc confirmandi & consecrandi munus legitimè obire, seu exercere posse pronunciârunt. Quorum nomina proprijs manibus subscrip∣ta, in o Registris seruantur; & sic se habent.

• Gulielmus Maius.
• Robertus Weston.
• Eduardus Leedes.
• Henricus Haruey.
• Thomas Yale.
• Nicolaus Bullingham.

PHIL.

p Nonne in isto supra modum ineptus, & ridiculus est Ma∣sonus? Nam tametsi isti pro peritia sua in Theologia, Augustino; in iuris∣prudentia, Bartholo, in integritate & constantia, Curio Dentato compa∣randi essent: atque insuper illi, cuius nomine ista eis proponebantur, non fuis∣sent subditi, vt sententias suas liberiùs proferre potuissent, quanti obsecro ponderis ac momenti fuisset eorum sententia, totius Christiani orbis, ab ipsis Apostolis, vsque ad Regnum Eduardi sexit Regis Angliae, iudicio compara∣ta? Nam si toto hoc tam locorum quàm temporum spacio, Apo∣stolos etiam ipsos non excludendo, vnicum tantùm exemplum Episcopi consecrati, ad modum quo Parkerus consecratus fuit, Masonus, vel quiuis alius producere possit, causam obtinebit.

ORTH.

Nae tu, Champnaee vltra modum es ridiculus, qui his nugis tam ridiculè insistis. Etenim quotquot vnquam in Ecclesia Dei floruerunt Episcopi, si essentiam spectemus, perinde ac Parke∣rus sunt consecrati. Si in adiaphoris etiam consensum exigas vni∣uersalem, nimis es importunus, & teipsum iugulas. Quare quod de toto Christiano Orbe crepas, est planè puerile crepitacu∣lum.

PHIL.

Iudicium sex tantùm virorum, qui in iurisprudentia non summi, in sacra verò Theologia nulli, ordinariae tantùm integritatis, & vix ordinariae constantiae & fortitudinis erant, Principis illius, quae senten∣tias corum postulabat, Dominio subiecti, quae apud se iam statuerat, propo∣situm suum non mutare, quicquid illi in contrarium resoluerent, & isto∣rum opiniones (quos voluntati suae conformes fore praesciebat) solùm vt

tenui aliquâ vmbrâ, leu••que iuris fuco factum suum obtegeret, requisierat; sex dico huiusmodi virorum sententiam contra totius Orbis Christiani Iu∣dicium in re sacra, summique momenti in medium proferre, nónne hoc est perfectè insanire?

ORTH.

Quàm hoc iniquum est, Champnaeum de hominum, ante sexaginta annos in Republica magna cum laude florentium, scientia, foma, virtute, nullâ redditâ ratione, tantopere delibare? Sed hoc est perpetuum Papistarum ingenium, plenum calumnia∣rum, charitatis inane. Caeterùm quis hoc feret, misellum scilicet homunculum, terrae filium, Principem suam gloriosissimam to•• conuitijs proscindere? Si legum peritis non consultis quicquam tentâsset, in eam Champnaeus vt praecipitem irruere potuisset: iam verò viros eruditos consulit, interrogat, percontatur, monet vt li∣berè loquantur; ecquid Sol vidit prudentius, ecquid moderatius? Et tamen Champnaeus (tanta est maledicendi libido) in eam vel mortuam petulantissimè debacchatur. Sic ranunculi coaxant •• ca∣uernulis.

CAP. X. De confecratorum Parkeri consecratoribus.

• Qui
  • canonicè or∣dinati sub
    • Hen••. 8.
      • Barlous
        • Sacratus fuit hic;
          • confirmatio constans 6. rationibus:
            • 1. Atam illustri ex∣ecutione officij. 1
            • 2. Ab vniuersali omnium ordi∣num agnitione. 2
            • 3. Ab homagio Re∣gibus praestito. 3
            • 4. A temporalium restitutione. 4
            • 5. A maneriorum commutatione. 5
            • 6. A loco honorario inter proceres. 6
          • Confutatio obiecti. onis Champnae••a
            • Registrorum ••••lentio. 7
            • Diplomate Regio. 8
        • Etiams sacratus non fuisset, Parkeri tamen consecratio esset canonica. 9
      • Iohan. Hodgskinsus, Suffra▪ ganeus Bedfordiensis. 10
    • Eduardo sexto
      • Iohannes Scoraeus Cicestrensis.
      • Milo Couerdalius Exoniensis. 11
  • Sancti confessores, Religionis ergo, regnante Mariâ, exiliū perpessi. 12

PHIL.

Shae•• tibi omnia, quae de Parkeri consecratione protul••sti, disputandi gratiâ, conces••ero, nihil ta∣men efficies, nisi illorum etiam qui Parkerum sa∣crârunt, consecrationem in lucem produxeris. Dic igitur quando, & à quibus ipsi accepe∣rint.

ORTH.

Ex his quatuor, duo sub Henrico octauo, reliqui sub Eduardo sexto. Sub Henrico Barlous, & Iohannes Hodgskins,

Suffraganeus Bedfordiensis. Barlous erat vir literarum peritiâ in∣signis, qui (vt a Balaei verbis vtar) ab erudito ingenio famam accepit. Qua de causa ad Prioratum de b Bisham primò euectus est; tum ad sedem c Asaphensem electus; in qua confirmatus est vicesimo ter∣tio Februarij 1535. paulò pòst ab Asaphensi ad d Meneuensem traductus, in eadem per reliquum Henrici tempus permansit, rebus omnibus ad ordinem Episcopalem spectantibus ritè perfungens, etiam in Episcoporum ordinatione manus imponens, vt e superiùs ex Archiuis docuimus. Porrò Eduardus sextus eundem Episcopa∣tu Bathensi ac Wellensi ornauit, & amplificauit, cui per reliquum Eduardi tempus praefuit. Elizabetha postea ad Cicestrensem Ec∣clesiam transtullt, quam vsque ad vitae suae terminum admini∣strauit.

PHIL.

f Esto hoc verum, cùm tamen non sit admodum verisimile; aliud certè indè non concluditur, quàm ex hoc argumento, quod est simile, concluderetur. Barlous (qui fuit Sacerdos) habuit mulierem, & liberos; er∣go absque dubio legitimus fuit maritus. Quae argumentatio nescio vtrum in logica Masoni legitima sit necnè, scio tamen quòd in re ipsa insulsa sit atque absurda, vt pote (praeter alios defectus) euidenter petens principium, atque supponens id quod deberet probari. Idem in suo argumento confici∣endo vitium incurrit Masonus. Nam nisi pr••supponat Barloum verè fuisse consecratum (quod in quaestione est) ex eo quòd alterius consecrationi astiterit, illum verè fuisse consecratum inferre nequit, nisi priùs ostenderit eum adeo rectum ac probum fuisse, vt nihil vnquàm quod ei non liceret, fa∣cere attentauerit. Quod Masono non modò difficile, sed & omninò im∣possibile est probare.

ORTH.

Primò, hoc semper malè habet vestros homines, quòd nostri sint coniugati. Quasi verò non satius esset vxorem iusto & sancto matrimonio sibi copulare, quod fecit Barlous, quàm aestu∣antibus cupiditatum flammis flagrare, & vas suum polluere, quod plerunque faciunt vestri. Memineris quaeso Iohannis Cremensis, Cardinalis Romani, qui cùm in Concilio Londinensi seuerissimè de vxoribus Sacerdotum tractâsset, dicens, summum scelus esse à latere meretricis, ad corpus Christi conficiendum surgere, quam∣uis eodem die corpus Christi confecisset, cum g meretrice post vesperam interceptus est. Secundò, vt ad argumenti formulam accedam, verum est, non sequitur haec illatio, Sempronius habet mulierem & liberos, ergo est maritus. Complures enim, proh do∣lor, vbique terrarum, etiam Romae, reperti sunt, & fortassè summi Pontifices, qui mulieribus potiebantur, & liberis operam dabant, quos tamen maritos fuisse non dicturus es, credo.

PHIL.

Eodem planè modo peccat ratio tua. Etenim Epis∣copus est Ecclesiae suae maritus, qui per manuum impositio∣nem, ministros, tanquam filios quosdam spirituales, procreat. Quare vt à fruitione foeminae, vel filiorum procreatione ad le∣gitimum maritum non sequitur argumentum, ita nec à posses∣sione

Ecclesiae, & ministrorum ordinatione ad legitimum Epis∣copum.

ORTH.

Non à qualicunque fateor, sed à tali. Barlous enim Episcopatus suos Rege nominante, Ecclesiâ eligente, Metropoli∣tano confirmante, nemine contradicente assecutus, pacificè & lau∣dabiliter rexit, & ordinandis Presbyteris, ac Episcopis, non sine comprouincialium & ipsius Metropolitani approbatione, publicè & solenniter in facie Ecclesiae sacras manus imposuit: quod à non Episcopo fieri nunquam permisissent. Ecclesia enim Anglicana, à primis fidei iactis fundamentis, in ordinandis ministris semper vsa est Episcoporum operâ, nec quenquam non Episcopum ordinatio∣nes celebrare vnquam passa est. Hoc si quis fortè Presbyter tenta∣ret (quod Regnante Richardo secundo factum h legimus) quos ita ordinari contigit, Ecclesia Anglicana pro ministris non agnouit, sed indignabunda repulit, quosdam etiam virgis publicè caeden∣dos curauit, ipsósque ordinantes audaciae & nequitiae damnauit. Quòd si nostro quoque seculo talis in Anglia exoreretur aliquis, qui non Episcopus officium Episcopale ita inuaderet, contra cano∣nem, contra consuetudinem, contra praxin, contra Praelatos, con∣tra Metropolitanum, contra legem, contra Regem; nónne omnes obstupescerent? Nónne omnes ipsâ nouitate percellerentur? Nónne talis nouator omnium in se oculos & animos conuerteret? Nónne omnium in se linguas & stylos acueret? Hoc enim facinus vltra modum esset audax, & citra exemplum singulare, ac eo no∣mine in omnium odia & apertas reprehensiones incurreret. At in Barloo nemo stupuit, nemo haesit attonitus, nemo in illum strinxit calamum, nemo vel verbo quidem violauit. In Barloo igitur, dum sacros contulit ordines, nihil fuit nouum, nihil in∣solens.

PHIL.

Fortè Episcopum simulauit, atque ita Ecclesiae fucum fecit. Non desunt enim qui nuptias simulantes diu fal∣lunt, qui tamen aureo matrimonij vinculo coniugati non sunt.

ORTH.

Verum; non est eadem spiritualis coniugij, quod E∣piscopis Anglis cum Ecclesijs suis intercedit, ratio. Etenim qui non sacratus se sacratum fingeret, atque ita Regi, Metropolitano, comprouincialibus, totique Regno & Ecclesiae illuderet, à pri∣ma Insulae conuersione, ad hunc vsque diem prorsus reperio nemi∣nem. Immò hoc ipsum (vt iam diu se habent tempora) vix aut ne vix quidem fieri potest. Consecratio enim Episcopalis tanto cum splendore & solennitate geritur, adeò in oculis hominum & ipsius Solis conspectu versatur, vt nec latere nec simulari queat. Barlous igitur fuit Episcopus non laruatus, non fictus, fucatus, aut simulatus, sed verus, & verè sacratus.

PHIL.

Quid audio? An tu ex officij executione, consecratio∣nem inferes Episcopalem?

ORTH.

Ex tali, Philodoxe: id est, ex tam generali, diuturna,

illustri, & inculpatà executione. Siquidem Barlous non modò in facie Ecclesiae Presbyteros & Episcopos ordinauit, sed firmas & fundos Episcopales elocauit, censuras emisit, easdémque, vbi res tulit, relaxauit, beneficia contulit, & reliqua officia Episcopalia publicè & solenniter impleuit vniuersa, non semel. ut iterum, sed frequentissimè, si non in sede Asaphensi, quam vix salutatam mo•• reliquit, at in Meneuensi per annos decem, in Bathensi ac Wellensi per annos quinque, denique in Cicestrensi per annos decem, id est, vsque ad suum obitum, idque partim sub Henrico octauo, partim sub Eduardo sexto, partim sub Elizabetha, nemine vnquam con∣tradicente, nemine vnquam reprehendente. Iam cuiusquam homi∣nis, qui Ecclesiae Anglicanae cond tionem nouit, & diligenter per∣pendit, candorem appello, an fieri queat, vt quisquam vniuersa munera Episcopalia, tot annos per tot diocoeses, sub tot principi∣bus, in tali Ecclesia, in tanta hominum luce, sine consecratione obire possit, interim vt nemo vel leuiter mutire, vel contra hiscere auditus sit?

Porrò non solùm vniuersi Angli pro vero Episcopo agnoue∣runt, & debitâ obseruantiâ sunt prosecuti, sed Buchananus etiam, eiusdem in Scotiam legationem referens, iusto eum Episcopali ti∣tulo insignit. Anglus (inquit) misit in Scotiam Sancti Dautais, si••e Meneuensem Episcopum. Hîc autem tibi memoriâ recolendum, quod tradit b Sanderus; Neminem scilicet, regnante Henrico, 〈◊〉〈◊〉 atri∣bus Episcopis, cum consensu Metropolitae ordinatum, pro Episcopo agnosci oportere. Quamobrem, quum Barlous tam insigniter & celeb••••t••r pro Episcopo sit agnitus, non modò sub Eduardo sexto, & Eliza∣betha, verùm etiam sub Henrico octauo, eundem à tribus Epis. opis, cum consensu Metropolitae, ordinatum esse, est luce clarius.

PHIL.

Hoc c argumentum nihil probat, nisia▪ summum popularem errorem, fundatum in inius•••• sedis Episco al••s occupatione; quod ••••••at quo{que} 〈…〉〈…〉, & alijs in sedes Episcopal 〈◊〉〈◊〉 Eduarde sexto in∣trusis 〈…〉〈…〉, neque verè Episcopos fui••se, ex induto tam 〈◊〉〈◊〉 quàm Ecclesiasti••o, ••••perius clarè vidimus. Tandem dicit Buchananum cum vocare Episcopum. Sed quid 〈…〉〈…〉 ad Epis∣copatum non••natur, vel eum etiam occupat, Episcopus vocetur? C••••••è magnà testimoniorum pe••••riâ hac in re l••••orat Masonus, cum ad ex ••a∣neo•• 〈◊〉〈◊〉 fu••ere cogater, vt ab 〈◊〉〈◊〉 adeo 〈◊〉〈◊〉 ac ••oualidum tesimonium em••nd 〈…〉〈…〉 at.

ORTH.

Ridleium, & reliquos p••p••••atos Martyres à conui∣tijs tuis supra lib ••••••i, nec placet act in ••••ere. Hoc 〈◊〉〈◊〉, quod ••••odis, argumentum non est, vt tu existimas, error popularis, ne∣que in sol•• Episcopatuum possessione fundatur, sed est vnanimis tot us Eccl siae ac reipublicae Anglicanae s•• ••entia, quae ad exteros 〈…〉〈…〉. Quid? An omnes per errorem lapsi sunt? An omnes non sacratum pro sacrato habuerunt? At certè permul••i sunt, qui hoc modo errare non poterant. Non Rex, sine cuius

diplomate nemo consecratur: non viri illi integerrimi & specta∣tissimi, qui diplomati Regio signêtum, priuatum sigillum, & mag∣num Angliae sigillum assigunt. Non Archiepiscopus, cuius est sa∣crare: non Archidiaconus Cantuariensis, cuius est sacratos in Ec∣clesias suas Cathedrales inducere. Ab his tamen omnibus & sin∣gulis Barlous pro vero Episcopo est habitus. Haec igitur tam ge∣neralis agnitio non errorem popularem, sed rei veritatem arguit. Caeterùm, vt Barloi consecratio adhuc reddatur illustrior, duobus quae praemisi argumentis alia nonnulla placet attexere; quae si non prosint singula, iuncta iuuant.

Tertium igitur ducetur ab homagio, hominio, seu fidelitate illâ, quam Episcopi Anglicani pro Episcopatibus suis, post electionis, confirmationis, & consecrationis peracta solennia, & ante tempo∣ralium suorum receptionem, vt ex d Statuto patet, Domino Regi tenentur praestare. Quam si Barloum hoc nomine Maiestati Re∣giae exhibuisse ostendero, eundem primitus fuisse consecratum satis liquebit. Iam verò Barloum erga Reginam Elizabetham pro Episcopatu Cicestrensi, anno secundo Eliz. mensis Martij die vicesimo primo, hoc functum esse officio ex e rotulis Cancellariae splendid••ssimè enitescit. Porrò eundem, similem quoque fidelita∣tem Regi Eduardo sexto pro Episcopatu Bathensi ac Wellensi fe∣cisse in f Chartis Regijs clarissimè exprimitur: similémque ab eo∣dem pro Episcopatu Meneuensi peractam esse arguit temporalium restitutio, de qua iam deinceps est agendum.

Quartò, temporalium restitutio, vt ex g Statuto patet, est conse∣cratione aliquo temporis interuallo posterior. Ergo à legitima horum restitutione ad consecrationem, ex perpetua & inuiolata Angliae consuetudine, valet ratio. Nec impedit quod de h Rober∣to Eboracensi refertur, qui Episcopatus Eliensis temporalia sine consecratione obtinuit. Nam primò id trecentis annis ante emis∣sum hoc Statutam contigit. Secundò, illud ipsum prodigij instar à Scriptoribus narratur. Tertiò, ab hac ipsa possessione mandato Pontificis est deturbatus. Denique non accepit, sed inuasit, nec erant à Rege restituta, sed à non Episcopo rapta. At Barloo à Re∣gibus restituta sunt. Ecclesiae Meneuensis temporalia eidem resti∣tuit Henricus octauus, vt ex eiusdem literis patentibus constat, da∣tis vicesimo sexto Aprilis anno regni sui vicesimo octauo, quorum exemplar ex i Archiuis descriptum apud me habeo, ex quibus pau∣ca ad institutum maximè accommodata placet subijcere.

HEnricus octauus, &c. Sciatis quòd, quum Cathedralis Ecclesia Me∣neuensis per mortem Richardi Rawlins, nuper Episcopi Men. nuper ••iduata, ac Pastorali solatio fueri•• d••stituta & vacauerit, eo praetextu om∣nes exitus, & profi••u••, firmae, reddi••us, reuersiones, cum commoditatibus & emolumentis 〈◊〉〈◊〉 temporalium Episcopatus illius, à tempore mortis praedicti nuper Episcopi, durante tēpore vacationis Episcopatus illius, nobis

iure praerogatiuae nostrae Regiae pertinuerunt & spectauerunt, ac pertinere & spectare dignoscuntur, quúmque praecentor & capitulum dictae Cathe∣dralis Ecclesiae post mortem praedicti Episcopi, licentiâ nostrâ inde priùs ob∣tentà, dilectum & fidelem nostrum Willielmum Barlow, nunc dicli Eccle∣siae Cathedralis Men. per nos nominatum Episcopum, in suum clegerunt Episcopum, & Pastorem, Reuerendis. in Christo Pater Tho. Archiep. Cant. electionem illam acceptauerit, & confirmauerit, ipsúmque sic electum E∣piscopum praed. eccl. Men. praefecit & Pastorem, sicut per literas patentes ip∣sius Archiepiscopi, indè directas nobis constat. Nos nunc certis de causis & considerationibus nos specialiter mouentib. & ob sinceram dilectionem quam penes praefatum nunc Episcopum gerimus & habemus, de gratiâ no∣strâ speciali, ac ex certa scientia & mero motu, nostris dedimus & conces∣simus, ac per praesentes damus & concedimus, pro nobis, haeredibus & suc∣cessoribus nostris, quantum in nobis est, eidem nunc Episcopo, omnia & sin∣gula exitus, sirmas, redditus, proficua, reuentiones, aduantagia, commodi∣tates, ••eoda, & alia emolumenta quaecunque, cum omnibus & singult•• suis pertinentijs & dependentijs omnium & singulorum honorum, castrorum, dominiorum, maneriorum, terrarum, tenementorum, red lituum, firma∣rum, feodorum, annuitatum, pensionum, portionum, rectoriarum, vna∣riarum, Ecclesiarum, hundredorum, castrorum, burgorum, villarum, villa∣tarum, Hamlettorum, molendinorum, &c. In cuius rei testimonium, &c.

Similiter Ecclesiae Cicestrensis temporalia, eidem Willielmo Barloo Reginam Elizabetham, anno Regni sui secundo Martij die vicesimo primo restituisse, in a Archiuis reperio. Ecclesiae autem Bath. ac Wellen. temporalia eidem ab Eduardo sexto (cui eo no∣mine homagium praestitit) restituta esse dubitari non potest. Hoc enim tum Episcopi, tum ipsius Regis, vt mox liquebit, vel maximè intererat.

Vt igitur ad quintum accingar argumentum, ipse b Champnae∣us fatetur, fundorum elocationes ab Episcopo nondum consecrato factas, licèt à decano & capitulo confirmatas, ratas tamen & validas non esse, idque ex sententia Iudicis: quod sanè, si quid ego ••sse∣quor, est verissimum. Hinc sequitur Barloi (si modo nunquam sa∣cratus fuisset) omnes contractus Episcopales, omnes syngraphas tam inanes fuisse & cassas, ac si in aqua conscriberentur. Nec enim vel fundos Episcopales firmarijs dimittere, nec maneria & latifun∣dia commutare, nec quicquam suo & successorum nomine in gre∣mium suum recipere penes eum, sed quicquid his in rebus molire∣tur, futile foret ac irritum, vel eo nomine, quòd consecratione Epis∣copali esset destitutus. Haec si ita se haberent, an credibile est, ne∣minem vnquam exortum esse, qui Barloi acta Episcopalia rescin∣dere, aut infringere conaretur? Neminem vnquam▪ qui eidem hac de causa litem vllam intenderet. Vnum nobis, Champnaee, si po∣tes, nomina, & te magnum & inopinabile quiddam praestitisse fate∣bimur. Eius tamen acta Episcopalia, quippe qui totannos in Ca∣thedra

Episcopali floruerat, longè plurima erant, quorum aliquot placet attexere. Inprimis eius industriâ & gratiâ apud Principem factum est, vt c prioratus fratrum praedicatorum in villa de Brecknock, Willielmo Episcopo tunc Meneuensi (id est, ipsi Barloo) & successoribus cius confirmaretur, anno tricesimo tertio Henrici octaui, Ianuarij die deci∣mo nono. Si inaugurationem Episcopalem nondum adeptus fuis∣set, huius beneficij non fuisset capax, neque prioratum hunc suo, & successorum nomine recipere potuisset. Quis igitur non videt Bar∣loum, si huius defectus sibi conscius fuisset, omnes ingenij neruos intendere, omnem mouere lapidem, & velis remisque (vt aiunt) in∣cumbere voluisse, vt id quod sibi deesset, acquireret & suppleret, vt hâc ratione sibi suaeque Ecclesiae consuleret? Neque enim erat illi arduum aut difficile hoc ipsum consequi, quod nulli vnquam Episcopo à Rege nominato, ab Ecclesia Cathedrali electo, & à Metropolitano post assensum Regium adhibitum confirmato, est denegatum; praesertim cùm Rex tantâ eundem beneuolentiâ com∣plecteretur, vt non modò ad Episcopatum Asaphensem ac Mene∣uensem proueheret, sed etiam honorifico Legati Regij titulo ex∣ornaret. Quis mentis compos hunc hominem non consecratum esse vnquam somniaret? Sed ad Eduardi tempora festinat oratio, cuius valdè intererat vt Barlous sacraretur; alioqui enim pactio∣nes eius, quas cum Rege inijt, irritae essent, & maneriorum conces∣siones & commutationes suâ sponte difluerent. Quae cuiusmodi sint, duo diplomata Regia, quae mihi videre contigit, satis demon∣strant; ex quibus quae huic instituto maximè inseruiunt, visum est decerpere.

REx d omnibus, &c. Sciatis, quòd nos tam in consideratione Dominio∣rum & Maneriorum de Clauerton, Hampton Lydeyard, Compton magnae, Compton paruae, Chard, Chedder, & Hewish, & burgi de Chard in Comitatu nostro Sommerset, per dictum Williel. Bath. & Well. Episc. per scriptum suum, gerens datū vicesimo die Maij, anno Regni nostri secundo, nobis, haeredibus & assignatis nostris in perpetuum, datorū, & concessorum, & consirmatorum, quàm pro alijs causis & considerationibus, nos ad prae∣sens specialiter mouentibus, de gratia nostra speciali, & ex certa scientia & mero motu nostris, necnon de aduis••mento praecharissimi Auunculi & Con∣siliarij nostri, Eduardi Ducis Sommerset, personae nostrae Gubernatoris, ac Regnorū dominiorū, subditorúm{que} nostrorum Protectoris, ac aliorum Con∣siliariorum nostrorum dedimus & concessimus, & per praesentes damus & concedimus praefato Willielmo, Bath. & Well. Episcopo, totam illam Eccle∣siam, & Rectoriam nostram sancti Iohannis Glaston, & totam Rectoriam seu Capellam sancti Renigni, &c. Hactenus primum; sequitur secundū.

REx, omnibus ad quos, &c. Sciatis, quòd nos, tam in consideratione ma∣neriorum de Congresbury & Tatton, in Comitatu nostro Sommerset, nobis per Reuerendum Patrem Willielmum, Episcopum Bath. & Well. per

Chartam suam, gerentem datum vicesimo quarto die Ianuarij, anno Regni nostri tertio, datorum & concessorum▪ quàm in augmentationem & supple∣mentum possessionum & reuentionum Episcopatus sui Bath. & Well. varijs & nonnullis modis diminuti, dedimus & concessimus, & per praesentes da∣mus & concedimus praefato Willielmo, Episcopo Bath. & Well. totum illud Dominium & Manerium nostrum de Welles, ac forum, & burgum, Hun∣dred, & libertatem nostra, &c.

