Vindiciæ Ecclesiæ Anglicanæ; siue De legitimo eiusdem ministerio id est, de episcoporum successione, consecratione, electione & confirmatione; item, de presbyterorum, & diaconorum ordinatione, libri V. In quibus Ecclesia Anglicana à Bellarmini, Sanderi, Bristoi, Hardingi, Alani, Stapletoni, Parsonij, Kellisoni, Eudæmonis, Becani, aliorúmque romanistarum calumnijs, & contumelijs vindicatur. Editio secunda, priori Anglicanâ longè auctior, & emendatior. Cui inter alia accesserunt ad Fitzherberti presbyteri, Fitz-Simonis Iesuitæ, D. Kellisoni, Champnæi Sorbonistæ, Fluddi, & nescio cujus anonymi exceptiones suis quæque locis intertextæ responsiones. Opus ex idiomate Anglicano traductum, & locupletatum ab ipso authore Franc. Masono, in S. Theologia Bacchal. Archidiacono Norfolc. et socio Colleg. Mertonensis apud Oxonienses.

LIBER QVARTVS. (Book 4)

CAP. I. Episcopalis Iurisdictio quomodo differat à Re∣gali, & vnde fluat.

Iurisdictio Episcopalis

• propriè di∣cta differt à Regali, ratione
  • Materiae, qùia
    • Episcopus, quâ Episcopus
    • Rex, quâ Rex
      • tractat causas
        • ecclesiasticas tantùm.
        • ecclesiasticas & ciuiles. 1
  • formae, quia
    • licèt vter{que} tractet causas ecclesiasticas
    • tamen
      • Episcopus non nisi ecclesiasticè. 2
      • Rex
        • non ecclesiasticè. 3
        • sed Regiè, id est,
          • imperando. 4
          • leges sanciendo. 5
          • externis poenis coercendo. 6
• latiùs sump∣ta, id est, quàm exer∣cent Episco∣pi, est par∣tim
  • Ciuilis, quae à Rege tota est quoad
    • causas ciuiles. 7
    • poenas temporales. 8
  • Spiritua∣lis, fluens
    • à Principe quoad externas circūstantias.
    • à Chri∣sto
      • quoad internam potestatem. 9
      • quando? In consecratione. 10
      • quomodo?
        • immediatè. 11
        • aequaliter. 12

PHIL.

Si Ecclesiae Anglicane Praesules canonicam consecrati∣onem consecutos fuisse, disputandi gratià, concede∣rem, non tamen inde sequitur esse perfectos, & omni∣bus suis numeris absolutos. Eorum enim iurisdictio à quo tandem fonte dimanat?

ORTH.

A Christo partim, partim à Principe.

PHIL.

Quid audio? A Principe? Qu•• fieri potest? Est•••• Iurisdictio Episcopalis eiusdem naturae et conditionis cum Regali?

ORTH.

Inter Regalem & Episcopalem propriè dictam multa sunt discrimina, duo tamen, quae nostro maximè inseruiunt institu∣to, delibâsse sufficiet. Differunt igitur, primò, ratione materiae sub∣iectae, quoniam Regalis Episcopali long èamplior est, & extensio••. Episcopalis enim ad causas tantùm spirituales, siue Ecclesiasticas propriè se porrigit; Regalis autem ad omnes, siue temporales, siue spirituales.

Secundò, differunt ratione formae. Siquidem licèt vterque in* 1.1 causis versetur Ecclesiasticis, non tamen eodem modo. Nam E∣piscopus, quâ Episcopus, res ecclesiasticas ecclesiasticè tract••t, vt∣pote qui per se, idque ex officio ordina••io, non solùm Verbum 〈◊〉〈◊〉 Sacramenta in Ecclesia ministrare, sed alias quoque sacras & so∣lennes actiones (quales sunt ministrorum ordinatio, excommuni∣catio, censurarum relaxatio) obire, & exercere potest.

Rex autem causas quidem Ecclesiasticas reg••t ac gubernat, non* 1.2 tamen Ecclesiasticè, sed Regiè. Non Ecclesiasticè, quia hoc ad Pa∣stores spectat, quibus Christus Regni coelorum claues tradidit. Porrò Regem haec sacra munera in propria persona praestare posse Ecclesia nostra nunquam docuit. a 1.3 Nos enim Regi censurae potestatem non facimus; neque Reges, aut Reginae nostrae his se rebus hoc mo∣do vnquam immiscuerunt.

Iurisdictio enim Regia non sita est in potestate aliqua S••cerdo∣tali,* 1.4 aut in personali alicuius Ecclesiasticae functionis administrati∣one, sed in authoritate quadam externa, suprema illa quidem, quae in imperando cernitur, quaeque delinquentes poenis ciuilibus ex∣ternè coercet, prout b 1.5 antea ostendi. Quocirca, vt Regibus Iudae officium Sacerdotale inuadere, Incensum adolendo, aut in pro••••••▪ personis sacrificando non licuit, authoritate tamen Regia S••••••••∣dotibus, vt haec ipsa secundùm legem lehouae praestarent, ••••nct•• c 1.6 imperârunt; ita Christianis Regibus Verbum & Sacramenta ad∣ministrare, ordinare, excommunicare ••••s nō est, ad eosdem tamen, tanquam ad supremos omnium personarum in omnibus causis in∣tra suas ditiones Gubernato••es, spectat authoritate R••gia i••be••••, & curare, vt haec omnia à talibus personis administr••n••••••▪ q••••l•••• ad haec sacra mumera obeunda designauit Dominus, ••••que ••••••••∣tione, quae sacris Scripturis est consentanea. Quum Maximus E∣piscopus Salonitanus Ecclesiasticas censuras merito incur••••ss••••, ••••s Gregorius d 1.7 Magnus, secundùm iussiones serenissimi Domini Im••••rato∣ris, laxauit. Hanc imperandi authoritatem, vt Gregorius in Mau∣ritio agnouit, ita vestrorum nonnulli Abbat•• eam, addo etiam & Abbatissae transcribunt: e 1.8 Tabiena & Armi••••a scribunt, post Pa•• r∣mitanum Astensem, & alios, Abbatissam posse praecipere suas sub••••tis Sacerdotibus, vt excommunic••••t suas rebelles, & contumaces mo••••••les,

vel easdem absoluant, ita vt teneantur obedire. Hoc spiritualis iuris∣dictionis genus non delegatum modò, sed ordinarium etiam, vel foeminis tribuunt Canonistae: e 1.9 Volunt Canonistae, vt Praelatorum dig∣nitas officiorúmque praestantia foeminis Ecclesiasticis iurisdictionem spiri∣tualem, & Ecclesiasticam ordinariam tr••buat, quâ iure non tantùm dele∣gato & commisso, sed ordinario fungantur, & vti valeant, in su•••• praeser∣tim moniales. In quam sententiam ipse f 1.10 Stephanus de Albin vide∣tur propendêre. Immò excommunicandi potestatem ipsis g 1.11 Ab∣batissis asserere contendit, quam Ecclesia Anglicana Regi nostro serenissimo non vendicat, sed eam duntaxat praerogatiuam, quam in sacris Scripturis à Deo ipso omnibus pijs Principibus videmus semper attributam, hoc est, vt omnes status atque ordines fidei suae à Deo commissos, siue illi Ecclesiastici sint, siue ciuiles, in officio contineant. Quod ipsum summa cum laude praestant, dum pro Christo, pro pietate, pro diuina veritate iubent.

Nec mandatis tantùm, & verbis suis res Ecclesiasticas promo∣uebunt* 1.12 Principes, sed quum potestatem habeant Nomotheticam, his ipsis de rebus vel sanctè credendis, vel decorè peragendis le∣ges sancient, quales innumerae in Codice & Authenticis habentur; quarum vnam exempli gratiâ placet subijcere. Iustinianus omni∣bus Episcopis & Presbyteris interdixit, h 1.13 Ne quempiam à sacra com∣munione priùs segregent, quàm causa monstretur, quamobrem Ecclesiastici hoc Canones fieri ••ubent. Si quis autem contra h••c à sancta communione ••liquem separauerit, ille quid••m qui iniustè à communione separatus fuit, resolutâ separatione per maiorem Sacerdotem, sanctâ dignus habeatur communione. Is verò, qui iniustè a••iquem •• sancta separare communione ausus fuit, omnibus modis per Sacerdotem, sub quo collocatur, à communi∣one separabitur quantocunque tempore illi visum erit, vt quod iniustè alij fecit, ipse iustè sustineat.

Denique Principum est, contumaces ac delinquentes gladio ciuili co∣ercere,* 1.14 vt nostra verissimè docet i 1.15 Ecclesia. Vbi, vt illud obit••r ad∣dam, signanter dictum est, gladio ciuili; quia Rex gladium gestat non spiritualem, sed ciuilem. Gladium spiritualem stringere est Episcoporum, non Regum, quanquam & hîc, licèt Episcoporum manu, piorum tamen Regum sancto monitu & euaginarì, & in va∣ginam recondi solet. Vbi autem Episcopus spirituali gladio ani∣mum hominis perculit, vlteriùs ad corpus, vel fortunas progredi non valet, verùm hîc se exerit ciuilis gladius. Nam vt Iosias om∣nes in Israële repertos k 1.16 compulit ad seruiendum Domino, ita quilibet Rex subditos suos, etiam Ecclesiasticos, ad vtriusque tabulae officia praestanda potest cogere, & vniuersos, qui Ecclesiam non audient, gladio ciuili debet compescere, poenásque illis temporales (quales sunt mulcta pecuniaria, incarceratio, exilium, mors) pro qualitate delicti infligere. Quando Paulus Samosatenus in Concilio An∣tiocheno abstentus atque depositus, Ecclesiam nihiloseciùs, & Cathedram adhuc vi & armis retineret, Patres Antiocheni probè

intelligentes non licere sibi authoritate Episcopali vlteriùs progredi, l 1.17 Aureliani Imperatoris auxilium implorabant, cuius demum mandato ab Ecclesiae possessione vi & armis eiectus est.

PHIL.

Si haec duo iurisdictionum genera tanto à se inuicem disiungantur interuallo, quomodò fieri potest vt Episcopalis à Re∣gali oriatur, & fluat?

ORTH.

Duo hîc spectanda; scilicet materia, id est, causae in Episcoporum Consistorijs tractandae; & sententias suas stabiliendi formalis ratio. Causae ad haec fora Ecclesiastica propriè ac origi∣naliter spectantes, sunt illae solae quae propriè, & ex origine su•• sunt Ecclesiasticae. Forma, seu ratio eorum sententias stabiliendi, & ratas faciendi non sita est in mulctis pecuniarijs, seu poenis cor∣poralibus, aut ciuilibus, sed in censuris spiritualibus irrogandis, & dispensandis. Caeterùm Iurisdictio Episcopalis Christianorum Principum gratiâ & indulgentiâ magnum sanè vtroque respectu accepit incrementum. Quoad materiam, siue causas, Constantinus Magnus, teste m 1.18 Nicephoro, Clericis in iudicium vocatis potesta∣tem dedit, si modò animum inducerent Magistratus ciuiles reijce∣re, ad Episcoporum Iudicia prouocandi, atque eorum, quam fer∣rent sententiam ratam ac firmam esse iussit, atque aliorum Iudicum sententijs plus habere authoritatis seu ponderis, ac perindè habe∣ri, ac si ab ipso Imperatore in persona propria fuissent prolatae, vt ex n 1.19 Sozomeno promptum est colligere. Hinc factum est, vt quàm plurimae causae ciuiles ad Episcoporum cognitionem perduceren∣tur, & apud eorum tribunal in foro Ecclesiastico ventilarentur. Quicquid autem potestatis seu authoritatis in huiusmodi causis ci∣uilibus habent Episcopi, id à sola Regum gratia & indulgentia, tanquam à fonte fluit.

Iam vt de forma agamus, quamuis Episcopus, quatenus est E∣piscopus,* 1.20 gladium tantummodo stringat spiritualem, expedit ta∣men aliquando, vt ciuilis quaedam poenis temporalibus externè cogendi, seu coercendi potestas ordini annectatur Episcopali; id∣que duas potissimùm ob causas. Primò, ob honorem Sacerdotij; nempe vt Episcopi apud populum maiori sint in pretio. Secundò, vt censurae eorum spirituales maiorem delinquentibus terrorem possint incutere, neque vt inania terriculamenta contemnantur. Haec autem potestas coactiua, quae poenas irrogat temporales, quanta quanta est, à Rege tota est. Nam vt Dominus quicquid est coelestis lucis, illud omne in corpus solare compegit, ac congloba∣uit, vt indè in lunam & stellas transmitti posset: ita quicquid est ciuilis atque coactiuae potestatis, illud omne personae Princi∣pis indidit, vt indè, tanquam à sole quodam sublunari, omnes infe∣riores lampades suum lumen mutuentur.

Verùm si de illa Episcopali iurisdictione s••rmo instituatur,* 1.21 quae verè est Episcopalis, merè spiritualis, (qualis est excommuni∣candi

potestas) huiusce fons immediatus est ipse Deus; prout Rex noster, doctissimus, & religiosissimus regali calamo toti terrarum orbi profitetur, his verbis: o 1.22 Episcopos esse in Ecclesia debere, tanquam institutionem Apostolicam, ac ordinationem proinde diuinam, semper sensi contra Puritanos, contráque Bellar••••inum, qui negat Episcopos à Deo immediatè suam iurisdictionem accepisse. Si Maiestas Regia contrà sentiat, ac Bellarminus, qui partem tuetur negatiuam, certè hanc affirmatiuam amplectitur eius serenitas, nempe Episcopos iuris∣dictionem suam (merè spiritualem) immediatè à Deo accipere: quod est verissimum. Caeterùm, quum haec iurisdictio in Domi∣nijs regijs, erga Regis subditos, sub religiosi Regis nutu, Imperio, atque praesidio, iuxta Canones atque Statuta, Regiâ authoritate sancita, exerceatur, nihil obstat, quin haec Consistoria dicantur Re∣gis Ecclesiastica fora, itidémque Archiepiscopi, atque Episcopi, qui ibidem praesident ac iudicant, Regiae Maiestatis Iudices Eccle∣siastici. Quamobrem licèt haec potestas merè spiritualis, ratione sui sit immediatè à D••o, hoc tamen modo & sensu dici potest eti∣am à Rege ad nos dimanare. Est igitur à Christo, tanquam ab au∣thore conferente, à Rege tanquam à permittente, dirigente, san∣ciente, promouente, atque protegente.

PHIL.

Si iurisdictio merè spiritualis à Christo immediatè* 1.23 fluat, quando, & quomodò à Christo ad Episcopos vestros deriua∣tur?

ORTH.

p 1.24 Quâ, & vnde Episcopi sunt, iurisdictionem habent. Sunt autem Episcopi per consecrationem; ergo dum consecrantur, iu∣risdictionem accipiunt. Namque persona consecranda Archiepis∣copo à duobus Episcopis praesentatur sub hac formula: q 1.25 Reueren∣dissime in Deo Pater, praesentamus tibi hunc pium & eruditum virum, vt consecretur in Episcopum. In qua formula haec vox Episcopus, vsitato & Ecclesiastico sensu, Titum vel Timotheum, Ecclesiae stellam, seu Angelum denotat. Paulò pòst Archiepiscopus, (atque vnà reliqui praesentes Episcopi) manus imponit, dicens, Accipe Spiri∣••um sanctum, id est, istiusmodi sanctam & spiritualem potestatem, seu Spiritus sancti gratiam, qualis ad hoc requiritur, vt quis ex Presbytero fiat Episcopus. Quare his verbis nouo Episcopo ex∣hibetur quicquid ad officium Episcopale spectat; vt precationes hanc manuum impositionem tum antecedentes, tum consequen∣tes manifestum faciunt. In quibus Dominum humiliter rogamus, vt suam benedictionem & gratiam huic largiri dignetur, quò munus E∣piscopale ritè exequi, in eodem sideliter seruire Domino, & disciplinam mi∣nistrare possit. Ecce tibi Ecclesia Anglicana non modò munus mi∣nisteriale in genere, sed etiam disciplinae administrationem in spe∣cie, id est, iurisdictionis potestatem, mediante consecratione, tri∣buit.

PHIL.

Si in consecratione detur Episcopali, quomodò igitur* 1.26 immediatè à Deo?

ORTH.

Quaestioni tuae mox satisfaciam, modò interroganti mihi pauca respondeas. Primò, igitur hoc mihi expedias velim, vndenam sit potestas ordinis?

