Vindiciæ Ecclesiæ Anglicanæ; siue De legitimo eiusdem ministerio id est, de episcoporum successione, consecratione, electione & confirmatione; item, de presbyterorum, & diaconorum ordinatione, libri V. In quibus Ecclesia Anglicana à Bellarmini, Sanderi, Bristoi, Hardingi, Alani, Stapletoni, Parsonij, Kellisoni, Eudæmonis, Becani, aliorúmque romanistarum calumnijs, & contumelijs vindicatur. Editio secunda, priori Anglicanâ longè auctior, & emendatior. Cui inter alia accesserunt ad Fitzherberti presbyteri, Fitz-Simonis Iesuitæ, D. Kellisoni, Champnæi Sorbonistæ, Fluddi, & nescio cujus anonymi exceptiones suis quæque locis intertextæ responsiones. Opus ex idiomate Anglicano traductum, & locupletatum ab ipso authore Franc. Masono, in S. Theologia Bacchal. Archidiacono Norfolc. et socio Colleg. Mertonensis apud Oxonienses.

Rex Lucius.

CAP. III. De secunda conuersione quam appellant sub Rege Lu∣cio & Eleutherio papa.

• Regnante Lucio queri∣tur,
  • primò, quid hîc fa∣ctum?
    • Fides
      • non plantata,
      • sed rigata et propagata 1
    • Episcopi instituti
      • qu••••. 2
      • quorum loco. 3
      • qua authoritate. 4
  • deindè in Britannia
    • qualis tunc fides. 5
    • quales episcopi. 6

PHIL.

DVae a 1.1 iam aliae sequuntur eiusdem Insulae conuersio∣nes, magis insignes & publicae, sub duobus illustri∣bus Romanis Episcopis, idque singulari ipsorum industria, à toto orbe Christiano agnitae, & in ta∣bulas relatae, quae tantoperè Romae nostrae calumni∣atoribus felconcitare, & bilem mouere solent, vt omnes intendant ingenij neruos quo fidem illis pos∣sent detrahere. Harum prior sub Eleutherio Pontifice, & Rege Lucio contigit.

ORTH.

Haec non tam plantatio, quàm b 1.2 rigatio; nec tam In∣sulae conuersio, quàm noua Praedicatorum in subsidium missio, & vlterior euangelij propagatio est dicenda. Iohannes enim c 1.3 Cap∣grauius (quem d 1.4 Parsonius viri docti insignit encomio) Eluanum Glasconiensem, prima illa euangelij semina à Iosepho sata, per la∣tos Britanniae campos sparsisse memorat. In antiquis etiam Mar∣tyrologijs, in ecclesia vestra legi solitis, sic scribitur. e 1.5 Lucius nun∣quam se Christianae religioni infensum exhibuit, hostemue, sed, quòd Chri∣stianorum miracula, simul & vitae integritatem admiraretur, in eosdem propensior videbatur, amplexusque suisset iam antea Christianam religio∣nem, nisi auita, velut nexibus, obligatus esset superstitione, nisi etiam con∣spexisset

Christianos ab Ethnicis ipsis vt infames vilesque haberi, & à Ro∣manis ipsis (apud quos summa, rerum esse videbatur) & gladio & iniurijs assiduè lacerari. Comperit tamen posteà, nouitque ex legatis Caesaris, Sena∣tores etiam aliquos Christianos factos esse, & inter alios Pertinacem quen∣dam, atque Trebellium, Imperatoremque ipsum Marcum Aurelium (victoria eorum precibus obtenta) benignè habuisse Christianos. Qui∣bus hic alijsque perceptis, Lucius legationem misit ad Eleutherium, Roma∣num pontificem, Eluanum, & Meduinum Britannos, rogans per cos Eleu∣therium, vt per se suosque Ministros, ad Christianam religionem suscipien∣dam aditum patefaceret, quod & obtinuit. Nam idem pontifex Fugatium & Donatianum, aliter Damianum, in Britanniam misit, qui Regem, & alios Christianae religione imbutos initiarent mysterijs; quod & n••uiter impleuerunt. Refert etiam f 1.6 Capgrauius, Eluanum ab Eleutherio Britanniae episcopum, Meduinum verò Doctorem, qui per totam insulam fidem praedicaret Christianam, esse constitutum. Vndè patet, non fuisse neophytos, sed insignes Theologos, & rerum deui∣narum peritos, vt à vestro g 1.7 Historico appellantur; ex quo etiam constat, vt eruditos Theologos, qui semen Euangelij per totam In∣sulam seminassent, ita & Christianos, h 1.8 miraculis claros, illo ipso tempore hîc floruisse.

PHIL.

Paucos fortassè priuatos homines Christiana hîc re∣ligione imbutos non nego; Regem tamen, aut alium quempiam authoritate regia adductum, fidem amplexum esse, parum est cre∣dibile. Siquidem Rex Lucius, vt est apud i 1.9 Bedam, ad Eleutheri∣um misit, obsecrans vt, p••r eius mandatum, Christianus efficeretur. Ergo nondum erat Christianus.