Ex his duo clarissimè clucent. Primò Eduardum, ante haec edi∣ta diplomata, Ecclesiae Bath. ac Wellen. temporalia Barloo resti∣tuisse▪ alioqui enim Barlous haec Maneria concedere & commu∣tare non potuisset; vel, si hoc tentaret, in Praerogatiuam Regiam incurriss••t. Secundò, has Maneriorum concessiones à Barloo factas satis validas fuisse. Nam in horum consideratione, Rex▪ Protecto∣re ac aliis Consiliarijs Regijs, ad totius rei disceptationem ac dis∣quisitionem, in Concilium vocatis) alia Episcopo Maneria conces∣sit. Quid tu hîc dicturus es, Philodoxe? An haec per errorem facta suspicaris? Caue dixeris. Erat enim causa Regia, eáque à viris prudentissimis, legum nostrarum & huiusmodi rerum peritis∣simis ventilata, quibus illudere ac fucum facere nemo potuit, ne∣mo ausus est. Quamobrem haec maneriorum commutatio Barlo∣um sacratum fuisse clarâ voce testatur.

Sextò, ab Episcopi loco in superiori domo Parliamenti inter Proce••es honoratio, eiusdem consecrationem, ex Regni consuetu∣dine, licet concludore. Siquidem Barlous istiusmodi locum inter Proceres est sortitus. Anno Henrici oct ••••i tricesimo primo, vice∣simo octauo die Aprilis inchoatum est Parliamentum, cui Rex in propria persona interfuit, & ex Clero Archiepiscopus Cantuariensis, ac alij Episcopi complures, inter quos & b Meneu••nsis (id est, Barlous) qui Parliamenti huius sessione primâ vicies & septies in propria perso∣na comparuit, in secunda quoque quindecies: ergo sine dubio est con∣secratus. Denique praeter primos c quinque Angliae Episcopos, nempe Cantuariensem, Eboracensem, Londinensem, Dunelmen∣sem, ac Wintoniensem, eós{que} qui Regi sunt à secretis, reliqui om∣nes in Parliamenti sessionibus, sine sedium suarum discrimine, vt conse∣cratione priores, ita loco potiores & digniores censentur. At in Diario Parliamentario hoc ordine numerantur, Cicestrensis, Meneuensis, Asaphensis; ergo Barlous post Cicestrensem, nempe Robertum Sherborne, & antè Asaphensem, Robertum Warton, est consecra∣tus. At Roberti d Warton consecratio incidit in vicessimum Iulij, 1536. Ergo ante illud tempus sacratus erat Willielmus Mene∣uensis. Satis autem constat eundem ante vicesimum tertium Fe∣bruarij, 1535. quo eiusdem ad Ecclesiam Asaphensem e confirma∣ta est electio) consecrari non potuisse. Quamobrem licèt Barloi consecratio, ob octuaginta circiter annorum interstitium, & Regi∣strariorum negligentiam, nobis qui iam viuimus si•• obscurior, his

tamen temporum cancellis includatur necesse est.

PHIL.

Barloum nunquam sacratum esse contendit Champ∣naeus.

ORTH.

Barloo in viuis agenti hoc nemo mortalium (quantum assequi possumus) vnquam obiecit. Vixit autem post honoris E∣piscopalis adeptionem annos circiter 33. nec ab eo tempore quo requieuit in Domino▪ (interfluxerunt autem anni fere 50.) quis∣quam, quod sciam, repertus est, qui, ante Champnaeum, hanc illi infamiae notam inusserit. Sed videamus quibus nitatur argumen∣tis.

PHIL.

d Licèt eorum omnium, de quibus est controuersia, acta conse∣crationis (consecrationis dico non verae, sed qualis fuerit) proferat Maso∣nus, nihil tamen tale de Barloi consecratione proferre potuit, tametsi monu∣menta, quae ad eam rem spectant, diligenter satis euoluerit; vt constat ex eo quod citat acta sub Cranmero, quae testantur Barloi promotionem ad Prio∣ratum de Bisham, electionem eius ad Episcopatum Asaphensem, & eius∣dem electionis confirmationem, ac tandem nominationem eius ad Mene∣uensem Episcopatum; Omnia sub Henrico octauo; sed nullibi inuenitur mentio de illius consecratione; quae, si vnquam extitisset, non minùs, immò multò magis quàm ea quae iam retulimus in acta publica relata fuisset. Propter hanc enim praecipuè rationem habent omnes Archiepiscopi & E∣piscopi sua Archiua; in quibus omnium ordinationum, etiam inferiorum Clericorum, multò verò magis Episcoporum acta fideliter asseruantur, adeo vt perire non possint, nisi per incendia & conflagrationes, vel alias rarò contingentes casus. Cùm itaque Barloi consecratio in Metropolitani Ar∣chiuis non inueniatur, eáque integra ab omni vastatione permansisse nos∣cantur, quis dubitare potest idem de eo statuendum esse, quod olim deijs iu∣dicatum fuit, e Qui quaesierunt Scripturam suam in censu, & noninuene∣••unt, & electi sunt de sacerdotio?

ORTH.

Dic mihi ingenuè; nónne Stephanus Gardinerus erat verus Episcopus, ritè & Canonicè inauguratus?

PHIL.

Ecquis vnquam dubitauit?

ORTH.

Ego tamen totum illius temporis codicem Registra∣lem, voluendo & reuoluendo, percurri, nec in Gardineri consecra∣tionem vspiam incidere potui.

PHIL.

Hoc in Gardinero consecrationis defectum non ar∣guit, cùm tot illustria eiusdem rei existant documenta, sed tantùm Registrarij (quisquis fuit) socordiam & negligentiam.

ORTH.

Idem de Barloo magis appositè & accommodatè re∣sponderi potest, qui post adeptam Cathedram Episcopalem, diu∣tiùs vixit, neque vnicum, vt Gardinerus, Episcopatum, sed com∣plures successiuè administrauit. Hactenus de primo Champnaei ar∣gumento; audiamus secundum.

PHIL.

f Si Barlous verè fuisset consecratus Episcopus, non in secundo, sed in primo loco in his literis (Reginae patentibus) fuisset nominatus, quia notū est, Episcopos omnes in Anglia, vno vel altero excepto, quorū Landauensis

nullus est, locum & ordinem tenere iuxta ordinationis antiquitatem. Con∣stat autem ex ipso Masono, Barloum qua•••••• sa••••en•• annis ••••t•• Landáuen∣sem Episcopum fuisse ordinatum, (si ordinatus omninò fuisset). ponit enim ordinationem Landauensis anno 1545▪ cùm tamen dicat, sed non probat Barloum vnum ex consecratoribus Bu〈…〉〈…〉, anno 1541. fuisse, 〈…〉〈…〉 con∣stat, ••um quatuor ad minimum annio alium in Episcop•••• praetessisse, & consequenter post illum in solenni ista ••••••ctione non fuisse ponend••m▪ si ve∣rè fuisset Episcopus, atque ritè consecratus. Immo nullum est dub••um, quin si Barlous se ritè sacratum Episcopum sensisset, locum post Landauen∣sem, tantò se iuniorem, in tam solenni actione tenere de ignatus fuisset.

ORTH.

Barlous ratione consecrationi•• praecedere debuerat, nisi singularis hîc extitisset ratio. Obseruandum igitur Antonium Landauensem suam semper sedem retinuiss••, nec ab eadem vllis vnquam Ecclesiae Anglicanae procellis fuisse dimo••um; ac proin∣de eo ipso tempore, quo hoc emissum est diploma, acta Ecclesiae Landauensis fuisse Episcopum. At Barlous, licèt regnante Henri∣co octauo, actu fuisset Episcopus▪ fortè Asaphensis, certè Meneuen∣sis, & regnante Eduardo sexto Bathensis ac Wellensis, ingruente tamen tempestate Mariana, Cathodram fuant relinquere coactus est, in quam alius insuper, nempe Gilbertus Bournus, est surr••ga∣tus. Quamuis autem eo tempore quo Parkero Cantuariensi ma∣nus imposuit, ad Episcopatum Cicestrensem esset electus, nondum tamen in eiusdem possessionem fuit intromissus. Licèt igi•••••• ve∣rè tunc esset Episcopus, quantum ad Characterem, nullum tamen actu possideb•••• Episcopatum. Quod ipsum literae patentes Regiae satis demonstrant, dum illum simpliciter Antonium Landauen∣sem appellant, hunc autem nec simpliciter Bathensem ac Wellen∣sem, nec absolutè Cicestrensem, sed Willielmum Barlow q••on am Bathensem ac Wellensem, nunc Cicestrensem electum, atque hac ipsà de causà (si quid ego coniecturà assequi possum) Barloo in Reginae Elizabethae literis patentibus praeponitur Landauensis. Champ∣naeus igitur quàm ieiunis & frigidis argumentis nitatur satis li∣quet.

Caeterum, si vobis gratificemur, & fingamus Barloum tot Epis∣copatus clanculùm, sine consecratione, per surreptionem inuasisse, quid hinc contra Parkerum concludes?

PHIL.

Concludo Parkerum non fuisse omninò sacratum.

ORTH.

Non sequitur. Praeter Barloum tres ad••rant alij, vt ostensum est, qui hoc illi munus impenderent.

PHIL.

Tres fortasse aderant; solus tamen Barlous sacrauit. Nam illi soli sacrant, qui verba illa formalia, quibus Episcopalis confertur potestas, enunciant: at solus Barlous verba illa enunci••∣uit. Etenim (vt ex ordinali vestro patet) in Ecclesia Anglicana duo Episcopi consecrandum Archiepiscopo sistunt, vel praesen∣tant; ipse autem Archiepiscopus, vel saltem alius Episcopus eius authoritate munitus, benedictionem fundit, seu verba profert.

Barlous autem inter sacratores primus numeratur. Solus igitur Barlous verba protulit, & per consequens solus sacrauit. Si igitur ipse sacratus non fuit, profectò Parkerum sacrare non potuit.

ORTH.

Ecclesia Anglicana in Episcopis constituendis Con∣cilium g Carthaginense quartum imitatur, iuxta quod vnus bene∣dictionem effundit, dum reliqui caput electi manibus suis tangunt. Verùm in Archiepiscopo inaugurando non est haec perpetua Re∣gula. Nam Regi per Statutum conceditur (quemadmodum ante à ostendimus) vt diploma suum de sacrando Archiepiscopo, vel ad vnum Archiepiscopum & duos Episcopos, vel ad quatuor Episco∣pos, quod (vt raque sede Episcopali iam vacante) fecit Elizabetha, possit transmittere. Hîc igitur nec quisquam potestate reliquis praefulgebat, nec quisquam erat Archiepiscopi authoritate instru∣ctus, sed mandatum Regium ad omnes aequè peruenit, & per con∣sequens consecrandi munus illis singulis aequè incubuit. Non igi∣tur vnus praeluxit reliquis, sed omnium par ius, par authoritas. Vn∣dè factum est, vt omnes & singuli verba illa formalia pariter h enun∣ciarent, quod ex Registris paulò antè productis splendidissimè elu∣cescit. Non igitur solus Barlous, sed vniuersi illi quatuor coniun∣ctim Parkerum sacrârunt. Quocirca etiamsi Barloum ex conse∣crantium catologo expungi fingamus, Canonicus tamen superest sacrantium numerus. De Barloo diximus; proximus occurrit Hodgskinsus, Suffraganeus de Bedford.

PHIL.

Quos mihi narras Suffraganeos? Num titulares istos, quos Chorepiscopos appellant? Quàm vehementer in eos inue∣ctus sit i Damasus te latere non potest.

ORTH.

Duo sunt Chorepiscoporum genera; alij enim nihil planè erant nisi Presbyteri, quamuis in pagis, ac villis, & opidulis Episcopos aliquo modo representârunt. De istis loquitur Dama∣sus, vt existimat k Bellarminus: Alij autem Episcopalem consecra∣tionem acceperant, sed Chorepiscopi dicebantur, quòd non habe∣rent propriam Ecclesiam, sed in aliena dioecesi ministrârunt; quos veros fuisse Episcopos fatetur l Bellarminus. Respondeo (inquit) Suf∣fraganeos esse veros Episcopos, quia & ordinationem habent & iu∣risdictionem, licèt careant possessione propriae Ecclesiae. Huius generis sunt Suffraganei Anglicani, legibus Parliamentarijs sufful∣ti, vt haec verba docent:

HVius m igitur praesentis Parliamenti authoritate statutum sit, oppida sc. Therfordiae, Gipswici, Colcestriae, Doueriae, Gilfordiae, Southampto∣niae, Tauntoniae, Shaftburiae, Maltoniae, Marleburgi, Bedfordiae, Leicestriae, Glocestriae, Shrewsburiae, Bristoliae, Penrith, Bridgwater, Notingamiae, Granthamiae, Hull, Huntingdoniae, Cantabrigiae, & oppida Perith & Bar∣••ici, Sancti Germani in Cornubi••, & Insulam Vectam, habenda & accipi∣enda pro sedibus Episcoporum Suffraganeorum, in hoc Regno & in Wallia constituendis, & harum sedium Episcopi appellabuntur, huius Regni Sug∣fraganei.

Porrò de eorundem consecratione•• sic sancitur: Semper prouisum sit, quòd Episcopus qui Suffraganeum Regiae celsitudini nominat, vel ipse saltem qui nominatur Suffraganeus, duos Episcopos aut Suffraga∣neos, qui vnà cum Archiepiscopo eundem consecrabunt, congregari cu∣rabit.

PHIL.

n Quamuis Henricus, tanquam caput Ecclesiae, voluit vt quâ∣dam ordinatione consecrarentur, non tamen est certum, neque admodum probabile, quòd Episcopali consecratione eos ordinari voluerit.

ORTH.

Voluisse Henricum, vt Episcopali formâ consecraren∣tur Suffraganei, Registra satis amplum perhibent testimonium.

PHIL.

o Certè Sanderus de Henrico dic••••, quòd nouam formam or∣dinandi Episcopos praescripserit; quod de suis Suffraganeis nouiter institu∣tis plusquam probabile videtur.

ORTH.

Verba subijciam: p Sancierunt, vt cùm Episcopi & Pres∣byteri Anglicani ritu ferè Catholico (exceptà Romani Pontificis obedien∣tiâ quam omnes obnegabant) ad illud vsque tempus ordinati fuissent, in po∣sterum aliâ omninò formâ, ab ipsis praescriptâ, ordinationes fierent, authori∣tate à puero Rege ad id acceptà. Sanderus non hîc dicit nouam for∣mam ab Henrico praescriptam, sed ab Eduardo; de Henrico autem potiùs contrarium asserit. Hae igitur Champnaei coniecturae suâ tenuitate euanescunt.

PHIL.

q Incertum valdè est, vtrùm Iohannes Hodgskinsonus conse∣crationem Episcopalem vnquam obtinuerit.

ORTH.

Immò obtinuisse est certissimum. Id enim publica Ecclesiae Anglicanae testantur monumenta.

Iohannes r Hodgskins cons. Suffr. Bedford. 9. Decemb. 29. H. 8. à

• Iohan. Lond.
• Iohan. Roff.
• Rob. Asaph.

PHIL.

s Constat Suffraganeum istum, siue verè fuerit ipse consecra∣tus siue non, Parkerum non consecrâsse, quia benedictionem consecratoriam in cum non effûdit.

ORTH.

Immò verò effudit, vt paulò antè de Barloo dixi, & ex ipsis Registris t ostendi.

PHIL.

Statutum à te prolatum Archiepiscopi meminit, qui tamen in hac consecratione nusquam comparet.

ORTH.

Institutiones iuris Canonici, Romae ex Pontificis mandato recognitae docent, licere Archiepiscopo alicui u Coepisco∣porum vices suas demandare: quod vobis necessariò est tuendum. Alioqui enim Praesulum vestrorum maximè insignium, nempe Bonneri, Heathi, Thurlbei eliditur prorsus & eneruatur consecra∣cratio. Horum enim neminem Cranmerus proprijs sacrauit ma∣nibus, sed x aliorum (quibus hanc mandauit prouinciam) hac in re vsus est opera. Praeterea illustrissimi, qui regnante Maria creati

sunt, Episcopi ab hoc eodem Iohanne Bedfordiensi originem re∣petunt. Nam Thomas Thurlbeius (qui inter caeteros y Cardi∣nali Polo manus imposuit) à Iohanne z Bedfordiensi consecratus est.

Hactenus de his, qui viuente Henrico ordinati. Ad reliquos ac∣cedo, Scoraeum & Couerdallium, qui, Regnante Eduardo, vno eo∣dém que die consecrationem adepti sunt, vt superiùs ostendimus. Hi quoque viri erant clarissimi. Couerdallius cum Tindallo in vertendis Biblijs communem nauabat operam, tantáque laude ac famâ floruit, vt eàdem accensus Rex a Daniae, apud Reginam Ma∣riam vehementer instaret, vt eundem sibi in Daniam mitteret: quod & fecit Maria, Regi hac in re gratificata. Scoraeus verò quàm insigni doctrinâ ac limato Iudicio fuerit, indè patet, quòd cùm quorundam ex Protestantibus, qui cum Episcopis pontificijs in disputationum arena & puluere congrederentur, delectus esset ha∣bendus, ille in prima acie est constitutus; post quem steterunt El∣merus, Iuellus, & alij, quibuscum Episcopi certare non aude∣bant.

PHIL.

b Champnaeus vtriusque consecrationem fortiter me∣herculè & neruosè his verbis expugnauit: Dicit Masonus istos du∣os consecratos fuisse tricesimo Augusti, anno 1551▪ quinque nimirum men∣sibus ante nouam consecrandi formam stabilitam. Stabilita enim suit no∣ua haec ordinandi forma in Comitijs generalibus, celebratis in sine quinti, & initio Sexti anni Eduardi Regis, vt constat. Comitia verò illa quinti & Sexti anni Eduardi Regis, decimo tertio die Ianuarij, anni 1551. incepe∣••unt; hoc est, quatuor integris mensibus cum dimidio post istorum homi∣num consecrationem. Nam iuxta computum Anglicanum annus non primo Ianuarij, sed vicesimo quinto Martij incipit, vt omnes norunt. Cla∣rum itaque est, cos noua hâc consecrandi formâ ordinatos non fuisse, quippe quae adhuc, cùm illi ordinati dicuntur, excogitata, vel saltem stabilita non fuit. Neque tamen minùs clarè constat, eos antiquo ritu non fuisse inaugu∣ratos. Fatetur enim Masonus ritum istum penitùs abrogatum fuisse, in Comitijs habitis in sine tertij & initio quarti anni Eduard•• Regis: vndè tandem ineuitabiliter concluditur, istos duos Parkeri consecratores nun∣quam consecratos fuisse.

ORTH.

Respondeo, eos secundùm nouum ordinale fuisse in∣auguratos. Neque obstat quod de eodem posteà stabilito addu∣cis. Nam, Regnante Eduardo, in duobus Parliamentis, sed diuer∣sâ ratione fuit stabilitum. Anno tertio & quarto c sanctitum est, vt ea ordinandi formula, quae à sex Praelatis, & sex alijs in lege Dei peritis, à Rege nonunandis, excogitata esset, & sub magno Angliae sigillo ante pri∣mum diem Aprilis proximè subsequentis in publicum emanaret, vigore huius Statut•• licitè vsurpari posset, nec alia praeterea vlla. Deindè anno quinto & sexto haec formula, à praelatis & theologis iam diu con∣cinnata & absoluta, authoritate Parliamenti denuo est d confirma∣ta. Ita duplicem nacta est confirmationem; primam Hypotheti∣cam▪

cùm nondum esset nata; alteram Categoricam, cùm iam lu∣cem conspexisset. Quamuis igitur cùm sacrarentur Scoraeus & Couerdallius, nouum ordinale nondum erat confirmatum catego∣ricè, confirmatum tamen fuit Hypotheticè, sub certis scilicet con∣ditionibus.

PHIL.

Quomodo constat illam formulam ante Aprilem pro∣ximè subsequentem emanâsse in publicum?

ORTH.

Ex e Archiuis, his verbis, Reuerendissimus habuit verba ad populum, & plebem hortando, & excitando omnem caetum prasentem ad supplicationes fundendas altissimo, iuxta contextum & ordinem pr••scrip∣tum in libro ordinario emanat. sub dat. Mensis Martij, anno Dom. 1549. pro cuius libri serie & tenore s••pè dictus electus fuit ritè & rectè consecra∣tus, & Episcopalibus insignijs imdutus, praemisso tamen, & publicè exposi∣to primitùs per Reuerendum Patrem London▪ antistitem, in modum conci∣onis, epistolae Pauli ad Titum primo capite. Ita horum consecratio, quam Champnaeus tenebris obducere & obscurare voluit, ad pri∣stinum splendorem est restituta.

PHIL.

Fac verè fuisse sacratos, verósque earum, quas occupâ∣runt, sedium fuisse Episcopos; at imperante Mariâ, suos greges de∣seruerunt, ac proinde seipsos omni iure & titulo exuerunt. Quam∣obrem, cùm ipsi dignitatem Episcopalem iam amiserant, alijs hunc honorem impendere non poterant.

ORTH.

Quid tandem est, mi Philodoxe, cuius beneficio Epis∣copi Episcopos consecrant?

PHIL.

f Character Episcopalis.

ORTH.

Hunc esse indelebilem superiùs docuisti. Hoc igitur manente, manet consecrandi potestas. Quocirca licèt Episcopatus suos, Regnante Mariâ, reliquissent, consecrandi tamen potestatem amittere non poterant. Praeterea, si Episcopus, ardente persecutio∣nis flammâ, loco cedens, desinat esse huius loci Episcopus; si prio∣ris amittat ius tituli, clarissimus Athanasius desijt esse Alexandriae Episcopus, & ius tituli amisit. Etenim se loco cessisse fatetur ipse, sic dicens: g Furtim me populis subduxi, memor verbi Saluatoris nostri, Si vos persecuti fuerint in vna ciuitate, fugite in aliam. Quamuis enim, gliscente & obtinente factione Arianâ, Concilium h Tyrium in∣dictâ causâ eundem condemnauit, & Episcopatu Alexandrino ab∣dicauit, quamuis Concilium Antiochenum, praesente i Imperatore Constantio, decreuit, vt i Gregorius Ecclesiae Alexandrinae anti∣stes constitueretur, Concilium tamen k Sardicense Athanasium eiusdem ciuitatis Episcopum, vnáque Marcellum Ancyrae Gala∣tiae, & Asclepam Gazae comministrantes Christo, innoxios & pu∣ros esse decreuit, eos autem qui in eorum Ecclesias, luporum instar, in∣gressi sunt, id est, Gregorium in Alexandria, Basilium in Ancyra, Quintia∣num Gazae, nec Episcopos nominandos▪ nec Christianos, nec quamlibet om∣nino cum eis habendam esse communionem, neque eorum habendas literas, neque scribendum eis. Ita celeberrimum hoc Concilium Ecclesias

Catholicis Episcopis vel tum adiudicauit, quum ipsi exularent, & Ariani eorū Cathedras occuparent. Qua de causa Gregorium & eius similes l deposuerunt, Athanasium & reliquos, Christi causâ exulantes, suis Ecclesijs, non sine honore, restituerunt. Quod ip∣sum, in sacro hoc conuentu sancitum, Ecclesiae Alexandrinae per epistolam Synodalem his verbis significârunt: m Gregorium illegi∣timè ab haereticis Episcopum constitutum, & in vestram ciuitatem ab illis deductum, ab vniuersa sancta Synodo, ab Episcopatu (tametsi nun∣quam verè Episcopus fuerat) depositum esse, vestram vnanimitatem scire voluimus. Valete igitur, & recipite vestrum Episcopum Atha∣nasium. Idem penitùs de Marcello Ancyrae, Asclepâ Gazae, Pau∣lo Constantinopolitano, ali••sque est iudicandum, qui ob fidem Catholicum, perinde ac Athanasius, persecutionem perpessi sunt. Quamobrem, si Concilio Sardicensi consentire vultis, agnoscen∣dum est eos vniuersos, qui Regnante Eduardo, Episcopatus legiti∣mè possidebant, & Marianâ ingruente tempestate, ab vna ciuitate, in aliam fugere coacti sunt, veros permansisse Episcopos, & pristi∣nos titulos suo iure retinuisse. Q••ocirca vt Athanasio, reliquisque Orthodoxis ab exilio redeuntibus, & sacros ordines conferre, & reliqua omnia ad munus Episcopale spectantia obire licuit, ita eo∣dem plan•• modo B••••loo, Cou••rdallio, & reliquis, tum consecrare, tum reliqua omnia Episcopalia praestare fas erat.

PHIL.

Non est par ratio. Quis enim aequo animo ferat, vt nos Arianis, vos ipsos autem Catholicis, & Orthodoxis assimuletis?

ORTH.

Quamuis vos Ariani non estis, in hoc tamen Ariano∣rum quàm simillimi. Nam vt Athanasij ob veram fidem eiecti se∣dem inuaserat Arianus, ita nostrorum hominum, ob veram Religi∣onem exulantium, Cathedras vestri inuolarunt antistites, non pau∣cis in rebus à vera Religione deuiantes, & coelesti doctrinae huma∣na commenta assuentes.

PHIL.

Quamuis toto te coelo errare videam, mihi tamen ab institutà quaestione diuagari non placet; suo igitur loco haec ven∣tilanda relinquam. Interim non esse parem rationem indè probo, quia Athanasius & reliqui, quos memoras, à Concilio, eóque cele∣berrimo reuocati & restituti fuerunt; vestri non à Concilio, sed à Principe duntaxât Laicali.

ORTH.