PHIL.

r 1.27 Confertur immediatè à Deo, quia requirit characterem, & gratiam, quam solus Deus effice•••• potest.

ORTH.

Nónne datur cum manuum impositione?

PHIL.

Quamuis cum impositione manuum detur ordo, ordi∣nem tamen (si propriè loquamur) nec dat, qui manus imponit, nec ipsa manuum impositio, sed solus Deus ad impositionem manuum. In hanc sententiam pulchrè Ambrosius, s 1.28 Quis dat (frater) Episcopa∣lem gratiam? Deus, an homo? Respondes, sine dubio Deus. Sed tame•• per hominem dat Deus; homo imponit manus, Deus largitur gratiam; Sac••rd••s imponit supplicem dextram, & Deus benedicit potenti dex∣trâ.

ORTH.

Secundo loco percontor, vndenam sit baptismi gra∣tia?

PHIL.

Haec quoque proculdubio est immediatè è Deo.

ORTH.

Quaero denique quisnam fidem accendat, dum prae∣dicatur Euangelium?

PHIL.

Certè solus Deus immediatè illuminat, ac aperit cordi.

ORTH.

In his tamen omnibus hominis vtitur ministerio.

PHIL.

Verum est.

ORTH.

Gratia igitur à Deo immediatè dari potest, licèt in ea danda hominis vtatur ministerio. Siquidem in huiusmodi lo∣cutionibus vox immediatè non intelligitur, quasi omnia media & instrumenta simpliciter, & absolutè excludens, sed tantummodo vt propriam Dei actionem ab instrumenti actione distinguens. Cùm filij Israelis ab ignitis serpentibus icti essent, Deus ad sanan∣dos eos vsus est serpente aeneo, sanandi tamen virtus non à serpen∣te aeneo, sed à Deo immediatè profluxit. t 1.29 Qui aduertebat adillud (symbolum) non per illud seruatus est, quod videbat, sed per te Seruatorem omnium. Eodem planè modo licèt Deus in hac spirituali potesta∣te dispensandâ humanâ vtatur operâ, ipsa tamen potestas non ab hominibus, sed immediatè à Deo dimanat. Cui sententiae (ni fal∣lor) accedit u 1.30 Salmeron Iesuita. Nam vbì sanctus Paulus inter do∣na Ecclesiae collata x 1.31 gubernationes nominat, & Sanctus Petrus dicit: y 1.32 Si quis ministrat, ministret tanquam ex viribus, quas suppeditauit Deus: Salmeron licèt iurisdictionem, quatenus in actum reducitur, à Pontifice deriuare contendat, quatenus tamen in se consideratur, vi veritatis victus in haec verba erumpit: z 1.33 Ministrationes quoq••e Domino ascribuntur à Petro, sicut & gubernationes à Paulo, quia quic∣quid est supernaturale in ministerio, & gubernatione, Deus per se feci••. ••d autem, ad quod creatura potest concurrere, sinit eam agere, etsi ipse prae∣cipuè id operetur. Gratia igitur gratis data ministrandi & gubernan∣di à Deo est immediatè. Et rursus; Si sumatur gratia pro gratis data gubernandi, & ministrandi iurisdictionem, vt sumunt Petrus & Paulus,

proculdubio donum est, quod ab homine procedere non potest. Quocirca S. Paulus, cùm commonefacit Timotheū, vt a 1.34 exuscitet gratiam, quae in illo est per impositionem manuum, non intelligit, interprete Salme∣rone, solius ordinis gratiam, sed iurisdictionis etiam. Et sanctus b 1.35 Ambrosius, cùm dicit, Deum largiri gratiam, omnem gratiam E∣piscopalem significat. Quis enim Ecclesiae Pastoribus gratiam da∣re potest, nisi solus Deus gratiosus, qui Ecclesiae suae Pastores ex∣citat, & familiae suae oeconomos statuit? Salmeroni licet adiun∣gere Henricum Ganda••ensem, affirmantem, Episcopos potestatem su∣am, tam ordinis quàm iurisdictionis, immediatè à Christo accipere: Et praetere à Gottifridum de fontibus, & Iohannem à Poliaco, à Sal∣merone citatos; quorum opiniones immeritò sugillat, cùm ipsi idem, si rem ipsam spectemus, paulò ante asseruerint. Sed de tota hac quaestione luculenter sanè loquitur Academia Parisiensis, his verbis c 1.36: Dicere inferiorum Praelatorum potestatem iurisdictionis, siue sint Episcopi, siue curati, esse immediatè à Deo, Euangelicae & Apostoli∣cae consonat veritati. Porro haec illustris Academia quendam Iohan∣nem Sarazim contraria docentem ad Palinodiam adegit.

PHIL.

Si iurisdictio ad impositionem manuum immediatè* 1.37 daretur à Deo, in omnibus Episcopis esset aequalis.

ORTH.

Ipsa potestas, quae à Deo est, in omnibus par est, & ae∣qualis, licèt eiusdem determinatio, quae ab hominibus est, impar sit, & inaequalis. Episcopus ad aliam sedem transiens potestatem iurisdictionis habitualem, quâ priùs gaudebat, non amittit, vt ne∣que Sol lumen suum, quum ad alterum transit hemisphaerium. Cùm Episcopus à sede minoris ambitus ad ampliorem transfer∣tur, maiorem potestatem non acquirit, sed ampliorem materiam subiectam, in quam priorem suam potestatem exerceat. Similiter Episcopus depositus, & gradu deiectus, non dicendus est pristinâ suâ potestate simpliciter & absolutè priuatus, sed materia subtrahi∣tur, in quam potestas illa operari possit. Hanc Alphonsi, ac alio∣rum esse sententiam fatetur Franciscus d 1.38 Vargas, quam & ipse am∣plectitur. Idem penitùs statuit Cardinalis Cusanus: e 1.39 Omnes (inquit) Episcopi sunt aquales quoad iurisdictionem, sed non quoad executionem: quod quidem exercitium executionum sub certis terminis positiuis claudi∣tur, & restringitur propter melius.

CAP. II. Episcoporum iurisdictionem superiori capite tra∣ditam oppugnat Champnaeus.

• Quatenus est
  • à Principe, hic
    • Primò disputat à distributione, quae per partes expenditur. 1
    • Secundò, cō∣tradictionē somniat in∣ter iuramē∣tum, & do∣ctrinam; a∣gens
      • primò, de iuramento
        • sancito, quod exponit ex Statuto & Iniunctionibus. 2
        • suscepto à nostris Episcop••••. 3
      • secundò, de doctrina ex
        • Religionis articulis. 4
        • Episcopis
          • Eliensi. 5
          • Landauensi. 6
    • Tertiò, corollaria hinc deducit, sed valdè insipida. 7
  • à Christo, hîc
    • fundamenta ponit, sed arenosa. 8
    • Argumenta superstruit, sed infirma. 9

PHIL.

MAsonus a 1.40, vt superintendentibus suis dignitatem E∣piscopalem sartam tectam conseruet, b••partitam illis confingit iurisdictionem, partim à Christo, partim verò à Principe receptam. Quam verò partem à Principe recipiant, neque ille declarat, neque facile est vel ex illius, vel caeterorum colle∣garum suorum dectrina, vel etiam aliunde expis∣cari.

ORTH.

Immò explicatè satis, & enucleatè hanc ipsam de∣pinxit. Consulantur verba, & penes Lectorem iudicium esto.

PHIL.

b 1.41 Illam à Principe iurisdictionem recipere neque••nt, quam ipse non habet, vt per se clarum est. Sed Princeps non habet illam iuris∣dictionis partem, quam internam vocant, & in administratione Verbi & Sacramentorum consistit, vt in fidei suae articulis expressè profitentur, di∣centes Verbi diuini & Sacramentorum administrationem Principi non concedimus.

ORTH.

Haec omnia sunt clarissima.

PHIL.

c 1.42 Neque externam coercitiuam habet, quae praecipuè in censuris

excommunicationis, suspensionis, & similium infligendis consistit. N•••• Masonus ex Eliensi, in Tortura Torti ostendit, quòd Princeps huius∣modi potestatem non habet. Nos (inquit ille) Principi censurae potestatem non factimus. Et d 1.43 Carletonus, Protestanticae etiam reformationis Pro∣fessor, qui librum de iurisdictione edidit, idem clarissimis verbis, inferiùs referendis, expressè docet.

ORTH.

Hoc nos omnes vno quasi ore agnoscimus.

PHIL.

e 1.44 Neque tandem habet illam iurisdictionis partem, quae di∣rectiua dicitur, quae est potestas condendi Canones & Constitutiones, ad curam & regimen animarum & Sacramentorum rectam administratio∣nem spectantes. Ista enim potestas merè est Spiritualis, sicut sunt S••cra∣menta, ad quorum debitam ordinationem praecipuè ordinatur, ac proinde Principi ex doctrina Protestantium competere non potest. Nam, praeter articulum professionis suae iam citatum, docent, Omnem spiritualem pote∣statem Ecclesiae tribuimus. Ita f 1.45 Carletonus, qui addit, spirituale g 1.46 Eccle∣si•• regimen spiritualibus committitur rectoribus. Primò, à Christo duo∣decim Apostolis traditur, ab ipsis, ad Episcopos & Pactores eorū successores descendit. Et iterùm: h 1.47 Quod ad spiritualē Ecclesiae iurisdictionem attinet, quae in discussione controuersiarū in materia fidei, in iudicandis seu condem∣nandis haeresibus, deponendis haereticis, excommunicandis notorijs & ob∣stinatis transgressoribus, in Sacerdotibus & Diaconis ordinandis, institu∣endis, & conferendis beneficijs, & curis spiritualibus, &c. consistit, eam in∣tegram Ecclesiae reseruamus, quam Principes neque dare, neque ••uferre Ecclesia possunt. Et, vt ministri illius dictum (ne fortè ab omnibus suis non recipiatur) euidenti ratione confirmemus; si Princeps spiritualem hanc directiuam iurisdictionem haberet, haberet etiam & coercitiuam, & cen∣suras infligere posset; ista enim ab alia procedit, & vt efficax sit necessariò eam consequitur: sed hanc iurisdictionis partem Principi non conuenire iam ex ipsorum doctrina ostendimus. Ergo neque altera ei competere potest.

ORTH.

Canones sanctos, & Ecclesiae salutares condere est Episcoporum; sed Canonibus legum vim & pondus adijcere, est Regum, & Imperatorum.

PHIL.

i 1.48 Quam igitur iurisdictionis partem, vel speciem Episcopi & Pastores Ecclesiae à Principe temporali, etiam iuxta Protestantium doctri∣nam, recipere possunt, neque Masonus, neque quisquam alius monstrare potest. Hucúsque Champnaeus in editione Latina. Verùm in k 1.49 An∣glicana haec adiungit: Ac proinde eiusdem Masoni de spirituali iu∣risdictione doctrina, (nam de spirituali loquitur) à Principe ex parte ac∣cepta, est manifestè falsa.

ORTH.

Immò tu falleris, Philodoxe. Champnaeus enim tibi fucum fecit, perinde loquens, ac si Masonus iurisdictionem Episco∣porum spiritualem primò in duas species, aut partes separatas di∣stribuisset, deinde hanc à Principe, illam à Christo deriuasset; quod calumniosè dictum est. Masonus enim eo loci non diuidit iurisdictionem spiritualem, sed Episcoporum iurisdictionem in

genere, quam partim à Principe, partim à Christo deducit.

PHIL.

Quasi verò omnis Episcoporum iurisdictio non sit spiritualis.

ORTH.

Non est eo sensu, quo ipse loquitur. Etenim Episco∣porum iurisdictionem appellat, quam exercent Episcopi; ea verò partim est ciuilis, partim spiritualis; Ciuilis quae versatur in causis ciuilibus tractandis, & poenis ciuilibus infligendis. Nam Con∣stantini Magni indulgentiâ, etiam ciuiles causas ad tribunalia E∣piscopalia esse delatas, Nicephori & Sozomeni dilucidis proba∣uit testimonijs. Quod Constantini exemplum & alij quoque per Orbem Christianum Principes passim sunt imitati. Haec igitur ci∣uilis Episcoporum iurisdictio, velis nolis, tota est à Principe: reli∣qua verè & merè spiritualis (qualis verbi gratiâ est excommuni∣candi potestas) bifariam à Masono consideratur: vel ratione sui, & sic à Christo immediatè profluit, & non à Principe: vel ratione quarundam circumstantiarum, quae requiruntur, vt in praxin redu∣catur, quarum determinatio quoniam in Regno Christiano pendet à Principe, earum respectu dici potest quodammodò à Princi∣pe promanare. Haec est Masoni sententia vera, clara, liquida.

PHIL.

a 1.50 Hoc nimis ineptum est, vt à quoquam cordato dicatur. Nam neque in legitima Principis potestate situm est praedicatoribus & Ecclesiae pastoribus munerum suorum exercitium prohibere, neque est eo∣rum concessio necessaria ad legitimam & validam Verbi diuini & Sacra∣mentorum administrationem, vt ex prima Christianae Religionis in Orbe plantatione constat, quae non solùm absque tali concessione, vt plurimùm, fiebat, sed etiam expressè contra illam, vt sacra Scriptura testatur; & cla∣rius est quàm vt probatione egeat, etiam ex Protestantium praxi, qui abs∣que tali concessione Principum, nouum suum Euangelium vbique disse∣minant.

ORTH.

Non est simpliciter, & absolutè necessaria, (illud enim tuum euincit argumentum) est tamen necessaria suo modo & gra∣du, non quidem vt praedicetur Euangelium, vel vt exerceatur iu∣risdictio spiritualis, sed vt haec meliùs & fructuosiùs fiant. Tunc enim florentissima est Ecclesia, cum in gratiam Euangelij & gla∣dij spiritualis distringitur ac euaginatur temporalis.

PHIL.

b 1.51 Antequam ad aliam doctrinae suae partem, qua docet reliquum* 1.52 iurisdictionis Episcopalis à Christo recipi, discutiendam accedamus, sum∣mam Pseudoepiscoporum Angliae, tam in Deum, quam Principem suam & rempublicam, impietatem, lectorem aduertere, & detestari velim.

ORTH.

Vel potiùs monendus est lector, quàm impiè se gerat Champnaeus in patriam, in Principem, in Ecclesiam Dei.

PHIL.

c 1.53 Primo, iuramento, quo supremum Ecclesiae in Anglia Impe∣rium in omnibus rebus & causis ••am spiritualibus, quàm temporalibus Principi attribuitur, non consenserunt modò, sed etiam eius institutionem suaserunt. Talique rigore in primis generalibus sub Elizabetha habitis Comitijs decretum est illud iuramentum, vt qui semel illud respuere, legis

de Praemunire reus esset, hoc est, bona sua omnia amitteret, & caree∣res perpetuos subiret: qui verò secundò illud recusaret, laesae Maiesta∣tis reus haberetur. Alteri etiam Statuto in eisdem Comitijs stabili∣to consenserunt, cuius tenor est huiusmodi. Iurisdictiones, priuilegia, superioritates, & praeeminentiae spirituales, quae hactenus per pote∣statem vllam spiritualem vsurpata fuerunt, vel legitimè vsurpari pos∣sunt, ad statum vel personas Ecclesiaslicas visitandas, reformandas, in ordinem reducendas, & corrigendas, atque etiam omnes omnis ge∣neris errores, haereses, schismata, abusus, offensas, contemptus, & enormitates tollendas & corrigendas, Imperiali huius Regni coronae in perpetuum erunt vnitae, seu coniunctae, &c. Hâc lege amplitudo, seu extensio potestatis; Principi in iuramento praefato cencessae, ex parte declaratur, & idem est in rei substantia illud iuramentum cum illo, quod sub Henrico octauo anno vicesimo sexto illius Regni, Ordinum etiam decreto editum fuit, isto tenore, vt Poultonus illud refert. Rex censebitur & reputabitur solùm supremum Ecclesiae Anglicanae in terris Caput, & omnes errores, haereses, & abusus in eadem corrigendi po∣testatem habebit.

a 1.54 Porrò omnes noui Superintendentes, praefatum iuramentum in pro∣prijs* 1.55 personis susceperunt, atque adeò tanquam legitimum, approbârunt. Quo factum est, vt Princeps omnes suos subditos ad illud suscipiendum ••agno cum rigore coegerit. His tamen non obstantibus, Principem ••lem potestatem & Iurisdictionem non habere, qualis in praefato iu∣ramento & Ordinum Statuto illi tribuitur, libris impressis vbique docent.