ORTH.

Misit quidem diuina luce mentem perfusu••, vt eleganter k 1.10 Baronius; vel, vt l 1.11 Binius, diuino lumine illustratus, &, vt m 1.12 Vitus, in∣citatus ad amorem verae fidei, rectaque religionis aspirabat. Quare, vel an∣te hanc legationem, factus est Christianus baptismo flaminis, ar∣dentique flagrabat desiderio vt fieret quoque Christianus baptis∣mo fluminis. Ità ipse iam tum scholam Christi ingressus, vt to∣tum mox r gnum subsequeretur sedulò curauit. Quod sanè ani∣mum caelitùs irradiatum, & diuinâ gratiâ perfusum luculenter arguit. n 1.13 Serenauerant enim eius mentem Sanctorum miracula. Quam∣obrem Eleutherius fidem hîc non accendit, sed accensam fouit: Insulam non conuertit, sed longè antea conuersam ampliori iu∣bare collustrauit.

PHIL.

Nae vos summae ingratitudinis postulandi, qui tot be∣neficia,* 1.14 tot amoris vincula & pignora, quibus Romae obstricti estis, dissimulanda ducitis.

ORTH.

Immo singularem Dei benedictionem inde ad nos delatam ingenuè agnoscimus. Nam Eleutherius Fugatium & Damianum, peritos operarios, in messem Britannicam immisit, quibus, cum Eluano & Meduino communem operam nauantibus, vera hic, ad Dei gloriam, & multarum animarum aeternam salu∣tem,

propagata est Religio. Tunc Rex ipse cum plerisque subdi∣tis fuis, lauacro tincti sunt salutari: tunc, amotis Druidibus, eo∣rum loco Christiani pastores passim sunt constituti; tunc templa, in deorum gentilium honorem destinata, vnius Dei cultui sunt di∣cata: ita Idolatriae sua detracta sunt spolia, & cecidit Dagon co∣ram arcâ Israelis. In cuius rei vberiorem intelligentiam, obseruan∣dum est Britanniam à Romanis antiquitùs in tres diuisam esse o 1.15 Prouincias; quarum prima dicta est Flauia Caesariensis, cuius Metropolis Eboracum; altera Britannia prima, cuius Metropolis Londinum; tertia Britannia secunda, cuius Metropolis Vrbs Le∣gionum. Porrò, vt reliquis Ciuitatibus, vigente pagana superstiti∣one, sui perhibentur fuisse Flamines, ita his tribus, prae caeteris illu∣stribus, sui p 1.16 Archiflamines. Qua de re audiamus Dicetum, Deca∣num quondàm Londinensem, antiquum & nobilem, vt perhibent, historicum. Huius librum, fateor, nondum mihi videre contigit, sed eius verba à scriptore nostrate, Anglicè citata, sic Latinè reddi possunt. q 1.17 Templa, quae in honorem Deorum suorum, qui multi erant, fu∣issent fundata, tunc vni & soli vero Deo dicabantur. Nam in Britannia erant viginti Octo Flamines, & tres Archiflamines, quorum loco totidem Episcopi, & Archiepiscopi sunt constituti. Archiepiscopo Londinensi Loegriae, & Cornubiae suberant prouinciae; Eboracensi Deira, & Alba∣nia; Legionensi Cambria. Idem prorsus tradit Gulielmus r 1.18 Redus, cuius verba, quia liber passim non est obuius, hùc placet transcri∣bere. Erant (inquit) in Britannia, quae & Anglia dicitur, viginti & Octo pontifices Paganorum, nec non & tres Archiflamines, quorum potesta∣ti caeteri submittebantur. Praedam Sancti Idolatriae eripuerunt, ex praecep∣to Apostolico. Vbi erant Archiflamines Archiepiscopos posuerunt. Sedes autem Archiepiscoporum in tribus nobilibus vrbibus erant, Londini, E∣boraci, & in vrbe Legionum. Quibus consonat Antiquitatum Bri∣tannicarum author in his verbis. s 1.19 Sub Lucio Rege in tribus Britanniae pronincijs, Loegria, Albania, atque Cambria, tres metropoles inslitutae sunt. Quarum Albanensis septem episcopis praefuit; Cambria Legionensis (ad Meneuiam translata postea) totidem. In Loegria autem Londinensis (quoniam ea prouincia maior & nobilior insulaepars fuit) quatuordecim dioeceses regebat. Dioeceses autem Cambriae haefuerunt, Herefordensis, Ta∣uensis, Paternensis, Banchorensis, Eluiensis, Wiccensis, ac Morganensis. In vrbe Legionum sedes Metropolitana à Lucio ad Arthuri Regis tempora du∣rauit, tumque, sub episcopo Dauide, Meneuiam migrauit. Haec vniuersa (non inficior) à Gulielmo Paruo penitus negantur; quem tamen t 1.20 Lelandus triplici testimonio confutauit. Primum est Asserij Me∣neuensis, qui Regi Alfredo praeceptor fuit; secundum Giraldi, in dialogo Syluestri▪ tertium est Ptolomei Lucensis, qui, in vita Eleu∣therij, affirmat tres Britanniae Proto-flamines in totidem Archie∣piscopos fuisse conuersos. De sedibus autem sic u 1.21 Lelandus. Lon∣dinum Trinouantum, & Eboracum Brigantum hac indubiè splendebant dignitate. Vbi igitur sedes tertia? Vbi nisi in Cambria? Qua parte vt