Athanasius saepiùs suae Cathedrae restitutus erat, ali∣quando operâ Concilij, aliquando tamen sine Concilio. Cùm à Concilio Tyrio depositus esset, Constantinus Magnus Imperator eiusdem Concilij Patres n accersiuit, vt rerum ab illis gestarum ra∣tionem redderent. Paulò post, cùm Eusebius, Theognis, aliique, Athanasij capitales hostes, apud Imperatorem eum detulissent, di∣centes, Minatum esse se, o vetiturum quò minùs frumentum (vt solet) A∣lexandriâ Constantinopolim vsque adueheretur, istáque Adamantium, An∣nubionem, A••bathionem, & Petrum Episcopos ab ipso Athanasio audiuisse, Imperator cum in exilium eijciebat, Galliámque incolere iubebat. Indè

tamen, post obitum Constantini Patris, literis Constantini filij A∣lexandriam est reuocatus, vt hisce verbis ipse testatur: p C••r•••• qui∣dem beatus Constantinus minor, memor scriptorum patris sui, dum me pa∣triae restitueret, in haec verba Epistolam misit. Et statim Imperatoris ad populum Ecclesiae Alexandrinae epistolam subiungit; de qua sic Baronius: q Constantinus Augustus Athanasium, quem, viuente pa∣tre exceperat Treueris, Regio diplomate (datis ad Alexandrinos literis) in suam Ecclesiam summo cum honore restituit. Ita constat Athanasium, quamuis à Concilio depositum, & ab Imperatore in exilium rele∣gatum, non tamen à Concilio, sed à solo Principe restitutum.

PHIL.

Patres Concilij Antiocheni complures eundem graui∣ter accusabant, quòd priùs Ecclesiae Alexandrinae administrationem occu∣pârat▪ quàm potestas esset ei à Concilio permissa, idque contra Canonem, qui ita se habuit: Si quis à proprio Episcopo depositus, vel Presbyter, vel Dia∣conus, aut etiamsi à Synodo quilibet Episcopus fuerit exauthora▪ us, molesti∣am Imperialibus auribus inferre non praesumat, sed ad maiorem Syno••um se conue••tat. Quocirca, cùm Athanasius à Concilio exauthoratus esset, nec adhuc à maiori, nec ab vllo omninò Concilio, sed solis literis Imperialibus esset restitutus, ideo eundem detruserunt, ali∣úmque in eius locum surrogârunt.

ORTH.

Primò, certum est, hoc Antiochenum Concilium, sub Iulio primo anno 341. aut circiter habitum, non pauc••s habuisse r A∣rianos, qui haeresin suam mirificè tegebant. Quamuis autem huic de∣creto contra Athanasium ^s Episcopi Catholici maioris numeri votosuo contradicerent, tamen Constantij Imperatoris nutu, fauore, & voluntate illud sartum tectúmque habitum est, quod Eusebiani, numero pauciores, con∣stitueran••. Secundò, narrat t Socrates hunc ipsum Canonem Io∣hanni Chrysostomo obiectum, quem reiecit & repudiauit, eò quòd ab Arianis, odio Athanasij, factus esset & editus. Tertiò, si cum admittamus, nostrae tamen causae non officit. Nam qui Par∣kero Cantuariensi Archiepiscopo manus imposuerunt, à nullo e∣rant Concilio depositi, ideóque Concilio per quod restituerentur, illis opus non erat. Verùm vt Athanasius, reliquique Orthodoxi, ardente persecutione fugientes, sedatà tempestate sub Iouiano re∣dierunt; qui cùm omnes alios Episcopos, tum eum (nempe Athanasi∣um) ante omnes, qui omnibus virtute antecelleba••, & citra dubitationem vllam pietatis causâ bello vexatus erat, ab exilio reuocauit. Ita reuerendi nostri antistites, pietatis & Religionis causâ in fugam coniecti, Im∣perante Elizabetha reuersi sunt, quae vt omnes pios & doctos, ita Athanasios ante omnes, id est, Episcopos pietate & eruditione in∣signes, domum reuocandos curauit. Sed de Parkeri consecratori∣bus haec dicta sunto.

CAP. XI. De Reuerendo Patre Roberto Horno, olim Episcopo Wintoniensi.

• Hîc perpenditur
  • Doctoris Stapletoni mendacium & calumina. 1
  • Bonneri causa, cuius 3. partes, nam
    • Hornus Bonnerum
      • citat, eidémque primatus iuramentum proponit.
      • Recusantem in banchum Regium defert. 2
    • Bonnerus Consiliarios sibi assignari postulat. 3
    • Consiliarij excipi••nt contra indi∣ctamentum.
      • Primò, quia Bonnerus non vo∣catur Episcopus, nec Clericus. 4
      • Secundò, quia relatum est in Ar∣chiua, sine mandato Episcopi. 5
      • Tertiò, quia Hornus non erat Episcopus. 6
  • Statutum Parliamentarium octauo Elizabethae editum. 7

PHIL.

PArkerus illustrissimi Poli iam demortui se∣dem occupauit: at plerique vestrûm, nostris viuentibus & videntibus, suffecti sunt.

ORTH.

Viuentibus quidem, sed legiti∣mè depositis, vt a supra ostendimus. Nostros igitur in sedes vacantes ritè electos, confir∣matos & consecratos, vt b manifestum feci, veros fuisse Episcopos necesse est.

PHIL.

Hoc ego insolubili refellam argumento. Prodeat igi∣tur, exempli gratia, Robertus Hornus, quem olim Stapletonus no∣ster sic est allocutus: c Reuera nōes Dominus Episcopus Wintoniensis, ne∣que cuiusuis alterius loci, sed tantùm Magister Robertus Hornus. Nónne omnibus notum est, quòd neque tu, neque collegae tui ordinati fuistis; non dicam iuxta Ecclesiae praescriptum, sed neque iuxta Regni leges atque Sta∣tuta? Quo ergo iure nomen & titulum Domini Episcopi Wintoniensis tibi vendicare possis? Nullam omninò à Metropolitano consecratio∣nem

habes, ipse miser Episcopus non existens.

ORTH.

Quàm luculentum sit hoc Stapletoni mendacium, ca∣pite proximo ostendam, vbi Horni consecrationem, Metropolita∣ni sui manibus factam, ex Registris adducere non grauabor. Quod autem de Ecclesiae praescripto, & Regni legibus obgannit, ex iam dictis est perspicuum quàm sit inane, & friuolum.

PHIL.

Non potes Robertum Hornum ab ictibus laethali∣bus protegere. Hunc enim ipsorum Iudicum Protestantium, Reg∣nante Elizabethâ, atrociter olim percussit sententia. O quantum Episcopis tum vestris, & quàm mortiferum impactum est telum! Haeret adhuc lateri lethalis arundo. Sed age; rem totam ex d Champ∣naeo nostro, qui hanc causam ex clarissimi viri Domini Iacobi Dy∣eri relationibus nobis explicuit, quo gesta est ordine fusiùs prose∣quamur.

ORTH.

Champnaeus in editione Anglicana visus est mihi co∣piosiùs, & longè pluribus adhibitis circumstantijs, hanc historiam explicâsse, quàm in Latina. Ex illa igitur, causam propone.

PHIL.

e Bonnerus Episcopus, quum in carcere, vulgò, The Mat∣shalsea, detineretur, coram Magistro Horno Episcopo Wintoniensi (sic enim appellabant) in domo Wintoniensi iuxta carcerem (The Clinck) tunc commorante, se sistere iubebatur. Cui Hornus Regij primatus iura∣mentum proposuit. Quod cum Bonnerus Episcopus suscipere recusâsset, haec recusatio in Banchum Regium est delata, ac proinde indictamentum (seu libellus accusatorius, vulgò, An Inditement) iuxta Statutum in cundem est adornatum.

ORTH.

Haec non malè à Champneo recitantur. Pauca tamen, vt res tota sit lucidior, ex actis Parliamentarijs obseruari oportet. Tenendum igitur anno f Elizabethae primo Regij primatus iura∣mentum, ex omnium totius Angliae ordinum consensu, sancitum fuisse. Secundò, intelligendum anno Elizabethae g quinto singu∣lis huius Regni Archiepiscopis, & Episcopis, hoc ipsum iuramen∣tum quibusuis spiritualibus, vel ecclesiasticis personis intra dioece∣ses suas commorantibus, ministrandi factam esse facultatem. Ter∣tiò, ex eodem ordinum decreto, quaeuis huius iuramenti recusatio in Banchum Regium, intra tempus constitutum, erat deferenda▪ Quartò, eiusdem Parliamenti authoritate sancitum est, vt, post de∣lata delinquentium nomina, illius Comitatus, in quo Banchus Re∣gius pro tempore existente situs esset, Vicecomes, duodecim vi∣ros Iuratores ex eodem Comitatu conuenire curaret, ad inquiren∣dum de ea recusatione. Quintò, Iuratoribus priori indictamento, vel aliâ quâcunque perspicuâ ratione nixis, reum postulare licuit, perinde ac in alijs flagitijs, quae contra Regiae Maiestatis pacem perpetrantur. Ex his diligenter perpensis constare potest, haec quae retulisti vniuersa in Bonnerum ex legum praescripto fuisse fa∣cta. Quin perge.

PHIL.

h Bonnerus, in iudicium vocatus coram Regij Banchi Iudici∣bus,

comparuit, lectóque indictamento factum non negauit, sed Consiliarios sibi assignari postulauit. Catlinus igitur Primarius tunc Angliae Iustitia∣rius, v••lo ••ius satisfecit, eidémque Ploydonum, Wrayum, & Louestaum, qui causae patrociarium in se susciperent, nominauit.

ORTH.

Tres isti causidici, ob legum peritiam ac ingenij acu∣men, longè erant celebertimi, & apud nostrates ingentèm sibi glo∣riam comparârant. Vides igitur quanta cum aequitato & candore peracta sint omnia. Sed quid tandem illi?

PHIL.

i Illi causam suscipientes contra libellum accusatorium excipi∣ant. Premo, quia reus. Edmundi Bonneri nomine est postulatus, non ad∣iecto Episcopi titulo; quum tamen illo ipso tempore legitimus esset Londini Episcopus, ac proinde libellum non sufficere contendunt.

ORTH.

Hîc Champnaeus dolo malo agit, & quod causae suae neruos incidit, per fraudem transilit. Nam in indictamento vel li∣bello accusatorio Bonnerus non solùm appellatur Edmundus Bonnerus, sed, cum adiectione, legum Doctor, & in sacris ordinibus constitutus. Deindè haec ipsa exceptio à Iudicibus est reiecta, vt ipse Dyerus eodem in loco testatur. Champnaeus tamen exceptionis meminit, sed reiectionem (O frontem hominis!) summâ fraude re∣ticuit. Qua in re, vt fidem meam liberem, verba Dyeri ipsissima pla∣cet adducere. Sic igitur ille. Iades euesque de London fuit certifie in bancho Regis, per Doctor Horne Leuesque de Winton, pur vn recusancie del nouel ferement appoint as persons Ecclesiasticals, per le Statute de printo Re∣ginae nunc, c. 1^o. à luy offer minister in Southwarckin hospitio Winton. ibi∣dem, & son addition fuit legum Doctor, & in sacris ordinibus constitutus, & non Clericus nec Episcopus, & ideo le certificate fuit chalenge, sed non allocatur. Hactenus Dyerus; vbi obseruanda haec vox, causidicis nostris familiaris, non allocatur: id est, non approbatur obiectio, sed vt inanis à Iudicibus repellitur. Haec exceptio à Champnaeo in editione Latina prorsus omittitur. Vidit credo eiusdem imbecil∣litatem, & supprimere voluit. Vidit insuper priorem reticentiam suam astutam & fraudulentam defendi non posse, ac proinde, sti∣mulante conscientiâ, aeternâ nocte sepeliuit.

Verùm non sic desistunt Causidici, versatili ingenio homines, sed ictus ingeminant, & secundam obtendunt exceptionem, à re∣latione in Archiua, sine mandato Episcopi; quae tamen illicò à Iu∣dicibus est repudiata, vt constat ex verbis Dyeri proximè sequen∣tibus, & anxu le certificate fuit entred de record, quae il fuit en court tali die & anno per A. B. Cancellarium, dicti Episcopi Winton. & non dicit per mandatum Episcopi, & exception à ceo prisepur cest cause, sed non allocatur quia le record de ceo per curiam nest de ne essitie, &c. Huius exceptio∣nis, quae suà vanitate diffluit, nullam prorsus mentionem vspiam facit Champnaeus, sed pergit ad vltimam, quae illi est secunda; quam à te iam expectamus.

PHIL.

k Exciptunt secundò, quòd iuramentum eidem per Robertum Hornum Episcopum Wintoniensem oblatum diceretur, qui tamen nullâ lege

erat Episcopus, ac proinde iuramentum proponendi authoritate non erat instructus. Haec primò ad tribunal ab Episcopis, Consiliarijs, ac deinde ab omnibus Iudicibus in hospitio, vulgò Seriants Inne, in camera Domini Catlini, Iudicis, & summi Angliae Iusticiarij, sunt ventilata; vbi, causâ diu multúmque agitatâ, haec demum omnium Iudicum fuit sententia, teste Dyero scilicet, vt Bonneri Episcopi actio vel placitum (nempe quòd non es∣set indè culpabilis, quia Hornus tempore oblationis Sacramenti non erat Episcopus) reciperetur, & Iuratoribus examinanda & exploranda propo∣neretur.

ORTH.

Hîc quoque falsi infimulandus est Champnaeus: quia haec non dicta sunt categoricè, sed solùm hypotheticè: quemad∣modum ipsa Dyeri verba satis testantur; Et fuit mult debate inter omnes Iustice: in Camera Domini Catline, si Boner poit doner eneuidence sur teste issue, scilicet, quòd ipse non est inde culpabilis, que le dei euesque de Wint. non fuit Episcopus tempore oblationis sacramenti, & resolue per om∣nes que si le veritie & matter s••it tiel in fait, il à ceo serra bien receiue sur cel issue, & le iurie ceo triera. Porrò, quid si haec exceptio in curiam reciperetur? Quid si Iuratoribus examinanda proponeretur? An hinc sequitur, vel curiam vel Iuratores statuisse, aut sensisse Hor∣num reuera non fuisse Episcopum? Hanc tamen omnium Iudicum fuisse opinionem, l demonstrator vester audacter affirmat.

PHIL.

Quis huius rei fuerit exitus inde apparet, quòd nec in Iudicio condemnatus, nec vnquam posteà sit vexatus, quamuis istiusmodi esset ho∣mo, quem Protestantes prae reliquis serire voluerunt.

ORTH.

Ita ferè se habent Champnaei argumenta. Magnum quiddam primâ fronte prae se ferunt, sed mox in fumum abeunt. Mulier formosa supernè, desinit in piscem. Probandum illi fuit Hor∣num, ex Protestantium Iudicum sententia, Episcopum non fuisse; huius rei gratia Dyeri relationes in medium protulit. Sed Dyerus (cuius nititur testimonio) pendente adhuc lite, ante vllam omninò latam sententiam, filum relationis abrumpit. Nullus apud Dyerum Iudicij huius exitus, sententia nulla. m Champnaeus igitur leues & exiles, vt solet, sectatur coniecturas. In Iudicio (inquit) non erat con∣demnatus. Esto; quid tum posteà? Ergóne erat absolutus? Ergó∣ne eiusdem contra Hornū exceptio est approbata? Non sequitur.

PHIL.

Nullam Bonnero posteà hac de causâ creârunt mole∣stiam: ergo Bonnerus videtur causâ superior.

ORTH.

Neque hoc sequitur. Eousque progressi sunt, quò per Statutum licuit, teste Dyero his verbis: Item il fuit ••ndict. sur cest certificat in Comitatu Middlesex, scilicet, per le common iurie de enquire in Banc regis pro Comitatu Middlesex, accord al Statute de anno 5. Regi∣nae nunc, & plede non culpable a ceo: & fuit tenut que le trial ne serra per homines de Comitatu Middlesex, sed per homines de Comitatu Surrey, de vicanet de Southwarck, eo que no mention est fait en le Statute de le trial, mes de indictment tantum que est garanted per le Statute in illo Comitatu, in quo Banc Regius sedet.

PHIL.

Cur Iudices sententiam suam distulerunt? Huius rei quae potuit esse causa, nisi quòd Horni partes essent duriores, Bon∣neri autem faciles & expeditae? In vestrorum igitur gratiam, ne eorum dedecus & opprobrium in vulgus emanaret, dilata videtur.

ORTH.

In causis agendis mille intercedere solent morae & procrastinationes. Huius autem dilatae sententiae multae rationes probabiles reddi possunt. Primò, qui Bonneri patrocinium susce∣perunt, licèt Hornum non fuisse Episcopum obtenderent, huius tamen dicti (quantum ex Dyero colligi potest) nullam penitùs ra∣tionem reddiderunt. Videtur igitur tempus satis amplum illis à Iudicibus esse concessum, vt, si quid haberent quo hoc astruerent, in medium proferrent; sic enim obtritis calumnijs, Episcoporum dignitas magis splendesceret. Deinde Iuratores alij ex Comitatu Surrey ante latam sententiam erant euocandi, quorum conscientijs summum examen, vulgò, The triall, permitteretur.

Denique hâc lite pendente, quae anno Elizabethae septimo est inchoata, eiusdem Reginae anno octauo celebratum est Parliamen∣tum, in quo Regni Ordines vniuersas lites pendentes, ob detrecta∣tum primatus Regij iuramentum, à quolibet Episcopo cuilibet in∣tentatas, decreto suo dirimunt ac dissoluunt. Ita Bonnerus euasit, omnique molestiâ est liberatus.

PHIL.

Rectè mones. Nam (vt habet demonstrationum Pro∣testanticarum n author) decreto publico, seu Statuto, Bonnerum Episco∣pum, & alios omnes, in simili causa constitutos, ab omni poena vel mulcta, illis ob recusationem iuramenti, à talibus praetensis Episcopis oblati, irro∣ganda, simpliciter absoluunt, idque non alia de causa, nisi quòd omnibus rectè sentientibus manifestum esset, illos non fuisse veros Episcopos.

ORTH.

Profectò nihil ineptiùs dici potuit. Si enim hanc tam bellam sequamur interpretationem, sibi ipsis viri prudentissimi manifestò contradicent. Eodem enim in capite Senatus ille am∣plissimus, Episcoporum, qui sub Elizabetha creati sunt (ex quo nu∣mero fuit Robertus Hornus) electiones, confirmationes, & conse∣crationes accuratè, iuxta legum normam & amussim peractas, esse pronunciat, ipsósque, ac insuper omnes in posterum similiter ordi∣nandos, veros esse Episcopos, atque pro talibus habendos esse, summâ authoritate sancit, maledicósque calumniatores, qui eorum consecrationes sugillabant, acriter reprehendit.

PHIL.

Nihilominùs tamen (vt rectè o Champnaeus) omnes eius∣modi actiones, qualis fuit oblatio iuramēti facta per Hornum Bonnero, an∣te illum diem, nempe ante editum decretum exercit is, adeo speciatim de∣clarauit irrita•• & nullius valoris, vt ad iustitiam & aequitatem causae Bonneri respexisse nemini dubium esse possit. Et alibi haec sunt verba Champnaei; (Bonnerus) declaratur innocens à Parliamento.

ORTH.

Ain'tu? An Senatus respexit ad iustitiam, & aequita∣tem causae Bonneri? An ipse innocens declaratur à Parlamento? Vnde haec hausit Champnaeus?

PHIL.

p Praestat verba ipsa legis describere. Nihilominùs statu∣tum sit, quòd nemo quicquam molestiae in persona sua, terris, vel bonis in po∣sterum patiatur, ex nulla delatione seu accusatione, per quemuis Archie∣piscopum vel Episcopum hactenus ••acta, de non recepto iuramento authori∣tate Parliamenti stabilito; & quòd quaeuis eiusdem iuramenti, per quem∣cunque Archiepiscopum vel Episcopum oblatio hactenus facta, ex vi••el virtute cuiusuis decreti in prima huius Parliamenti sessione stabiliti, & quaeuis etiam taliter oblati iuramēti reiectio inanis erit, & nullius valoris.

ORTH.

Hîc tamen de Bonneri innocentia, vel causae iustitia aut aequitate altum silentium.

PHIL.

q Ista sunt verba legis, quae actionem Horni (quâ B••••••ero i••∣ramentum obtulit praestandum) irritam, seu minimè legalem declarauit, & consequenter eum non fuisse Episcopum ostendit. In c••teris enim omni∣bus legalem fuisse praefatam iuramenti oblationem ex lege ipsa liquid•• con∣stat.

ORTH.

Hornum, & reliquos vniuersos ante hoc tempus sub Elizabetha euectos, legitimos fuisse Episcopos ex actis statutisque Regni & Archiuis, in hoc ipso ordinum conuentu, est declaratum, idque r vnanimi omnium consensu. Ergo oblatio iuramenti, vt caete∣ris in rebus, te fatente, ita hac quoque ex parte, id est, ratione offe∣rentis qui erat Episcopus, erat legitima. Hoc verba ipsius legis cla∣rissimè loquuntur.

PHIL.

Nónne lex ipsa ostendit oblationem iuramenti fuisse irritam, seu minimè legalem?

ORTH.

Declarat fore irritam, sed non fuisse minimè legalem. Haec sunt somnia vestra, non verba legis.

PHIL.

Ecquid erat vt redderetur inanis, ••si modò fuisset le∣galis?

ORTH.

Haec exinanitio non arguit Bonneri innocentiam, nec vllam Horni in iuramento proponendo culpam, defectum, aut le∣gis violationem, sed insignem duntaxat splendidissimi illius con∣uentus gratiam & indulgentiam. Nam augustus ille consessus pri∣mò labes Episcopis nostris, per calumniam aspersas, penitùs eluere dignatus est; deindè Bonnero & similibus, qui propter oblatum iuramentum in Episcopos ••am impudenter inuolâssent, clementer, & placidè veniam indulgere. Sperabat enim vsu venturum, vt qui anteà, siue inscitia, siue malitiâ nostrorum inaugurationes arrode∣re non destitissent, iam à toto Parliamento tam insigniter edocti, tandem aliquandò saperent, & circumfulgentem veritatem am∣plecterentur. Sed iam tempus est vt Horni, & aliorum qui depo∣sitis suffecti sunt, consecrationes subijciam.

PHIL.

Id ipsum praestolamur.

CAP. XII. De Episcopis in depositorum loca surrogatis.

• Partes 2
  • Prima, de Eliz. Regina, quanta cum laude omnia gesserit. 1
  • Secunda, de nouis E∣piscopis Prouinciae
    • Cantuariensis
      • quibus successerint. 2
      • à quibus consecrati. 3
    • Eboracensis. 4

ORTH.

QVàm sanctè ac religiosè se gesserit aeternae memoriae Elizabetha, non fingo ad gratiam, sed ad perpetuam rei memoriam verè & in∣genuè refero. Deus opt. Max. virgineum pectus tot literarum gemmis, tot virtutum stellis ac luminibus, vltra sexum, excoluit, & perpoliuit, vt non tam nata, quàm ad impe∣rium facta & ficta esse videatur. Ita enim di∣uino visum est numini, vt ostenderet in sexus imbecillitate quid possit diuina potentia. Hîc se mihi aperit amplissimus dicendi cam∣pus; sed expatiari non libet. Hanc enim mihi ipsi legem imposui vt nihil delibem, nisi quod ad rem ipsam de qua agitur sit accom∣modatum. Sic igitur habe. Vt Iosua professus est, a Ego, & familia mea colemus Iehouam: ita Elizabetha, Ego & Regna mea seruiemus Domino. Vt losias, congregatis ad se Senioribus Iudae & Ierusa∣lem, b cum Domino foedus inijt: ita Elizabetha, conuocatis Regni Or∣dinibus, simile cum Deo suo foedus pepigit. Verùm vt Nehemiae, muros Ierusalem cultúmque Dei restauranti, c Prophetae & d Sa∣cerdotes qui maximo esse debebant adiumento, maximo erant impedimento: ita in primis illis Regni Comitijs Parliamentarijs vsu venit, in quibus Principe, Proceribus, & populo Euangelium ac Dei gloriam promo••entibus, Episcopi Pontificij ruenti Papae, su∣perstitionique Papali succurrere, &, tanquam Atlantes, humeros subijcere. Deus tamen, mis••ricordiarum Pater, tantam largitus est benedictionem, vt veritas victoriam reportaret. Quare vt e Ie∣hoida iureiurando obstrinxit Centuriones, vt Ioasho adhaerescerent; ita Regni O••dines subditos Principi suae iureiurando obstringendos cui ârunt. Et vt f Abiathar, Salomonem deserens vt Adoniam se∣queretur, Pontificatu suo est exutus: ita quoque Praelati Pontificij, primatus Regij iuramentum (quod iustum Reginae titulum, nec quicquam aliud complectebatur) in Papae gratiam suscipere de∣trectantes:

& vt eiecto Abiathari surrogatus est g Sadoc, ita exau∣tho••atis Episcopis Pontificijs, parùm in Principem officiosis, pij Pastores ••uffecti sunt. Quis autem qua in sede, & cui successerit, in hac breui tabella licet conspicere.

In Prouin∣cia

• Cant.
  • Exauthorati: Surrogati.
  • Bonnerus Grindallus. London.
  • Whitus Hornus. Winton.
  • Thirlbeius Coxus. Eli.
  • Watsonus Bullingham. Lincoln.
  • Baynus Bentham. Cou. & Lich.
  • Bournus Barclaius. Bath. & Well.
  • Turber••illus Alleyus. Exon.
  • Patus Sandesius. Wigom.
  • Polus Scamblerus. Petriburg.
  • Goldwellus Dauis. Asaph.
• Ebor.
  • Heathus Youngus. Ebor.
  • Tunstallus Pilkintonus D••nclm.
  • Oglethorpius Bestus. Carliol.
  • Scotus Downam. Cestr.