ORTH.

Ecquis nostrum hoc docet? Quid hoc est aliud, quàm* 1.56 egregiè & splendidè mentiri?

PHIL.

b 1.57 Totus Angliae clerus Protestanticus in fidei suae professio∣ne, Anno 1561. edita, ita loquitur: Verbi Diuini & Sacramentorum ad∣ministrationem Principi non concedimus.

ORTH.

Nihil aut veriùs, aut liquidiùs dici potuit. Sed quid hinc ••licies? Scilicet doctrinam nostram iuramento & Statuto repugnare. O acumen hominis!

PHIL.

c 1.58 Sed quare huiusmodi authoritatem Principi negant, cùm expressè iurent, quòd sit supremus Rector, vel Caput Ecclesiae, in omnibus rebus & causis spiritualibus? Verbi Diuini & Sacramentorum admi∣nistratio nónne est res spiritualis? Hoc certè negare non audent. Debet igitur Princeps illius esse supremus Administrator & Caput, si iuramen∣tum praefatum verum sit ac legitimum.

ORTH.

Administrator, & Caput? Quasi haec idem sona∣••ent. Caput quidem erit, id est, supremus Gubernator, etiam in rebus spiritualibus, non tamen Administrator. Externum enim duntaxat Regimen Regi à Deo est demandatum; Verbi & Sacra∣mentorum administratio non Regibus, sed Sacerdotibus à Domi∣no coelitùs est concessa.

PHIL.

d 1.59 Supremus cuiuscunque potestatis Administrator, & Rector

potest omnem actum eiusdem potestatis per seipsum exercere, quem per ali•••• implere potest.

ORTH.

Hìc quoque (mi homo) res à se longè dissitas im∣peritè coniungis, quasi idem essent Administrator, & Rector. Deinde Verbum & Sacramenta administrandi potestas duplici∣ter dicitur. Aliquando enim significat authoritatem illam inter∣nam, in ordinatione acceptam, à qua, tanquam à causa, actio∣nes ministeriales habent, vt sint ratae ac validae; & hanc Prin∣cipes seculares nec ipsi habent, nec exercere, vel conferre pos∣sunt: aliquando externam tantùm facultatem, seu licentiam munus ministeriale legitimâ ordinatione collatum exequendi denotat; & hanc Reges ministris doctis & pijs conferre & possunt, & debent, vt Augustino Ethelbertus: sed non inde sequitur, posse in personis proprijs Verbum & Sacramenta ad∣ministrare.

PHIL.

a 1.60 Christus Dominus, supremum Ecclesiae Caput, potuit per seipsum omnes illas Ecclesiasticas actiones exercere, quarum potestatem alijs tradidit.

ORTH.

Rectissimè. Quam enim Apostolis praedicandi, bap∣tizandi, ordinandi, Eucharistiam ministrandi concessit potestatem, ea; quanta quanta erat, ab ipso solo originem duxit; sed quid hoc ad Principem secularem?

PHIL.

b 1.61 Idem etiam dicendum est de Papa.

ORTH.

Esto; & de quouis Episcopo. Sed quid hoc ad in∣stitutum?

PHIL.

c 1.62 Et Rex quiuis potest etiam per seipsum (si lubeat) omnes & singulas actiones ciu••les facere, quas Magistratus sui, per authoritatem ab eo receptam, praestare queunt.

ORTH.

Q••id ni? Est enim omnis ciuilis potestatis, iux∣ta Deum, scaturigo; ac proinde quam alijs cómmunicat his in rebus, si quando visum sit, in propria persona exequi po∣test.

PHIL.

d 1.63 Ergo potest etiam Princeps, si supremus sit Ecclesia Rector & Caput, Verbum & Sacramenta per se administrare.

ORTH.

Toto coelo erras. Nam haec administratio potesta∣tem efflagitat internam in ordinatione acceptam: Rex autem re∣git Ecclesiam regimine duntaxat externo.

PHIL.

e 1.64 Dicit f 1.65 Masonus Regalem Iurisdictionem, non in Mi∣nisteriali potestate, sed in suprema Imperiali authoritate consistere, hoc est, Regiam dignitatem non decere actiones tales per se ex••rcere, sed per alios faciendas imperare. Miserrimum effugium, & Christianis auribus horrendum: quandoquidem Christus Dominus, Rex Regum, ad∣ministrationem, quam alijs exercendam tradidit, ipsemet perficere non de∣dignatus est.

ORTH.

Masonus, cùm dixisset Ecclesiam Anglicanam haec

Sacro-sancta (excommunicandi & absoluendi) munera personae Principis non tribuere, neque Reges, aut Reginas nostras haec vnquam exercuisse: huius dicti hanc reddit rationem: Nam iurisdictio Regia non sita est in potestate Sacerdotali, aut in personali istius∣modi rerum executione, sed in externa quadam authoritate, suprema illa quidem, quae in imperando cernitur; Quasi dicat, Ecclesia Anglicana haec ideo Regi non adscribit, quia ad munus Regium nō spectant, quippe quòd in personali harum rerum praestatione nullo modo situm est. Quid? An haec verba munus ministeriale Regio splen∣dore indignum esse innuunt, vt calumniatur Champnaeus? Mini∣mè verò, sed vtriusque iurisdictionis potestates rectissimè discri∣minant. Quis autem nescit haec duo munera, licèt valdè inter se distincta & dissita, aliquando tamen in vna persona concurrisse? Heli erat supremus Israelis Iudex, & tamen summus Pontifex. Melchisedech erat Rex, & Regio tamen splendore non obstante, erat Dei altissimi Sacerdos. Sed quò dilapsus es, Champnaee? In∣stituisti de nescio quibus sacrilegijs & periurijs nostris loqui; & cō∣tradictiones nostras, quibus inuoluimur, te patefacturū intermina∣tis es, à te tamen adhuc, praeter magnum hiatum, nihil accepimus.

PHIL.

a 1.66 Non magis concordare videtur huius articuli doctrina & ••••ramentum praedictum, iuxta naturalem verborum sonum & intellectum, ••••m ista duo, Princeps est supremus Rector & Caput Ecclesiae in omnibus 〈…〉〈…〉 & causis spiritualibus, non est Princeps supremus Rector & Caput Ecclesiae in omnibus rebus & causis spiritualibus: quorum primum idem 〈◊〉〈◊〉 cum iuramento, posterius verò idem, vel aquiualens cum professionis su•• ••ticulo; sunt tamen directè contradictoria, ac proptereà alterum illorum ••••cessariò falsum.

ORTH.

Egregiè hîc fallitur Doctor Sorbonicus. Nam arti∣culus qui Verbi & Sacramentorum ministerium Principi negat, Champneanae propositioni, quae Principem in causis Ecclesiasticis summum esse Gubernatorem negat, nō aequipollet, cum articulus sit verissimus; propositio autem Champnaeana falsissima. Sed hu∣ius doctorculi me pudet, pigétque, qui iuramenti verum scopum & genuinum sensum aut non assecutus, aut vltro tacens, falsum & fictitium ex Pontificiorum officina deprompsit, quò contra Re∣gem suum, Orbis Christiani delicias, debacchari liberiùs & despu∣mare sua posset opprobria.

PHIL.

Probabo doctrinam vestram iuramento directè aduer∣sari:* 1.67 b 1.68 Primùm Lancelotus, dictus Episcopus Eliensis, inter Prote∣stantes propter doctrinam suam nominatissimus, & nulli eorum secun∣dus, in libro quem contra Matthaeum Tortum, iussu serenissimi Ia∣cobi Regis, vt dicitur, ac proinde non absque publica approbatione edi∣dit, ita ait: Nos Principi censurae potestatem non facimus: ergo ne∣que supremam iurisdictionis potestatem illi conceditis. Censurae enim potestas, est potestas iurisdictionis, vt omnes norunt. Idcirco vel iniu∣nam illi facitit, denegantes illi hanc potestatem, vel certè peieratis, cùm sub

iureiurando profitemini illum intra dominiorum suorum limites supre∣mum Ecclesiae esse Rectorem & Caput, in rebus omnibus, tam spirituali∣bus, quàm temporalibus.

ORTH.

Ex verbis Episcopi, quem iure laudas, neque hoc ne∣que illud sequitur. Primatus enim Principis, quoad spiritualia, non positus est in censuris displodendis, quae à clauibus pendent, ac proinde ad Regem non pertinent, ideóque sine vlla iniuria Re∣gi denegari possunt, sed in imperando, vt omnia ritè ab ijs fiant, quibus hanc Prouinciam demandauit Dominus. Quare Regem summum etiam in his rebus esse Gubernatorem sine periurio affir∣mare possumus.

PHIL.

a 1.69 Sed hoc multò clariùs constat ex Carletono, authore etiam* 1.70 Protestante, qui integrum librum de iurisdictione scripsit, edidit, & Ar∣chiepiscop•• Cantuar••ensi dedicauit; in quo, praeter plura alia, ista habet: b 1.71 Patres pro spirituali Ecclesiae iurisdictione super Principes, quam non ne∣gamus, scripserunt. Sic ille. Quomodò ergo, absque manifesto periur••o, iurare potestis, Principes supremos esse Rectores, & Capita Ecclesiae in om∣nibus rebus & causis spiritualibus? Quomodò potest Ecclesia iurisdictio∣nem spiritualem super Principes habere, & tamen Principes esse supremi Rectores Ecclesiae in rebus spiritualibus? Si ista contraria non sint, nulla sunt contraria.

ORTH.

Quae ex Reuerendo Patre Georgio, nuper Landauen∣si, nunc Cicestrensi adducis, nec iuramento, nec Stylo Regio re∣pugnant. Ponamus enim spiritualem Episcoporum iurisdictionem, etiam ad Principes coercendos se porrigere: Liceat Ambrosio Theodosium ab ingressu Ecclesiae, & Eucharistiae susceptione tan∣tisper prohibere, donec publicam pro caede Thessalonicensium peregerit poenitentiam. Demittat se Theodosius, & Ecclesiae dis∣ciplinae se subijciat. Haec tamen omnia non impediunt, quin Theo∣dosius sit supremus Ecclesiae Gubernator, etiam tum cùm se humi posternit, etiam tum cùm anima eius pauimento adhaeret. Suprema enim Gubernatio non sita est in immunitate à disciplina Ecclesia∣stica, sed in potestate quadam Nomothetica, & architectonica, quae vt alijs de rebus, ita de censuris leges Verbo Dei consentane∣as sancire potest, nempe in quos, quando, & quousque exerceri debeant, quibus boni Principes se possunt submittere, interim vt de eorum suprematu nihil decedat. Age enim; nónne vestri do∣cent ipsum Papam, dum confitetur Confessario suo, quoad illum actum, inferiorem esse? Quem tamen eo ipso tempore supremum esse Ecclesiae Pastorem docent. Quomodò potest Confessarius iu∣risdictionem spiritualem super Papam habere, interim vt Papa sit supremum Ecclesiae caput? Haec si non sint contraria, neque illa.

PHIL.

c 1.72 Praetereà ait, d 1.73 Omnem potestatem spiritualem Ecclesiae tri∣buimus. Et iterum, Spiritualis Ecclesiae Gubernatio spiritualibus tribui∣tur rectoribus, vt primò à Christo duodecim Apostolis suis, deinde ab

istis, Episcopis, & Pastoribus eorum successoribus. Quà ergo ratione Prin∣ceps, qui neque est Episcopus, nec Pastor, potest esse supremus rerum spiritu∣alium Rector?

ORTH.

Iurisdictio, potestas, vel Gubernatio, dupliciter spi∣ritualis dici potest; obiectiuè, & formaliter: obiectiuè, cuius ob∣iectum est res spiritualis, siue Ecclesiastica; formaliter, quae circa obiectum spirituale, vel Ecclesiasticum versatur modo spirituali vel Ecclesiastico. Principis potestas, Iurisdictio, vel Gubernatio in rebus spiritualibus, est spiritualis obiectiuè tantùm, non forma∣liter. Obiectiuè, quia versatur circa obiectum spirituale, Verbi gratiâ, circa Religionem in Regno suo stabiliendam. Non forma∣liter, quia non versatur circa hoc obiectum modo spirituali, id est, praedicando, vel Sacramenta ministrando, sed ciuili, nempe leges sanciendo: neque delinquentes coercet gladio excommunicati∣onis spirituali, sed tantùm ciuili, & materiali. At Episcoporum Iu∣risdictio est spiritualis vtroque modo. His praemissis, ad argumen∣tum tuum respondeo. Reuerendus Pater, Georgius Cicestren∣sis, Cùm nos omnem potestatem spiritualem Ecclesiae dare, & Ecclesiae Gu∣bernationem spiritualem spiritualibus Gubernatoribus demandatam esse asserit, potestatem intelligit & Gubernationem spiritualem for∣maliter dictam, quae in praedicando, baptizando, soluendo, ligan∣do, & istiusmodi sacris muneribus obeundis versatur. Hanc po∣testatem, Iurisdictionem, seu Gubernationem vniuersam ad solam Ecclesiam spectare, & non ad Principem, omnes vno quasi ore af∣firmamus. Princeps tamen nihiloseciùs erit supremus Guberna∣tor, cuius est omnes Pastores, & Episcopos in officijs continere. Quamuis enim praedicare non debeat, aut baptizare, non ligare aut soluere, his tamen de rebus, pro potestate suâ architectonicâ & nomotheticâ leges seret, & delinquentes gladio ciuili coerce∣bit.

PHIL.

a 1.74 Sed adhuc magis directè tam contra iuramentum, quàm contra Statutum, quo latitudo potestatis spiritualis Principi concessa de∣claratur, ita scribit: b 1.75 Quantum ad spiritualem Ecclesiae iurisdictionem, quae in descutiendis side•• c•••• trouersijs, haeresibus i••dicandis, deponendis haereticis, excommunicandis notorijs & obstinatis transgressoribus, ordi∣nandis Sacerdotibus & Diaconis, instituendis & conferendis beneficijs, & spiritualibus curis consis••••t, &c. Hanc integram Ecclesiae reseruamus, quam Principes neque dare, neque auferre possunt. Sic ille: Princeps claues, qua•• Deus Ecclesiae tradidit, non tractat (inquit Masonus.) Quo∣modo autem ista doctrina, quae insevera est, cum iuramento & Statuto, quae omnem hanc potestatem Principi expresse tribuunt, concordare possit, captum meum fa••eor excedere.

ORTH.

Statutum, quum Regi omnes spirituales Iurisdictiones tribuit, quae potestate vllà spirituali vel Ecclesiasticâ hactenus exerce∣bantur, v••l l••c••te ex••r••er•• possunt, ad Ecclesiasticum Statum & ordinem visitandum & reformandum, non intelligit Iurisdictiones, quae ex∣ercebantur

potestate Episcopali, sed quae Regali. Distinguit eni••l inter Statum Ecclesiasticum iam visitandum vel reformandum; & Regem, cuius erat visitare & reformare. Regi autem tribuit om∣nes spirituales Iurisdictiones, quae hactenus exercebantur, nempe à Regibus, vel licitè exerceri possunt. Quae verba docent, autho∣res statuti nihil hic Regi concedere voluisse, nisi quod licitè con∣cedi potuit. Non igitur fundatur hoc Statutum simpliciter in nu∣da priscorum Regum praxi, sed in legitima praxi. Quicquid spi∣ritualis Iurisdictionis prisci nostri Reges in Statu Ecclesiastico vi∣sitando vel licitè exercuerunt, vel licitè exercere potuerunt, illud omne, nec aliud quicquam, hoc in loco in Regem transfunditur. Statutum igitur omnem spiritualem Iurisdictionem Regi ven∣dicat, sed Regalem: Episcopus omnem Iurisdictionem spiri∣tualem Regi detrahit, sed Sacerdotalem; nulla igitur contradi∣ctio.

PHIL.

Quam mihi narras Iurisdictionem Regalem? Anex∣ternam illam & coercitiuam, cuius Carletonus & Masonus aliquo∣ties meminerunt? Si hâc ratione doctrinam suam cum iuramento reconciliare conentur, frustrà fudant: a 1.76 Nullus enim ignorat potesta∣tem omnem à suo subiecto, circa quod versatur, vel ab obiecto, circa quod terminatur, denominari & specificari debere. Tantum idcirco abest, vt potestas ista coercitiua, quam isti Ministri Principibus attribuunt, supre∣ma sit Ecclesiastica, vt nullo modo sit Ecclesiastica, sed merè seculae∣ris.