ego sileam, testis luculentus est Tritemius, in compendio Annalium. Quam∣uis autem Britannia post Nicenum Concilium in quinque esset di∣stributa Prouincias, Valentia, & maxima Caesariensi superioribus adiectis, Archiepiscopatus tamen noui non erigebantur. Cuius rei haec opinor est ratio, quòd nouae istae Prouinciae essent superiorum membra, ac proinde Archiepiscopatus distinctos habere non pote∣rant, nisi superiorum (sub quorum ambitu & iurisdictione ab ori∣gine erant) minuta dignitate, quod per x 1.22 Canonem Nicenum non licuit, sancientem vt in Antiochia, caeterisque Prouincijs suae dignitates & priuilegia seruentur ecclesijs. Haec quae diximus, licet à magno scrip∣torum torrente recepta sint, à nonnullis tamen, scio, in dubium vo∣cantur.

Lucius (inquiunt) quomodo Rex esse potuit, quum Britannia il∣lo* 1.23 ipso tempore in Prouinciae formam esset redacta? Sed hoc ex Cornelio Tacito diluitur, qui dicit y 1.24 veterem ac receptam esse Populi Romani consuetudinem, vt haberet instrumenta seruitutis & Reges. Lucius autem ex eorum numero fuisse perhibetur, qui Romanis z 1.25 tributum penderent. Quod eò videtur probabilius, quia tanta illi cum lega∣tis Caesareis intercedebat familiaritas. Alij Regem esse cum a 1.26 Be∣da, teste verè venerabili & antiquo, necessariò agnoscunt, sed, hîc acriùs insurgentes, fidenter affirmant nec totam Britanniam, nec illam partem quae nunc Anglia dicitur, illis temporibus sub vnius fuisse Imperio. Quomodo igitur••ot Episcopatuum fundatio vni Lucio tribui potest? Respondeo, Fieri potuisse vt, dum Lucius hoc ingens opus in suo regno magno••conatu moliretur, reliqui quo∣que Reguli, eius exemplo accensi, in idem opus incumberent, in∣terim vt totius rei gloria in Lucium, vtpotè primum, ac primarium redundaret: quo nomine, idem b 1.27 Beda eum agnoscit Britannicae fidei fundatorem, quae ibi pura, & intaminata pacificè permansit, vsque ad exortas sub Dioclesiano tempestates. Sed id demum il∣los pessimè habet, quod Episcopi nostri, atque Archiepiscopi sedes suas ad Flaminum, atque Archiflaminum Ethnicorum numerum aptatas habuisse dicantur. Verùm quid obsecro inde nascetur in∣commodi, si pulsis idolorum cultoribus, veri Dei adoratores suc∣cedant? Neque enim vlli loci Episcopatibus erigendis aptiores, quàm maximae & frequentissimae Ciuitates. Ipsi Apostoli in no∣bilissimis vrbibus, in quibus fuerant aliquando Flamines & Ar∣chiflamines, aut sacrorum Praesides eorum non dissimiles, Episco∣pos constituerunt. Atqui in vnâ vrbe apud Paganos multi Flami∣nes, in singulis apud Christianos singuli solent esse Episcopi. Esto; verùm licet in vna vrbe multi Flamines, vnus tamen reliquis prae∣minebat, qui vocatus est Pontifex. Sacerdotes gentilium (ait c 1.28 Isido∣rus▪) Flamines dicebantur. Et posteà. Flamines, Pontifices idolorum. Et paulo ante. Pontifex Princeps sacerdotum est, quasi via sequentium: ipse Summus Sacerdos, & Pontifex Maximus nuncupaiur. Quocircà hoc vocabulum non solùm inferiorem denotat Flaminem, sed & Pon∣tificem,

qui erat Flaminum primus. Hic autem in vna Ciuitate vni∣cus erat. Quare Dicetus, scribens viginti octo in Britannia fuisse Fla∣mines, intelligit superiores, qui Pontifices appellabantur. Quod lu∣culenter expressit Gulielmus d 1.29 Redus, dicens, viginti octo in Britan∣nia fuisse Pontifices, & tres Archiflamines. Sed & hîc quoque se oppo∣nunt, & Archiflaminum, vel Protoflaminum ne nomen quidem il∣lo saeculo auditum vehementer contendunt. Quod etsi citiùs dici∣tur, quàm probatur, tamen de vocabulis non dimicabo; verùm rem ipsam si spectemus, vt inter Flamines primus erat Pontifex, ita & inter Pontifices qui reliquis praecellebant, Primi pontificum, vel Pontifices maximi dicebantur. Quo sensu Coyfi à e 1.30 Beda pontifi∣cum primus appellatur, quod perinde est ac si Archiflamen, vel Pro∣toflamen diceretur. Caeterum de his quae in abstruso antiquitatis gremio latent recondita litigare non libet. Haec quae diximus non tam affirmandi, quàm veritatem indagandi, atque alios ad hoc ip∣sum excitandi animo dicta sunto.