Si à quibus consecrati sint Episcopis s••ire discupias, in tuam gratiam ipsos antiquitatis thesauros reserare lubet.

Edm. a Grindall-cons. 1559. 21. Decembr. à

• Matth. Cantuar.
• Will. Cicestr.
• Iohan. Hereford.
• Ioh. Bedford.

Robertus b Horn. cons. 1560. 16. Februarij, à

• Matth. Cantuar.
• Tho. Meneu.
• Edm. Londin.
• Tho. Cou. & Lichf.

Rich. c Coxus consecrat. 1559. 21. Decemb. à

• Matth. Cantuar.
• Will. Cicestr.
• Ioh. Hereford.
• Ioh. Bedford.

Nichol. d Bullingham consecr. 1559. 21. Ian. à

• Mat. Cant.
• Edm. Londin.
• Rich. Eliens.
• Ioh. Bedford.

Thom. e Bentham consecr. 1559. 24. Martij, à

• Mat. Cant.
• Nic. Lincoln.
• Ioh. Sarum.

Gilbert. f Barclaius consecr. 1559. 24. Martij, à

• Mat. Cant.
• Nic. Lincoln.
• Ioh. Sarum.

Will. g Alleyus consecr. 1560. 14. Iulij, à

• Matth. Cant.
• Edm. Londin.
• Gilb. Bath. & Well.

Edwin. h Sandesius cons. 1559. 21. Decemb. à

• Matt. Cant.
• Will. Cicest.
• Ioh. Hereford.
• Ioh. Bedford.

Edm. i Scambler consec. 1560. 16. Februar. à

• Matt. Cant.
• Tho. Meneuens.
• Edm. Lond.
• Th. Cou. & Lichf.

Richard. k Dauis consec. 1559. 21. Ianuarij, à

• Matth. Cant.
• Edm. Lond.
• Rich. Eliens.
• Iohan. Bedford.

Hactenus de Prouinciâ Cantuariensi; in alterâ autem Thomas Youngus ex Episcopo Meneuensi factus est Archiepiscopus Ebo∣racensis, cuius consecratio sequitur.

Thomas Youngus consec. 1559. 21. Ianuar. à

• Matth. Cant.
• Edm. Londin.
• Rich. Eliens.
• Ioh. Bedford.

Idem de reliquis huius Prouinciae Episcopis sentiendum, quo∣rum consecrationes non adduxi, quia Archiepiscoporum Ebora∣censium Registra nondum mihi videre contigit.

CAP. XIII. Omnium Episcoporum quarundam sedium maximè Il∣lustrium, qui Regnante Elizabe••hâ sacrati sunt, breuis Synopsis.

• Consecratio Episco∣porum omnium
  • Cantuariensium 1
  • Londinensium 2
  • Wintoniensium 3
  • Elyensium 4
  • ••arisburiensis 5
  • Norwicensium 6
  • Rossensium 7
    • sub Elizabetha flo∣rentium.

VT pium Ecclesiae Anglicanae in antiquis Ca∣nonibus obseruandis studium, & accurata se∣dulitas omnibus elucescat, vniuersos qua∣rundam Ecclesiarum, in Prouincia Cantua∣riensi maximè insignium, Episcopos, qui Regnante Elizabethâ sacrati sunt, placet attexere. In sede Metropoliticâ Cantuari∣ensi tres sub Elizabethâ f••••ruerunt Archie∣piscopi; Matt. Parkerus, Edmond. Grindallus, & Ioh. Whitgistus▪ Parkeri & Grindalli consecrationes superiùs sunt explicatae; Whitgifti autem sic se habuit.

Ioh. a Whitgift. consec. 1557. 21. April. ab

• Edm. Arch. Cant.
• Ioh. Londin.
• Rob. Winton.
• Rich. Cicestr.

Praesules Londinenses, Edm. Grindallus, Edwinus Sandesius, Ioh. Elmerus, Rich. Fletcherus, & Richardus Bancroftus, Grindal∣li & Sandesij consecrationes accepisti; reliquas sic habe.

Ioh. b Elmerus consec. 1576. 24. Martij, ab

• Edm. Cant.
• Edw. Arch. Ebor.
• Ioh. Roff.

Rich. c Fletcherus cons. 1589. 24. Decemb. à

• Ioh. Cant.
• Ioh. Lond.
• Ioh. Roff.
• Ioh. Glou.

Rich. d Bancroft. consecrat. 1597. 8. Maij, à

• Iohan. Cant.
• Ioh. Roff.
• Anton. Meneu.
• Rich. Bangor.
• Anton. Cicest.

Praelati Wintonienses, Rob. Hornus, Ioh. Watsonus, Tho. Coo∣perus, Will. Wickhamus, Will. Dayus, & Thom. Bilsonus. Horni consecratio superiùs est delineata; reliquae sequuntur.

Ioh. e Watsonus consecr. 1580. 15. Sept. ab

• Edm. Cant.
• Ioh. Londin.
• Ioh. Roff.

Thom. f Cooperus consec. 1570. 24. Feb. à

• Matt. Cant.
• Rob. Wint.
• Nich. Wigorn.

Will. g Wickhamus cons. 1584. 6. Decemb. à

• Ioh. Cant.
• Edm. Wigorn.
• Ioh. Exon.
• Marmad. Meneu.

Will. h Dayus consecr. 1595. 25. Ianuar. à

• Ioh. Cant.
• Rich. Lond.
• Ioh. Roff.

Thom. i Bilsonus consecrat. 1596. 13. Iun. à

• Ioh. Cant.
• Rich. Lond.
• Will. Winton.
• Rich. Bangorn.

Antistites Elienses, Rich. Coxus, & Martinus Heatonus. Coxi consecratio praecessit, Heatoni subsequitur.

Martinus k Heatonus cons. 1599. 3. Feb. à

• Ioh. Cant.
• Rich. Lond.
• Will. Cou. & Lichf.
• Anton. Cicestr.

Episcopi Sarisburienses, Ioh. Iuellus, Edm. Gueastus, Ioh. Peir∣sus, Ioh. Gouldwellus, & Henricus Cottonus.

Iohan. l Iuellus consec. 1559. 21. Ianuarij, à

• Matt. Cant.
• Edm. Lond.
• Rich. Eliens.
• Ioh. Bedford.

Edm. m Gueast. consecrat. 1559. 24. Martij, à

• Mat. Cant.
• Nic. Lincoln.
• Ioh. Sarum.

Ioh. n Peirsus consecrat. 1576. 15. April. ab

• Edm. C••nt.
• Edwin. Lond.
• Rob. Winton.

o Io. Gouldwellus cons. 1591. 26. Decemb. à

• Ioh. Cant.
• Ioh. Lond.
• Thom. Winton.
• Rich. B••••stol.
• Ioh. Oxon.

Henr. p Cottonus cons. 1598. 12. Nouemb. à

• Ioh. C••nt.
• Rich. Lond.
• Will. Cou. & Lich.
• Ant. Cicestr.

Pastores Norwicenses, Ioh. Parkhurstus, Edmond. Freakus, Edmond. Scamblerus. Will. Redmanus, & Iohan. Iegonus. De Scamblero antea; nunc de reliquis.

Ioh. q Parkhurstus cons. 1560. 1. Septemb. à

• Mat. Cant.
• Gilb. Bath. & Wel.
• Will. Exon.

Edm. r Preakus consecrat. 1571. 9. Martij, à

• Matt. Cant.
• Rob. Wint.
• Edm. Sarum.

Will. e Redmannus consec. 1594. 12. Ian. à

• Ioh. Cant.
• Rich. Lond.
• Ioh. Roff.
• Will. Lincoln.

Ioh. f Iegonus consecrat. 1602. 20. Feb. à

• Ioh. Cant.
• Rich. Lond.
• Ioh. Roff.
• Anton. Cicest.

Roffensi Ecclesiae praefuerunt Edm. Gueastus, Edm. Freakus, Ioh. Piersus, Ioh. Youngus; ex quibus solius Youngi consecr••tio restat declarand••.

Ioh. g Youngus consecr. 1577. 16. Martij, ab

• Edm. Cant.
• Ioh. Lond.
• Ioh. Sarum.

CAP. XIIII. De Prouinciae Cantuariensis Episcopis, qui consecrati∣onem sub serenissimo Rege lacobo adepti sunt, vbi etiam Prouincia Eboracensis leuiter stringitur.

POrrò, vt eandem Episcopos sacrandi rationem, in Angliâ Regnante serenissimo Domino nostro Iacobo, etiamnum vigere clarè intelligas, en tibi tabellas quas subiunximus.

Ioh. Bridgesius consecr. Episc. Oxon. 1603. 12. Feb. à

• Ioh. Cant.
• Rich. Lond.
• Tob. Durham.
• Ioh. Roff.
• Anthon. Cicest.

Rich. Parreyus consecr. Episc. Asaph. 1604. 30. Decemb. à

• Rich. Cant.
• Rich. Lond.
• Tob. Durham.
• Matt. Eliens.

Thom. Rauis consecrat. Episc. Glouc. 1604. 17. Martij, à

• Rich. Cant.
• Tob. Darham.
• Anth. Cicest.

Will. Barlous cons. Ep. Roff. 1605. 30. Iun. à

• Rich. Cant.
• Rich. Lond.
• Anth. Cicest.
• Thom. Glouc.

Lanc. Andreas consecrat. Episc. Cic. 1605. 3. Nouem. à

• Rich. Cant.
• Rich. Lond.
• Ioh. Noruic.
• Thom. Glouc.
• Will. Roff.

Henr. Parreyus consec. Episc. Glouc. 1607. 12. Iulij, à

• Rich. Cant.
• Thom. Lond.
• Will. Roff.
• Lancel. Cicest.

Iac. Montacutus consec. Epis. Bath. & Well. 1608. 17. April, à

• Rich. Cant.
• Thom. Lond.
• Henr. Sarum.
• Will. Roff.
• Lanc. Cicest.
• Henr. Glouc.

Rich. Neilus cons. Ep. Roff. 1608. 9. Octob. à

• Rich. Cant.
• Thom. Lond.
• Lanc. Cicest.
• Ia. Bath. & Well.

Georg. Abbotus consec. Epis. Cou. & Lichf. 1609. 3. Decemb. à

• Rich. Cant.
• Lanc. Ely.
• Rich. Roff.

Samuel Harshet consecratus est Episc. Cicestrensis eodem die, per eosdem.

Egidius Thomsonus cons. Ep. Glouc. 1611. 9. Iulij, à

• Georg. Cant.
• Ioh. Oxon.
• Lanc. Ely.
• Ia. Bath. & Well.
• Rich. Cou. & Lichf.

Ioh. Buckridge cons. Episc. Roffensis eodem die, per eosdem.

Ioh. Kingus cons. Ep. Lond. 1611. 8. Sept. à

• Georg. Cant.
• Rich. Cou. & Lichf.
• Egidio Glouc.
• Ioh. Roff.

Milesius Smithus cons. Episc. Glouc. 1612. 20. Septemb. à

• Georg. Cant.
• Ioh. Lond.
• Rich. Cou. & Lich.
• Ioh. Roff.

Eadem penitùs consuetudo in Prouinciâ Eboracensi semper obtinuit, cuius rei specimen in duobus viris clarissimis exhibebo. Quorum alter sub Reginâ Elizabethâ, alter sub Rege Iacobo euectus est.

Henricus Robinsonus consecrat. Episcopus Carl. 1598. 23. Iulij, à

• Rich. Lond.
• Ioh. Roff.
• Anth. Cicest.

Will. Iamesius consecrat. Episcop. Dunelm. 1606. 7. Septemb. à

• Tob. Ebor.
• Rich. Lond.
• Will. Roff.
• Lanc. Cicest.

CAP. XV. Reuerendissimi in Deo Patris Georgij, nunc Archiepis. copi Cantuariensis, Linea Episcopalis, seu ordina∣tionis successiuae c••tena aurea, per singulos annulos ostendes quomodo ab Episcopis sub Henrico 8. sa∣cratis (qui aduersarijs nostris sunt Canonici) origi∣nem duxerit.

• De
  • Reuerendissimi nunc Archiepscopi Catena aurea. 1
  • Ein•••••••••• ca∣tenae annu∣lo praeci∣puo, quem
    • Puritani, olim infensissimi, non negabant. 2
    • Papista offuscare volunt famà, vel potiùs fu∣mo qui
      • volitat per Romana Collegia. 3
      • Registrorum radijs discutitur. 4

ECquid satis exemplorum tibi exhibuisse vi∣deor? Veruntamen quia vobis omnibus abundè satisfacere ardenter discupio, Reue∣rendissimi Patris Georgij, nunc Archiepis∣copi Cantuariensis (quem in Clericorum solatium, & Ecclesiae benedictionem, opti∣mi & religiosissimi Regis operâ, euexit Ie∣houa) successiuam ordinationem veluti ca∣tenam quandam auream explicandam duxi. In qua, vestram in gratiam, gradatim, sed ordine tamen retrogrado, vt res ipse postu∣lat, ad Episcopos Anglicanos sub Henrico octauo constitutos, qui vobis sunt Canonici, per singulos huius catenae annulos ascendam. Tumihi similem Pauli quinti successionem ostende, & gratiae tibi agentur maximae.

• Georgius nunc Archiep••scopus Cantuarlen••••••, sacratus fuit 3. Decemb. 1609 à
  • ••. Richardo Rancro••••o, qui sacratus est 8. Maij, 1597. à
    • ••. Ioh. Whiegisco, qui 21. April, 1557. a••
      • 3. Edm. Grindallo, qui 21. Decemb. 1559. à
        • 4. Mac. Par••••••••, qui ••7. Decemb. 1559. à
          • 5. Will. Barlow,
          • 6. Ioh. Hodg••kins,
            • qui sacrati su••t tempore H. 8.
          • 7. Mil. Couerdal. qui 30. Aug. 1551. à
            • 8. Thom. Cranmero; qui tempore H. 8.
            • Ioh Hodg••kins. vid. 6.
            • 9. Nic. Ridley, qui 5. Sept. 1547. ab
              • 10. Hen. Lincol. qui sub H. 8.
              • Ioh. Bedford. vid 6.
              • 11. Thom. Sidon. quisub H. 8.
          • 12. Ioh. Scor••••. qui consecratus fuit cum Couerdalio, vid. 7.
        • 13. Io Hu••ley, qui 26. Maij 1553. à
          • Tho. Cranmero, vide ••. 14. Sidon.
          • 15. Ioh. Talero, qui 16. ••ulij, 1552. à
            • Tho. Cranmero, vid. 8.
            • Ioh. Scoraeo, vid. 12.
            • Nic. Ridl••o, vid. 9.
        • Will. Barlow. vide 5.
        • Iohanne Bedfordiensi, vide 6.
      • 16. Ioh Elmer, qui▪ 24 Mart. 1577. à
        • Edm. Grindallo, vide 3.
        • 17. Edw. Sandesio, qui sacratus ••uit cum Grindallo, vide 3.
        • 18. Ioh. Pie••s. qui ••5. April. 1576. ab
          • Edm. Grindal. vide 3.
          • Edw. Sands, vid. 17.
          • 19. Ro. Homo, qui 16. Feb. 15••0 à
            • Mat. Pa••••ero, vide 4.
            • Edm. Grindal. vide 3.
            • 20. Th. Yongo, qui 2••. Ian. 1559. à
              • Mat. Parkero, vide 4.
              • Ed. Grindal, vide 3.
              • Ioh. Hodg, ••ins, vide ••.
              • 21. Rich. Cox. qui vna cum Grindallo, vid. 3.
          • 23. T. Ben∣tham, qui 24. Mar. 1559. à
            • Mat. Parkero, vide 4. ••
            • 23. N. Bulling à, qui 2••. Ian. 1559. à
              • M. Pa••k. vid. 4.
              • Ed. Grind. vid. 3.
              • Ric. Cox, vid. 〈◊〉〈◊〉.
              • Ioh. Hodgs. vid. 6
            • 14. Ioh. Iuello, qui cum N. B••llinghamo, vide 23.
      • Rob. Horno. vide 19.
      • 25. ••ich. Curteis, qui 21. Maij. 1570▪ à
        • M. Parker, vide 4.
        • Rob. Horno, vide 19.
        • 26. Edm. Gueast. qui vna cum Nic. Bullingham, vide 23.
    • 27. Iohanne Youngo, qui 16. Martij▪ 1577. ab
      • Ed. Grindal, vide 3.
      • Ioh. 〈◊〉〈◊〉, vide 16▪
      • Ioh. Iuello, vide 24.
    • 28. Ant. Ruddo, qui 9. Iunij, 1594. à
      • Iohanne Whitgifto, vide 2.
      • Iohanne Youngo, vide 27.
      • 2••. ••••c. Fletchero, qui 14. Decemb. 1589. à
        • Iohanne Whi••gis••o, vide 2.
        • Ioh Elmer, vide 16.
        • Ioh. Youngo, vide 27.
        • 30. Ioh. Bullingham, qui 5. Sep••. 158••. ab
          • Ed. Grindal. vide 3.
          • Ioh. Flmero, vide 16.
          • Ioh. Youngo, vide 27.
    • ••••. Rich. Vaughan, qui 25. Ian. 1595. à
      • Ioh. Whitgi••t, vide 2.
      • Rich. Fletcher, vide 29.
      • Ioh. Youngo, vide 27.
    • 32. Ant. Watsono, qui 25. Aug. 1596. à
      • Ioh. Whitgi••••o, vide ••.
      • Ioh. Youngo, vide 27.
      • Rich. Vangh••••, vide 30.
      • 33. Tho. Bilsono, qui ••3. Iun. 1596. à
        • Iohan. Whitgif••o, vide ••▪
        • Rich. Fletchero, vide 29.
        • 34. W. Dayo, qui 25. Ian. 1595. à
          • Io. Whitgif••o, v. 2.
          • Ri. Fletchero, v. 29.
          • Ioh. Youngo, v. 27.
        • Rich. Bangor, vide 30.
  • Lan••••loto Elien••••,
  • Richard. Roffensi,
    • quo••••m consecradones delinca•••• fuerunt, & eodem planè modo deduci possunt.

PHIL.

Hem? Quid audio? O quanta me incessit admiratio, vel stupor potiùs?

ORTH.

Quid rei est? An Medusae tibi caput ostendisse videor?

PHIL.

Vel si quid sit Gorgone ad stuporem creandum effica∣cius. An credibile est haec tamdiu latere potuisse Registra, si mo∣dò vera fuissent, & authentica?

ORTH.

Parkeri consecratio (quae est annulus huius catenae praecipuus, vnde aptati & nexi posteriorum temporum dependent vniuersi) non solùm in celeberrima hominum corona solenniter erat peracta, vt antea monui, sed etiam, eôdem adhuc in viuis agen∣te, typis mandata, & in lucem publicè emissa, dum omnia adhuc firmiter memoriae infigerentur. Quamuis autem non deessent ex eiusdem inimicis maligni & amarulenti homines, qui in vitam eius (inchoatam) Ironicos ederent commentatios, huius tamen conse∣crationis (quae illo in libro exponitur) veritatem in dubium non vocârunt.

PHIL.

Apertissimum est mendacium, vt docet a Champnaeus.

ORTH.

Apertissimum mendacium? Quantus hîc hiatus? Ne∣que sic vociferari Sorbonistae satis est, sed appingit ad marginem has duas voces, tanquam gemmas, scilicet, apertum mendacium. Verùm, ômi Champnaee; Parciùs ista viris tamen obijcienda memento;

Nouimus & qui te.

Sed quae demum est haec maledicentia? Nam quod scripsit Ma∣sonus, non est apertum mendacium, sed comperta veritas.

PHIL.

Hardingus, Sanderus, Stapletonus, vt ex proprijs corum ver∣bis clarissimè constat, Parkero non solùm superstite, sed corum aliqui ad ipsummet scribentes, consecrationem illius non modò in dubium v••car••••, sed absolutè expresséque negârunt, idque absque omni vel ab ipso vel, à quo∣uis alio illius nomine factâ contradictione, vel minimâ replicatione.

ORTH.

Egregiè. Masonus loquitur de Parkeri inimicis, qui in eius vitam ridiculos commentarios edidissent, tu Hardingos, Sanderos, Stapletonos nobis commemoras. Nunquid isti in vi∣tam Parkeri commentarios scripserunt? Masonus de Puritanis agit, tu respondes de Papistis. Sic tu soles Masonum debellare. Sed quid audio? Nemóne Papistis hac in causa contradixit? O insigne mendacium! Contradixit enim totus Senatus Parliamen∣tarius.

PHIL.

b Mihi quidem firmiter persuadeo, magnum Masono faces∣surum negotium, qui ab eo vel vnum exemplar illius exigeret.

ORTH.

Hunc libellum ipse aliquandò habui; nec desunt ex amicis qui similem hodierno die possident. Quin & mihi olim in Bibliotheca Bodleiana ostendebat amicus meus singularis, mag∣nus ille librorum helluo, Doctor Iamesius, eiusdem Bibliothecae Protobibliothecarius.

PHIL.

Si quae citas Registra, vera sint & fide digna, satis mira∣ri nequeo quánā ratione illa de capite manni narratio in Collegio

Anglico-Romano, Rhemensi, Duacensi tantoperè increbesceret. Nihil enim illâ vsitatius, nihil frequentius.

ORTH.

Profectò, Philodoxe, quod cuiquam si accideret, esset gratum, illud ita se habere facillimè credet. Ita est ingenium ho∣minis comparatum ••••mens odio fascinata, in eorum quos odit re∣bus bonis & splendidis caecutire solet, in malis plus aequo oculata. Nodum in scirpo quaerunt; quem si non videant, sibi tamen vide∣re visi sunt. Inde fit, vt tanquam vera, in vulgus spargere soleant, quae nec vera sunt, nec veritatis speciem aut vmbram vel tenuissi∣mam habent. Fama autem primò serpit humi, mox, vbi idoneum reperit auditorem, alas sumit, & sese tollit in auras. Et sanè vobis operaepretium est hoc vinum, vel venenum potiùs, in vestrorum Seminariorum alumnos, tanquam in vasa recentia quamprimum infundere, vt idem semper redoleant. Hinc istiusmodi fabulae, tanquam fumi volitantes, ab imperitis cupidè arripiuntur ac imbi∣buntur, & quas vobis inuicem Sacrosancta traditionis manu soletis porrigere; & in his tanquam argumento insolubili exultare & tri∣umphare. Ita commilitones vestri in castro olim Framlingami∣ensi; ita Hartus in colloquio Londinensi. Qui tamen postquam Registrorum consignatas tabulas inspexisset, illorum splendore has nebulas discuti & dispelli facilè animaduertit. Ille igitur olim his rumusculis delusus, perinde ac tu, tandem fulgenti cessit verita∣ti; quod vtinam, mi Philodoxe, & ipse facias. Sed de Harto c po∣steà.

CAP. XVI. Ad 12. argumenta Kellisoni contra Episcopos nostros, & Registra responsio.

• De
  • Episcopis argumentum
    • ab authori∣tate
      • Lutheri. 1
      • Caluini. 2
      • B••za. 3
      • Fulci. 4
      • Whitakeri. 5
      • Sutliuij. 6
      • Puritanorum. 7
      • iterum Luther. & Calu. 8
      • Reformatorum. 9
    • A non Episcopis. 10
    • à Statuto Parliamentario. 11
    • ab Episcopis sub Henr. 8. creatis. 12
    • à defectu trium. 13
    • à materia & forma. 14
    • ab authoritate Laicali. 15
    • ab excommunicatis. 16
    • à non Sacerdotibus. 17
    • Registris. 18

PHIL.

QVam a mercedem promerüit Masonus, qui Registra ex ministris ridiculis, cornut••s, nundinatoribus, Antichristianis, olidis, squalidis, Laicis, nullis contexuit?

ORTH.

Immò mitte homines, qui sunt cinis & puluis, & ad altissimum eleua ocu∣los. O quas illi rependemus gratias, qui in∣ter tot inquinamenta Pontificia, Sacrosan∣cti ministerij essentiam tanquam ignem cineribus obuolutum re∣seruauit? Sed ita visum est illi, qui lucem è tenebris facit splen∣descere.

PHIL.

Lutherus ait a Catholicos Episcopos, non esse Episcopos, sed planè idola.

ORTH.

Idola dici possunt, quotquot Episcopale nomen & dig∣nitatem vendicant, Episcoporum tamen officia non praestant. Nam linguas habent, & non loquuntur.

PHIL.

b Caluinus ait, ritum ordinandi & consecrandi apud Papi∣stas merum esse ludibrium.

ORTH.

Non loquitur de ordinationis essentiâ, sed (vt patet ex verbis proximè sequentibus) de examinis specie, quam adeo inanem & ieiunam esse dicit, vt omni etiam fuco careat.

PHIL.

c Beza apud Sarauiam, Papisticam ordinationem nihil aliud reputat, quàm foedissimas Romani prostibuli nundinationes.

ORTH.

De plerisque loquitur ordinationibus, in quibus pacta Simoniaca intercedere solebant, non vniuersim de omnibus.

PHIL.

d Fulcus ait, Ex toto corde nostro abhominamur, detesta∣mur, ac conspuimus Antichristianos vestros olidos, & squalidos ordines.

ORTH.

Non detestamur simpliciter, sed quatenus sunt ve∣stri. Quod Christi est, agnoscimus, quod propriè vestrum est, vo∣bis relinquimus. Exempli gratia, ordinem Presbyteralem, quate∣nus in Verbo & Sacramentis, iuxta Verbū Dei administrandis ver∣satur, toto corde amplectimur: at quatenus est vester, id est, ad sa∣crificandum destinatus, eundem vt Antichristianum abhomina∣mur, detestamur, ac conspuimus. Similiter Diaconos & Episco∣pos, quatenus Scripturis sunt consentanei, quo decet amore & ho∣nore prosequimur. Diaconos verò, quatenus sunt vestri, id est, quatenus sacrificanti assistunt, & Episcopos, quatenus sacrificantes ordinant, repudiamus vt Antichristianos. Deinde ad oleum quod attinet, si tanquam ceremonia adiaphora adhibeatur, nos non re∣prehendimus: at si retineatur vt quiddam ordinibus essentiale, vel simpliciter necessarium, vt contendit e Champnaeus, nos istius∣modi ordines, vt olidos & squalidos, meritò conspuimus.