ORTH.

Haec potestas, quatenus res Ecclesiasticas sancit & sta∣bilit, Ecclesiastica dici potest, non quidem formaliter, vt antea monui, sed obiectiuè.

PHIL.

Si potestas illa Ecclesiastica esset: b 1.77 Non tamen suff∣ceret eos à periurio eximere, qui praestito iuramento profitentur Principem supremum esse Rectorem, in omnibus rebus & causis spiritualibus, & quòd omnem Iurisdictionem & superioritatem spiritualem habeat, quam hacte∣nus quisquam licitè exercuerit. Ex docti ina enim aduersariorum perspi∣cuum est, quàm plures esse res & causas, in quibus nullam habent potesta∣tem, nec iurisdictionem.

ORTH.

Falsum est. Nostri enim hoc non docent, sed planè contrarium; nempe potestatem Regiam ad omnes causas, tam Ec∣clesiasticas quàm ciuiles, se porrigere: quae quidèm potestas, qua∣tenus ad res Ecclesiasticas pertingit, vocatur Ecclesiastica. Quam∣uis autem Rex non possit concionari, Sacramenta celebrare, sol∣uere, aut ligare, in his tamen potestatem habet: non quidem mi∣nisterialem, sed Regalem: non vt haec in propria persona praestet, sed vt ab alijs, à Domino destinatis praestanda curet. His enim de re∣bus ritè peragendis potest, & leges condere, & poenas ciuiles vio∣lantibus irrogare. Et haec potestas nomothetica est omnium su∣prema.

Hactenus Champnaeus contradictionum laqueis nos irre∣tire* 1.78

frustrà tentauit; nunc ex praecedentibus corollaria quae∣dam molitur deducere, quae à te, sed paucis, audire discu∣pio.

PHIL.

c 1.79 Colligitur primò iuramentum primatus, etiam iuxta ipso∣rum Protestantium claram doctrinam, illicitum esse ac perniciosum, vt∣pote expresse contra secundum primae tabulae mandatum, idque non tantùm quia in vanum sumatur nomen Domini (vt in iuramentis otiosis, te∣merarijs, & non necessarijs, veris tamen) sed etiam, quia scienter & prudenter falsum in eo iuratur, quo vllum maius delictum vix esse po∣test.

ORTH.

Hoc iuramentum nihil in se illicitum complecti a∣bundè probauimus, & omnes calumniarum vestrarum fumos, & praestigias dispulimus. Caue igitur, Champnaee, & iterum atque iterum caue; d 1.80 Qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit, & qui re∣sistunt, ipsi sibi condemnationem acquirunt.

PHIL.

e 1.81 Secundò, apertè colligitur, quàm iniquè Episcopi Catho∣lici initio Regni Elizabethae, ex repudiato hoc iureiurando, sedibus suis eiecti fuerunt, & consequenter quàm iniusti possessores & manifesti intru∣sores illi fuerunt, qui ex eodem titulo eorum sedes inuaserunt.

ORTH.

Quicquid putrido superstruitur fundamento, cor∣ruat oportet; cuiusmodi est hoc corollarium. Nos enim & ve∣stros iustè exauthoratos esse, & nostros legitimè successisse antea enicimus.

PHIL.

f 1.82 Tertiò denique colligitur, quàm mali ac plusquam caeci ammarum duces isti noui praelati sint, qui primò in publicis Co∣mitijs per sua suffragia, deinde per proprium factum illud iuramen∣tum approbârunt, quod expressae eorum doctrinae ex diametro aduersa∣tur.

ORTH.

Vt sibi applaudit, & adblanditur ineptus & impor∣tunus hic sophista! Doctrinam nostram Comitijs Parliamen∣tarijs, & iuramento contraire, visus est sibi probâsse: sed probationes eius ad examen reuocauimus, & repertae sunt plumbeae. Doctrina iuramento, iuramentum Statuto, singula singulis, vniuersa vniuersis consonant & concordant. Hacte∣nus Episcoporum Iurisdictionem, quatenus à Principe deriua∣tur, oppugnauit; nunc eandem, vt à Christo dimanat, adorie∣tur.

PHIL.

g 1.83 Iurisdictionem, quam à Christo immediatè habere se prae∣tendunt,* 1.84 mediante Episcopali consecratione, recipere asserit Masonus; & necesse est omnes Protestantes idem asserant. Separatâ enim ab illis tali consecratione, nulla penitùs restat ratio vel via, quâ illis Iurisdi∣ctio Ecclesiastica impertiatur magis, quàm caeteris omnibus hominibus. Cùm igitur satis efficaciter iam ostensum fuerit, eos nullam habere vel ha∣buisse Episcopalem consecrationem, luce clarius est, eos à Christo nullam habere posse Iurisdictionem.

ORTH.

Nostrorum consecrationes adeò sanae sunt ac solidae, vt nullis vestrorum machinis quassari qu••ant, vt suprà satis supér∣que ostendimus.

PHIL.

z 1.85 Supponemus (contra clarissimam veritatem) consecratio∣nes fuisse, quoad substantiam legitimas & Canonicas, seu, quod idem est, ver as ac validas; tamen ostendemus nullam à Christo eos accipere potuis∣se iurisdictionem. Quod vt faciliùs clariúsque praestari possit, quadam, quae ex se sunt clarae, praemittenda sunt. Primùm potestatem ordinis, quae per consecrationem confertur, adeò a potestate Iurisdictionis distinctam ac diuersam esse, vt vna absque alia esse possit. Hoc clarissimum est ex vsu censurarum excommunicationis: scilicet suspensionis, depositionis, degra∣dationis, & similium; (non minùs apud Protestantes quàm Catholicos in vsu existentium) quae tametsi ab ijs, in quos in••liguntur, Iurisdictionis potestatem auferant, ac proinde potestatis ordinis vsum, & exercitium illi∣citum reddant, ipsam potestatem tamen ordinis integram relinquunt, vt Masonus suprà relatus non semel agnoscit, & necesse est vt omnes, qui excommunicandi potestatem Ecclesiae tribuunt, fateantur. Hinc clarè sequitur, quòd ex potestate ordinis non potest legitimè & va∣lidè inferri potestas Iurisdictionis, quia illa absque ista existere pos∣sit.

ORTH.

Aliud est ipsa Iurisdictionis potestas, aliud eiusdem potestatis vsus legitimus. Episcopus censuris illaqueatus, ipsam Iurisdictionis internam potestatem non amittit, sed potestatis duntaxat vsum & exercitium; idque non simpliciter, sed quo∣usque Ecclesiae visum erit. Nam vt ex Francisco Varga, (quem vestri laudant vt insigniter eruditum) & alijs docuimus, censu∣ra non tollit ipsam Iurisdictionem in consecratione acceptam, sed eiusdem duntaxat subtrahit materiam, in quam ageret; sub∣tractâ autem materiâ, cessat executio, seu exercitium. Primum igitur fundamentum debile est, & arenosum; accedamus ad se∣cundum.

PHIL.

a 1.86 Secundum; nullum crimen neque magis iustè, neque ma∣gis manifestè excommunicationis censuram secum trahere, & consequen∣ter Iurisdictionis iacturam inferre, quàm haeresim & Apostasiam. Haere∣tici enim à Christo ipso, & Apostolo excommunicationis fulmine percel∣luntur. b 1.87 Qui Ecclesiam non audit (inquit Christus Dominus) sit tibi vt Ethnicus, & Publicanus. Et Apostolus, c 1.88 Haereticum hominem, post vnam, aut alteram admonitionem deuita. Quod adeò etiam clarum est ex antiquae Ecclesiae praxi, vt ampliùs probari non debeat.

ORTH.

Illud tuum consequenter est inconsequens. Censa∣ra ipsius Iurisdictionis priuationem secum non trahit, vt iam ad∣monui, sed vsus duntaxat & exercitij: ita secundùm tuum funda∣mentum fundamento ••aret.

PHIL.

d 1.89 Tertium receptissimum apud omnes est dogma, neminem po••••e alteri dare id, quod ipse non habet.

ORTH.

Fateor, Philodoxe; sed expecto ex his fundamentis, quàm pulchrum & speciosum aedificium sis extructurus.

PHIL.

c 1.90 Si vel Protestantes superintendentes, vel Ecclesiae Romanae* 1.91 Episcopi, à quibus illi consecrationem receperunt, haeretici sint, illi (Prote∣stantes) veram ac legitimam iurisdictionem habere non possunt: sed ne∣cesse est, vt vel illi, vel isti haeretici sint. Ergo.

ORTH.

Primò, assumptio non est vsque adeò certa, & indubi∣tata; quia ad haereticum constituendum requiritur pertinacia. Quamuis autem isti, quos commemoras, Romanae Ecclesiae Epis∣copi dogmata haeretica amplecterentur, pertinaces tamen fuisse minimè constat. Secundò, vacillat etiam propositionis connexio.

PHIL.

d 1.92 Si Episcopi Ecclesiae Romanae haeretici essent, excommunica∣tos quoque fuisse, & iurisdictionem suam amisisse necesse est, ac proinde nullam Protestantibus suis successoribus tradere possent; si verò Prote∣stantes haeretici sint, iurisdictionem nullam propter eandem rationem reci∣pere potuerunt.

ORTH.

Haeretici non sunt ipso facto excommunicati, sed se∣mel atque iterum admonendi, vt docet e 1.93 Paulus. Secundò, si ipso facto à sanctorum communione segregati fuissent, iurisdictionem tamen ipsam, in consecratione acceptam non amisissent, sed eius∣dem duntaxat vsum & exercitium, vt antea ostensum est. Tertiò, si demus maiores nostros olim fuisse haereticos, at quum nostri (Regnante Eduardo vel Elizabetha) manus imponerent, haeretici non erant, sed, erroribus depositis, ad veritatem Euangelicam re∣dierant.

CAP. III. Vtrum sanctus Petrus omnis spiritualis Iurisdi∣ctionis, sub Christo, vni••us sit fons & scaturigo.

• Ratio
  • Proponitur: Papistae arguunt solùm Papam esse fontem, quia solus Petrus fuit. 1
  • Repellitur: nam solùm Petrum fuisse non,
    • Probat vel
      • Clauium promissio, quia dat•• sunt
        • omnibus. 2
        • immediatè. 3
        • aequaliter. 4
        • vt legatis, non Petri, sed Christi. 5
      • ••mniū com∣missio, quae expenditur lance
        • diuinâ quoad
          • praeceptum ipsum. 6
          • praecepti solennitatem. 7
        • humanâ, diuinae congruâ. 8
      • Praxis Petri in Synodo
        • prima, de electione Matth. 9
        • secunda, de electione Diaconorum. 10
        • tertia, de circumcisione, atque idolothytis, Act. 15. 11
    • Agnoscit Paulus Apostolus. 12

PHIL.

IVrisdictionis a 1.94 collatio ab eo solo, qui omnis spiritualis Iu∣risdictionis sub Christo ••ons est, proficiscitur, id est, à Pontifice Romano; vel saltem ab aliquo Metropoli∣tano aut Episcopo, qui ab illo authoritatem mutuatur. Siquidem Ecclesia Dei est instar ciuitatis, quae vnicum habet fontem, à quo plurima, eáque in∣gentia nascuntur flumina, quorum singula, in varios dispartita

alueos, aquas per canales & fistulas ad totam ciuitatem irrigandam & potandam transmittunt. Iste fons est Pontifex Romanus; in∣gentia illa flumina Patriarchae, Archiepiscopi, Metropolitanae; Aluei sunt reliqui Episcopi; fistulae autem & canales, quotquot ab Episcopis Iurisdictionem accipiunt. Ecclesia Anglicana, olim his fluentis irrigata, instar Paradisi floruit; verùm ex quo tempore, à perenni fonte abscissa est & diuisa: proh dolor, instar horrentis eremi sterilescit.

ORTH.

Ecclesia Anglicana (Deo gratias) ita se habet, vt om∣nes eius amicos in Domino ••xultare, inimicos prae inuidiâ frende∣revideas. Fons verò, quem narras, non est ille Fons aquae salientis in vitam aeternam, cuius Author est Rex coeli, sed puteus venena∣tus, cuius Author est princeps Abyssi. Patriarcham quidem Ro∣manum, magno antiquitùs in pretio habitum, Iurisdictionémque, quamuis non vniuersalem, peramplam tamen exercuisse, reliquis∣que omnibus loco & dignitate praecelluisse non inuiti fatemur. Quod tamen ipsum legi tantùm humanae acceptum referri debet, eò quòd vrbis Imperialis Episcopus esset. At nunc, Oceani in∣star, longè latéque furit, ripas transgreditur, indignabundus non patitur repagula, cancellis includi nescit, vniuersalē sibi in vniuer∣sum Orbem Christianum, id{que} lege diuinâ, Iurisdictionē vendicat.

PHIL.

Probo tibi Pontificem Romanum omnis spiritualis Iu∣risdictionis, iuxta Deum, vnicum esse fontem, idque lege diuinâ: nam talis erat sanctus Petrus, cui succedit Pontifex.

ORTH.

De Petro quod protulisti, praesta si potes.

PHIL.

Sacra Scriptura plena est testimonijs, tum authorita∣tem* 1.95 Petri legitimam, tum debitam eiusdem authoritatis praxin & executionem demonstrātibus. Authoritas multis argumentis con∣stare potest; Ego duobus tantùm insistam, id est, clauibus Petro promissis, & ouibus eidem commissis. Christus (vt à primo ex∣ordiar) dixit Petro, a 1.96 Dabo tibi claues Regni coelorum: non dixit, cla∣uem, sed claues. Duas enim promisit; alteram scientiae, potestatis alteram. Clauis scientiae omnia Scripturarum mysteria, & con∣trouersiarū arcana reserare potest. Clauis potestatis duplex est; or∣dinis, vel Iurisdictionis. Ad clauē ordinis spectat, Ecclesi•• pastores & Episcopos ordinare. Clauis Iurisdictionis aperit & claudit, tum in foro externo, excōmunicando, absoluendo, dispensando, conci∣lia indicendo, tum in foro interno conscientiae, peccata remitten∣do & retinendo. Et, vt vno verbo omnia complectar, quicquid vspiam est Ecclesiasticae potestatis, illud omne clauium voce est comprehensum, & Sancto Petro collatum.

ORTH.

Claues reliquis Apostolis, perinde ac Petro, sunt hîc promissae. Nam huius promissi occasio fuit quaestio, quam Christus omnibus suis Discipulis proposuit; b 1.97 Vos autem, quem me esse dicitis? Cui respondit Petrus, c 1.98 Tu es Christus, filius Dei viuentis. Vnde Petrum vnum pro omnibus hoc dixisse, obseruat d 1.99 Augustinus;

pro omnibus esse locutum, ait e 1.100 Hieronymus; & hac de causa Os Apo∣stolorum eum appellat f 1.101 Chrysostomus. Quae Patrum sententia sa∣cris Scripturis est consentanea, testantibus Petrum, vel ante hoc tempus, vnum pro omnibus respondisse: * 1.102 Nos credimus, & scimus, quòd tu es Christus, silius Dei viuentis. Porrò, vt Petrus respondit vnus pro omnibus, ita Christus vni Petro, & in Petro omnibus dixit; Ego dabo tibi claues Regni coelorum. Sic enim Patres hunc lo∣cum interpretantur. g 1.103 Augustinus: Ei dicitur, Tibi dabo clauès Regni coelorum: tanquam ligandi & soluendi solus acceperit potestatem, cùm & illud vnus pro omnibus dixerit, & hoc cum omnibus, tanquam personam gerens ipsius vnitatis, acceperit. h 1.104 Hieronymus: Cunctos Apostolos claues Regni coelorum accepisse dicit. i 1.105 Origenes: An soli Petro d••••t••r claues Regni coelorum? Nec eas beatorum quisquam accepturus est? Quod si dictū hoc, Tibi dabo claues, caeteris quo{que} commune est, cur non simul om∣nia, & quae priùs dicta sunt, & qu•• sequuntur, velut ad Petrum dicta, s••••t omnium communia? k 1.106 Hilarius dicit: Sanctos & beatos viros (sic enim appellat Apostolos,) claues regni coelorum sortitos. l 1.107 Ambrosius: Quod Petro dicitur, Apostolis dicitur. Iste Patrum consensus apud te ex Concilij m 1.108 Tridentini decreto praeponderare deberet. Et hîc sanè n 1.109 Campiani velitationem non iniuriâ retorquere possem: Patrres admisseris? Captus es; Excluseris? Nullus es. Certè prae vobis fer∣re soletis, vos Patrum sententias amplexuros▪ cùm verò ad con∣gressum ventum est, plerunque repudiatis; Patrum nomina dicis causâ praetexitis, at sanctissimus Pater Papa vester est tanquam pixis nautica, ad cuius nutum totum cursum dirigitis.