PHIL.

Nonne vniuersas has sedes episcopales vel erexit, vel* 1.31 saltem confirmauit Pontificis Romani authoritas?

ORTH.

Nequaquam. Neque huiusmodi quicquam hoc illi saeculo triburum.

PHIL.

Quorsum igitur ad Eleutherium misit Lucius?

ORTH.

Duas ad ipsum adornasse videtur Legationes; in pri∣ma obsecrans, vt per eius mandatum Christianus efficeretur. In secunda rogans, vt leges Caesareas ad se transmitteret. Has enim distinctas fuisse res ipsa loquitur. De prima venerabilis Beda; de secunda, post susceptam in regno fidem, & legem Christi peracta, ipse E∣leutherius in epistola ad Lucium; quae sic incipit: Petistis à no∣bis, &c.

PHIL.

Hanc epistolam fictitiam esse ex ipso titulo apparet, qui talis est. Anno Domini 169. à passione Christi scripsit Eleutherius Papa Lucio Regi Britanniae, ad correctionem Regis & procerum regni. Si scrip∣ta erat anno 169. à passione Domini, ergo anno 202. vel 203. à na∣tiuitate eiusdem: sed hoc fieri nequit, cùm Eleutherius mortuus sit anno Domini 184. vt omnes consentiunt.

ORTH.

Primò, hunc titulum non ab Eleutherio, sed ab alio nescio quo adiectum esse est plusquam probabile. Quare par & ae∣quum non est, vt alienus error epistolae Eleutherianae praeiudicet. Secundò, nihil frequentius apud homines, praesertim transcripto∣res, quàm lapsus Chronologici. Vis vt in hac ipsa Britanniae no∣strae conuersione (quam appellant) quod dixi illustrem? Dabo operam; quod tamen non meis sed doctissimi praesulis verbis sum praestiturus. f 1.32 De tempore huius conuersionis adeo non conspirant, vt inter antiquos vix quisquam possit ostendi qui ab omnibus alijs non dissentiat. Historia nempe Landauensis annum Domini designat. 156. quo ipso anno Regem praedictum obijsse tradit Monumetensis. Nennio placet nuncios praedictos Romam amandatos anno 163. non ad Eleutherium, sed ad Eua∣ristum.

Manuscriptum quoddam anonymum, quod penes me est, annum habet 164. Gulielmus Malmesburiensis de hac re sic loquitur. Fluxerunt anni ab aduentu discipulorum Sancti Philippi in Britanniam, vsque ad tempus quo Phaganus & Deruuianus huc appulerunt, anni 103. Vnde con∣stabit huc aduenisse anno 165. Henricus de Ersordia haec omnia accidisse dicit anno 169. Marianus Scotus 177. Balaeus 179. Polidorus Virgilius 182. Baronius 183. Historia Roffensis 185. Flores historiarum 187. Ac denique Martinus Polonus (ne plures enumerando lectori sim molestus) 188. Sic ille. Si tot errores Chronologici historiae huius veritatē non euacuent, profectò vnus error, qui in titulū, à nescio quo prae∣fixum, irrepsit, huius epistolae authoritatem non eneruauit. Sed vt dixi, non desunt qui in transcriptores quicquid hîc est culpae transfundunt. Nam si pro anno 169. à passione, scribatur anno 179. à natiuitate, haec sententia proximè ad veritatem videtur ac∣cedere.

PHIL.

Aliud quoque occurrit in hoc titulo, quod vos mor∣det. Dicitur enim haec epistola ab Eleutherio conscripta ad cor∣rectionem Regis & procerum regni. g 1.33 Quod probat, Papam habitum esse corum superiorem, eitiam illis temporibus, eosdemque papali tum correctioni fuisse obnoxios.

ORTH.

Papali correctioni? Quali demum? An Eleutherius de Regibus solio deturbandis, aut regno exuendis, cogitauit vn∣quam? Profectò hic modus Reges corrigendi Hildebrandicus illo seculo nondum innotuit.

PHIL.

Quomodo igitur Regem, et proceres correxit?

ORTH.