PHIL.

Idem in responsione ad personatum Catholicum: To∣to coelo hallucinamini, si credatis nobis alia esse officia vestra Episcopo∣rum, Presbyterorum, & Diaconorum, quàm merè Laicorum.

ORTH.

Si Presbyteri Pontificij ad sacrificium missaticum duntaxat fuissent ordinati, Christi profectò esse ministri non potu∣issent. Ministri enim Christi illi soli sunt, quorum ordo à Christo ipso, vel immediatè, vel per Apostolos, originem ducit. Vestrum igitur Sacerdotium, quatenus in sacrificando versatur, cùm sit commentum humanum, vel potiùs Diabolicum, sacer ordo esse non potest. Fulcus igitur dum, ratione huius, vos Laicis accenset, benignè satis & candidè vobiscum agit. Nam vocabula longè du∣riora & asperiora vobis accommodare potuisset.

PHIL.

f Whitakerus ait: Nolo vos existimare nostrae fidei homi∣nes tanti facere ordinationes vestras, vt suam vocationem absqueijs illici∣tam reputent. Proinde vobis ipsis vestros habeatis ordines.

ORTH.

Quod in vestris ordinibus est Christi, id ad nos trans∣mittitur; quod vestrum est & non Christi, id vobis habetote.

PHIL.

a Sutliuius dicit, Papam nec esse Episcopum, nec posse or∣dina••e.

ORTH.

Nec est verus Episcopus quoad doctrinam, nec iure potest ordinare, eo modo quo ordinat.

PHIL.

Secundum argumentum ducitur a Puritanis, qui E∣piscopum Cantuariensem appellant b pseudoepiscopum, principem daemoniorum, Carpham, Esau monstrosum, Antichristianum, Papam, & bestiam: a ios autem Episcopos Angliae degeneres, perniciosos, vsurpatores, deteriores monachis, latrones, lupos, Episcopos Diaboli.

ORTH.

Qud nobis delirantes opponis schismaticos? Nos eorum ineptias non moramur.

PHIL.

c Tertiò, frustra Masonus desudauit in tam longa serit Epis∣coporum texenda, vt ostendat suos veros esse sacerdotes, cùm per Luthe∣rum & Caluinum omnes ex aequo, nulli verè & proprtè sint sacerdo∣tes.

ORTH.

Sacerdos est, cuius munus in sacrificando cernitur. Est autem duplex sacrificium, corporale, & spirituale. Spiritualia sacri∣ficia, vt preces, gratiarum actiones, bona opera Deo offerre debent omnes Christiani, ac proinde hoc sensu sacerdotes à Luthero & Caluino appellantur. Corporalia autem in veteri Testamento ob∣tulerunt Aaron & eius filij; in nouo vnicum est, idque verum, Christi scilicet, qui in ara crucis corpus suum & sanguinem, pro peccatis nostris, Deo Patri sacrificauit. Solus igitur Christus, si propriè loquamur, est noui Testamenti Sacerdos; Neque in hoc sudauit omninò Masonus, vt ostenderet suos esse veros, id est, propriè dictos sacerdotes, sed vt euinceret veros esse socrosancti Euangelij praecones, et ministros; in hoc sudauit, & certè non frustrà. Non diffitemur tamen quin Euangelij praecones dici pos∣sint sacerdotes, quia scilicet in locum Leuiticorum sacerdotum successerunt.

PHIL.

Quartò, d communis est reformatorum opinio, quòd Papa sit Antichristus, & quòd sicerdotes, ritu Romanae ecclesiae initiati, ministri sint Antichristi, & quod character ordinis, vel obedientia quam praestant Romano Pontifici, sit character bestiae. Vide▪ int igitur ministri Angliqu••∣modo Papistarum ordinationem sibi vend••••ent, nese Antichristi mancipia, & illius bestiae charactere & nota inustos comprobent.

ORTH.

Non intelligunt reformatores characterem ordinis simpliciter, sed characterem ordinis Sacerdotalis, quatenus in Christo propriè sacrificando versatur. Caeterùm, si Papa sit Anti∣christus, Papistici sacerdotes ministri Antichristi, eorúmque Sa∣cerdotium character bestiae, quid tum postea? Non inde sequitur nos ess▪ Antichristi mancipia, aut bestiae charactere inustos; quod tamen de vestris erit verissimum. Quotquot enim sub serenissimo Rege Iacobo, Elizabetha, & Eduardo, ordines contulerunt, ijom∣nes

eo ipso tempore ab Antichristianismo erant alienissimi. Cran∣merus fateor & alij sub Heurico his sordibus coinquinati erant, qui tamen posteà, diuinâ aspirante gratiâ, sunt abluti. Quamuis igitur isti ritu Antichristiano fuissent ordinati, nihil tamen ad nos Anti∣christianum transmiserunt, sed illud duntaxat quod erat Christi.

PHIL.

Quintò, e Veri Sacer dotes non nisi à veris Episcopis ordina∣ri possunt, nouantes autem ministri non sunt ordinati à veris Episcopis: er∣go, &c. Ministri Angli iniuriosi ministris extra Angliam; neque tamen sibi satis consulunt; dicunt enim omnes sub papatu defecisse. Si responde∣ant Cranmerum▪ eorum reformationem amplexatum, nihil eos tuuabit tam futilis responsio. Nam, vt ait Regula iuris, non sir matur tract•• temporis quod ab initio non subsistit.

ORTH.

Omnes Episcopos sub papatu defecisse non asserimus; id tantùm dicimus, sacros ordines complures tum feces ac sordes contraxisse.

PHIL.

Sextum argumentum à Statuto Parliamentario desu∣mitur; idémque ab authore anonymo, in libro cui titulus, Demon∣strationes Protestantium, pro Recusatione Catholicorum vrgetur, & sic breuiter concinnari potest; f Quotquot in Anglia, vel alijs quibus∣cunque Reginae Dominijs nati post festum sancti Iohannis Baptistae, quod in annum Elizabethae primum inciderat, in Sàcerdotes, Diaconos, Religiosas aut Ecclesiaslicas personas, ratione alicuius nuthoritatis vel iurisdictionis à sede Romana deriuatae, vendicatae aut praetensae sunt ordinati, illi omnes laesae Maiestatis sunt rei: at omnes Anglorum Episcopi Protestantes sunt eiusmodi, ergo; g Videant igitur ministri Angli quam gratiam de∣beant Masono pro suis Registris, quibus eosdem omnes, vtpote potest ate or∣dinis & iurisdictionis (si quam habent) à sede Romanâ insignitos per duel∣les esse, & reos laesae Maiestatis euicit.

ORTH.

Quam insulsè? Quasi quisquam nostrorum in Anglia, ab initio Elizabethae, ad hunc vsque diem, authoritate Papali fuis∣set sacratus.

PHIL.

h Matthaeus Parkerus Protestantium Archiepiscoporum primus, factus est Archiepiscopus, & primus ministrorum ordinator, authori∣tate ac potestate à Romana se••e acceptâ, vt Doctor Sutliuius, Doctor Feildus, Magister Masonus, & qui Masono viam praemonstrauit ac ani∣mos addidit, Archiepiscopus (qui nunc sedet) Cantuariensis, ac alij test an∣tur.

ORTH.

O insignem mendaciorum artificem! An quisquam tam effrons est, vt Parkerum authoritate Papali esse sacratum dice∣re non erubescat? Quid? An id testantur Sutliuius, Feildus, Ma∣sonus, atque etiam Archiepiscopus Cantuariensis? Quid est stre∣nuè mentiri, si hoc non est? Siccine soletis causam Catholicam ex Protestantibus demonstrare?

PHIL.

Septimò; i nullus eorum (sub Henrico octauo ordinato∣rum) praeter vnum Cranmerum, ministris nouis manus imponere voluit, sed innouationi in Religione, & Ministerio, vt docet Sanderus fol. 114.

vtcunque sese opposuerunt, &, quantum audebant, restiter••nt. Non legi∣tur autem in Chronic is nostris hoc Catholicos Episcopos vi vllâ coactos ad manus illis imponendas.

ORTH.

Hoc falsum esse res ipsa loquitur. Primus omnium, Regnante Eduardo, sacratus suit Nicolaus Ridleius, ••uittes, ab∣sente Cranmero, vt f antè ostendimus, manus imposu••rū•• Episcopi.

PHIL.

Octauò, Kellisonus, cùm ad Episcopum constituendum très requiri Episcopos ostendisset, sic instat; g Dicant igitur Angli, Quis? Cranmerus enim, qui vnus & solus erat, non potuit nisi ex commis∣sione; & quis ei hoc munus commisit, cùm Papa & omnes Anglia Episcopi reclamarent?

ORTH.

Huius argumenti futilitatem prior nostra demonstra∣uit responsio.

PHIL.

Nonò, non vtuntur haeretici vera materia & forma or∣dinationis. Materia enim est impositio manuum, à tribus legiti∣mis facta Episcopis; forma autem, Accipe Spiritum sanctum.

ORTH.

Nobis hanc materiam & formam in perpetuo esse vsu h suprà ostendimus.

PHIL.

Decimò, vestri i authoritate Laica & tyrannide obtinue∣runt Sacerdotia.

ORTH.

Authoritate Principis, Philodoxe, sed non tyranni∣de. Ius conferendi Episcopatus in Ecclesia Romana, Constantino∣politana, Hispana, Gallicana, perinde ac in Anglicana, ad Principes olim spectasse, suo loco liquebit.

PHIL.

Vindecimò, vestri ordinati sunt ab k excommunicatis.

ORTH.

Nos Papae brutum fulmen & inania crepitacula non moramur; ille maledicit, sed tu (O Domine) benedices.

PHIL.

Duodecimò, à l non Sacerdotibus sacrati estis.

ORTH.

Non sunt Sacerdotes sacrifici, aut missificantes; istius∣modi tamen sunt Sacerdotes, quales Christus in nouo Testamento esse voluit, id est, qui in Verbi & Sacramentorum administratione versantur. Sed de hoc infrà copiosè est agendum. Ita Anglica∣nos praesules à venenatis oblatrantis Kellisoni morsibus liberaui.

Iam verò de me, quem m Kellisonus Registra contexuisse ait, pau∣cis respondeo. Contexere aliquando in malam partem sumitur; sic apud Ciceronem crimen contexere, idem est quod fingere, & comminisci. Si sic intelligat Kellisonus (hoc enim nonnulli per∣frictae frontis Scriptores Papistici mihi obijcere non erubescunt) suos consulat commilitones, paulò n pòst nominandos, qui Parkeri Registrum à me citatum proprijs oculis conspexerunt; quorum hac in causa candorem & conscientiam appello. Sin contexere Re∣gistra Kellisono nihil sit aliud quàm multa Registra conn••ctere, & in vnum quasi corpus compingere, hoc à me factum libens agnos∣co. Nam ex varijs diuersorum temporum Registris flores de∣cerpsi, ex quibus hanc, qualemcunque pro Episcopis Anglicanis corollam contexui.

CAP. XVII. De Registrorum illibata fide contra Fitz-Simonem Iesuitam, Champnaeum, & demonstrato∣rem Anonymum.

• Quae
  • ostenditur. 1
  • defenditur contra
    • Fitz-Simonem, cuius obiectio
      • proponitur. 2
      • dilüitur. 3
    • Champn. & Anonymum, quorum obiectio
      • proponitur. 4
      • dilüitur. 5

PHIL.

HEc quae tantoperè venditas, domestica sunt testimonia, & sanè haud scio an pro veris sint habenda.

ORTH.

Antiquitatum monumenta, vn∣de haec decerpsimus, tam illustria sunt, & il∣libatae fidei, vt nullis planè machinis labe∣fact••ri possint. Nam (vt refert quidam anti∣quitatum nostrarum peritissimus) a eam vim in iure habent, vt sine alijs probationum adminiculis plenam, non legenti∣bus solùm, sed & iudicantibus fidem faciant. Et rursus: Ob annorum gestorúmque multitudinem, mandantis authoritatem administrantiúm∣que dignitatem obtinuit Archiepiscopus, vt edita instrumenta, siue au∣thentica & ad formam publicam redacta, siue priuata, in solito & consueto Registri loco custodiae causà posita, sine alterius probationis ope fidem ex se struerent. Cuius rei confirmandae gratiâ librum citat, hunc titulum prae se ferentem, quòd Archiepiscopi Cantuariensis Registrum faciat ex se fi••••m.

PHIL.

Age igitur; videamus quânam ratione arietibus illis, quibus b Fitz-Simon Registra tua quatefecit, possis occurrere. Nónne te terrent densa illa contradictionum agmina, ab eodem collecta, & contra te in aciem producta? Nónne Registra tua, & Godwini, tanquam Cadmaei fratres, inter se pugnant & digladi∣antur?

ORTH.

Reuerendus Pater Franciscus, tum Landauensis, nunc Herefordensis, quum in meum de Episcoporum nostrorum con∣secratione librum, Anglicè conscriptum, incidisset, & cum suo

Episcoporum catalogo diligenter contulisset, nos in his omnibus, quae tanto molimine obtendit Iesuita, à nobis muicem discrepare iamdudum animaduertit. Quod vbi intellexit, protinus, verita∣tem exploraturus, Londinum profectus est, &, inspectis Authenti∣cis tabulis, nemine monente, librum suum ad limam reuocauit, & has in tam form oso corpore labeculas (quae siue amicorum quibus hac in cansa vsus est, siue transcribentium, siue Imprimentiū incu∣ria irrepserant) illicò expungendas & elüendas censuit. Quid igi∣tur fecit? Profectò id ipsum quod virum bonum, ac Religiosum vel maximè decuit. Nam antequam Fitz-Simonis nomen vel fan∣do audiuisset, haec tantilla calami, vel preli erratula (quo est can∣dore) & agnouit ipse, & suà sponte libro Anglicè recuso emenda∣uit. Quinetiam me quoque de vno aut altero in notis numerari••s lapsu, quem ipse, lector admodum oculatus, deprehenderat, amicè per literas admonuit; cui co nomine gratias ago. Nec Anglicè modò, sed & Latinè quoque opus suum aeternitate dignum paulò pòst elimatiùs, atque emendatiùs edidit: atque ita apud omnes bonos & pios ingentem sibi gloriam comparau••t. Non igitur me terrent haec contradictionum agmina, quae iam disparüerunt, sed me fouet & refocillat tanti viri candor & ingenuitas.

PHIL.

Haec minutiora sunt, nec tanti ponderis; at quae se∣quuntur, causae caput & iugulum petunt. Siquidem in Parkeri (qui vestrorum ordinum & totius ministerij sons est) consecra∣toribus enume••andis ipsa Registra toto coelo discrepant. Qua de re sic Champnaeus, c Masonus, Sutcliffus, & Butlerus, om∣nes Protestantes, de Parkeri consecratione loquentes, dum dus con∣secratores reserunt, apertè inter se dissentiunt. Masonus enim di••it, Barloum, Scoraum, Couerdallum, & Hodgskinsonum illum confe∣crâsse. Sutcliffus tribus hîc primò nominatis addit duos Suffraganeos •• adeo vt quinque fuerint secundùm ipsum; qui dicit hoc constare ex actis illis publicis adhuc extantibus. Butlerus verò dicit, Suffragane∣um Derobornensem vnum fuisse ex consecratoribus Parkeri. Qui ta∣men neque in literis patentibus Reginae, quibus potestas Parkerum con∣secrandi concessa suit (aliâ cnim authoritate isti noui pseudopastores non fuerunt inaugurati) non continetur, neque à Masono nominatur: vndè tandē colligitur, istos tres authores iria distincta habuisse, vel vidisse huius vnius consecrationis acta. Et quia cui illorum credendum sit▪ incertumom∣ninò est, nulli illorum fidem esse adhibendam, quiuis, vt arbitror, corda••u•• facilè iudicabit. Hucvsque Champnaeus, &, ante eum, author ano∣nymus, cuius liber inscribitur, Protestantium demonstrationes prore∣cusatione Catholicorum: d Edico Magistro Francisco Masono, & directo∣ribus eius, qui Magistrum Parkerum à quatuor veris Episcopis, velsal∣tem à tribus & Suffraganeo sacratum esse perhibent, nullis qui splendidè mentiuntur, & sibi ipsis mutuò contradicunt, fidem esse adhibendam, prae∣sertim cum res tantae sit molis & momenti: sed omnes, vel saltem plerique Protestantes, qui hanc Parkeri consecrationem nobis retulerunt, suo ipsorum

testimonio sunt mendaces, ergofides illis non est adhibenda. Maior pro∣positio est manifestò vera; minor autem sic probatur. Nam primò quum tres occurrant huius praetensae consecrationis & Registri Parkeran•• relato∣res, D. Butlerius, D. Sutliuius, & Magister Masonus (quem in suo opere concinnando direxerunt alij) primus eorum, nempe Butlerius, Iohannē Suf∣raganeum Doueriensem inter hos consecratores recenset. Sutliuij autē ver∣basic se habent: Parkerus Episcopus sacratus fuit impositione manuum Bar∣loi Episcopi; Couerdallij Episcopi, Soraei Episcopi, & duorum Suffragane∣rum, de quibus in consecrationis acto, adhuc conspiciendo, facta est mentio. Masonus autem vnicum duntaxat inter fuisse Suffraganeum, eúm{que} Bed∣fordiensem, nobis narrat. It a in his Scriptoribus Protestantibus, & relatori∣bus huius consecrationis approbatis tres occurrūt diuersae, & omninò repug∣nantes narrationes, ex quibus (si non vniuersae) dua ad minimum sunt splendidamendacia, & corruptelae; hi tamen singuli Matthaei Parkeri ci∣tant Registrum. Quare si vlla fides his hominibus sit adhibenda, profectò tria à se inuicem discrepantia, eáque omnia falsi insimulanda inspexerant Registra.

ORTH.

Immò vnicum est publicum & authenticum harum consecrationum Registrum, ab Archiepiscopi protonotario ex in∣strumentis authenticis fide publicâ exaratum.

PHIL.

Vnde igitur tanti fluxerunt errores?

ORTH.

Butlerius Protestantium numerum verè recensuit. Quinetiam ex his tres extitisse Episcopos, Suffraganeum verò vnum, rectè obseruauit, in hoc tantùm lapsus quòd pro Suffraga∣neo Bedfordiensi Doueriensem substituat. Quantillus hic error? Quitamen fortènon fuit authoris, sed transcriptoris, vel Impresso∣ris. Sutliuius autem primò tres interfuisse Episcopos fideliter narrat; secundò, eorum nomina accuratè commemorat; in hoc tantùm hallucinatus, quòd praeter tres Episcopos, duos quoque adfuisse Suffraganeos dicat, cùm vnicus tantùm fuerit. Error au∣tem inde manauit, quòd in literis Reginae patentibus duo Suffra∣ganei nominentur. Hinc ex lapsu memoriae error procliuis. Nec dubito quin si opera sua aliquandò ad limam reuocauerit, hanc la∣beculam, quae in quemuis mortalium, licèt doctissimum, & diligen∣tissimum incidere potuit, pro suo candore & veritatis amore sit ab∣stersurus. Hoc enim ipsemet mihi non ita pridem coram significa∣uit, neque interim, vt ita eius nomine responderem, monuit.

PHIL.

Negari non potest quin haec sint magna & memoran∣da mendacia, & horum concinnatores insigniter mendaces.

ORTH.

Bona verba. Dic enim an Campianus, Baronius, Be∣da, & Gregorius Magnus videantur tibi inter nobiles mendacio∣rum Architectos numerandi.

PHIL.

Mihi? Nequaquam. Sed quorsum haec?

ORTH.

Gregorius Magnus Augustinum Cantuariensem à Germaniarum e Episcopis sacratum esse tradit. f Baronius, g Bedam secutus, hoc à Galliarum Episcopis factum esse praedicat. h Champia∣nus

tamen nec in Germania, nec in Gallia, sed Romae sacratum es∣se affirmat. An hinc sequitur vel omnes tres, vel duos ad minimum esse insigniter mendaces? Deindè i Beda eundem ab Etherio Archiepiscopo Arelatensi inauguratum esse tradit. At k Baronius contendit Virgilium tunc fuisse Episcopum Arelatensem, & Ethe∣rium non Arelatensem, sed Lugdunensem. Quid igitur? An v∣terque, vel alter ad minimum erit egregius mendaciorum artifex?

PHIL.

Nequaquam. Nam aliud est mentiri, aliud falsum di∣cere. Qui per memoriae lapsum, aut incogitantiam falsum enunci∣at, is non mentitur, sed ille demùm qui data operâ, & ex instituto hoc facit. Nostri igitur hîc leuiter lapsi sunt, mentiti non sunt.

ORTH.

Eandem tibi de nostris responsionem regero ac repo∣no. Nec vlla erat causa cur dolo malo agerent. Nam siue Parke∣rus sacratus sit à tribus Episcopis & vno Suffraganeo, vel à tot E∣piscopis cum duobus Suffraganeis, ad rei summam nihil interest. Vtroque modo & Canoni, & Statuto satisfieri est clarissimum. De∣indè si vnus tantùm intererat Suffraganeus, vtrum hic Doueriensis esset, vt Butlerius, an Bedfordiensis, vt Masonus & veritas habent, quid refert? Nulla igitur hîc fraus subesse potuit. Nam cuibo∣no? Hactenus de splendido, quód tantoperè crepas, mendacio. Sed quaero vlteriùs, an his Augustinianae consecrationis relatori∣bus vlla fides sit adhibenda?

PHIL.

Quid ni? Quamuis enim in loco discrepent, inreta∣men ipsâ summa est concordia; quoniam sacratum esse omnes concedunt.

ORTH.

It à licèt nostri aliquantulum inter se dissentiant, in hoc tamen omnes conueniunt, Parkerum scilicet à Barloo, Couer∣dalio & Scoraeo Episcopis, ac ab vno praeterea ad minimum Suf∣fraganco esse sacratum. In hoc (inquam) omnes inter se cum Ma∣sono & cum veritate ipsa consentiunt.

PHIL.

Vndè verò constat, Masonum in tanta opinionum va∣rietate, ipsam veritatis metam attigisse?

ORTH.

Primò, nihil hac in causa ex solo auditu accepit, sed Registra proprijs inspexit oculis. Neque Parkeri consecrationem semel duntaxat, aut iterùm perlegebat, vt fortè alij, sed (vt sanctè prositetur) plusquam decies; neque obiter, sed ex instituto. Neque quod indè excerpserat, fragili mandauit memoriae, vnde elabi pos∣sit & ef••••uere, sed firmis illicò, quasi ad perpetuam rei memoriam, inscripsit tabulis, idque illum ipsum in finem, vt ad posteros trans∣mitteret. 2^o. (nam tibi cumulatè satisfactum fore discupio) quum Fitzherb. sacerdos Pontificius, de Parkeri consecratione à Maso∣no ex Registris ad sertâ at{que} defens â Romae mirabund▪ accepisset, impensè rogauit, vt haec ipsa Registra viris quibusdam Romano-Catholicis ostenderētur. Quocirca Reuerendissimus Pater Geor∣gius, Archiepiscopus Cantuariensis, voto eius abundè satisfecit, cademque Registra quatuor viris prudentiae ac eruditionis apud

vos fama florentibus conspicienda exhibuit; de quibus paulò l post vberiùs sum dicturus. Illi, ijsdem perspectis, & Parkeri consecra∣tione perlecta, eximium Masono & veritati testimoniū dederunt.

CAP. XVIII. Ad Fitzherbertum circa Episcopos, & Re∣gistra responsio.

De

• Consecratione obiectio,
  • Prima,
    • proponitur à suorum authoritate, qui
      • hoc telum iam olim saepè, & vehementer contorserunt. 1
      • hoc nixi fundamento, quod nobis deessent Episcopi. 2
    • Refellitur, quia septē hîc in Anglia tunc fuerut Episc. 3
  • Secunda,
    • proponitur, quia nostri licèt prouocati, nec
      • sacratores suos non••••nâ∣runt. 4
      • testes, vel Registra pro∣tulerunt. 4
    • Refellitur, quia haec non erant necessa∣ria: quod cōstat ex
      • Episcoporū tunc multitudine. 5
      • consecrandi solennitate. 6
      • gestis in curia Parliamētar••a. 7
  • Tertia,
    • Proponitur, quasi Iuelli responsio ambigua, indirecta, frigida. 8
    • Refellitur, probando eundem dìluci∣dè, directè, & solidè respondisse. 9
• Registris
  • Criminatio
    • proponitur, quòd post quinquagin∣ta demum annos sint citata. 10
    • Refellitur, quiacitata sunt Par∣kero
      • viuo
        • in Parliamento Eliz. 8⁰. 11
        • in vita Parkeri inchoata. 12
      • mortuo
        • à Iohan. Rainoldo. 13
        • ab alijs. 14
  • Postulatio
    • Proponitur, vt Registrum Parkeri à Ma∣sono citatum ostenderetur. 15
    • Conceditur. Nam à Reuerendissimo Archiepiscopo est ostensum. 16

PHIL.

AT Fitzherberti rationes, iam proponendas nulla prorsus arte potes eludere. Quarum prima à varijs ducitur circumstan∣tijs,

quae magni sunt momenti & ponderis. Nam haec obiectio contra Parkerum, Iuellum, & reliquos non est a recens, sed ab ipso▪ Reg∣ni Elizabethae exordio; quam saepè, & vehementer diuersis temporibus multi Catholici presserunt; nominatim verò duo eruditi Doctores, Har∣dingus, & Stapletonus. Et hîc diligenter pensandum, an b verisimile sit tam literatos Doctores hunc consecrationis defectum in libris impress•• adeo confidenter, & peremptoriè vrgere volü••sse, nisi rem totam satis com∣pertam, & exploratam habuissent.