PHIL.

Nos Apostolos claues accepisse concedimus, sed* 1.110 quid tum postea? Christus Petro immediatè dedit, reliquis per Petrum. Ita omnis tum ordinis, tum Iurisdictionis potestas à Pe∣tro, tanquam à fonte ad nos profluxit.

o 1.111 Bellarminum ipsum hac in causâ Iudicem appello, qui Apo∣stolos à Christo immediatè Iurisdictionem omnem accepisse qua∣tuor argumentis probat. Primum ducitur à Verbis Domini: Si∣cut misit me Pater, & ego mitto vos. Quod Chrysostomi, Theophy∣lacti, Cyrilli, & Cypriani authoritate corroborat. Et post allata Cypriani verba, haec subiungit: Vbi vides idem dari Apostolis per ill•• verba, Ego mitto vos, quod Petro fuit promissum per illud, tibi d••bo cl••••es, &c. Et postea exhibitum per illud, Pasce oues meas. Constat autem per illa (Tibi dabo claues) & per illud (Pasce oues) intelligi Iurisdictionem ple∣nissimam, etiam exteriorem. Secundum argumentum Bellarmini ab electione Matthiae sumptum est: Nam Actorum primo legimut (in∣quit) Matthiam Apostolum non fuisse ab Apostolis electum, nec dat••m ei vllam authoritatem, sed, imploratà diuinitùs, & impetratâ electione eius, mox inter Aposto os annumeratum. Certè si Apostoli omnes à Petro habu∣erunt Inrisdictionem, in Matthiâ maximè id ostendi debuisset. Tertiò, idem probat ex Paulo: Qui ex professo docet, se authoritatem ac Iuris∣dictionem habuisse à Christo, & inde probat se ver••messe Apostolum. Nam

ad Gal. primo ait Paulus Apostolus, non ab hominibus, neque per homi∣nem, sed per Iesum Christum, & Deum Patrem. Et ibidem: Vt osten∣deret se non accepisse authoritatem à Petro vel alijs Apostolis, ait; p 1.112 Cùm autem placuit ei, qui me segregauit ex vtero matris me••, & vocauit per gratiam suam, continuò non acquieui carni & sanguini, neque veni Hiero∣solymam ad antecessores meos Apostolos, sed abij in Arabiam, & ite∣rum reuersus sum Damascum. Deinde post annos tres veni Hierosolymam videre Petrum, &c. Et cap. secundo: q 1.113 Mihi enim qui videbantur esse aliquid, nihil contulerunt. Quartò, hoc probat euidenti ratione: Nam Apostoli à solo Christo facti sunt, vt patet, Luc. 6. r 1.114 Vocauit Disci∣pulos suos, & elegit 12. ex ipsis, quos & Apostolos nominauit. Et Ioh. 6. s 1.115 Nónne ego vos 12. elegi? Quòd autem Apostoli habuerunt Iuris∣dictionem, patet tum ex gestis Pauli, qui t 1.116 excommunicat, & leges passim constituit, tum quia Apostolica dignitas est prima & suprema dignitas in Ecclesiâ, vt patet, 1. Cor. 12. & Ephes. 4. Ex his liquet Apostolos, ex sententiâ Bellarmini, non à Petro, sed immediatè à Christo Iuris∣dictionem accepisse. Quod adeò clarum est & liquidum, vt Fran∣ciscus de Victoria, Alphonsus de Castro, & Cardinalis Caietanus, quos citat Bellarminus, atque alij praeterea quàmplurimi in ean∣dem concedant sententiam.

PHIL.

Esto: Petrus tamen singulari quodam modo. Chri∣stus* 1.117 enim claues promittens u 1.118, tot modis eius personā designauit, vt non ••uribus circumstantijs describere s••leant certum hominem Notarij illi, qui instrumenta publica conficiunt. Nam in primis expressit substanti∣am persona singularis, per Pronomen tibi; deinde addidit nomen inditum in natiuitate, cùm ait, Beatus es, Simon; adiungit nomen Patris, cùm ait, filius ••o••ae; nec omittere voluit nomen à se recens impositum, & ego dico tibi, Tu es Petrus. Quorsum Petri tam accurata descriptio, si nihil ipsi Petro propriè promit••it••r? Si autem claues singulari quodam modo sint eidem promissae, singulari quoque modo fuisse datas & exhi∣bitas est credibile.

ORTH.

Quicquid promisit Christus, id ipsum praestitit; At claues singulari modo Petro non praestitit; non promisit igi∣tur.

PHIL.

Nónne dixit, Dabo tibi? Quicquid ligaueris? Quic∣quid solueris? Petro igitur in singulari numero promisit.

ORTH.

Verba sint singularia, non tamen Petro dicta in per∣sonâ suà, sed Petro repraesentanti Ecclesiam, eámque mysticè significanti, ex sententiâ Patrum. Christus enim, cùm dixit, Da∣bo tibi claues Regni coelorum, mox subiunxit, & quodcunque liga••••∣ris super terram, ligatum erit in coelo, & quicquid sol••er••s in terr••, so∣lutum erit in coelo. In quae verba sic x 1.119 Bellarminus: Planus sensus illorum verborum iste est, vt primò promittatur authoritas, seu pote∣stu designata per claues, deinde & actiones, siue officium explic••tur per illa vocabula soluere & ligare, it•• vt omninò sit idem soluere & ape∣r••re,

claudere & ligare: expressit verò Dominus clauium actiones per sol∣uere & ligare, non per claudere & aperire, vt intelligamus esse omnes istas metaphoricas loquutiones, & tum demum coelum hominibus aperiri, cùm homines soluuntur à peccatis, quae ingressum in coelum prohibebant. Hacte∣nus Bellarminus. Ego autem assumo: At potestas ligandi & sol∣uendi à Christo ipso immediatè data est omnibus Apostolis, hisce verbis: y 1.120 Quaecunque ligaueritis super terram, erunt ligata & in coelo: quaecunque solueritis super terram, erunt soluta & in coe∣lo.

PHIL.

Cardinalis Caietanus existimat haec vocabula ape∣rire & claudere, quae clauium officia continent, maioris esse ambi∣tus, quàm soluere & ligare.

ORTH.

Haec doctrina (inquit z 1.121 Bellarminus) subtilior quàm ve∣rior nobis esse videtur, inauditum est enim in Ecclesia esse alias claues, quàm Ordinis & Iurisdictionis, quae significantur per actiones ligandi & soluendi, vt fatetur Caietanus. Et Bellarminus id ipsum antea tum ex patribus, tum ex Scripturis confirmauerat.

PHIL.

Potestas soluendi & ligandi potestate clauium est an∣gustior, ex sententia Scholasticorum.

ORTH.

Ad antiquitatem & Patres soletis prouocare; hic ta∣men, relictis patribus, Scholasticos sequimini. Hem antiquita∣tem! Quid autem si Scholastici etiam vobis aduersentur? Petrus a 1.122 Lombardus ait: Claues istae non sunt corporales, sed spirituales, scilicet, discernendi scientia, & potentia iudicandi, id est, ligandi & soluendi, quâ dignos recipere, & indignos debet excludere à Regno Ecclesiasticus Iudex. Quibus in verbis licèt claues definiat per scientiam aequèac poten∣tiam, vniuersam tamen clauium potentiam per potentiam ligandi & soluendi interpretatur. Alexander de Hales dicit: b 1.123 Tantùm esse ligare & soluere quantùm aperire & claudere. Verùm esto: claues ad plura se porrigant, quàm ligandi & soluendi potestas, cùm ta∣men haec ipsa Iurisdictionem includat, vt ex Patribus probauit c 1.124 Bellarminus, nec soli Petro, immò nec Petro prae reliquis, sed Petro cum reliquis à Christo immediatè sit data, idque verbis clarissimis d 1.125: Quaecunque solueritis, quaecunque ligaueritis, inde effici∣tur, reliquos etiam Apostolos Iurisdictionem suam à Christo ae∣qualiter hausisse.

PHIL.

Haec non impediunt, quin Petrus sit omnis Iurisdicti∣onis* 1.126 ad quosuis mortales deriuandae radix. Reliqui enim Apo∣stoli acceperunt quidem plenam Iurisdictionem, sed ex delegati∣one tantùm; quae idcirco vnà cum personis suis est extincta, nec ad alios propagari potuit. Petrus verò eandem habuit vt ordi∣narius Ecclesiae Pastor, à quo ad successores transire debuit. A Petro igitur, & Petri successore Romano Pontifice, tanquam à pe∣renni fonte, omnes posteri, quicquid habent Iurisdictionis, hauri∣ant oportet.

ORTH.

Istae distinctionum praestigiae nihil sunt aliud, quàm humani cerebri figmenta, quae omni Scripturarum authoritate de∣stituuntur: à vobis tamen vbique in praesidium vocantur, repe∣runtur, ad nauseam vsque inculcantur, sed probantur nusquam. Quin agè, Philodoxe; reliqui Apostoli erant delegati, cuiusnam obsecro? Num sancti Petri? At superiùs probauimus illos à Pe∣tro suam Iurisdictionem minimè mutuatos esse, sed immediatè à Christo. Deinde, si Paulus erat Petri legatus, cur se semper Iesu Christi profitetur Legatum, seu Apostolum, sancti autem Petri legatum à latere (si benè memini) nusquàm? Praeterea si Pau∣lus lumen suum à Petro accenderat, cur eos; e 1.127 Qui videbantur esse aliquid, sibi nihil contulisse iactitat? Cur se vel f 1.128 summis Apo∣stolis inferiorem negat? Denique si reliqui omnes sancti Petri fuis∣sent legati, intereunte Petro, vnà cum Petro omnis eorum Iuris∣dictio interijsset; quod fieri non potuit. Sanctus enim Iohannes, teste g 1.129 Hieronymo, vsque ad annum post passionem Domini sexa∣gesimum octauum, id est, Incarnationis centesimum primum, su∣perstes fuit, qui, secundùm h 1.130 Baronij calculum, erat Clementis no∣nus. Sanctus autem Petrus longè antea, nempe anno Domini sexa∣gesimo nono, est Martyrio coronatus, iuxta Baronium. Iohannes igitur Petro annis triginta duobus superuixit, quo tempore Linus, Clemens, Cletus Romae sedisse perhibentur. Quid igitur? Num ••tincto Petro, tota Iohannis Iurisdictio derepentè euanuit? Nun∣quid ille, mortuo Petro, facem suam à Lino, & mortuo Lino, à Cleto, & mortuo Cleto, à Clemente reaccēdere coactus est? Ergo post ascensionem Christi, superstite adhuc Apostolo, maior erat in Ecclesia Iurisdictio, quàm Apostoli; quod est absurdum. Dignitas enim Apostolica est prima et suprema dignitas et Iurisdictio plenissima, vt rectè i 1.131 Bellarminus. Quamobrem cum sanctus Iohannes esset Apostolus, & per consequens primam, supremam, plenissimam haberet potestatem, certè nec Lini, nec Cleri, nec Clemen∣tis potuit esse legatus, sed Iesu Christi. Neque Iohanne in vi∣uis existente, quisquam alius omnis Iurisdictionis fons, & scatu∣rigo appellari debuit. Sin respondeas, Apostolos vniuersos ip∣sius Christi fuisse legatos, rectè tu quidem, sed causam tuam iu∣gulas.

PHIL.

Minimè verò. Petrus enim solus erat ordinarius Ec∣clesiae Pastor, vt suprà dixi.

ORTH.

Quâ tandem ratione? An quatenus Apostolus? Ergo reliqui etiam Apostoli, perinde ac Petrus, erant ordi∣narij. An ratione alterius cuiusquam potestatis? Quae tandem illa? Erátne Apostolatu maior, aut minor? Si minor, quo∣modo potuit cum supra Apostolos euehere? Maior autem es∣se non potuit, cùm Apostolica sit prima, suprema, & plenissi∣ma.

Verùm age; quandò factus est Petrus ordinarius Ecclesiae Pa∣stor?* 1.132

PHILODOXA.

Quando Christus dixit, k 1.133 Pasce ones meas.

ORTHODOXA.

Vt Christus dixit Petro, Pasce oues meas, ita omnibus dixit; l 1.134 Ite in vniuersum mundum; m 1.135 De∣cete omnes gentes: Vt n 1.136 Pater misit me, & ego mitto vos. Nónne haec aequè amplam complectuntur potestatem, ac Pasce oues meas?

PHIL.

Nequaquam. Christus enim oues suas vniuersas Pe∣tro pascendas commisit, nullâ penitùs exceptâ. At erant reli∣qui Apostoli oues Christi; reliquos ergo Apostolos, nemine prorsùs excepto, Petro pascendos commisit. Erat ergo Petrus Apostolorum Pastor, & per consequens totius terrarum orbis Ordinarius.

ORTH.

Christus mandauit omnibus Apostolis, & inter cae∣teros, Andreae; vt o 1.137 Euangelium praedicarent omni creaturae; omni, inquam, creaturae, nullâ penitùs exceptâ. At sanctus Petrus e∣rat creatura, ergo Christus mandauit sancto Andreae, vt Euan∣gelium praedicaret sancto Petro. Ergo sanctus Petrus sancto Andreae commissus est. Num sanctus Andreas erat sancti Petri Pastor, aut totius terrarum orbis Ordinarius?

PHIL.

Non est par ratio; quia verba à te allata, sine dubio* 1.138 ad omnes spectant; mandatum verò quod ego protuli, ipsum Petrum vel nomine designat, idque non sine summâ solenni∣tate. Nam mandatum hoc Christus ter repetit, ter Petrum no∣mine compellat.

ORTH.

Si p 1.139 praeceptum respiciat quis, porrigit se ad omnes A∣postolos, & Apostolorum successores; ones enim Christi omnibus pascendae: Sin praecepti Solennitatem, trinam, scilicet, repetitionem, vni est peculiaris, sed ex causà, quae non valdè Monarchiam iu∣uet. Quamuis enim Seruator noster vni dixit, vni ter dixit, Pas∣ce oues meas, Petrus tamen his verbis non nouum accepit mu∣nus, non factus est repentè totius Ecclesiae Rector ordinarius, haec vestra sunt somnia & deliria; non hîc Monarcha, non Caput visibile est constitutus, sed in pristinum duntaxat gra∣dum restitutus. q 1.140 Pasce, inquit Christus, id est, iterum à me re∣cipe pascendi munus; esto inter Pastores, licèt merüisti ne esses, qui me summum Pastorem toties negâris. Nec in posterum, viso lupo, vt anteà, fugam capesse, sed ones & agnos meos pasce, & Spartam, quam iterum indulgentià meà nactus es, adorna. Hunc esse loci sensum ex antecedentibus constat. Nam Pe∣trus non exiguum amoris deliquium in trinâ Domini sui ab∣negatione prodiderat, quem Christus, vt languentem ex∣citaret, ter interrogauit, Petre, amas me? Vnde quem

anteà ter abnegauerat, nunc ter cum trinâ amoris Protestatione confessus est. Christus igitur, cum ignem trinâ quaestione ven∣tilâsset, qui iam trinâ confessione in flammam erumpere coe∣pisset, calescens (vt est in prouerbio) ferrum ferit, dicens, Pasce ag∣nos meos: & vt ictum animo Petri altiùs possit imprimere, reductâ manu, iterum atque iterum repetit, Pasce oues meas; quasi diceret, Si me amas, Petre, noli vlteriùs me abnegare, sed latentem in animo amorem ostende. Si me amas, ama agnos meos, quos pretioso meo sanguine acquisiui. Si me amas, pasce illos, pasce vitâ, pasce ver∣bo. Non pauci vrsi & leones, quibuscum congrediaris, tibi oc∣current; animum tamen despondere noli, nec gregem meum prae metu deserere, quin, si me amas, pasce, pasce. Christum cùm co∣gito, Nauarchum nautas suos sic alloquentem audire videor: Non exigua nobis ingruit tempestas; verùm si me amatis, velis remis∣que incumbite, suo quisque strenuè fungatur officio. Vel belli ducem sic milites suos compellantem: O socij, anceps & pericu∣losa est pugna: verùm, si me amatis, nolite timere, sed fortiter pro aris & focis dimicate. Vel maritum, qui peregrè profecturus, do∣mi vnà cum vxore, (quae aliquando parum fuisset officiosa) fili∣olum, spem gentis relinquens, Agedum, inquit, charissima vx∣or, Si me amas, filiolo, delicijs nostris, diligenter attende; qui∣bus verbis non nouum illi assignat munus, sed monet, vt quod illi priùs (disponente Domino) incubuit officium, praestet se∣dulò.