Hoc patet ex ipsa epistola. Lucius leges Caesareas ad se transmitti rogauit; in hoc Lucium corrigendum, hoc est, sano consilio dirigendum, & in rectum tramitem ducendum duxit Eleu∣therius, quia leges Caesaris semper reprobari possunt. Quarè à Cae∣sareis ad sacras & diuinas eum reuocauit, quasi dixerit, ad legem & testimonium, quibus & Reges, & populi regendi, & corrigendi sunt; populi scilicèt à Regibus, Reges ipsi à Deo. Sic Reges semper corrigat siue Papa, siue Episcopus omnis; & se ab ijsdem corrigi,* 1.34 non inuiti, opinor, patientur.

PHIL.

De titulo satis: ipsam iam expectamus epistolam, quam vestri nobis non nisi mutilatam & delumbatam adhuc Lati∣nè tradiderunt.

ORTH.

Hanc à vestris tantoperè desideratam, hîc integram placet subijcere; quae sic se habet.

h 1.35 Petistis à nobis leges Romanas & Caesaris vobis transmitti quibus in reg∣no Britanniae vit uolu••stis. Leges Romanas & Caesaris semper reprobare possumus, legem Dei nequaquam. Suscepistis enim nuper (miseratione di∣uina) in Regno Britanniae legem & sidem Christi. Habetis penes vos in regno vtramque paginam. Ex illis (Dei gratia) per consilium Regni vestri sume legem, & per illam (Dei) ••de patientia vestrûm rege Britanniae regnū. Vicarius verò Det estis in regno, iuxta prophetam regem; Domini est ter∣ra

& plenitudo eius; orbis terrarum, & vniuersi qui habitant in eo. Et rur∣sum, iuxtà prophetam regem, Dilexisti iustitiam & k 1.36 o. i. {pro}p̄. u. te Deus tuus. o. l. p̄. cō. coe. Et rursum, iuxta prophetam regem: Deus iudicium tuum, &c. Non enim dixit iudicium, neque iustitiam Caesaris. Filij enim Regis gentes Christianae & populi regni sunt; qui sub vestra protectione & pace in regno degunt, & consistunt, iuxta Euangelium: quemadmodum gallina congregat pullos sub alis. Gentes verò regni Britanniae, & populi vestri sunt, quos diuisos debetis in vnum, ad concordiam, & pacem, & ad fi∣dem, & legem Christi, ad Sanctam ecclesiam congregare, reuocare, fouere, manutenere, protegere, regere, & ab iniuriosis & malitiosis, & ab inimicis semper defendere. Vae regno cuius Rex puer est, & cuius principes manè co∣medunt. Non voco regem propter paruam & nimiam atatem, sed propter stultitiam, & iniquitatem, & insanitatem. Iuxta prophetam Regem; Viri sanguinum & dolosi non dimidiabunt dies suos, &c. per comestionem, intel∣ligimus gulam: per gulam, luxuriam: per luxuriam, omnia turpia, & per∣uersa, & mala. Iuxta Salomonem Regem: In maleuolam animam non in∣troibit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. Rex dicitur à re∣gendo, non à regno; Rex eris, dum benè regis: quod nisi feceris, nomen Regis non in te constabit, & nomen Regis perdes; quod absit. Det vobis omnipo∣tens Deus Regnum Britanniae sic regere, vt possitis cum eo regnare in aeter∣nùm, cuius vicarius estis in Regno praedicto, cui cum patre, &c.

Hîc Eleutherius probat Lucium esse Vicarium Dei in regno* 1.37 suo. Primò, quia Domini est terra & plenitudo eius; quare Re∣ges non possident regna sua tanquam proprio iure, sed tanquam Dei Vicarij, & eius in terris vicem gerentes. Secundò, quia vt Da∣uid typicè, & Christus quoad veritatem vnctus est in Regem, ad promouendam iustitiam, & profligandam iniquitatem: ita Reges à Domino prae caeteris mortalibus eundem in finem in solio collo∣cantur, qui illa ipsa de causa leges diuinas humanis anteferre de∣••••nt, vt earum adminiculo subditos suos, non solùm in causis ciui∣libus, sed etiam in ecclesiasticis regere possint, nempè congregan∣d•• ad fidem, & legem Christi, & sanctam Ecclesiam. Qui ità po∣pulos suos regunt, regnabunt cum eo in coelis, cuius vicarij sunt in terris. Agnoscit igitur Eleutherius, Regem in regendo populo suo, esse etiam in rebus Ecclesiasticis Dei Vicarium, ac proindè gu∣bernatorem, iuxtà Deum, supremum. Quocircà vt rebus huius regni se non immiscuit Eleutherius Papa, ità nec rebus ecclesiae, sed haec negotia, tàm ciuilia quàm ecclesiastica, Regi, vtpotè Dei Vi∣cario, in suis ditionibus peragenda reliquit. Videtur igitur Lucius, doctissimorum virorum adiutus consilio, talem ecclesiastici regi∣minis formam, qualis verbo Dei & ecclesiae praxi erat consenta∣nea, & quibus visum est locis, authoritate sua Regia instituisse. Nullus tamen dubito, quin Eleutherius & quid faciendū duceret, si Dominus eorum laboribus benediceret, benignè admonuerit, & episcopatus, magno iam molimine erigendos, singulari cum gau∣dio approbauerit: Quae tamen approbatio, non à Iurisdictione, sed

à pietate Christiana est profecta. Caeremoniarum longo postea aeuo discrepantia, & Augustini Monachi à Papa missi reiectio, Bri∣tannos colla sua Romano Pontifici nondum subdidisse illustria sunt documenta. Et sanè, vt l 1.38 Cypri ecclesiae à propria regebantur Synodo, ita Britanniam (orbem extra orbem positum) à proprijs Primatibus & Synodis fuisse gubernatam, nec cuiquam extraneo praesuli subditam, est admodum credibile.