ORTH.

Quâm saepè, aut vehementer hoc obiecerint, parùm refert, sed quàm verè; nec quàm multi, aut quàm docti fuerint, sed quibus nixi sint fundamentis.

PHIL.

Fundamenta satis sunt solida. Vt tamen omnia red∣dantur pleniora, ac illustriora, placet his duobus Antesignanis, à Fitzherberto allatis, tertium adiungere, Nicolaum scilicet San∣derum. Ex his igitur tribus coryphaeis hoc firmissimum colli∣gitur argumentum. Parkerus, Iuellus, & reliqui similes, Epis∣copi non sunt; quia non ritè consecrati: non ritè consecrati, quia non per idoneum numerum; numerus non erat idone∣us, quia tres vobis non suppe••ebant. Vndê enim? An è Gallia, Hispania, aut Germania? Idnegat c Stapletonus. An à Luthera∣nis, vel Caluinistis? Id negat d Sanderus. Transmarinos igitur non habuistis. Quid? An ••••••••sticos? Quos tandem illos? Ca∣tholicos? Vel Protestantes? Non Catholicos, quia vel non er••m rogati, vel, si rogati, recusârunt, vt docet e Hardingus. Nec tamen Protestantes. Quaerit enim f Hardingus; Quinam ex illis trint tum in Regno existerent? Et g Stapletonus asserit, Eorum qui possent, & vel∣lent legitimum numerum non fuisse. h Sanderus, vos tres duósut non ha∣buisse contendit. Denique i Hardingus vnicum apud vos extitisle stultulum commemorat, quem in vestra castra pellexistis, Antonium nempe Landauensem. Quomodo igitur vestri à tribus?

ORTH.

Haec fundamenta sunt putrida, & superstructo aedifi∣cio ruinam minantur. Nam vestri homines k maleuolentissimi, praeter Landauensem, etiam Scoraeum nobis concedunt. At ego septem l in Regno tum repertos esse liquidò ostendam. Licèt enim ex Marianis solus Landauensis se nobis adiunxerat, sex tamen alij iam tum ab exilio sunt reuocati. Elizabetha (inquit m Sanderus) statim haereticos (sic nos appellat) ex varijs, vbi exulau••runt, locis red•••• permisit. Iam, si placet, temporum rationem meamus. Elizabetha Regnum suum auspicata est anno (vt diximus) 1558. Nouemb. 17. & Ianuarij subsequentis dic 15. Regio diademate est redimita. Eiusdem mensis die n 25. inchoata sunt Regni Comitia Parlia∣mentaria. Martij dies o vltimus primò, dein Ap••ilis p tertius solen∣ni disputationi est destinatus; cui ab exilio reuersus interfuit Sco∣raeus, quondam Episcopus Cicestrensis. 8. q Maij Parliamento finis est impositus. Iunij 24. Reformatio vbique obtinuit. Mense Iulio, & deinceps veteres Episcopi coram Cōsiliarijs honora••ijs euocati,

ob non susceptum suprematus r iuramentum, Episcopatibus exuti sunt. Haec omnia primo Elizabethae anno gesta erant, quo tamen ne vnus quidem dignitatem Episcopalem suscepit. Primus enim eam (Regnante Elizabethâ) consecutus est Matthaeus Parkerus, Archiepiscopus Cantuariensis. Iam verò ab initio Regni Elizabe∣thae (quum illis ab exilio redeundi facultas est concessa) ad Parkeri inaugurationem integer annus, & vnus mensis interfluxerunt. Quandoquidem igitur exulantibus & redeundi erat copia, & tem∣pus satis amplum, nec defuit voluntas, (quis enim id vel suspicari poterit?) profectò in patriam suam redijsse nemo iure potest ambi∣gere. Vel si quis fortè ambigat, Reginae de Parkero confirmando & consecrando literae patentes (de quibus s superiùs) ad septem Episcopos missae, & in publicas tabulas relatae, omnem scrupulum possunt eximere. An testem quaeris illustrem? En tibi Reginam splendidissimam. An instrumentum authenticum? En tibi Regias literas▪ ••tentes commissionales, quibus magnum Angliae sigillum erat appensum. Ecquis hic dubitandi locus? Non enim credo tam futurus es vecors, vt vel leuissimam alicuius imposturae suspi∣cionem inijcias. Literae patentes Regiae, quas attulimus adeo in luce, & oculis hominum versantur, & tam multorum patent consci∣entijs, vt nullâ penitus arte ••ucari, vel simulari possint. Etenim, iuxta legem Henrici 8. anno vicesimo septimo latam, primò, Re∣gia Maiestas easdem serenitatis suae propria manu obsignat. Secun∣dò, vnus ex Regijs Clericis Signeti, conspectâ manu Regiâ, Signe∣tum apponit, noménque suum propriâ manu subscribens, easdem ad Dominum priuati sigilli Custodem transmittit. Tertiò, vnus ex Clericis Regijs priuati sigilli, sigillum priuatum affigit, ac nomine suo propriâ manu subnotato, ad Dominum summum Angliae Can∣cellarium, vel ad Dominum magni Sigilli Custodem dirigit, qui, conspecto priuato Sigillo, magnum Angliae Sigillum appendit. Ita nihil hic in angulo, nihil sine multorum illustrium virorum conscientia peragi potest. Vide quanta cum prudentia, solennita∣te, ac solicitudine gerantur omnia; adeo vt nullus dari possit sur∣reptioni locus, nulla subesse possit suspicio, nulla vel tenuissima sus∣picionis vmbra. Quid quòd istae literae patentes, de quibus agitur, ab omnibus Regni Ordinibus in t Comitijs Parliamentarijs, ante annos plus minùs quinquaginta, summo cum honore citatae sint, & allegatae? Quae cùm ita sint, certè omnem superant exceptio∣nem, &, si quod aliud in terris humanum testimonium, fidem plenam ex se & legentibus & indicantibus ••acere possunt. Sep∣tem igitur in Anglia tunc fuisse Episcopos▪ sole meridiano est clarius. Ita corruit prima ratio. Pergamus ad secundam.

PHIL.

Secunda, à vestrorum hominum, Iuelli & Horni silen∣tio ducitur. Quamuis enim u nostri saepiùs hoc argumentum strenuè contra ipsos vrgerent & premerent, idque eo tempore, quo x omnia ad∣huc in recenti essent memoria, cúmque, si verè consecrati fuissent, facillimè

& se defendere, & omnes contradictores ruhore suffundere potuissent, tamen nec y consecratores suos nominârunt, nec t••stes aut Registra tua protulerunt. Quantum autem eorum intererat nemo nescit, cùm & ipsorum z honor & vniuersi ministerij existimatio, & tota ferè in∣ter nos agitata causa, ab hoc vnico quasi filo pendere videre∣tur.

ORTH.

Non ideo tacuerunt, quia respondere non poterant, sed quia ampliùs respondere minimè necessarium iudicabant. Non necessarium autem fuisse satis tibi liquebit, modo haec tria mecum perpenderis; numerū Episcoporum, consecrandi solenni∣tatem, & rationem omnibus satisfaciendi priùs initam. Ad nume∣rum quod attinet, ante Iuclli consecrationem (quam anno 1559. Ian. 21. contigisse diximus duodecim in Anglia sloruerunt Epis∣copi Protestantes. Nam praeter illos septem quos singulos, praeter Landauensem, regnante Marià, exulâsse diximus) quinque etant alij sub Elizabetha iam creati; Parkerus Cantuariensis, Grindal∣lus Londinensis, Coxus Eliensis, Sandesius Wigorniensis, & Me∣ricus Bangoriensis. Harum rerum multa perspicua & illustria ha∣bemus documenta. Nam primò Regia diplomata, Magno An∣gliae Sigillo roborata, hoc ipsum demonstrant. Deinde eorundem exemplaria in Archiuis & rotulis, ad perpetuam memoriam con∣seruantur. Denique Cathedralium Ecclesiarum, quibus praefecti erant, monumenta clarissimum illis praebent testimonium. Rober∣tus autem Hornus consecratus est Ann. Dom. 1560. Feb. 16. vt an∣tea retulimus) ante quod tempus plures quam viginti nostri claru∣erunt Episcopi. Quocirca, qui idoneum Episcoporum hic fuisse numerum inficiabitur, idem solem in meridie splendentem lucere neget. Ex Fitzherberti sententia, si vel a quatuor in Regno exu∣tissent, hoc ipsum neminem latere potuisset. Quid ergo dixisset, si ante consecratum Iuellum duodecim, ante Hornum viginti hic fu∣isse intellexisset? Si haec adeo erant dilucida, vt neminem late∣rent, quorsum vel nomina, vel testes, vel tabulas ad haec probanda producerent? Quid hoc esset aliud, quàm in re minime necessaria oleum & operam impendere?

Proximo loco de solennitate, quâ in Praelatis promouen∣dis vtimur, est dicendum. Et quoniam Iohannis Iuelli creatio∣nem plerique vestrùm inscitè & maligne in conuiuijs rodunt, in circulis vellicant, idcirco in eodem a calumnijs vestris vindican∣do rem totam illustrandam duxi. Primo igitur, serenissima Regi∣na Decano & Capitulo Sarisburiensi cuius tunc membrum suit Thomas Hardingus nouum eligendi Episcopum veniam conces∣sit, & in suis missiuis, quas vocant, literis, Iohannem Iuellum no∣minauit. Secundò, Decanus & Capitulum, & inter reliquos, Hardingus Iuellum vnanimiter elegerunt. Huic enim electioni interfuisse, & palàm confensisse Hardingum, asserit Iuellus, eun∣dem sic alloquens: b Praeterea, quasi m•••••• 〈◊〉〈◊〉 Metropolitanus▪ quaeri••••

me, an sim Episcopus, nécne. Respondeo, me esse Episcopum, idque ex libera & consueta totius capituli Sarisburiensis, illum ipsum in finem Congrega∣ti, electione Canonica, ex qua societate seu fraternitate tu ipse (Harding) tum vnus, in propria persona (vt ego accepi) interfuisti, & electioni liberâ & clarà voce Suffragium dedisti. Si inficias cas, vide ne tuus ipsius hali∣tus contra te spiret.

PHIL.

Hoc negat Hardingus his verbis: c Nosti, nosti tu rectè (Iuelle) tam me, quàm reuerendum illum Sacerdotem, & Ecclesiae illius Praebendarium Magistrum Dominicum electioni tuae suffragari expressis verbis pernegásse. Sanè idem omninò scelus reputauimus, te in Sarisburi∣ensem Episcopum, quàm Arium, Eunomium, Nestorium, Eutychem, Aeri∣um, Pelagium, vel alium quem cunque condemnatum haereticum elegisse. Tot igitur falsitates, quas hîc vno tantùm spiritu effutijsti, reuoca. Electio tua non erat libera, non erat Canonica, totum non aderat capitulum, non eram ego ibi praesens, neque absens consensi. Et paulò antè ad Decanum, aliquot Praebendarios, & ipsa Ecclesiae Sarisburiensis Registra prouocat.

ORTH.

Quùm Decanum & Praebendarios iam fato suo fun∣ctos interrogare non liceat, agè, Registra consulamus; in quibus haec reperiuntur: d Vnanimi assensu & consensu, nullo prorsùs discre∣pante, subitò & repentè, quasi Spiritus sancti gratiâ coöperante, ac eo (vt credimus) inspirante, direximus oculos nostrae intentionis, siue voces no∣stras, in vener abilem & egregium virum Magistrum Iohannem Iuellum, Theologiae Professorem, virum vtique prouidum & discretum, ac penes nos, clerum, & populum, suis meritis exigentibus, meritò commendatum, in spiritualibus & temporalibus plurimùm circumspectum, scientem & va∣lentem iura, priuilegia, & libertates Ecclesiae Cathedralis Sarum, & Epis∣copatus eiusdem laudabit••r defendere & tueri, in nostrum, & dictae Eccle∣siae vestrae Cathedralis Sarum, Pastorem & Episcopum nominauimus, & elegimus. Et hoc sactum est vnanimi assensu, & consensu, nullo prorsus discrepante. Vt pergam igitur; tertiò, Decanus & capi∣tulum (ex quo numero erat Hardingus) electionem hanc ritè per∣actam Regiae Maiestati literis communi electorum sigillo muni∣tis significârunt, humiliter rogantes, vt eidem Regium suum assen∣sum praebere dignaretur, electumque suum, ab ijs, quorum intere∣rat, confirmandum, consecrandum, & ad Ecclesiam suam quàm maturè transmittendum authoritate suâ Regiâ curaret. Quarto, serenissima Regina Regalem suum praebens assensum, literas pa∣tentes commissionales, magno Angliae Sigillo munitas ad Archie∣piscopum misit, mandans vt omnia & singula ad confirmationem & consecrationem spectantia, secundùm formam legibus prae∣scriptam, perficerentur. Quintò, Archiepiscopus & Episcopi 18. Ian. 1559. tam electionem, quam electum Londini in Ecclesia de Arcubus publicè confirm irunt. Sextò, eiusdem, Ian. die 21. con∣secratio ipsa in Capella de Lambehith in maxima hominum co∣ronâ,

adhibitis precibus, concione, & Eucharistiâ, à quatuor Epis∣copis, vt alibi diximus, solenniter est celebrata. Septimò, ipsa con∣secrationis acta per publicum Protonotarium, spectatae fidei & probitatis virum, in publicas Ecclesiae Anglicanae tabulas, seu Ar∣chiua Ecclesiastica, vbi adhuc à quolibet conspici possunt, ad per∣petuam rei memoriam sunt relata. Octauò, ipse Iuellus Maiesta•••• Regiae, secundùm antiquam huius Regni consuetudinem, homa∣gium praestitit. Nonò, eidem à serenissima Regina, restituta sunt temporaliae. Decimò, idem in Ecclesia sua Cathedrall solenniter receptus, seu inthronizatus, omnia munera Episcopalia, siue ordi∣nis, siue Iurisdictionis, maxima cum laude obibat. Denique, cum paulò pòst omnes Regni Ordines in Parliamento conuenirent, Iu∣ellus, perinde ac reliqui Episcopi, inter Regni Barones, seu Proce∣res suo honore & dignitate fruebatur. Haec cùm ita se habeant, cuiusquam, non iniquissimi rerum aest••matoris iudicio permittam; an necessarium, vel an par & aequum esset, vt Iuellus tanta cum so∣lennitate & splendore creatus, vel consecratores nominaret, vel testes, aut tabulas publicas ad rem suâ ipsius luce clarissimam, con∣firmandam produceret. Quasi verò haec omnia in angulo aut tene∣bris gesta forent, & non in suce & oculis hominum. Nec illi vitio verti debet, quòd Hardingi crebras & densas quaestiunculas tam parui-penderet. Nam cùm se tam solenniter sacratum esse testem haberet conscientiam, hoc Hardingum, nisi vltrò ignorare non posse, sibi ipsi meritò persuadere poterat. Hardingum (inquam) qui▪ vnà cum fratribus, de Iuello promouendo Regias literas ac∣ceperat, qui, si non ipse apertâ & clarâ voce Iuellum elegerat, si non ipse factam electionem vnà cum fratribus Reginae significâ∣rat, si non ipse suppliciter rogârat, vt Regium suum electioni prae∣beret assensum, electúmque quamprimùm consecrandum, & ad illos transmittendum curare vellet, haec tamen à fratribus suis fa∣cta esse omnia probè nouit. Quomodo enim eum, nisi vltrò, latere poterant? Quare si sciens, volénsque, remordente conscientiâ, dis∣simulauit, maius peccatum habet; sin ignorans fecit (quod tamen est admodùm improbabile) excusari tamen non potest, cùm sit spontanea ignorantia. Licèt enim ipse fugam, & Louanium iam cogitaret, amici tamen cius, vel famâ publicâ, quae sine dubio in vulgus emanârat, vel saltem Registro publico, omnibus eruditis Londini agentibus notissimo, si modò cōsulere voluissent, edocti, de toto hoc negotio certiorem reddere potuissent. Et hic (Philo∣doxe) dicam tibi quod res est. Dum Hardingus adhuc dubius animi pendebat, nec dum quibus se partibus adiungeret, apud se statuerat, priora illa in Iuellum humanitatis praestabat officia; verùm paulò pòst, fugam meditans, de solo vertendo, quàm de veritate indaganda magis erat sollicitus. Accedit, quòd Iuellus, dum Ecclesiam Sarisburiensem visitaret, e Hardingum, & Domi∣nicum

custodiae traderet. Hinc illae lachrymae. Quamprimùm autem elapsus Louanium salutâsset, O quantùm mutatus ab illo quem se, Regnante Eduardo, praestiterat? Tunc Iuello inuide∣re, odium conflare, in eum impotenter debacchari, in hoc sanè valdè vituperandus, quòd in veritate inuestigandâ negligentior, in conuicijs congerendis diligentissimus extiterit.

Vltimo loco consideranda proponebatur ratio, quae iam inita erat, vt singulis, si fieri posset, satisfieret. Omnes enim Regni Or∣dines, octauo Elizabethae in Parliamento conuenientes, primò, quorundam reprehendunt petulantiam, qui Archiepiscoporum, & Episcoporum consecrationes in quaestionem vocarant, anxiè & scrupulosè inquirentes, num iuxta formam legibus praescriptam peractae essent. Secundò, vt conuicia retundi, & veritas splendidiùs elucere posset, leges de Episcoporum electione, confirmatione, & consecratione latas, & nondum antiquatas recitant. Tertiò, ad Praesules sub Elizabetha euectos accedentes, omnes & singulos ritè & iuxta accuratam legum normam ordinatos fuisse ostendunt, clarissimè affirmantes, Nullam penitùs vllius scrupuli, ambiguitatis, vel dubitationis iustam subesse causam, quae contra easdem electiones, confir∣mationes, vel consecrationes, aut contra quicquam ad easdem pertinens, factu necessarium, vel expediens, obijci possit, sed omnia requisita & neces∣saria, tanto studio, támque accurata diligentia, vel potiùs exactiori sub Eli∣zabetha, quàm vnquam anteà praestita fuisse. Quod sanè (vt id obiter attingam) à tribus ordinatos clarissimè arguit, quoniam id leges recitatae apertè effl••gitant. Neque hoc à conuentu illo nobilissi∣mo nudè, aut frigidè proponitur, sed huius rei confirmandae gratiâ ad Archiua (de quibus posteà) lectorem remittunt. Habitum est hoc Parliamentum Anno Domini 1566. Hardingus autem suam apologiae confutationem, in qua tam acerbè Iuellum insectatur, anno 1565. id est, paulò antè inchoatum hoc Parliamentum in lu∣cem emisit. Iuellus verò anno 1567. Parliamento iam finito, apo∣logiae suae defensionem edidit. Cùm igitur omnes Regni Ordines, &, inter hos, Barones, inter Barones Episcopi, inter hos Iuellus, Pontificijs nostrorum antistitum calumniatoribus, & inijs Hardin∣go, reliquorum a••tesignano, tam copiosé & solidè respondissent, non opus erat, vt Iuellus rem actam ageret. Hoc enim quid esset aliud, quàm hominis iam demortui caput amputare? Nec tamen omninò tacuit Iuellus; sed in apologiae suae defensione, licèt suc∣cinctè, appositè tamen, & neruosè respondebat.

PHIL.

Immò hinc nascitur tertium Fitzherberti argumen∣tum. Nam Hornus & Iuellus, cùm ab Hardingo, & Stapletono for∣titer vrgerentur, quid fecerunt? f Hornus (inquit ille quod sciam) per se, vel per alium nunquam respondit. Iuellus respondit quidem, ve∣rùm adeò languidè, frigidè, ambiguè, vt nostrorum obiectio non tam con∣sutata, quàm confirmata esse vid atur. Et rursus ••: Hoc quoque per∣pendatur, an Iuellus clarè, & strictè interrogatus & pressus, vt à quo ipse

& socij inaugurati essent, nobis enunciaret, tam vacillanter, ambiguè, in∣directè respondere voluisset, vt reuera fecit, si eorum consecrationes vel testibus, vel Registr••s, vel quouis alio authentico probationis genere confir∣mare potuisset.

ORTH.

Vt Iuelli responsionem rectiùs intelligamus, primùm, de quaestione constet oportet.

PHIL.

Quaestio haec gemina illi proposita fuit; scilicèt, à qui∣bus, & quomodò consecratus esset?

ORTH.

Quaestioni geminae geminam adhibuit responsionem: h Nostri Episcopi eâ ratione & formâ, quâ semper, constituuntur, per li∣beram capituli electionem, Archiepiscopi consecrationem, & tres alios Epis∣copos. Quibus in verbis illud obiter obseruandum, non intelligere Iuellum, tres alios praeter Archiepiscopum. (Illud enim licèt sae∣pissimè contingat, non semper tamen, neque est necessarium.) Sed tres alios praeter ordinandū. Archiepiscopi autē consecratio sem∣per requiritur; id est, vt vel per se, vel per alium eius authoritate suffultum manus imponat. Sed haec, vt dixi, obiter. Age nunc, quid est quod tibi in hac responsione non satisfacit?

PHIL.

i Non dicit, Ego constitutus sum, aut nos constituti sumus; quorum tamen alterutrum dicendum fuit, si directè respondere voluisset. Sed nostri Episcopi constituti sunt. Quae verba praeter receptam eo its••, quo haec scriberet tempore, consuetudinem directè & verè nihil insin••a••t; quam tamen Hardingus non negabat, immò de eadem ne dubitabat qui∣dem, cùm nihil quicquam ad institutum pertineret. Nam ad ••nelli & a∣liorum, qui priùs euecti fuissent, inaugurationem, omninò non spectabat, multòminus ad Archiepiscopi, quae tamen vt clarâ in luce poneretur, qu••••∣toperè intererat, Iuellum non latuit.

ORTH.

Animaduertas velim Episcopū non simpliciter dixisse, Nostri episcopi constituti sunt, sed addidisse, eâ ratione et ordine quosem∣per: ita non solū praesentem respicit consuetudinē, sed anteacta eti∣am tempora orationis ambitu complectitur, seipsum, Archiepisco∣pum, & reliquos omnes sub Elizabetha sacratos includens. Quod ipsum in responsione sua ad detectionem expressit his verbis▪ k Nos consecrationem per tres Episcopos non inficiamur, nos Metropolitani con∣firmationem non negamus▪ nos ipsi ita consecramur, & confirmamur. Hoc non est ambiguè, indirectè, & languidè, sed perspicuè, directè, & solidè respondere.

PHIL.

Hic Dominus l Fitzherbertus cuiusquam viri boni & aequi consci••ntiam appellat, quid de Registro tuo, nuper inu••nto, existima•• dam sit, nunc tandem post annos quinquaginta, & ampliùs elap••••••, in lucem edito, ad testandam hanc consecrationem, pro qua ne vnus qui∣dem testis, nec vllum omninò Registrum, ab ijs quorum res agebatur, intra quinquenmum, aut sexenn••um, ex quo res gesta perhibetur pro∣duci vel citari potuit. Et m Fluddus: Nunc tandem (inquit) Ar∣chiua prelo commisit, cùm mortu•• sunt, qui contradicant, quòd eorum

importunitas, dum essent in viuis, nunquam extorquere poterat. Et n Fitz-Simon Iesuita; Cùm annis tam sexaginta, neque qui Cantuariensi sedi per summum nefas praesidebant, neque qui in Academijs, scholisque praeful∣gebant, neque qui annales exarabant, neque in Catholicos vel etiam Puri∣tanos scriptitabant, talia Registra in suae ordinationis probrosae defensionem aliqua••••o produxerint, quomodò Oxoniensis Bacchalaureus, inferioris subsellij, folia haec Sibyllina solus ex adytis & aduersarijs, cum aliqua osten∣tatione, eruere non erubescat?

ORTH.

Veritas (Philodoxe) nec ••rubescit ipsa, nec quenquam rubore suffundit.

PHIL.

His Registris, o in fluxa side Ministri fundatis, fides non videtur accommodanda.

ORTH.

Quae à me in lucem prolata sunt Registra, non sunt nuper inuenta, non ex terra eruta, non è cerebro nata, sed vera, an∣tiqua, authentica, nec sunt folia Sibyllina, huc illuc quouis vento volitantia, sed rerum gestarum in episcoporum ordinationibus, ve∣ra, certa, & fidelissima monumenta. Quae quamuis à me post annos 50. & ampliùs sint citata, ego tamen primus non produxi, sed ante me quamplurimi.

Anno Dom. 1566. nobilissima curia Parliamentaria Episcopis, de quibus agitur, hoc amplissimum exhibuit testimonium; nem∣pe, Vniuersa ad eos eligendos, confirmandos, consecrandos spectantia, se∣cundùm legum normam & regulam, tam exquisitâ diligentiâ (si non ex∣quisitiori) sub Elizabetha esse peracta, ac vnquam antea. Cuius rei vt firma & inexpugnabilis sit probatio, ad Archiua prouocant his verbis; Vt Archiua, quae tempora Patris & Fratris serenissimae Reginae, atque adeo quae sui ipsius temporis gesta delineant, luculentiùs testantur & ostendunt. Quae verba tria nobis praestant documenta. Primò, om∣nes & singulas electiones, confirmationes, & consecrationes sub Elizabetha exactè, & accuratè, secundùm leges fuisse factas. Secun∣dò, easdem, vt retroactis temporibus, ita Regnante Elizabetha, in Archiua, Registra, seu publicas tabulas relatas esse. Tertiò, haec Registra fuisse authentica, & integerrimae fidei, quandoquidem omnes Regni Proceres illuc Lectorem remittūt, vt illis perlectis, cuiquam plenè & cumulatè satis••iat. Vides igitur illa ipsa, quae ego non ita pridem protuli, Registra, ante annos 50. cùm à Parkeri consecratione nondum integrum effluxerat septennium, à deliba∣to totius Angliae flore perquàm honorificè citata esse & allegata. Non igitur in fluxa fide Ministri fundantur, vt garrit Iesuita, sed solidissimo & splendidissimo nituntur testimonio.