Praeterea, quid si Dominus Petro dixit, Pasce oues meas? Num* 1.141 Petrus illicò factus est omnium Caput, & coryphaeus? Num Pe∣trus repentè 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 euasit, reliqui eius famuli & seruuli, qui Do∣mini sui nutum expectent, & iussa capessant? Num Petrus solus Episcopus, reliqui Petro à sacellis?. Hoc inficiatur sanctus Pau∣lus, Se r 1.142 nullâ in resummis Apostolis inferiorem clamans. Hoc infi∣ciantur antiquae illius (quae tempore Cypriani sloruit) Ecclesiae Romanae Patres, in Epistola s 1.143 Synodali ad Ecclesiam Carthaginen∣sem, qui cùm horum Verborum, Paes••e oues meas, meminissent, mox subiungunt; Et reliqui Discipul•• similiter fecerunt. Hoc inficia∣tur Sanctus t 1.144 Ambrosius: Quas oues, & quem gregem non solùm bea∣tus tunc suscepit Petrus, sed & nobiscum eas suscepit, & cum illo eas nos su••ce••imus omnes. Et u 1.145 Augustinus: Cùm ••i dicitur, ad omnes dicitur, Amas me? Pasce oues meas. Rem totam dicto hoc memorabili ob∣signabo: x 1.146 Non me latet recentiores, vt sua priuilegia expeditiùs pro∣p••gnent, obtendere Dominum hâc voce, Pasce oues meas, vni & soli Petro totam detulisse Iurisdictionem Ecclesiasticam, quò eam deinceps pro animi sui arbitrio quibuscunque vellet dispertiretur. At sacrae Scripturae ora∣culis, omnium antiquorum Doctorum monumentis, necnon etiam praxi veteris Ecclesiae, tam planè atque apertè consutantur, vt mirum sit, illos tam absurda comminisci audere.

PHIL.

Ego hoc ipsum ex Praxi euincam.* 1.147

ORTH.

Ex praxi? Imò praxis contrarium docet. Etenim Christus peculiare tribunal ratione quadam singulari Petro non erexit, sed Ecclesiae; neque dixit, y 1.148 Dic Petro, sed, Dic y Ecclesiae. Porrò reliqui etiam Apostoli huius Ecclesiastici tribunalis Iuris∣dictionem aequè ac Petrus exercuerunt, siue per se singuli, siue in Synodo congregati vniuersi considerentur.

PHIL.

Nequaquam. In Synodo Hierosolymitanâ, anno 34. paulò post Christi ascensionem habitâ, praesidebat Petrus, z 1.149 C••ius factum (dum Apostolis Matthiae electionem, eiúsque modum praescribit) primatum tam luculenter demonstrat, vt aduersarij nostri Petrum totius collegij, aut coetus Apostolorum antistitem fuisse fateantur.

ORTH.

Quòd rem ad Senatum Apostolorum retulerit, hoc loci primatum arguit, non Iurisdictionis & potestatis. Quamuis enim Petrus solus rem proponeret, non solus tamen quis esset eligen∣dus, statuit. Verba Scripturae satis sunt diserta; & a 1.150 statuerunt duos. Quinam? Discipuli scilicet. Dein ex duobus, quos statuerunt Discipuli, vnum elegit non Petrus, non Discipuli, sed solus Deus, vt ex his verbis patet; Et orantes dixerunt, b 1.151 Tu Domine, qui corda nó∣sti omnium, ostende quem elegeris ex his duobus vnum. Denique cùm sors cecidisset super Matthiam, nullam illi Petrus Iurisdictionem contulit, neque praestolati sunt, dum pallium à Petro acciperet, sed continuò c 1.152 annumeratus est cum vndecim Apostolis. Matthiae igitut Iurisdictio non erat ab homine, nec per hominem, sed à Iesu Christo.

Hactenus de primâ Apostolorum Synodo; sic enim appellat* 1.153 d 1.154 Binius: accedamus ad secundam, in qua Diaconi sunt constituti. Quis hanc Synodum conuocauit? An fortè solus Petrus? Ne∣quaquam: Scriptura enim dicit, e 1.155 Conuocantes duodecim multitu∣dinem, dixerunt, &c. Non solus igitur Petrus, sed duodecim. Quis conuocatâ multitudine, rem in Synodo proposuit? Non solus Petrus, sed duodecim. f 1.156 Duodecim dixerunt, Non est aequ••m, &c. Deinde, re proposità, quis Diaconos elegit? Non solus Petrus, sed tota multitudo, testante Scripturâ; g 1.157 Et placuit ser∣mo coram omni multitudini, & elegerunt Stephanum, virum plenum fide & Spiritu sancto, & Philippum, & Prochorum, & Nicanorem, & Timonem, & Parmenam, & Nicolaum aduenam Antiochi••; h••s sta∣tuerunt ante conspectum Apostolorum. Quis autem electis manus im∣posuit? Non solus Petrus, sed Apostoli; h 1.158 Et orantes impos••erunt eis manus. Caeterùm, licèt Apostoli soli manus imponerent, totam tamen multitudinem elegisse constat.

PHIL.

i 1.159 Diaconorum electio permissa est multitudini, ex concessione Apostolorum, v▪ Lucas testatur.

ORTH.

Homo igitur homini quantùm interest? O quanto interuallo disiunguntur Apostoli, & Pontifices? Apostoli de suo iure decedunt, vt populo gratisicentur; Papa sibi omnia per fas & nefas corrodit, populo, Presbytero, Principe spoliatis. Caeterùm,

hoc ex Apostolorum concessione factum esse dicis. Si per concessio∣nem intelligas consensum & consilium, non abnuo. Nam monuerunt multitudinem, k 1.160 Vt considerarent viros bono testimonio ornatos: sin id vis, totum scilicet eligendi munus ita ad Apostolos spectâsse, vt populum penitùs à suffragijs excludere potuissent, obseruandum tibi est, populi consensum hoc in casu ipsius humanae societatis fundamentis niti. Singularis reddi potest ratio cur, hoc praesertim tempore, Diaconorum electio ad totum populum pertineret; ni∣mirum, quia totius populi the saurus ad subleuandos pauperes col∣lectus illorum fidei erat committendus. Sed ponamus hîc quic∣quid fecit populus, id ex Apostolorum concessione fecisse: verùm siste parumper, & apud te cogita quid dixeris, ex concessione Apostolorum: non Petri, sed Apostolorum. Ita huius Synodi praxis potestatem Apostolorum parem fuisse, nec Petrum, vel in vnius Diaconi ele∣ctione, reliquis praecelluisse docet.

PHIL.

Praecelluisse verò ex tertià Synodo Hierosolymitanâ, longè celeberrimà, anno 51. habitâ, clarissimè apparet. Hic enim S. Petrus se reuerâ gessit, vt visibile Ecclesiae caput, Apostolorū Prin∣cipem, Christique vicarium maximè decuit. Nam & l 1.161 primus & vltimus loquutus est; in cuius sententiam & Iacobus & reliqui omnes con∣cesserunt.

ORTH.

Nihil quicquam quod protulisti veritati est affine. Pe∣trum* 1.162 enim non primùm locutum haec indicant verba; m 1.163 Cùm autem magna disceptatio fuisset, surgens Petrus dixit ad eos: Sed nec vlti∣mum, quia Scriptura non meminit Petrum hac in Synodo nisi se∣melloquutum, post quem n 1.164 Barnabas & Paulus, & postquam illi con••icuissent, o 1.165 Iacobus loquutus est. Synodus autem in sententi∣am Iacobi concessit, & secundùm verba p 1.166 Iacobi rem totam defi∣niuit: idque secundùm id quod in eius sermone erat singulare, cu∣ius Petrus ne meminisset quidem. Neque promulgata sunt Conci∣lij acta solius Petri authoritate, sed omnium nomine missa fuit Sy∣nodalis epistola. Neque sic subscripsit Petrus; Ego Petrus, Chri∣sti vicarius, Apostolorum Princeps, vniuersalis Ecclesiae caput vi∣sibile, & pastor ordinarius; verùm hoc caput super humeros non eminuit, nusquam se extulit, sed inter reliquos delituit. Sic enim subscripserunt q 1.167: Visum est Spiritu•• Sancto, & nob••s. Vbi nunc tandem Petri praecellens & supereminens potestas? Quam si vnquam exer∣cere volui••, cert•• hic locus, hoc tempus, hic coetus maximè oportu∣nus; praesertim cùm huic Synodo, non per Legatum, sed in propriâ persona inte•• esset. Si nunc ius transcendens sibi vendicàsset; si se tanquam Caput super reliquos erexisset; si inter Apostolos monar∣chiam in proprià persona exercuisset, sanè acta res esset, eodem iure successoribus suis sine omni contradictione, summâ cum tranquil∣litate & pace omnium in perpetuum frui licuisset. Quid sibi voluit Petrus? Cur sui, & sedis suae tantoperè oblitus? Cur successori∣bus suis non consuluit? Cur Vicarijs Christi tantoperè praeiudica∣uit?

Hactenus de Apostolis in Synodo congregatis; nunc eos∣dem sigillatim consideremus.

Hîc vnus instar omnium occurit Sanctus Paulus, qui incestuosum* 1.168 Corinthium Satanae tradendū iudicauit, id est, excommunicandum ex sententiâ r 1.169 Hieronymi, & s 1.170 Anselmi, quos t 1.171 Bellarminus, u 1.172 Baroni∣us, & multi alij, tum ex nostris, tum ex vestris sequuntur. Quamuis autem non desint, qui de miraculosâ operatione, quâ egregi▪ pec∣catores Satanae ad tempus corporaliter torquendi tradebantur, ex∣ponant; Corinthium tamen excommunicatum non negant. Vide∣amus igitur quânam authoritate hoc factum fuerit. x 1.173 Ego (inquit Paulus) absens corpore, praesens autem Spiritu, tam iudica••i, vt pr••sens, (En sententiam iuridicam!) vt is, qui hoc ita perpetrauit, vobis & meo Spiritu in nomine Domini nostri Iesu Christi congregatis, cum po∣testate Domini nost••i Iesu Christi, tradatur Satanae, &c. Non dicit, congregatis vobis, et Spiritu Petri; sed Spiritu meo. Ita Caput vestrum visibile huic negotio nec Caput, nec pedem interposuit. Solus Paulus Corinthijs hanc censuram exercendi potestatem secit; Pau∣lus (inquam) non Petrus: nec se Petro Magno Vniuersalis Ec∣clesiae Ordinario subordinatum, nec à Petro quicquam potestatis mutuatum agnoscit. Nec Apostoli modò, sed Episcopi etiam, quales erant Titus & Timotheus, tribunal suum Ecclesiasticum habuerunt, hominésque citare, citatos examinare, y 1.174 accusationes re∣cipere, Presbyteris z 1.175 ne aliter docerent denunciare, a 1.176 docentibus quae non oportuit, os obturare potuerunt. Isti enim Scripturae loci de iudiciario in Episcopali Consistorio processu sunt accipiendi; ac proinde Titi ac Timothei Iurisdictionem arguunt, quam non Pe∣tro, sed (si Scripturis credimus) soli Paulo acceptum ferunt. Quae cùm ita sint, vnicum Spiritualis Iurisdiction is fontem, Iure diuino non esse Petrum concludimus, sed potiùs duodecim Apostolos totidem fuisse fontes, qui à Iesu Christo, perenni omnium fontium fonte aequaliter dimanarunt. Sed fac vt hoc priuilegium soli Pe∣tro Iure diuino competat; quid hoc ad Papam?

CAP. IIII. Vtrùm Papa sancto Petro in toto suo iure, lege diuinâ succedat.

• Succedit Papa Petro quoad
  • modum,
    • non vt
      • Apostolus Apostol••. 1
      • totius orbis Pa∣stori ordinario; 2
    • sed vt Episcopus Apostolo. 3
  • ius
    • non iure diuine, 4
    • sed humano, quod nititur
      • consuetudine. 5
      • honore vrbis Imperialis. 6

PHIL.

PApa est sancti Petri successor; ac proinde, si quid huiusmodi potestatis ad sanctum Petrum spectabat, eiusdem haeres est ex asse.

ORTH.

Nónne sanctus Petrus erat A∣postolus? Ecqua in ipso Apostolatu datur successio?

PHIL.

Quid ni? a 1.177 Certè, Papatus est con∣tinuus Apostolatus, vt clarissimi nostri Anglo-Rhemenses asserüe∣runt.

ORTH.

At clarissimus b 1.178 Stapletonus docet, in Apostolatu non succedi; & clarissimus c 1.179 Bellarminus negat Romanum Pon∣tificem Petro propriè succedere, vt Apostolo. Haec si vera sint, non est haeres eius ex asse, neque succedit in vniuerso e∣ius iure. Caeterùm, si Papa non sit propriè Apostolus, cur igi∣tur se titulis Apostolicis tantoperè venditat? Quippe eius se∣des d 1.180 Apostolica, legatus Apostolicus, indulgentia Aposto∣lica, sigillum Apostolicum, Bullae Apostolicae, &, vt vno ver∣bo dicam, omnia Apostolica; Imò Papatus est Apostolatus;

causae tractandae sunt coram eius Apostolatu; grauiora negotia sunt reseruanda eius Apostolatui; Episcopi renentur visere li∣mina Apostolorum, nisi hoc illis relaxetur ab Apostolis ipsis, id est, à Papa; nec ita pridem Clemens octauus quinti Euan∣gelista, & Apostoli decimi-tertij titulo est insignitus, narrante, & ap∣probante e 1.181 Baronio. Sed spero Deum tales in Ecclesiâ nostrâ Angelos excitaturum, qualis ille fuit in Ecclesia Ephesinâ; ad quem sic Christus: f 1.182 Noui opera ••ua, & laborem & patientiam tuam, & quòd non possis ferre malos, & explorâris eos, qui se dicunt Apostolos esse, nec sunt, & compereris eos esse mendaces. Quin si Petro in Aposto∣latu non succedat, quomodo igitur?

PHIL.

g 1.183 Vt Pastori totius Ecclesiae ordinario.* 1.184

ORTH.

Nónne reliquis etiam Apostolis, perinde ac Petro, succeditur?

PHIL.

Minimè. Illorum authoritas fuit extraordinaria; Pe∣tri ordinaria. Vnde sequitur eorum potestatem fuisse temporari∣am, & vnà cum ipsorum personis extinguendam, Petri verò perpe∣tuam fore, & in successoribus suis perennem.

ORTH.

Hoc à vobis affirmatur semper, probatur nunquam. Sed obseruandum, in Apostolis dona alia fuisse extraordinaria, alia ordinaria. Extra & supra communem ordinem Dominus qua∣tuor illis indulsit praerogatiuas; vocationem à Christo immedia∣tam, munus ad omnes gentes praedicandi sine vlla restrictione am∣plissimum; Spiritus sancti in docendo & scribendo afflatum in∣fallibilem; & denique miracula operandi facultatem: Quae om∣nia ad Ecclesias plantandas erant necessaria, ad rigandas non item; ideóque ad posteros perpetuâ successione non sunt trans∣missa.

PHIL.

Imò totius Ecclesiae regimen à Petro in Pontificem est transfusum.

ORTH.

Erátne haec potestas in ipso Petro extraordinaria, an ordinaria? Si extraordinaria, ad Pontificem Romanum transire non potuit. Si ordinaria in Petro, cur non in reliquis? Nam Christum munus aequè amplum, verbis aequè amplis, reliquis de∣mandâsse h 1.185 antea ostendimus. Petrus ergo nihil habuit prae reli∣quis singulare, nihil à Petro singulare accepit Pontifex.

PHIL.

Túne Pontificem Petro succedere negabis?

ORTH.

Non nego; succedit enim, sed vt alij Episcopi alijs* 1.186 Apostolis. Nam praeter dona illa extraordinaria, de quibus dixi∣mus, alia ordinaria in Apostolos sunt collata, quae Ecclesiae semper sunt necessaria, ac proinde in successores transferenda; qualia sunt Verbi praedicatio, & Sacramentorum administratio, in quibus sin∣guli Praesbyteri succedunt Apostolis; &, praeter haec, ministrorum ordinatio, & censurarum displosio vel relaxatio, in quibus singu∣li Episcopi succedunt Apostolis. Quocirca in ordinarijs reliqui

habent successores aequè ac Petrus, in extraordinarijs vt reliqui non habent, ita nec Petrus; vel si fortè habuit, quo tandem iure Petro succedit Pontifex?