PHIL.

Quid igitur Regem impulit vt Romam mitteret, cùm Gallia, alijque loci, Roma longè propinquiores, tot episcopis a∣bundarent?

ORTH.

Ecclesia Romana, in Imperiali vrbe à Petro & Paulo plantata, & Martyrum sanguine mox rigata, tantâ doctissimorum hominum coronâ floruit, vt prae caeteris voto regio satisfactura vi∣deretur. Deindè Romani ante hunc diem, per magnam Insulae partem, aquilam suam auream circumtulerant, & illustres victorias reportârant. Hadrianus imperator (vt author est Aelius m 1.39 Sparti∣anus) murum in Britannia per octoginta millia passuum duxerat; alium insuper Cespititium (qui Barbaros à Romanis diuideret) superinduxerat Antoninus Pius, vt narrat Iulius n 1.40 Capitolinus. Vni∣uersi autem citra hunc habitantes murū Britanni, in Romanorum erant ditione, illisque tributa pendébant. Ex quo numero Rex Lucius fuisse perhibetur, cuius o 1.41 pater, Romae nutritus, cū Romanis amicitiam coluisse, & tributū soluisse dicitur. Praetereà quum iam Romae cum Britannia tam frequentia intercederent commercia, Rex Lucius satis commodè Romam mittere, & de voto conse∣quendo valdè confidere potuit. Denique ipsos Caesaris hîc lega∣tos (ex quibus Senatores quosdam Christiana religione fuisse im∣butos audiuerat) Christi fidem induisse, & Lucio vt Christianus fieret, & Romam mitteret authores fuisse, non est improbabile.

PHIL.

Tu interim rationem palmariam praetermisisti. Quum enim nulla tunc temporis esset in Britannia ecclesiae forma nec fa∣cies, cuius tandem ad ecclesias plantandas, & episcopatus erigen∣dos, imploraret auxilium, praeterquam Romani pontificis? A quo, tanquam à fonte perenni, omnis ecclesiasticae potestatis dimanat plenitudo. Particularis episcopus in suam dioecesin iurisdictio∣nem obtinet, Archiepiscopus in propriam prouinciam, Patriarchis etiam sui sunt fines & limites, quibus circumscribuntur. Romanus verò pontifex est instar Oceani qui circundat terram, vel coeli coe∣lorum, quod suo ambitu vniuersa complectitur. Pontifex igitur Romanus prae reliquis omnibus Episcopis Regi Lucio erat consu∣lendus.

ORTH.

Quem tandem de India conuertenda consuluit Fru∣mentius? Cuius historiam operaepretium erit attexere: Tyrius quidam Philosophus, Indiam appellens, à barbaris est peremptus, cum omnibus suis comitibus, praeter duos puerulos, qui, egressi na∣uigio, lectiones sub arbore meditabantur. Hos Rex educandos

curauit; cumque adolescerent, eorum alterum, Aedesium nomine, sibi pincernam fecit, alteri verò, id est, Frumentio, rationes suas & scrinia commisit. Rege mortuo, Regina vtrunque, sed praecipuè Frumentium exorauit, vt secum (propter filioli Regis infantiam) regni sollicitudinem susciperent. Dum regni gubernacula Fru∣mentius haberet in manibus, requirere solicitus cepit si qui inter negotiatores Romanos Christiani essent, eosque quàm potuit be∣nignè habuit, monens vt sacros conuentus inter se haberent, ad quos Romano ritu orandi cons••uerent, illisque loca, aedificia, aliaque necessaria praestitit. Quum Rex adoleuisset, eidem tradunt regni gubernacula, Indiamque relinquentes, Aedesius Tyrum, Fru∣mentius Alexandriam se contulit. Hic rem omnem, vt gesta est, A∣thanasio exponit, enixè rogans vt virum aliquem dignum illuc episcopum mitteret. Tum Athanasius, in concilio sacerdotum, sic ait: Quem alium inueniemus virum talem in quo sit spiritus Dei, sicut in hoc ipso? Et quis haec ita possit implere? Frumentium igitur creauit episcopum, cui tanta data esse à Domino gratia vir∣tutum dicitur, vt signa per eum Apostolica fierent, & infinitus bar∣barorum numerus conuerteretur ad fidem. p 1.42 Haec historia à Ruffi∣no, qui tum vixit, est literis consignata, non ex rumoribus vulgi, sed ipso Aedesio (qui postea Tyri factus est Presbyter) referente, à quo q 1.43 Socrates, r 1.44 Theodoretus & s 1.45 Sozomenus mutuantur. En tibi episcopum ad Indos ab Athanasio missum, non consulto Romano Pontifice. Aliud quoque huius rei illustre habemus documen∣tum in Pantaeno, philosopho Christiano, longè omnium doctissi∣mo; qui, vt Brachmannas conuerteret, ad Indiam missus est. A quo tandem? An ab Eleutherio, qui hoc ipso tempore ecclesiam gu∣bernabat Romanam? Nequaquam; sed à Demetrio, Patriarcha Alexandrino, vt refert t 1.46 Hieronymus; qui Eleutherij hac in causa ne neminit quidem. Quamobrem quòd Lucius ad Eleutherium miserit, hoc non factum est ex necessitate, sed quia maxime com∣modum & oportunum videbatur. Sed de fide hîc propagata, & Episcopis institutis satis. Videamus porrò qualis tunc fides, quales Episcopi.