Anno Domini 1572. 70. Archiepiscoporum Cantuariensi∣um vitae Londini sunt editae, quorum vltimus tunc superstes e∣rat Matthaeus Parkerus; in cuius vita tum inchoata sic scribitur: Anno Dom. 1559. Cantuariensis Archiepiscopus electus est à Decano & capitulo Ecclesiae Metropolitanicae Cantuariensis, posteáque eodem anno 17. Decemb. adhibitis quatuor Episcopis, Willielmo Cicestrensi, Io∣hanne

Herefordensi, Milone quondam Exoniensi, & p Iohanne Bedfor∣diensi, lege qu••dam hâc de re lat•• requisitis, consecratus est. Postea idem Author, ab eo consecratos & confirmatos enumerans, haec margi∣ni apponit, Hae consecrationes & confirmationes in Registris apparent. Ita consecrantium nomina ante annos 44. (Parkero adhuc viuen∣te) in libris impressis, qui passim venales prostabant, & qui haec ipsa Registra non sine honore citabant, sunt diuulgata. Quà igitur fron∣te me haec typis mandantem arrodit q Fluddus, quasi primus è no∣stris haec emiserim, cùm mortui essent, qui contradic••nt? Itane verò? Num Hardingus, Stapletonus, Sanderus, Bristoüs mortui erant, cùm curiā Parliamētariā & Registra citaret Author, & mini∣sterium nostrum à vestris calumnijs vindicaret? Vel fortè in viuis erant, sed de hoc Statuto Parliamentario nihil acceperant? Sic∣cine, Philodoxe? O quoties, & quanto cum fastidio Episcopos nostros satis superciliosè Parliamentarios, Parliamentarios voci∣târunt? Vnde tandem? An non ab hoc ipso edicto Parliamenta∣rio? Quid igitur? An vestri homines Statuta nostra legunt, vt in∣de calumnias & mendacia concinnent, non etiam vt veritatem, sese in legentium oculos ingerentem, agnoscant, & amplectantur? Hoc Statutum ad Registra prouocans quoties, illis viuentibus & viden∣tibus, est impressum? Sed hoc ipsum est sapere; quod sciunt nes∣ciunt, modò ne••cire sit in rem suam. Verùm si haec tam celebria, & adeo decantata clausis oculis aspiciunt, non mirabor profectò, si in vita Parkeri legendâ sponte caecutiant. Sed de his hactenus: nunc alios haec Registra post mortem Parkeri citantes placet attexere.

Cùm Iohannes Hartus 30. ab hinc annis idem, quod tu nunc, in nos torqueret telum, doctissimus Rainoldus ex eisdem Registris Edmundi Freaki, à quo ipse ordinatus est presbyter, atque insuper Matthaei Cantuari. qui Freako munus impendit episcopale, conse∣crationes transcripsit, quas vbi conspexit Hartus, illicò fassus est, putâss•• se nihil tale ostendi potuisse; in his igitur acquiescens, to∣tum illud argumentum, ne typis cōmitteretur, ex colloquio, quod iam Prelo erat destinatū, erasit et expunxit. Haec ipse Rainoldus mihi coràm narrauit; quinetiam et suam ipsius epistolam ad piun•• & doctum virum Thomam Barkerum, ecclesiae de Soham mona∣chorum apud Suffolcienses pastorem (qui, à Papistis Framlinga∣miae Castello tunc inclusis eodem telo petitus, Rainoldum per li∣teras consulüerat) conscriptam ostendit. Cuius autographon in Suffolciam transmissum apud me habeo, quod amicus meus Ed∣uardus Barkerus, post patris sui obitum, mihi dono dedit. Aliud quoque eiusdem autographon (ipsius etiam Rainoldi manu exa∣r••tum) est apud amicum meum Henricum Masonum, eruditum inprimis Theologum, Reuerendissimi Patris Iohannis Episcopi Londinensis, sanctae memoriae olim Capellanum domesticum.

Nec desunt alij, in nostris educati Academijs, qui ante me eiusdem Matthaei Catuariensis inaugurationem libris

publicè impressis, memoriae & literis prodiderunt, & ad haec ipsa Registra prouocârunt. His addantur duo alij, qui se eandem in Re∣gistris vidisse & legisse testati sunt. Primus est qui olim vester, (Collegi•• scilicet Anglico-Romani alumnus & Sacerdos) sed nunc noster, Richardus Shelden, post suum ad nos reditum sic scri∣bens: a Ego nuper, vt mihi ipsi satisfacerem, Registra scrutatus sum, & Parkerum sufficienter, verè, Canonicè ordinatum & consecrat••im liquidò comperi. Alter est olim noster, nunc vester, b Iacobus Wadswor∣thus, qui in Epistola à partibus transmarinis missâ, testatur se, ante suum ab Anglia discessum, Parkeri consecrationem in Registris le∣gisse. Porrò ex eo tempore quo ego librum emisi, quatuor legen∣ti mihi occurrunt, antiquitatis iuxta ac veritatis amantissimi viri, qui Parkeri consecrationem eodem planè ac ego modo ex Archi∣uis verissimè delinearunt, quorum primus est Anglorum c Pausani∣as; secundus Reuerendissimus Pater, Franciscus d Herefordiensis; tertius almae Academiae Cantabrigiensis e Professor Regius; quartus vir ob eruditionem summam, & egregia in Ecclesiam merita celebris, Iosephus f Hallus, Theologiae Doctor, & De∣canus Wigorniensis. Hictenus quae literis & scriptis consignata sunt retulisse sufficiat. Porrò nostrorum cum vestris Sacerdotibus incarceratis frequentes collationes ac disputationes, in quibus Re∣gistrorum crebra facta est mentio, sciens volénsque transilio. Nunc cuiuis non moroso abundè satisfactum spero.

PHIL.

Immò, vt cumulata fiat satisfactio, illud quoque prae∣standum, quod g Fitzherbertus his verbis postulat. Spero (inquit) nemini aequo rerum aestimatori à ratione alienum visum iri, si adeo solidis nixus rationibus & fundamentis, contra Masoni Registrum tantisper grandem exceptionem obtendam, donec vel ipse, vel amicorum aliquis idem aliquot eruditis, prudentibus, sinceris ostenderit Catholicis, qui, eodem suis oculis perlustrato & ritè perpenso, de eiusdem veritate & validitate sententiam & testimonium ferant. Et paulò pòst; Ostendatur igitur, & in lucem proferatur.

ORTH.

Aequa sanè postulatio. Sic enim Reuerendissimo Pa∣tri Georgio, Archiepiscopo Cantuariensi visa est; qui cùm haec a∣pud Fitzherbertum perlegisset, vt eius voto satisfaceret, illicò (quà est aequitate) istos viros Pontificios accersendos curauit, nempe Magistrum Collintonum, quem eo tempore nonnulli Ar∣chipresbyterum indigitabant, Magistrum Laithwait, & Magi∣strum Faircloth, Iesuitas, & Magistrum Leakum, Sacerdotem se∣cularem. Nónne isti eruditi, prudentes, atque sinceri tibi videntur Catholici? Reuerendissimus igitur Archiepiscopus anno 1614. Maij 12. coram clarissimis Episcopis, Iohanne Londinensi, Guliel∣mo Dunelmensi, Lanceloto Eliensi, Iacob. Bath. ac Wellensi, Ric. Lincolniensi, & Ioh. Roffensi, ipsum Parkeri Registrū à me totiès citatum in medium produxit, dictisque quatuor Romano-Catho∣licis ostendens, vt oculis diligenter perlustrarent, admonuit. Illi codicem (vt verbis vtar reuerendi h Episcopi) quantùm libuit,

spectârunt, contrectârunt, euoluerunt, perlegerunt, sed praecipuè Parkeri consecrationem (cuius cognoscendae desiderio flagrabat Fitzher∣bertus) legunt, relegunt, voluunt, reuoluunt, ac volumine, characte∣re, argumento, caeterisque rebus omnibus accuratè & sedulò per∣pensis, tandem aliquando de libri veritate & validitate ferunt testi∣monium, fatentes sibi quidem videri codicem omni exceptione maiorem. Praeterea ab Archiepiscopo roga••i, vt quod oculis vi∣derant, Fitzherberto per literas significarent, id ipsum (teste a Champnaeo) praestare sunt polliciti.

PHIL.

b Quod asserit Godwinus, Alexandrum Fairclothum, & cae∣teros, quantùm libuit, librum praefatum spectâsse, contrect••sse, euoluisse & perlegisse (in quo sita est defensionis tuae vis, atque momentum) absque re∣futatione praeterire neque volo, neque debeo, inquit Champnaeus.

ORTH.

Champnaeus fremat licèt, & frendat, quod de ostenso Registro scripsit Episcopus, est verissimum.

PHIL.

c Quatuor praedicti Sacerdotes codicem Registralem simpli•••• intuitu inspicientes, descriptam in eo Parkeri consecrationem se vidisse ag∣noscebant.

ORTH.

Benè habet. Hoc enim illud ipsum erat, quod Fitz∣herbertus tam ardenter expetebat.

PHIL.

d Neque pro loco, neque pro tempore illis licebat diligent•••••• eum contueri, nedum perlegere.

ORTH.

Perlegere? Credo equidem; est enim ingens volu∣men, immensa rerum Ecclesiasticarum varietate refertum. Neque hoc dixit Episcopus, sed perlegisse quantùm libuit. Parkeri tamen consecrationem (in qua cardo quaestionis vertitur) se in illo libro vidisse agnoscebant. Illud erat palmarium, de reliquis nihil erat, vt adeò essent soliciti. De hac, quam proprijs oculis perlegissent, illustre Masono & veritati perhibuerunt testimonium.

PHIL.

e Reducti ad carceres, & secum rem totam diligentiùs conside∣rantes, atque adeo perpendentes, se illud solùm literis suis testari posse d••••••∣rūt, nimirū, quòd talia vidissent acta, vtrū verò germana essent at{que} authē∣tica, & ab omni fraude & falsitate immunia▪ nihil prorsùs statuere posse.

ORTH.

Liber ipse totâ mole sibi congener, vniformi actem∣poribus apto charactere conscriptus, vt reliquas Ecclesiasticorum negotiorum actor••m{que} publicorum narrationes iam tum cùm ge∣rebantur, stylo, vt vocant, Curial•• exprimit, ita huiusce in domo Cantuar. Capitulari electionis, in Capella Lambethana consecra∣tionis etiam circumstantias sigillatim quas••que punctim recenset▪ ac eá simplicitate consignat in perpetuam rerum & recularum me∣moriam, vt ridendus videatur potiùs quàm refutandus, qui in scirpo nodum, in fide optima dolum malum quaeriter. Si adsit, cae∣teris scilicet nasutior, ipse Champnaeus, si insipiciat, introspiciat, persp••c••at, si à capite ad calcem perscrutetur, ac pellegat, nihil hic in tanta rerum grauissimarum copia deprehendet praeter genuina•• fraudisque expertem historiam deprehendet. Neque dubito, quin

vestri, qui proprijs oculis intuiti sunt, idem sint dicturi, nisi fortè reluctante loquantur conscientiâ.

PHIL.

a Vt pleniorem hac de re certitudinem tam sibi quàm alijs procurarent, duo priori loco nominati, scriptis literis ab Archiepiscopo ro∣garunt, vt copia illis sieret praefatum codicem liberiùs atque diligentiùs in∣spiciendi; sed repulsam passi sunt: quod totum (sicut gestum fuit) Thomae Fitzherberto per literas suas significârunt. Iudicet iam quiuis, licèt minùs ••quus arbiter, qualia censenda sint illa acta, quae adeo lucem abhorrent, & districtior••m examinationem reformidant, vt non, nisi in praesentia domi∣norum suorum, idque leuissimè, & tanquam per transennam spectari, tra∣ctar••que permittantur.

ORTH.

Liberiùs (inquis) ac diligentiùs codicem inspiciendi copiam rogantes, repulsam passi sunt. Subdolam verò vafrámque rei gestae narrationem! Quod rogarunt, hîc aut siletur, aut verbis generalibus obuoluitur. Librum illum, de rebus huiusmodi vni∣cum Instrumentum, vt appellamus, authenticum rogarunt, & po∣stularunt, non modo inspiciendum denuo, sed secum deportandum & priuatis scrinijs manibúsque credendum. Apertè, candidéque responsum est à reuerendissimo Archiepiscopo, Adirent: pro arbi∣trio ipsum in propinquo Chartophylacium, siue domum, in qua huiusmodi Autographa asseruantur: ibi licere illis, inspectante cu∣stode Instrumentorum publico, haec, & alia rerum Ecclesiastica∣rum monumenta inspicere, penitúsque perscrutari: Libros autem ipsos sede sua dimoueri, ac priuatorum, etiam optimè affectorum, manibus arbitrióque permitti, nefas. Quam hîc rogo, repulsam passi rogatores isti, nisi quâ importuni & insolentes? Quod aequum erat, vltro ijs liberalitérque indultum, quod iniustè postulatum, aequissimo iure negatum. Quid vero? An vos monumenta Vatica∣na cu••libet sine delectu, etiam Ecclesiae vestrae aperto hosti pro li∣bitu perlegenda, imo inspectionis liberioris praetextu deportanda permittitis? Certè, absentibus ijs quorum fidei commissa sunt, Archiua publica ostendi aequum non est; imò nec tutum, ne forte delumbentur. Satis est, s••in loco publico custodiantur, vbi à quo∣libet (illis praesentibus) conspici possunt. Non minùs liberali cu∣stodi•• publica in Archiuis monumenta apud nos asseruari res ipsa loquitur, ac hodierna comprobat experientia. Si quis vestrûm se∣riò cupiat haec perlegere, adeat locum satis omnibus obuium, fores in••eniet haudquaquam clausas, libros ipsos haud grauatè oculis vsurpandos, modò ne manu sublestâ lancinandos. Adeat, inquam, hodie quiuis veritatis explorandae cupidus: haec eadem proprijs oculis intueri, ac diligentiùs rimari dabitur. Sed vin verbo dicam? Vbi affectata dominatur malitia, veritate nihil ingratius, vtpote morbum iucundum sanaturâ. Clausi manent non tam libri nostri, quàm oculi vestri.

Notes

• De schism. l. 3. p. 285.
• b

  Cathol. d••fensio Anglicè. p. 45.
• 2
• c

  1. Cor. 11. 23.
• d

  Codex. l 1. tit. 1. cunctos.
• e

  Augustin. ••p. 4••
• f

  Aug. ••p. 50.
• g

  Epist. 4••.
• 3
• 4
• h

  Sand. de schis. l. 3. p. 272.
• i

  Contra Cresco∣nium, l. 3. c. 51.
• 5
• k

  Sand. l. 3. p. 223.
• a

  Quo suprà.
• b

  Sand. p. 284.
• c

  Sand. ibid. Pollinus, l. 4. c. 5. p. 42••. Eud. ••o••. Pa••a••. c. 5 p. 244.
• d

  Ann. 155••.
• e

  Prou. 22. 11.
• a

  Soz••. l. 4. c. 5.
• b

  Breuic coll in praefation. &c. 2
• c

  Aug epist. 178
• d

  Apud Bin. t. 2. p 1.
• e

  Apud. Bin. t. 3. p. 7.
• f

  Cap. 32. Bin. t. 1. p. 732.
• g

  Ibidem.
• h

  Eudemon. c. 5. p. 244.
• i

  Sand. de schis. l. 3. p. 284.
• k

  Sand. quo sup. ••.
• l

  Defens. Cathol. p. 52.
• c

  Champ. p. 534.
• d

  Ibid.
• e

  Ibid.
• f

  Ibid.
• g

  P. 535.
• b

  Ibidem.
• c

  Champ. p. 53••.
• d

  Ibid.
• e

  Apud Sand. de schism. l. 3. p. 317
• f

  Defens. Cathol. p. 45.
• g

  De hoc & re∣liquis vid. Tor∣tur. Torti. p. 140.
• h

  Ibid. pag. 147.
• a

  P••. 103. cit••••∣te doctiffi•••• episcop•• in To••••.
• a

  1. Reg. 2. 27.
• b

  Bell. respon. ad ••pol. p. 157.
• c

  Tort. Tort. p. 371.
• d

  Pag. 92.
• a

  2. Chron. 22. ••1
• b

  V. 12.
• c

  Cap. 23. 1.
• d

  Bell. qu•• supra.
• 2
• e

  Defens. fid. Ca∣thol. li. 3. c. 26. num. 7.
• f

  Luc. 3. 2.
• g

  Bar••n. an. 31. 〈◊〉〈◊〉. 9, 10.
• h

  Num. ••.
• i

  De Rom Pon∣ti••. l. 1. c. 9.
• k

  Hect Pi••tus Ez••ch. c. 44.
• 3
• l

  ••. Pet. 1 20.
• m

  ••ell. de Rom. ••o••ti••. l. 2 c. 29.
• n

  Rom. 13. 3, 4.
• o

  Bel. quo supra.
• p

  Ioh. 19. 24.
• q

  Mat. 26. 15.
• r

  Mat. 2. 27.
• s

  Ioh. 19. 28.
• t

  In 3. Reg. c. 2. q. 28.
• u

  ••. Reg. 9. 25.
• x

  ••. C••ron. 2••. 16. ••. Sam. 12. 1.
• y

  1. Reg 1▪ 5. •• U 7.
• z

  V▪ 25.
• b

  1. Reg. 1. 52.
• c

  1. Reg. 2. 17.
• d

  1. Reg. 2. 25.
• e

  V. 29.
• f

  V. 26.
• g

  Jbidem.
• h

  V. ••7.
• 5
• i

  Bell. de exempt. cler. C. 1. p. 264.
• k

  Exod. 19. 6.
• l

  Rom. 4. 11.
• m

  Gen. 17. 13.
• n

  Vid. 2. Chr. 17▪ 7, 8.
• o

  Vid. 2. Chr. 19 8, 11.
• p

  Vid. 2 Chro. 29. 4, 5, 15.
• q

  V. 21.
• r

  V. 25.
• s

  V. 30.
• t

  V. 31.
• u

  2. Chr. 31. ••2.
• x

  2. Reg. 18. 3.
• y

  2. Reg. 23. 4.
• z

  V. ••.
• a

  1 Reg. 13. 1.
• b

  2. Reg. ••3. 20.
• c

  U. 9.
• d

  Nehem. 13. 6, 8
• e

  V. 9.
• f

  V. 28.
• g

  2. C••r. 24. 21.
• h

  1. Sa. 22. 16, 18
• i

  U. 12.
• k

  U. 15.
• l

  ••ell. de exempt. c••. p. 272.
• m

  ••in t. 2. p. 285 & 288.
• n

  1. Reg. 4. 1.
• 6
• o

  De potestat. Reg. & Pap. Ha∣betur in Syntag. Schardij.
• p

  Salm. de tot. eccl. ••. 12. tr. 63. p. 428.
• q

  Bell. de Rom. pontif. l. 2. c. 29. §. Argumentum quartum, &c.
• r

  In ••. sent. d. 25. q. 2.
• s

  Consideratio. p. m. Paul•• p. 121.
• t

  Jn 4. Reg. c. 12. q. 8.
• u

  Car. l. 2. c. 18.
• x

  Suarez desens. fid. Cathol. l. 3. c. 26. ••▪ 2.
• 7
• a

  Champ. p. 573.
• a

  P 595.
• b

  P. ••54.
• c

  P. 578.
• d

  P. 559.
• e

  p. 560.
• f

  p. 56••.
• g

  p. 567.
• h

  De verb. Dei ••. 5. 6. 7.
• i

  T••rtura T••••t. p. 380.
• k

  Ep. 166.
• l

  Deut▪ 17. 18.
• m

  Deut. 17. 9.
• n

  Mal. 2. 7.
• o

  Mat. 23. 2.
• p

  Resp. ad Cardl. Bell. ap••l. p. 332.
• q

  Vid. Bel. ap••l. p. 187. & 188.
• r

  Resp ad apol. ibidem.
• 3
• s

  In Psal. 2.
• t

  D•• vera relig. c. 31.
• u

  Aug. cons. l. 13. c. 2••.
• x

  1. Cor. 10. 15.
• y

  2. Pet. 1. 20.
• z

  Optat. l. 5. cont. Parmet.
• a

  Aug. de nup••. & concup. l. 2. c. 33.
• b

  Deut. 17. 12.
• c

  2. Cbr. 19. ••.
• d

  Deut. 17••.
• e

  Deu••. 21. 5.
• f

  Acta 5. 2.
• g

  1. Cor. 14. 32.
• h

  ••••tic. 21.
• i

  Fr••••••. 〈◊〉〈◊〉 ••••i∣mod in Bell con∣••r••••. 4. lib. 1. 6. 1••. 〈◊〉〈◊〉. 1.
• Cap. 4. 〈◊〉〈◊〉. 1••.
• l

  Champ. p. 596.
• m

  P. 578 & 579
• n

  Mal. 27
• o

  Rib. in Mal. c. 1 ••. 16.
• p

  In Mal. ••. ••. 13
• q

  Champ. p. 579.
• x

  1. Sam. 15. 17
• r

  Champ. p. 57••.
• s

  Infra. c. 6. n. 5.
• t

  Champ. ibid.
• u

  ••. Chron 19 4.
• x

  V. 5. 8.
• y

  V. 11.
• z

  Ibidem.
• a

  Rom. 13. 1.
• b

  V. 4.
• c

  U. 6.
• d

  1. Pet. 2. 15.
• e

  Champ. p. 580.
• 2
• f

  Lib. M. S. sacr•• syn. Gul. Warrhil ••1. Feb. 1530. p. 115.
• g

  P. 549.
• h

  Lanc. ••liens. resp. apol. Bellar. pag. 23.
• i

  Champ. qu•• supra.
• k

  ••bide••▪
• l

  Uide T••••••. T••r••i. pa. 359.
• m

  Champ. p. 550
• n

  De schis. p. 77.
• o

  Ibidem.
• p

  Ex actis Sy∣n••di.
• r

  Champ. p. 550.
• s

  Vide Rainold. colloq. cap. 9. Di∣uis. 4. pag. 583, 584. Angl.
• t

  Champ. p. 551.
• u

  An. 359.
• x

  Tom. 1. p. 477.
• y

  Act. & Mon. p. 965.
• z

  Epist. 210. fol. 127, & 1••6.
• ^a Apol. proresp. ad lib. reg. cap. 1.
• b

  Defens. Cath. pa. 40.
• c

  Vid. Antiq. Brit. p. 306.
• 3
• d

  Champ. p. 573.
• e

  Bin. t. 3. p. 3••3.
• f

  Bin. t. 3. p. 631.
• g

  Champ. quo supra.
• h

  Ibidem.
• i

  Ibid.
• k

  Champ. p. 574.
• l

  Canon. ••.
• 4
• m

  Bin. ••. ••. p. 1183.
• n

  Champ. p. 576.
• Bin. t. 2. p. 1182.
• o

  Innotis in Concil. Emerit.
• p

  Champ. p. 577.
• q

  Innoc. 3. ad Petrum Archi. Compost.
• r

  Champ. ibid.
• s

  Lib. 4
• 5
• t

  Ad Scapula•• cap. 2.
• u

  Opt. contr. Par••. l. 5.
• x

  Chrysost. ad pop. Antioch. ••••m. ••.
• y

  Champ. p. 578.
• z

  Consessio Aug. praesat. ad lecto∣rem.
• a

  Aug. ep. 48.
• b

  Contr. Cr••sc. gr••m. l. 3. c. 51.
• c

  Vide colloqui∣um Rain••ld. in fine.
• 6
• d

  Leo ep. 24.
• Champ. p. 220 edit. Angl.
• d

  Champ. p. 559.
• e

  Ibid.
• f

  Champ. p. 560.
• g

  Champ p. 56••.
• h

  Leo epist. 24.
• i

  Io••. de Tur. summa de Eccl. l. 3. c••. 23.
• k

  Leo epist. 2••.
• l

  ••••s epist. 43.
• m

  Champ. p. 564
• n

  Champ. p. 565.
• 7
• o

  Lib. 2 ep. 62. ind. 1••. c. 100.
• p

  Ibid.
• q

  Tortur Tort. p. 172.
• r

  Vide Alanum apol. c. 1. vide Latin. edit p. 26.
• 8
• s

  Champ. p. 556.
• t

  I. 3. c. 2. n. 5. edit. Angl.
• u

  Apol. ••ro iur▪ fidel. p. 127.
• x

  Champ. p. 557.
• y

  Artic. relig 37
• a

  Champ. p. 557.
• 9
• b

  P. 541.
• c

  Ruffin. l. 1. 〈◊〉〈◊〉.
• d

  Haec epist. ba∣betur in antiq. Brit. pag. 5.
• e

  Aug▪ epist. 1••6.
• f

  Aug. ep. 162.
• g

  Theod. l. 1. c. 19
• h

  S••cr. l. 1. c. 20.
• i

  ••us. de vita Canstantini l. 4. c. 42.
• k

  Theod. l. 5. c. ••.
• 10
• l

  Vid. Champ. p. 557.
• m

  Socrat. l. 5. c. 7
• n

  Socr. l. 5. c. 10.
• o

  An. 380. n. 2.
• p

  Champ. p 541.
• q

  Bin. t. 1. p. 732.
• r

  Euseb. de vita 〈…〉〈…〉. l. 3. ••3.
• s

  〈◊〉〈◊〉 l. 1. ••. 7.
• 12
• t

  Bin. •• 2 p. 4.
• u

  Leo ep. 5••.
• x

  Champ. p. 56••.
• y

  Leo ••p. 60▪
• z

  Champ. ibid.
• a

  Ep. 59.
• b

  Bin. t. 2. p. 140.
• c

  Leo ep. 61.
• d

  Bin quo suprà.
• e

  Leo ep. 61.
• f

  Socr. l. 1.
• g

  De vit▪ Con∣stant l. 3
• h

  Apud Bin. t. 1. p. 518.
• i

  Ibid.
• k

  Ap. Bin t. 1. p. 765.
• l

  Vide Tortu∣ram Torti. p. 106.
• m

  Concil. Chal∣ced. act. 1. Bin. t. 2. pag. 1.
• n

  Vid Tort. Tor. 〈◊〉〈◊〉. ibid.
• o

  Ibid.
• p

  Authent. con∣st〈…〉〈…〉lo post a fine.
• r

  Const. 13. 3. in initio.
• s

  Ibid. in fine.
• t

  Const. 123.
• u

  Champ. p. 557.
• x

  Champ. p. 558.
• y

  Carol. in pr••••. in leg. Franc.
• z

  Conc 8. act. 1. Bin. t. 3. ••. ••••0.
• a

  T. 4. part. 11. edit ven. vid. Tort. Torti. p. 349.
• b

  Bin. t. 3. p. ••80.
• c

  Vid. T•••• Tor. p. 34••.
• d

  Champ. p. 56••.
• e

  Pag. 224.
• f

  Bin. t. 3. p. 8••1.
• g

  Videtur aliqua deess•• v••cul••.
• h

  P. 224.
• i

  Pauld ••••st.
• k

  〈…〉〈…〉. To••••. p. 175.
• l

  Act. 18. 17.
• m

  Champ p. 571
• 16
• n

  P. 596 & 544
• o

  In declar. contr. Card. Per••on. p. 7. 〈…〉〈…〉.
• p

  Apol••ro iuram.
• q

  In 〈◊〉〈◊〉. co••tr. C••••d. Perr••••. 〈…〉〈…〉 post medium in resp. 〈◊〉〈◊〉 ••ecun∣dum 〈…〉〈…〉.
• r