PHIL.

i 1.187 Successio Romani Pontificis in Pontificatum Petri ex insti∣tuto* 1.188 Christi est, ac proinde Iure diuino.

ORTH.

Vbi tandem, aut quando hoc instituit Christus? Pro∣fectò Romani Pontificis in toto nouo Testamento Christus, quod sciam, ne meminit quidem.

PHIL.

Meminit Petri, qui postea factus est Romanus Pon∣tifex.

ORTH.

Fingamus Christum in persona Petri instituisse Mo∣narchiam; sed quomo•••• ex personali facta est localis? Hoc cer∣tè non est ex instituto Christi, quia Christus nullumò omnin lo∣cum designauit.

PHIL.

k 1.189 Potuisset Petrus nullam sedem particularem sibi vnquam eligere, sicut fecit ••ri••is qu••••que annis; & tunc, mor••ente Petro, succes∣sisset is, quem sibi Ecclesia ••l••g••ss••t.

ORTH.

Videtur ergo facta localis, ex electione Petri, & non Iure diuino. Verùm si sit localis, nunquid iste locus erit Roma ex Iure diuino?

PHIL.

Nónne fuit Sanctus Petrus Ecclesiae Romanae Epis∣copus?

ORTH.

Sic perhibent homines; tuum autem est euincere ex Iure diuino.

PHIL.

An celeberrimae historiae, quam Eusebius & antiquo∣rum plerique literis prodiderunt, fidem derogabis?

ORTH.

Ego verò? Minimè gentium. Interim tu humanâ niteris historiâ, non Iure diuino. Historiae autem referunt Petrum non Romae modò, verùm etiam Antiochiae fuisse Episcopum, id∣que antequam ••sset Episcopus Romae.

PHIL.

l 1.190 Potuisset semper manere Antiochiae, & tunc Antiochenus sine dubio successisset; quia verò Romae sedem fixit, & tenuit vsque ad mor∣tem, inde factum est, vt Romanus Pontifex ei succedat.

ORTH.

Si Petrus Romae Cathedram fixerit, cui successio innititur, quid fiet istis Pontificibus, qui Auinione in Gallia com∣morati sunt, & Romam ne salutârunt quidem? Praeterea hoc est Petri facto niti, & non Iure diuino.

PHIL.

m 1.191 Non est improbabile, Dominum etiam apertè iussisse, vt sedem suam ita figeret Romae, vt Romanus Episcopus ei absolutè succede∣ret.

ORTH.

Hoc est humanis agere coniecturis, & non Iure di∣uino.

PHIL.

Sanctus n 1.192 Marcellus Papa in Epistola ad Antioche∣nus scribit, Petrum, Domino iubente, venisse Romam. Et sanctus Ambrosius in oratione contra Auxentium, & Athanasius in

Apologiâ pro sugâ dicunt Petrum Christi iussu Romae Martyri∣um pertulisse.

ORTH.

Vt de authoribus nihil dicam, aliud est Romae mar∣tyrium pati, aliud Romanum esse Episcopum. Praeterea, hoc fun∣datur in traditione humana, non in Iure diuino.

Et vt successio vestra, ita Monarchica Iurisdictio Iure diuino* 1.193 probari non potest. Quod ipsum sanctis Patribus a 1.194 Nicenis satis innotuit; qui Pontificem Romanum aeque ac Alexandrinum suis Cancellis circumscripserunt, & potestatem eius Patriarchalem consuetudini tribuunt, non Iuri diuino.

Idem pro certo & explorato habuerunt Patres in secundo &* 1.195 quarto generali Concilio congregati; ••••i Episcopi Romani pri∣matum Vrbis Imperialis honori tribuum. Sic habetur in Conci∣lio o 1.196 Chalcedonensi: Antiquae Romae Throno, quòd Vrbs illa impera∣ret, Iure Patres Priuilegia tribuêre; & eâdem consideratione mo••i 150. Dei amantissimi Episcopi (id est, Patres secundi Concilij generalis, quod primū fuit Cōstantinopolitanū) sanctissimo nouae Romae T••••••∣n•• aqualia priuilegia tribuêre, rectè Iudicantes Vrbem, quae & Imperio & Senatu honorata sit, & aqualibus cum antiquissimâ Reginâ Roma priuile∣gijs fruatur, etiam in rebus Ecclesiasticis non secus ac illam extolli ac mag∣nifieri, secundam post illam existentem. Ita liquet Episcopi Roma∣ni Iurisdictionem non esse Monarchicam, sed Patriarchicā, quam non instituto Christi, non facto Petri, non successioni, non Petri Cathedrae, sed Vrbi Imperiali fert acceptam, & per consequens, ex sententiâ Patrum, non est Iuris diuini, sed humani, fatente p 1.197 Binio.

PHIL.

Respondent q 1.198 Baronius, r 1.199 Bellarminus, s 1.200 Binius, hunc Canonem à Leone Pontifice non esse approbatum.

ORTH.

t 1.201 Eusebius Episcopus Dorylaei, contrarium in ipso Concilio palam testatus est, dicens, Sponte subscripsi, quia & hanc regulam sanctissimo Papae in Vrbe Romae eg•• relegi, praesentibus Clericis Constantinopolitanis, ••ámque suscepit. Porrò, quid si ••am non susce∣pisset? Quid si reiecisset etiam? Vestrum candorem hîc appello, Lectores, vtrùm maior fides adhibenda sit vni propriam causam agenti, cui, praeter aliquos parasitos & adulatores, nemo astipula∣tur, an sexcentis Episcopis, generalium Conciliorum sententijs & decretis insistentibus, animique sui sententiam liberè & ingenuè profitentibus?

PHIL.

Hic Canon à Concilio compositus non est, sed eun∣dem, instigante u 1.202 Anatolio, Iudicibus absentibus, & Legatis, ad Concilium clanculùm & furtim addiderunt x 1.203 Orientales Epis∣copi.

ORTH.

Ecclesia Constantinopolitana y 1.204 rogauit Domin••s Epis∣copos de Roma, vt communicarent ijs gestis; illi verò refutauerunt, dicen∣tes non, sed alia se suscepisse mandata: tum ad Iudicum magnificentiam

rem retulerunt, qui iusserunt, vt praesens sanctum Concilium hoc ipsum inspiceret, quod & factum est. Quamobrem licèt visum est Iudicibus è Concilio discedere, Concilium tamen hanc causam authoritate Iudicum suscepit; Legati autem Pontificij, si non inter∣erant, cuius hoc vitio factum est? Sponte discesserunt, nec quam∣uis rogati, interesse voluerunt. Praeterea hoc decretum proximâ sessione publicè y 1.205 relectum est, coram Iudicibus, & Reuerendissimi Episcopi dixerunt: z 1.206 Haec iusta sententia, haec omnibus placet, hoc omnes dicimus, hoc iustum decretum, quae constituta sunt valeant, haec iusta sen∣tentia, omnia ordinatè decreta sunt.

PHIL.

Legati a 1.207 Apostolici contradictio his gestis inhaeret, affir∣mantis sedem Apostolicam ••••miliari non debere.

ORTH.

Illustrissimi tamen Iudices à sententiâ discedere no∣luerunt, sed totum hoc negotium hoc effato obsignârunt, b 1.208 Quod interloqu••ti sumus, tota Synodus approbauit. Quamobrem totius Syno∣di authoritate constat, Romani Pontificis primatum non esse iure diuino.

CAP. V. De electione Episcoporum in Primitiua Ecclesia, quum nulli adhuc essent Christiani Principes.

• Ministro∣rum electio in
  • Nouo Testamento triplex; per
    • sortes.
    • suffragia.
    • spiritum prophetiae. 1
  • Primitiua Ecclesia per
    • Clerum; & 2
    • populum, qui eligebat
      • non modò per
        • testimonium. 3
        • consensum. 4
      • sedetiam per
        • suffragium. 5
        • subscriptionē. 6

PHIL.

SI Orbis Christiani in priscâ illâ & Primitiuâ Ecclesiâ (quae fonti propiaquior Iuris diui∣ni sensum penitiùs introspexit) praxin per∣pendamus, Ecclesiarum antistites à Roma∣no Pontisice, vel saltem ab alijs eius autho∣ritate suffultis, (ipso aut iubente, aut per∣mittente, aut ad minimum conniuente) e∣lectos, aut confirmatos comperiemus. Ita∣que omnis eorum Iurisdictio à Romano Pontifice profluxit.

ORTH.

Vt haec omnia suo quaeque Ordine ad examen reuo∣centur, à Ministrorum electione exordiemur; quae in Nouo Testa∣mento post ascensum Christi in triplici fuit discrimine. Eligeban∣tur enim per sortes, per suffragia, per Prophetiae Spiritum. Per sortes, vt a 1.209 Matthias ad Apostolatum; per suffragia, vt septem illi ad b 1.210 diaconatum; per Spiritum Prophetiae, vt c 1.211 Timotheus ad E∣piscopatum. Nam, vt rectè d 1.212 Chrysostomus: Tunc, quia nihil fie∣bat humanum, Sacerdotes etiam ex Prophetia veni••bant. Quid est ex Prophetia? Ex Spiritu sancto. Quippe munus est Prophetiae non modo futura praedicere, verùm & praesentia dicere; quoniam & Saul prophetiâ ostensus est, qui inter vasa latebat. Deus enim reuelat iustis. Propheti•• itidem fuit, cùm dicit Spiritus sanctus; Separate mihi Saulem, & Barna∣bam. Ita & Timotheus electus est. Et e 1.213 Theodoretus sic Timotheum

alloquitur; Reuelatione diuinâ hunc ordinem (Episcopalem) accepisti. Et f 1.214 Oecumenius: Spiritus iussu instituti sunt Episcopi, non temerè. Hoc eligendi genus Apostolorum tempore maximè videtur in vsu fu∣isse, & tamdiu obtinuisse, quamdiu prophetiae donum in Ecclesiâ durauit. In primo & vltimo eligendi modo, solus Deus elegit, in secundo omnes fideles. Huc redeunt omnia, quae de electionibus tradit Nouum Testamentum; nec in his occurrit praeceptum, sed sola exempla. Quamobrem videtur Dominus rationem ministros suos eligendi, tanquam rem adiaphoram, in medio reliquisse, & Ecclesiae Iudicio permisisse, modò omnia honestè fiant, & decorè.

A Scripturis si ad proximum seculum nos conferamus, electio∣nem* 1.215 clero & populo tributam intelligemus.

PHIL.

Clero fateor; res enim sat is est liquida. At in Conci∣lio g 1.216 Laodicensi interdictum est, Ne se populus Episcoporum electioni∣bus immisceat.

ORTH.

Concilium eo loci de Presbyteris loquitur, non de* 1.217 Episcopis. Et, si sub Presbyterorum nomine Episcopos compre∣hendi dixeris, cogitare oportet, hoc Concilium cùm fuerit Pro∣uinciale, toti Christiano Orbi leges imponere non potuisse. Epis∣copos autem vel post hoc Concilium à populo electos, docet cele∣berimum illud h 1.218 Nicenum, sex annos post Laodicense (vt compu∣tat Baronius) celebratum, In Epistola Synodali ad Ecclesiam A∣lexandrinam, & dilectos fratres Aegyptum, Libyam, & Pentapolin inco∣lentes. Quod si quis fortè Ecclesiae praesul abdormierit, ius esto paulò antè receptis succedere in locum demortui, si modò & mereri videbuntur, & po∣pulus elegerit, sic tamen vt suffragium, & quasi consignatio accedat Epis∣copi Catholicae Alexandrinae Ecclesiae. Quinetiam populum vel ante Nicenum Concilium hoc priuilegio gauisum esse testatur i 1.219 Cy∣prianus: Plebs obsequens praceptis dominicis, & Deum metuens, à pec∣catore praeposito separare se debet, nec se ad sacrilegi Sacerdotis sacrificia miscere, quando ipsa maximè habeat potestatem vel eligendi dignos Sacer∣dotes, vel indignos recusandi.

PHIL.

Non mirum est (inquit k 1.220 Pamelius) quod hîc dicit plebem maximam habere potestatem eligendi dignos, vel indignos recusandi, quia ipsius erat crimina, seu merita detegere; quod si non faceret, meritò illi imputaretur indigni ad Episcopatum promotio, &c. Quod adeo est il∣lustre, vt Alexander Seuerus Imperator (teste l 1.221 Lampridio) cùm Prouinciarum praesides constitueret, eorum nomina publicare so∣litus sit, & populum rogare, vt si quid obijcerent, iustis probationi∣bus fidem facerent; dicens, Graue esse, non fieri in Prouinciarum Re∣ctoribus, quum id Christiani, & Iudaei sacerent in praedicandis Sacerdoti∣bus, qui ordinandi sunt.

ORTH.

An populi duntaxat testimonium requirebatur, non* 1.222 consensus etiam? Quid ergo sibi vult Leo his verbis? m 1.223 Teneatur subscriptio Clericorum, honoratorum testimonium, ac Ordinis consensus, & plebis.

PHIL.

n 1.224 Aliud est consensum populi in ordinationibus▪ ministrorum requiri, aliud propria suffragia.

ORTH.

Sanctus o 1.225 Cyprianus iustam & legitimam appellat or∣dinationem,* 1.226 quae omnium suffragio & iudicio fuerit examinata. Om∣nium, id est, tam populi quàm Cleri. Quod Cyprianus alibi illustrat exemplo Cornelij Episcopi Romani: p 1.227 Factus est Cornelius Episco∣pus de Dei & Christi eius Iudicio, de Clericorum penè omnium testimonio, de plebis quae tunc affuit suffragio, & de Sacerdotum antiquorum & bone∣rum virorum Collegio, &c. Imò populi suffragia apud antiquos tam clarè & liquidò sunt exposita, vt q 1.228 Pamelius ipse negare non pos∣sit: Non negamus (inquit) veterem electionis Episcoporum ritum, qui plehe praesente, imò & suffragijs plebis eligi solent. Nam in Affric•• illum obseruatū cōstat, vt ex electione Eradij, successoris D. Augustint, de quo ex∣tat epistola eius 110. In Graeciâ aetate Chrysostomi in libro tertio de Sacerdo∣tio; In Hispanijs, ex Cypriani loco, & Isodoro, libro de officijs; In Gallijs, ex epistola Caelestini Papae secundi; Romae, ex eis quae suprà diximus in epistola ad Antonianum; alibi etiam frequenter ex epistola Le∣onis 87. Et perdurâsse eam consuctudinem ad Gregorium primum vsque, ex eius epistolis; Immò & ad tempora vsque Caroli & Ludouici Impera∣torum, ex primo libro capitulorum eorundem, satis constat. Et alibi idem r 1.229 Pamelius: Saepè variatus est mos eligendi Romani Pontificis. Primùm diuus Petrus suos successores designauit, Linum, Cletum, & Clementem. Anacletus, & caeteri vsque ad secundum schisma inter Damasum & Vrsicinum, Cleri & populi suffragijs sunt creati, &c. En tibi, Pamelius, qui modò populi electionem apud Cyprianum per modum testimonij, ieiunè satis & frigidè est interpretatus, nunc fateri coactus est (ô vim veritatis!) populum elegisse, & cre∣âsse Episcopos per modum suffragij, atque insuper ipsos Romanos Praelatos, ab Anacleto ad Damasum, id est, ab anno 113. ad an∣num 307. eodem planè modo à populo electos esse. Quocirca longè est verissimum, quod praesul clarissimus eleganter expressit: s 1.230 Praesentia plebis apud Cyprianum includit testimontum de vita, nec ex∣cludit suffragium de persona.

PHIL.

Duo sunt suffragiorum genera, vt dextrè distinguit t 1.231 Turrianus; vnum petitionis, consensus, aut testimoni••: alterum verò potestatis, siue authoritatis. Prius ad populum spectabat, po∣sterius non item.

ORTH.

Quid hoc est? Suffragium petitionis, consensus, aut testimonij? An petere, consentire, vel testimonium dicere, est suffragari? Huiusmodi distinctiun••ulae nihil sunt aliud, quàm verborum imposturae ad homines Iudisicandos.

PHIL.