PHIL.

u 1.47 Quae ab Augustino introducta est fides, ea in omnibus ar∣ticulis, ad religionis substantiam spectantibus, eadem est quam ante eius ad∣uentum profitebantur Britanni, quae ab Eleutherio, immo ab ipsis Aposto∣lis accepta, vsque ad Ethelbertum est retenta, & ab Ethelberto ad Henri∣cum vsque octauum perpetuò conseruata.

ORTH.

Eandem sub Apostolis & Eleutherio viguisse libenter damus, neque vlteriùs à vobis discessuri sumus quám vos ab Eleu∣therio; sub quo quae sloruit fides, verè erat Catholica, verè Apo∣stolica; pro qua mortem oppetentes x 1.48 Albanus, Iulius, Aaron, innu∣merique alij Martyrij gloria coruscant. Haec fides pura atque illi∣bata permansit, vsque ad tempora Arianae Vesaniae, quandò fatale venenum, reliquo corrupto orbe, etiam in hanc Insulam virus suum

transfudit. Quâ haeresibus via trans Oceanum patefacta, paulò pòst Pelagiana quoque lues Britanniam corripuit. Verùm Britanni, sa∣lubre inuenientes consilium, à o 1.49 Gallicanis Antistitibus auxilium implorant. Illi, collecta magna synodo, reuerendos Episcopos, Germanum atque Lupum, viros planè Apostolicos, huc transmit∣tunt. Ita, haeresi debellata, vincit ac triumphat veritas. Cumque iterum Pelagianae pestis renascerentur virgulta, huc Germanus cum p 1.50 Seuero renauigans, funditùs euulsit ac eradicauit: atque vt omnem renascendi spem praecideret in posterum, dirigendis in Academia q 1.51 Oxoniensi studijs Theologicis, bonisque Artibus stabi∣liendis operam strenuè impendit. Ita fides Britannorum, ab vm∣bra emergens, diu pòst pristino nitore resplenduit. Caeterùm, si (quod dicis) fides Augustini & Britannorum in omnibus articulis, ad religionis substantiam spectantibus, vna eademque extitit, pro∣fectò Paschatis, secundum Romanum ritum, celebratio, ad religio∣nis substantiam non spectat. Praetereà, si eadem Apostolis & Bri∣tannis fuit fides, Papae Primatus non erat Apostolis fidei articulus; nam Britannis proculdubiò non fuit. Sed de Britannorum fide satis; superest vt in eorum episcopos inquiramus.

PHIL.

Per totum orbem erant olim approbati, ac proinde* 1.52 pro legitimis sunt habendi.

ORTH.

Rectissimè. Nam Concilio Ariminensi anno 359. celebrato, intererant tres ex Britannia episcopi, vt author est Sul∣pitius r 1.53 Seuerus. Ad magnum concilium Sardicense, anno 347. ha∣bitum, nonnulli ex Britannia profecti sunt episcopi, vt testatur s 1.54 A∣thanasius. Concilio Arelatensi in Gallia, anno 314. interfuit, & subscripsit t 1.55 Restitulus, Episcopus Londinensis. Porrò si Britanni∣ci tunc Episcopi erant legitimi, ergò, iuxta vestram sententiam, à tribus erant ordinati. Sed vnde tot nacti sunt? Ante Lucij lega∣tionem non dabis, credo, episcopali florentem dignitate hîc exti∣tisse quenquam. Aristobulus enim, si nostrae gentis fuit Episco∣pus, alios tamen creasse, & post se reliquisse non legitur. Immò hoc facere, cùm solus esset, si vobis credimus, non potuit. Ex duo∣bus Romam missis alter duntaxat, nempe Eluanus, ad episcopatum est euectus. Fugatius autem & Damianus, quos huc misit Eleuthe∣rius, hoc honore decorati non sunt. Nec de quoquam alio, è Gal∣lia aut aliunde huc adducto, qui Eluano assisteret, accepimus. Quo∣circa vniuersos Britanniae episcopos soli Eluano suam referre ori∣ginem est plusquam verisimile.