  Apol. pro i••∣r••m. fidel. versus 〈…〉〈…〉.
• 17
• s

  ••. Reg. 11. 4.
• a

  1. Reg. 21. 10.
• b

  Act. 5. 29.
• c

  Champ. p. 582.
• d

  Champ. p. 584.
• e

  Champ. p. 5••5.
• f

  1. Cor. 10. 15.
• g

  1. Thes. 5. 21.
• h

  1. Ioh. 4. 1.
• i

  De à notis Ec∣clesiae, l. 4. c. 9. § 4. Pepu∣tiant haeretici, &c.
• k

  De visibili mou l. 6. cap. 4. & de C••aue Da∣uid, lib. 6. versu•• finem.
• l

  Admoniti•• Re∣ginae, iniunctio∣nibus annexa.
• m

  Art. 37.
• 3
• n

  Vide Caluin•• ••••rcis. l. 4. c. 10. & in eiusdem cap. argumento.
• o

  P. 587.
• p

  Bec••••. de dis∣sid. Angl. q. 12.
• q

  Eleneb••efut. Tortur. T••rtl. p. 78.
• r

  P. 94.
• s

  Pro Tortura. p. 152.
• t

  Jn increpas. ag 409.
• u

  P. 415.
• x

  Pag. ibid.
• y

  P. 377.
• z

  Psal. 2. 10.
• a

  Tortur. Torti. p. 385.
• b

  Prou. 8 15.
• c

  Dan. 2. 37.
• d

  Rom. 13. 1.
• e

  De ciuitate Dei l. 5. c. 21.
• f

  Ex Champnaeo p. 590.
• g

  Champ. p. 591.
• h

  Rom. 13. 1.
• i

  V. 3.
• k

  Rom. 1. 7.
• l

  Ezr. 1. 3.
• m

  Ezr. 6. 8.
• n

  Ezr. 8. 36.
• o

  Eus. hist. l. 2. c. 2. ex ••••rul.
• p

  Baron. an. 128. n 34 ex Eu••••b.
• q

  Euseb. l 4••. 13
• r

  Eu••eb. l. ••. c 5. ex Tertul. Apo∣l••g c. 5.
• s

  Bed. hist. eccl. l. 1. cap. 26.
• t

  Ep. 50.
• u

  Cha••p. p. 592.
• x

  Derep. l. 5. vn∣de ci••antur haec verba, ep ••p. A••••ic. l. 8.
• y

  Plato in Epinom.
• z

  L. 4. de leg.
• a

  I•• Phaed••••e & alibi.
• b

  De polit. & relig. part. ••. cap. 4. n. 2.
• c

  P••l. l. 3.
• d

  Dan. 3. 29.
• e

  Esa. 45. 4.
• f

  Ios••ph. Antiq. Iudaic. l. 11. c. 1.
• g

  Ezr. 1. 1.
• h

  Lancel. Eliens. in concione Angl in Psal. 105 15. & 1. Chron. 16. 22. pag. 32.
• i

  Esa 45. 5.
• k

  Esa. 44. 21.
• l

  2. Sam. 6. 14.
• m

  1. Chr. 23. 24.
• n

  1 Chr. 24. & 25. & 26.
• o

  Champ. p. 587.
• p

  An. 50••. ••. 31.
• q

  Act 24. 3. vbi vet. interpr.
• r

  Tom. 2. p. 2••8.
• s

  Walsing in c••••t. 1. p. 84.
• t

  Mal. 2. 7.
• u

  Rom. 23. 4.
• 4
• x

  Psal. 78. 70.
• y

  ••. Chron. 29. 11
• z

  Champ. p. 594.
• a

  Uide Champ. p. ••45
• 5
• b

  In ••••••os c. 7. 13.
• c

  ••ilson. de ver. dif. i••••er Christ. Subiect. part. 3. p 293. in octau••.
• d

  In admonitio∣ne pr••fixa In∣iunctionibus.
• a

  Champ. p. 552.
• b

  Rom. 13. 1.
• c

  Act. 25. 10.
• d

  Champ. p. 552.
• e

  Primo Eliz.
• f

  Apol. pro iu∣ram. fidel. lat. in 16. a••▪ 1609. p. 〈◊〉〈◊〉.
• g

  In prafat. ad declar pro••ure Reg. ••du. Card. Perr••••.
• 4
• h

  Epist. Epis. ad Leon ••mper. apud ••i••. ••. 2. p. 178.
• i

  N••••. Const. 6.
• k

  Euagr. l. 1. ••. 12 ex ••••d. l. 1. ••. ••. 〈◊〉〈◊〉.
• l

  Theod. l. 5. c. 2.
• 5
• m

  Champ. p. 548.
• n

  Exod. 32. 20.
• o

  2. Reg. 23. ••.
• p

  2. Reg. 23. 25.
• q

  Tert. Terti. p. 365.
• r

  V. 20.
• s

  V. 5.
• t

  V. 9▪
• u

  Tort. Torti. p. 386.
• x

  Champ. p. 536.
• y

  Champ. p. 537.
• z

  Mat. 10. 24.
• a

  2. Reg. 23. 5.
• b

  Num. 33. 52.
• c

  2. Chron. 19. 8.
• d

  P. 538.
• e

  Champ. p. 540.
• f

  Champ. p. 538.
• g

  Mat. 28. 19.
• h

  Champ. edit. Angl. p. 21••.
• i

  Luk. 10 10.
• k

  Champ. ibid.
• l

  Heb. 13. 17.
• m

  V. 7.
• n

  In 2. ad Tim.
• c. 1. homil. 2.
• o

  Resp. ad apo∣log Cont. Bell c. 2. in ••inc.
• p

  Champ. p. 540.
• q

  Act. 20. 28.
• r

  Huius cap. ••. 3.
• a

  Biblio b. Ca∣thol. l. 5. p. 106.
• b

  De scbis••. p 297
• c

  P. 298.
• d

  Motiu anti∣b••r. p. 264.
• e

  Bed. de noli•• ••ccl. l. 4 c 9. §. 4. P••putiani b••re∣tici, &c.
• 2
• f

  Vid. 25. H. 8. c. 20.
• g

  Octauo. Eli∣zab. cap. 1.
• h

  Reg. Park. t. 1 fol. 3.
• i

  Champ. p. 454.
• k

  Uid bullas pro Cranmero, l. 2. 6. 7.
• l

  Pontisical▪ ludg. 15••1. fol. 3. col. 1.
• m

  Champ. p. 449.
• n

  Ibid
• o

  Champ. p. 451.
• p

  Uid. Nowel. 131.
• q

  Sand. de Schis. l. 3. p. 298.
• ••8. Eliz. c. 1.
• s

  Champ. p. 44••.
• t

  P. 444.
• u

  Hard. confut. apol. part. 6.
• x

  Champ. p. 445.
• y

  Ibid.
• z

  Ibid.
• a

  L. ••. c. ••5. n. 10.
• b

  Champ. p. 447.
• 5
• c

  Thu•••••••• hist. l. 54. ann. 1572. append.
• a

  ••an••us equus br••ui••r. Isid. Orig. l. ••2. c. 1.
• b

  Impr. Lo••an. ann. 1567.
• c

  Greg. presb. in vita Greg. Naz.
• d

  Replic. ad doct. Su••l p. 31.
• e

  Britannom. p. 321.
• f

  Lib. 6. cap. 7.
• g

  Anno 963.
• h

  Uide Tort. Tort p. 1••2.
• i

  Ibid.
• k

  Ibid.
• l

  Eccles. Angl. Troph••a. anno 1584.
• 3
• m

  Reg. Parker. ••. 1. ••ol. 9.
• 4
• n

  25. Hen. ••. c. 20
• o

  Forma conse∣crandi in praefat.
• 6
• p

  Britau. p. 316.
• 7
• q

  Champ. p 498.
• r

  Christ. à Sacro∣bosco de inue∣stig. eccl. cap. 4.
• s

  Champ. p. 499.
• t

  Sacrobos. ibid.
• u

  Champ. p. 501▪
• 8
• x

  Jbid.
• y

  Ibid.
• z

  Ibid.
• a

  Henricus Constabilus.
• b

  Champ. p. 502.
• c

  Ibid.
• 9
• d

  Champ. p. 505.
• e

  Reg. Park. ••. 1. f. 18.
• f

  Ibid.
• g

  I•• edit. Angl. p 194 collat. 〈◊〉〈◊〉 p. 203.
• •• Champ. p. 506.
• i

  Champ. p. 500.
• k

  Sacrobos. d•• inuestig. ••br. eccles. cap. 4.
• l

  Pag. 20.
• m

  Pag. 21.
• n

  A••tiq. Brit. p. 20.
• o

  ••5. H. 8. c. 20.
• p

  P. 49••.
• q

  Pag. 33.
• r

  Theodoret. l. 5. c. 23.
• s

  Vid. Bin. t. 1. p. ••79. in not. in ep. 17. Junoc. 1.
• 11
• t

  Kellis. repl. ad Doctor Sutl. p. 31
• u

  Sacrobos. de in∣uestig. Chr. eccl. c. 4.
• x

  In praesat. discus. pr••fix. n. 135.
• y

  Fitz-Sim. Britannom. l. 3. c 5 p. 32••.
• z

  Champ. ••. 194. cd•• Angl.
• a

  Falsum nam Sar••••b. quoque per mortem va∣caba••. & Ban∣chorensis. & Nor••.
• b

  In ••p. n. ••.
• 12
• c

  Registr. Park. t. 1. fol. 3.
• d

  Ex eodem Registre.
• e

  Dei〈…〉〈…〉. 4.
• f

  〈…〉〈…〉 ••. ••••1.
• g

  Bellar. de amiss. grat. l. 3. c. 8.
• h

  Ecclus 28. 17.
• i

  Sap. 1. 11.
• k

  Apoc. 21. 8.
• a

  Sand. de schis. l. 3. p. 297 Pol∣••••n••••, ••. 4. 6. 6. p. 434.
• c

  Sander. ibid.
• d

  Ann. 〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉. ••▪ c. 20.
• 2
• e

  Vid The••▪ Hardingum in con••ul apol. part. 6 ••••2.
• f

  Kellis. exam. part. 1. c. 3.
• g

  Sander. quo supra.
• h

  Iob. Eudemon Cyd. paral. c. 5. p. 243.
• i

  Kellis. in repl. contr. D. Sutl. p. 31.
• k

  Dat. 18. lulij, 1559.
• l

  1. Aug. 1559.
• m

  Dat. 9. De∣cemb. 1559.
• n

  ••itera paten∣tes Regia Re∣gistr. Parker. t. 1. fol. 3.
• 3
• o

  Pag. ••97.
• p

  Repl. ad Doct. Sutl. p. 31.
• q

  Reg. Parker. tom 1. fol. 2. & 10.
• r

  Champ. p. 485.
• s

  Reg. Parker, t. 1. fol. 2.
• 4
• t

  Antih••ret. ••o∣tiu pag. 266.
• 5
• u

  Cambden. in Brit.
• x

  Uid. Francisc. L••ndanens. de praesulib. Angliae.
• y

  In replic. ad D. Surl. p. 31.
• 6
• z

  Regist Parker. ••. 1 fol. 9.
• a

  Ibid.
• b

  Fitzs••••••n. Britamon. p. 32••
• c

  Champ. p. 190.
• d

  Aut••or vil•• Matth••i Par∣keri.
• e

  Champ. ••. 479. in margine.
• f

  Registr. Parker. fol. 10.
• g

  1. Pet. 51.
• h

  Champ. p. 479.
• i

  Champ. ibid.
• k

  Champ. p. 480.
• 8
• l

  Fitzsiimon Britannom. pag 321.
• m

  Reg. Parker. ••••m. 1 f. 10.
• n

  Champ. p. 5••2.
• o

  Register. Par∣ker. ••. 1. fol. 3.
• p

  Champ. p 513.
• a

  De script. Angl. c••n••. 9 41.
• b

  Registr. Cran∣mer▪ fol. 1••1.
• c

  Ibid fol. 179.
• d

  Ibid▪ fol. ••35.
• e

  l. •• c. 11. ••. 3.
• f

  Champ. p. 491.
• g

  Hen. H••••tin∣do•• ••ist. l. 7. p. 382.
• h

  Th••. W••••••••ng∣ham. in Rich. 2. p. 339.
• 2
• b

  Sand. de schis. l. 3 p 296.
• c

  Champ. p. 49••.
• 3
• d

  25. H. 8. c. 20.
• e

  Ex capella ro∣tu orum Can∣cellariae.
• f

  Charta Regia apud White••al in custodia Tho. Wilson militis.
• g

  25. H. ••. c. 20.
• 4
• h

  Franc. Lan∣dau. in praesul. Eliens. in Iohan. de fontibus.
• i

  Ex Capel. rotul. Cancellar.
• a

  〈◊〉〈◊〉 cap••l. ro••u••. Cancellar.
• b

  P. 432. Lati∣na edit▪ sed ple∣nius in Anglic. p. 167
• 5
• c

  In capel. rotul. Cancellar.
• d

  Ex Capel. ro∣tul. Cancellar.
• 6
• b

  Ex 〈◊〉〈◊〉 Parliamenti vulgo, The Iournall 〈◊〉〈◊〉, in custod. Ma gist. ••ower, Cle∣rici Parlia∣ment 〈◊〉〈◊〉.
• c

  Antiq. Brit. p. 21.
• d

  Registr. Cran∣mer. fol. 1••7.
• e

  Registr. Cran∣mer. fol. 179.
• 7
• d

  Champ. p. 48••.
• e

  2. Esd. 7. 64.
• f

  Champ. p. 49••.
• 9
• g

  Con. Carth. ••. Can. 2. Bin. t. ••. p. 553.
• h

  Suprà, c. 9. n. ••.
• 10
• i

  Epist. 5▪ ••i••. t. 1. p. 502.
• k

  De Cleric. c. 17
• l

  De bapt. & confir. l. 2. c. 1••.
• m

  26. H. ••. c. 14.
• n

  Champ. p. 438.
• o

  Champ. ibid.
• p

  De schism. p. 154▪ edition▪ Colon. 1610.
• q

  Champ. ibid.
• r

  Reg Cranmer. fol. 204.
• s

  Champ. p. 489.
• t

  Cap. 9. n. 8.
• u

  Lancel▪ l▪ 1. p. ••6.
• x

  Reg. Cranmer. fol▪ ••59. & 261.
• y

  Reg. Card. Pol. fol. 3.
• z

  Registr. Cran∣mer fol. 2••1.
• 11
• a

  Acta & m••∣num. p. 1390.
• b

  Champ. p▪ 510.
• c

  An. 3. & 4. Ed. 6. c. 1••.
• d

  An. 5. & 6. Ed. ••. c. 1▪
• e

  Registr. Cran∣••er. sol. 333. & 335.
• 12
• f

  Bell. de bapt. & confirm. l. ••. c. 12
• g

  Athanas. 〈◊〉〈◊〉 ep. ad Orthod.
• h

  Soz l. 2. c. 25.
• i

  Socra. l. 2 c. 5.
• i

  Sozom. l. 3. c. 5
• k

  〈◊〉〈◊〉 epist ad omnes epis. apud Athan apolog. 2. Bin. ••. 1. p. 446.
• l

  Vid. Baron. an▪ 347
• m

  Athan. apol. 2 Bin. c. 1. p. 444.
• n

  Sacr. l. 1. c. 22.
• o

  Ibid. c. 23.
• p

  Athanas. apol. 2.
• q

  Baron. an. 338. ••. 1.
• r

  Vid. Bin. in not. in Conc Ant. 1. p. 427. 〈◊〉〈◊〉. 1. •• Ibid.
• t

  Lib. 1. c. 10.
• a

  Huiu•• libri▪ c. 2, 4, 6.
• b

  Huiu•• libri, c. 7. n. 4.
• c

  Contra Hor∣num. fol. 7. & 9. citante, Champ. p. 473.
• 2
• d

  P. 434.
• e

  Champ. p. 168. edit. Anglic.
• f

  1. Eliz. c. 1.
• g

  ••. Eliz. c. 1.
• h

  Champ. ibid.
• 3
• i

  Ibid.
• k

  Champ. ibid.
• 9
• l

  Protest. de∣••••••. p. 32.
• m

  Champ. ibid.
• 7
• n

  Protest▪ de∣monst. pag. 33.
• o

  Champ. p 436.
• p

  Champ. p. 4; 6.
• q

  Champ. ibid.
• r

  Ca••den. Eliz. p. 108.
• a

  I••s. 24. 15.
• b

  2. Reg. 23. 3.
• c

  Nehem. 6. 12.
• d

  Nehem. 13. 28.
• e

  2. Reg. 11. 4.
• f

  1. Reg. ••. 35
• g

  Jbid.
• 3
• a

  Register. Par∣ker. l. •• f••l. 18.
• b

  Jbid. fol. 88.
• c

  Ibid▪ fol. 22.
• d

  Ibid. fol. 54.
• e

  Ibid▪ fol. 69.
• f

  Ibid. fol. 74.
• g

  Ibid. fol. 80.
• h

  Ibid. fol. 3••.
• i

  Ibid. fol. 92.
• k

  Ibid fol. 55.
• 4
• a

  Registr. Grin∣da••.
• 2
• b

  Ibid.
• c

  Regist. Whi••∣gifti ••om. 1.
• d

  Jbid.
• 3
• e

  Regist. Grin∣dal.
• f

  Register. Par∣ker. ••. 1 sol. 138.
• g

  Regist. Whit∣g••f••i t. 1.
• h

  Regist. Whit∣gi••ti ••. 2.
• i

  Ibid.
• 4
• k

  Regi••••r. Whit∣g••••••. ••. 3.
• 5
• l

  Registr. Parker ••. ••. ••. ••6.
• m

  〈◊〉〈◊〉. ••ol. 64.
• n

  〈◊〉〈◊〉. 〈◊〉〈◊〉.
• o

  Regi••••. W••••••∣g•••••• ••. ••.
• p

  Regi••••. Whit∣gift ••. 3.
• 6
• q

  Regis••. Parker, ••. 〈◊〉〈◊〉. 1.
• r

  Ibidem.
• e

  Regist. Whit∣gisti l. 2.
• f

  Regist. Whit∣gi•••• ••om. 3.
• 7
• g

  Regist. Grin∣dal.
• 2
• a

  Champ. p. 517.
• ^bChamp. ibid.
• b

  Champ. p. 518.
• 3
• c

  Infra▪ ••. 1••. ••. 13.
• a

  Kellis. exam. part. 1. c. 3. p. 155.
• a

  Luth. adu false nominat. episc. ord. 〈◊〉〈◊〉. 2. p. 320.
• b

  Instit. l. 4. c. 5. n. 3.
• 2
• c

  In d••••ens. p. 5••
• 3
• 4
• d

  Fulcus in re∣tenti••. p. 69.
• e

  Champ. p. 163.
• f

  Whit. co••tr. Dur aum.
• a

  In exam. pap. c. 41.
• 7
• b

  Bancr••ft. in li∣bro periculos. po∣••it••o••um Sutl. in res••on ad 〈◊〉〈◊〉 lumn. ar•••• ulos. O••m••rod••s 〈◊〉〈◊〉 pict pu••it.
• c

  Kellis. ibid. p. 153.
• 8
• d

  Ibid.
• 9
• e

  Ibid.
• 10
• 11
• f

  Protest de∣monst. p. 46.
• g

  Kellis. exam. part. 1. c. 3.
• h

  Prot. demonst. p. 46. & 47.
• i

  Kellis. quo 〈◊〉〈◊〉. ••.
• 12
• f

  L. ••. c. 13. ••. 9.
• 13
• g

  Ibid.
• 14
• h

  L. 2. c. 14. ••. 5. & 6.
• i

  Ibid.
• 15
• k

  Ibid.
• 16
• l

  Ibid.
• 17
• m

  Ibid.
• 18
• n

  C. 18. ••. 16.
• a

  Antiq. Brit•• t. 33.
• 2
• b

  Fitz-Sim. Britannom. l. 3. c. 5. p. 322.
• 3
• c

  Champ p. 475.
• d

  P. 28.
• e

  Greg. l. 7. epist. 30 ••nd. ••.
• f

  Bar. an. 597. n. 27.
• g

  Bed. l. 1. c. 26. & 27.
• h

  Champ. ••••t. 10▪
• i

  Quo suprà.
• k

  Baronius quo suprà.
• l

  Cap. proximo, n. 16.
• a

  Fitzh. append. ••. 2.
• b

  N. 9.
• 2
• c

  Fertil. part. 2. c 7.
• d

  Sand. de sc••••s. l. 3. p. 297.
• e

  Hard. confut. detect. part. 2.
• f

  Ibid.
• g

  Quo suprà.
• h

  Quo suprà.
• i

  Hard. conf. Apol. part. 6.
• 3
• k

  Chr. •• Sacro∣bosco de inuest. Chr. eccl. c. 4.
• l

  Hen. Fitz. Sim. Britannom. lib 3 c. 5. p. 3••1.
• m

  Sand. de schis. lib. 3. p. 272.
• n

  Hollinsh. pag. ••180. col. 1. lin. 46.
• o

  Idem. p. 1182. col. 1. lin. 36.
• p

  Idem▪ p. 1183. col. 1. lin 41. & Sand. de schis. l. 3. p. 284.
• q

  Idem▪ p. 1184. col. 1. lin. 60.
• r

  Holl p. 1184. col. 2. lin. 26.
• s

  Libr. huius. c. 9. n. 2.
• t

  8. Eliz c. 1.
• 4
• u

  Vid. Fitzher. be••t. app. n. 2.
• x

  ••. 11. & 9.
• y

  N. 5.
• z

  Vid. ••. 10. & 11.
• 5
• a

  App. ••. 11.
• 6
• b

  Defens. apol. pag. 129.
• c

  Hard. in de∣tect. fol. 233. vi∣de, Champ. p. 465.
• d

  Ex Registr. Parkeri t••••. 1.
• e

  〈◊〉〈◊〉 a∣•••••• C•••••••• p. 465
• 7
• 8
• f

  Fitzberb. a••∣pend n. 5.
• •• N. 10
• 9
• h

  Juel. defens. Apol. p. 129.
• i

  Fitzbe••. ap. pend. n. 6.
• k

  P. 125.
• l

  Append. n. 1••.
• 10
• m

  Flud. Tri∣um••••. Purg. p 141.
• n

  Fitz. Sim. Britannom. p. 312.
• o

  Fitz Sim. ibi
• 11
• 11
• 12
• p

  Author per er∣rorem appellat Richardum, cu∣ius loco Johan∣nem repos••i••••oc enim erat illi nomen, vt ex Archiuis constat multis in locis.
• q

  Purg. tri∣umph. p. 141.
• •• Sutliuius, & ••llij.
• 13
• 14
• a

  Rich. Shelden de spiritib. Pontifi••ijs, p. 17.
• b

  In epist. 〈◊〉〈◊〉. S. ad amicu•• in Anglia.
• c

  Camden in Eliz p. 38.
• d

  De praesulib. Angliae, p. 21••.
• e

  Doct. Collin. in incre••. p. 4••0
• f

  De honore cleri coniugati, l. 1. s. 17.
• 15
• g

  Fitzherb. ••p∣pend. n. 13. Ib. n. 14.
• 16
• h

  Franc. L••nd. de Praesul. Angl. in Park. Cant.
• a

  P. 527.
• b

  Champ. p. 525.
• c

  P. 527.
• d

  Ibid.
• e

  Ibid.
• a

  Ibid.
• Huic ipsorum petitioni hoc m••∣d•• iam tum à se responsum pr••b•• meminit, ac h••∣die coram testi∣bus fide dignis rec••lit dignissi∣mus, integerri∣músque Domi∣nus Archiepis∣copus.