PHIL.

Hoc nostros non mordet; quippè qui non à Britan∣nis, sed à Saxonibus originem repetant.

ORTH.

Mordeat vos necne aliorum esto iudicium. Vestros certè episcopos si non eneruet, rigidam tamen de trium necessita∣te sententiam labefactat. Hinc enim sequitur, legitimum esse posse qui non est canonicus. Sed, missis Britannis, ad Saxones acceda∣mus.

Notes

• a 1.1

  Pars. 3. con∣uers. part. 1. c. 4. n. 1. 2.
• b 1.2

  Vide Lancelot. Eliens. resp. ad apolog. Bell. p. 31.
• c 1.3

  Vide antiq. Brit. p. 5.
• d 1.4

  3. Conu. part. 1 c. 1. n. 25.
• e 1.5

  Apud Baro∣nium an. 183. n. 4.
• f 1.6

  Vid. antiq. Brit. p. 5.
• g 1.7

  Rich. Vitu•• Basin••••••ch, hist. l. 5.
• h 1.8

  Ibidem.
• i 1.9

  〈…〉〈…〉. ••. 1. ••. 4.
• k 1.10

  An. 1••3.
• l 1.11

  Bin. in not▪ in vit. Eleuth. t. 1. p. 12••.
• m 1.12

  Rich. Vitus Hist. Britan. l. 5.
• n 1.13

  Pont. Viru••. Brit. hist. l. 4. in fine.
• * 1.14

  2
• o 1.15

  Notitia pro∣uinc. occid. f. 115
• p 1.16

  Rob. ••••ldock Decanus olim London. in anti∣quo Registro sta∣tutorum eccles. S. Pauli London.
• q 1.17

  Iohannes de Dicet•• M. S. in Bibliotheca Re∣gia ad 〈◊〉〈◊〉 178. citante. Jo▪ Spede in hist. mag. Britan. l. 6. c. 9. ••. ••8.
• r 1.18

  Gul. Redus M. S. de vit. pon∣tif. in Eleutherio p 3. ex biblio the∣ca Tho. Alani de Aula Glocest. A∣pud Oxonic••s••••.
• s 1.19

  Antiq. Brit. p. 9
• t 1.20

  J••••••ssertione Ar••••urij.
• u 1.21

  Ibidem.
• x 1.22

  Can. 6.
• * 1.23

  3
• y 1.24

  In vita Agric.
• z 1.25

  Pontic. Virun∣nius l. 4.
• a 1.26

  Bed. eccles. bist. l. 1. c. 4.
• b 1.27

  Beda ibidem.
• c 1.28

  Isid. orig. l. 7. c. 1••.
• d 1.29

  Loco supra citat.
• e 1.30

  Hist. Angl. eccl. l. 2. c. 13.
• * 1.31

  4
• f 1.32

  Pranc. Landa∣uensis de con∣uers. Britan. ••. 3. p. 24.
• g 1.33

  Pars. 3. conu. part. 1. c. 4 n. 16.
• * 1.34

  Esa. 8. 20.
• h 1.35

  Vid. Sped. l. 6. c. ••9. n. 8. Hanc epistolam M. S. integram reperit Ioh. Spe∣dus inter vetus∣tissima ciuitatis Londinensis ar∣chiua authenti∣ca: quam nunc in Bibliotheca Domini Rob. Cotton antiqui∣tatum studiosissi∣mi videre est.
• k 1.36

  Id est. odisti iniquitatem, propterea vnxit te Deus tuus ••le•• latiti•• prae con∣sortibus caeteris.
• * 1.37

  5
• l 1.38

  Conc ephes. t. 1. c. 4. Bin. t. 1. p. 768.
• m 1.39

  In Hadriano.
• n 1.40

  Capitolin. in Pio.
• o 1.41

  Vid. pont. Virunnium lib. 4.
• p 1.42

  Ruffin. l. 1. c. 9.
• q 1.43

  Lib. 1. c. 15.
• r 1.44

  Theod. l. 1. c. 22
• s 1.45

  L. 2. c. 23.
• t 1.46

  Hieron. in Ca∣talog. vir. Jllust.
• u 1.47

  Pars. 3 con∣uers. part. 1. c. 9. n. 6.
• x 1.48

  Bed. l. 1. c. 7.
• o 1.49

  Bed. l. 1. c. 17.
• p 1.50

  Bed. l. 1. c. ••1.
• q 1.51

  Asserius in vita Alfredi. pag. 16.
• * 1.52

  6
• r 1.53

  Hist. Sacr. lib. 2 non longè à ••ine.
• s 1.54

  Athanas. apol. ••. in principio. pag. 377. edit. Basil.
• t 1.55

  Uid. Bin. t. 1. p. 265.