De Lucio, qui Petri Alexandrini cathedram inuase∣rat, dictum est, quòd Episcopatum u 1.232 non consensu Episco: orum Ortho∣doxorum in vnum conuenientium, non suffragijs verè Clericorum, no•• postulatione populi, vt sacri Ecclesiae Canones praescribant, accepisset, sed pecun••••, tanquam dignitatem secularem emisset. Vbi vides suffragia Clericis, postulationem populo tribui.

ORTH.

Vt par pari rependam, ex x 1.233 Cypriano superiùs audiuisti, Corneliū Episcopum, Clericorum testimonio, & plebis suffragio, electū esse. Vbi vides testimonium Clericis, plebi suffragium deberi.

PH.

Nō hinc colligitur, clericos suffragādi iure fuisse destitutos.

ORTH.

Rectè quidem; neque quae tu attulisti, euincunt popu∣lum à suffragijs esse excludendum.

PHIL.

Clericorum suffragia erant potestatis, & authoritatis; populi verò non item. Neque enim tenebantur Clerici, accipere quemcunque postularet populus.

ORTH.

Nec recipere coactus est populus, quemcunque elege∣rant Clerici: sed par erat, vt omnium vota concurrerent. Decreuit enim y 1.234 Leo, vt nullus inuitis, & non petentibus ordinaretur.

PHIL.

z 1.235 Pamelius hanc controuersiam optimè dirimit, di∣cens;* 1.236 plebi sola suffragia concessa, non autem electionem, quae per subscrip∣tionem fieri solet; perspicuum fit ex Concilio Laodicensi, & Hieronymo, E∣pist. ad Euagr. dum dicit, Electionem Alexandrini Episcopi à Presbyte∣ris fieri solere. Deinde ex Epist. Leonis, qui singulorum in electione propria distinguens officia, vota requirit ciuium, testimonia populorum, honorato∣rum arbitrium, electionem Clericorum, & denuò posteà, subscriptionem Clericorum, honoratorum testimonium, ordinis & plebis consensum.

ORTH.

De Concilio Laodicensi superiùs diximus, Hierony∣mus & Leo in locis allatis subscriptionis non meminerunt. Dein∣de dum Clericis electionem asserunt, populum fortè non exclu∣dunt; vel si fortè excludant, certè a 1.237 Gregorius Magnus illis refra∣gatur, qui populo & electionem, & suffragia, & subscriptionem tri∣buit. Vacante enim Episcopatu, Clerum, plebémque eiusdem Ec∣clesiae admonere solebat, vt, remotis studijs diuersarum partium, vno ••••démque consensu talem sibi praeficiendum expectent, qui & tant•• ministe∣rio dignus valeat reperiri, & venerandis canonibus nullatenùs respuatur, qui dum fuerit postulatus, cum solennitate decreti omnium subscriptioni∣bus roborati, & visitatoris paginâ prosequente, veniet ordinandus. Vbi haec verba (omnium subscriptionibus) diligenter notanda: id est, om∣nium electorum, tam ex populo, quàm ex Clero. Praetereà in eli∣gendo Conone, populus exercitúsque Romanus subscripsit, teste b 1.238 Anastasio. Hinc constat plebem vnà cum Clero elegisse aliquan∣do, non solùm per suffragia, sed etiam per subscriptionem.

PHIL.

Verum est, permittente Pontifice.

ORTH.

Atqui, sede vacante, nullus tunc erat Pontifex, qui permitteret: vel, si fuisset, quid tum? Nunquid Papae permissio∣nem expectauit sanctus Augustinus in Eradio successore suo eli∣gendo? Immò verò, non consulto Pontifice, populum sic est allo∣cutus: c 1.239 Hoc ad vl imum rogo, vt gestis istis dignemini subscribere, qui po∣testis. Apopulo acclamatum est, Fiat, fiat, dictum quatuordecies. Quam∣obrem cùm plebs Gregorij & Augustini tēporibus suffragia ferre & subscribere sit solita, nullo modo dubitādum est, habuisse etiam sua suffragia tempore Cypr. ne{que} Papae permissioni hoc tribuendū,

quia Cyprianus hâc in causâ Papae ne meminit quidem. Verù •• sic ait: d 1.240 Propter quod diligenter de traditione diuinâ & Apostolic•• ob∣seruatione obseruandum est, & tenendum, quod apud nos quoque, & 〈◊〉〈◊〉 per Prouincias vniuersas tenetur, vt ad ordinationes ritè celebrand••s, ad eam plebem, cui praepositus ordinatur, Episcopi eiusdem Prouincia proxim: quique conueniant, & Episcopus deligatur plebe praesente, quae singulorum vitam plenissimè nouit, & vniuscuiusque actum de eius conuersatione per∣spexit: quod & apud vos factum videmus in Sabini collegae nostri ordina∣tione, vt vniuersae fraternitatis suffragio, & de Episcoporum Iudicio Epis∣copatus ei deferretur. Vbi per vniuersam fraternitatem, Clerum & populum intelligit, de Pontifice verò altum silentium. Quod igi∣tur de eius permissione subinfers, gratis dicitur. Siquidem cùm Deus certam eligendi formulam in Scripturis non tradiderit, sed rem in medio reliquerit, rationi maximè erat consentaneum, vt populus in primis illis Ecclesiae Christianae cunabilis hoc honore potiretur. Hinc enim factum est, vt Episcopos suos tranquillè re∣cipere, diligenter audire, ardenter amare, copiosè alere parati es∣sent. Quamobrem suffragia populi summa aequitate nitebantur.

PHIL.

Quot ex electionibus popularibus oriantur tumultus, Ecclesia Dei (proh dolor!) satis supérque experta est. Quanta sedi∣tio & clades propter electionem Propterij Alexandriae suscitata sit, narrat e 1.241 Euagrius: hîc milites vi coactos ad templum Serapidis confugere, populum se conglobare, Templum expugnare, viuos concremare cerneres; Propterium ipsum ad Baptisterium fugien∣tem (visceribus eius gladio transfixis) conficiunt, fune ligatum omnium oculis subijciunt, corpus per totam ciuitatem raptant, membratim discindunt, & belluarum more viscera eius deglutire non exhorrescunt; postremò, quod reliquum erat, igni tradunt, & cineres illius in ventum spargunt, dissipántque. Narrat etiā Ammi∣anus f 1.242 Marcellinus in electione Damasi in Basilicâ: Sici•••• vno die centum triginta septem reperta cadauera peremptorum, ••fferat••mque di•• plebem agrè postea delinitam. Ita humanus sanguis riuorum instat per loca sancta fluxit, & redundauit. En tibi, populares electiones quos ferant fructus!

Canones ab electionibus non excludunt Principes.

CAP. VI. Responsio ad quasdam obiectiones ex Concilijs & Hi∣storijs Ecclesiasticis deductas; contra electiones à Christianis Regibus, & Imperatoribus faciendas.

• Obiectio ••x
  • authoritate
    • Concilij
      • Occidentalis
        • Parisiensis. 1
        • Santonensis. 2
      • Orientalis,
        • Niceni secundi. 3
        • Constantinopo∣litani quarti. 4
    • Athanasij. 5
  • Exemplo Valentiniani. 6

ORTH.

SI eligendi ratio popularis adeo sit periculosa, in quem potiùs transfundi oportuit anti∣quum populi ius, quàm in Principem, qui le∣ge diuinâ supremus est Gubernator ad suos regendos, Ecclesiae & Reipublicae pater ad suos tuendos & fouendos?

PHIL.

In Concilio a 1.243 Parisiensi sic san∣citum est: Quod si per ordinationem Regiam honoris istius culmen p••ruadere aliquis nimiâ temeritate praesumps••rit, à comprouincialibus loci ipsius Episcopis recipi nullatenus m••reatur.

ORTH.

Germanus verborum sensus ex verbis istis anteceden∣tibus colligi potest: Nullus ciuibus inuitis ordinetur Episcopus, nisi quem populi & clericorum electio plenissimâ quae••••uit voluntate. Non Principis Imperio, neque per quamlibet conditionem contra Metropolitae voluntatem, vel Episcoporum comprouincialium ingeratur. Prohibent ergo huiu Concilij Patres, ne quis temerè per ordinationem Re∣giam, vel Imperium Principis ingeratur; id est, ne quis à Rege vi & minis, inuito populo, inuito Metropolitano, inuitis comprouin∣cialibus obtrudatur. Sed quid hoc ad Reges Angliae, qui omnia

ordine & canonicè gerunt? Populus enim Anglicanus, si quam habuit, aut habere debuit, Episcopos eligendi potestatem, in Prin∣cipem comitijs Regni Parlamentarijs prudenter & officiosè tran∣stulit; idcirco totius populi consensus in consensu Regio includitur. Praeterea singuli cuiusquam prouinciae Episcopi, à suo Metropolita∣no secundùm leges Angliae ordinantur, assistentibus duobus ad mi∣nimum comprouincialibus, itaque inuitis populis, Metropolitanis, comprouincialibus, apud nos haud quisquam ingeritur.

PHIL.

Anno 566. Concilium b 1.244 Santonense in Galliâ cele∣bratum* 1.245 est, in quo Leontius & alij congregati Emeritum à Rege Clothario intrusum, ab Episcopatu depulerunt.

ORTH.

Non erat canonicè hoc honore donatus. c 1.246 Decretum enim Regis Clotharij habuerat, vt absque Metropolitani consilio benedice∣retur, at nihil quicquam tale à Regibus nostris fieri solet.

PHIL.

In Concilio Niceno secundo, sancitum est secundùm* 1.247 Apostolicum Canonem, d 1.248 Omnem electionem, quae••it à Magistratibus, vel Episcopi, vel Presbyters, vel Diaconi, irritam manere: electionem autem ab Episcopis fieri debere, ex primi Niceni Concilij Canone quarto, ijdem Patres confirmant.

ORTH.

Secundi Concilij Niceni Canonem, vt & e 1.249 Apostoli∣cum, quo nititur, de Magistratibus vim inferentibus intelligen∣dum apparet, ex hoc titulo praefixo; Electiones Episcoporum, qui vi Principum procedunt, infirmari debent. Primi autem Niceni Canon quartus Episcopi electionem ab Episcopis fieri postulat, sed non à solis; vt constat ex f 1.250 epistolâ eiusdem Concilij Synodali ad Alex∣andrinos, & dilectos fratres Aegyptum, Libyam, & Pentapolin in∣colentes.

PHIL.

Non poteris sic elabi, & octaui Concilij generalis Ca∣noni* 1.251 22. fucum facere, qui instituto nostro maximè est appositus; vbi promulgatur; g 1.252 Neminem Laicorum Principum, vel potentum, semet inserere debere electioni, vel promotioni Patriarch••, vel Metropolite, aut cuiust. bet Episcopi, ne videlicet inordinata hinc, & incongrua fiat con••••sio, aut contentio, praesertim cùm nullam in talibus potestatem quenquam pote∣stati••orum vel caeterorum Laicorum habere conueniat, sed potiùs silere & attendere sibi vsque quò Regulariter à collegio Ecclesiae finem accipiatele∣ctio futuri Pontificis.

ORTH.

Hunc Canonem pro subintroducto habemus, Cùm in ex∣emplaribus* 1.253 eius Graecis quatuord••cim modò extent. Et sanè germanus huius Concilij Canon secundas responsum nostrū confirmat. i 1.254 Apo∣stolicis & Synodicis Canonibus promotiones & consecrationes Episcoporū, expot••••tatu & pr••ceptione Principū fac••as, penitùs interdicentibus concor∣dantes desinimus, & sententiam nos quo{que} pro••erim••s, vt si quis Episcopus per versut••ā, ••t tyrannidem Principum huiusmodi dignitatis consecrationē recepe••it, deponatur, &c. Quamobrē antiquorū Canonū verus & ge∣〈…〉〈…〉 sensus nō absolutè Christianos excludit Principes, sed so∣l•••• vers••tiam & tyrannidem. Doctrina illa Hildebrandica nondū orbi innotuit.

PHIL.

Quaerit Athanasius k 1.255, Vbi ille Canon; vt è Palatio mit∣tatur is, qui futurus est Episcopus?

ORTH.

Athanasius eo loci de gestis Constantij loquitur, qui vsque adeo omnes contempsit Canones, vt & suam ipsius volunta∣tem pro Canone esse voluerit. Cùm enim illis temporibus Epis∣copi plebis & Clericorum consensu eligi, & in Ecclesia publicè ab Vniuersis illius Prouinciae Episcopis (si fieri posset) vel ad mini∣mum à tribus, cum consensu Metropolitani ordinari solerent, Constantius non in Templo, seu Ecclesiâ, sed in suo Palatio hoc fieri iussit; nec à Prouinciae Episcopis, sed à tribus quos Athana∣sius non 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 sed 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 appellat: nec populo praesente, sed tribus duntaxat Aulicis, Constantij scilicet Eunuchis spectantibus. Hoc modo Foelix quidem creatus est Episcopus. Haec Episcopos à Palatio mittendi formula omnes violat Canones. In hanc inue∣hitur Athanasius, nec sanè quisquam (modò sano sit iudicio) ap∣probare posset. Caeterùm, quae iam obtinet in Ecclesià Anglica∣nâ Episcopos creandi ratio, illa & antiquis Canonibus, & Historiae priscae maximè est consentanea.

PHIL.

l 1.256 Valentinianus, cùm Concilium Episcoporum contenderet* 1.257 ab eo, vti ipse (vtpote sapienti•• & pietatis insignibus praeciarè ornatus) E∣piscopum eligeret; Maior est (inquit) haec Prouincia, quàm quae viribus nostris sustineri posset. Proinde vos, diuinâ repleti gratiâ, & illius splen∣dore illuminati, multò meliùs hoc Episcopi diligendi negotium transi∣getis.

ORTH.

Dum hoc ab Imperatore tot petunt Episcopi, idem profectò licuisse amplissimum perhibent testimonium. Et sanè E∣piscopi se piè & officiosè gesserunt in Principem, Princeps se in subditos modestè & clementer. Sed haec rem acu non tangunt. Dubitari enim non potest, quin Principi fas sit de suo iure ad tem∣pus decedere, ex pietate tamen, non ex debito; & quod iam in E∣piscopos onus refundit, potest ipse (vel successores eius) si quando visum sit, resumere. Alijs obiectionibus supers••dêre possumus; quia hoc argumentum copiose tractârunt m 1.258, Bellarminus & Elien∣sis n 1.259. Eligendi autem ius ad Principem antiquitùs spectâsse, vbi primò vibes Imperiales, Romam, & Constantinopolim, dein Galliarum, & Hispaniarum Regna perlustraueris, abundè con∣stabit.

CAP. VII. De Romanorum Episcoporum electione sub Imperato∣ribus Christianis, vsque ad translationem Imperij à Graecis ad Francos.

• Electio Romanorum Pontificum,
  • à Siluestr•• ad Damasum. 1
  • à Damaso ad Vigilium. 2
  • à Vigilio ad Benedictum secundum. 3
  • à Benedicto ad translationem Imperij. 4

PHIL.

IN o 1.260 electione Damasi interponi coepit Imperatorum authoritas; & primùm quidem in schismate dun∣taxat ad sedandos tumultus: vti à Valentinian•• res composita est inter Damasum & Vrsicinum, ab Honorio inter Bonifacium & Eulalium, & à The∣odorico Rege inter Symmachum & Laurentium. Deinde etiam extra schisma, ne fortè tumultus contingeret. Imò cò res paulatim deuenit, vt sin•• illorum assensu consecrationem suscipere non auderent.

ORTH.

Constantinus Magnus, qui p 1.261 primus fuit Imperator aper∣tè Christianus, ad fidem conuersus est, secundùm Baronij calculum, Imperij sui anno 7. qui erat Christi 312. Melchiadis autem Ro∣mani Pontificis secundus. Sub cuius Imperio tres successerunt Episcopi Romani, Syluester, Marcus, & Iulius; quorum electio∣nibus (cum longè abesset) se non admiscuit, sed easdem (vt olim fieri solebat) populo & clero permisit. Quantum verò Iuris in hu∣iusmodi negotijs sibi vendicaret, ex eiusdem ad Athanasium literis percipi potest: Si (inquit) q 1.262 intellexer•• quenquam, qui Ecclesiae parti∣ceps fieri cupiat, vel impeditum à te, vel introitu prohibitum, mittam il∣lico aliquem ex meus, qui mandato meo te de gradu dimoueat, locúm∣que tuum alteri tribuat. Mortuo Constantino Patre, Athanasi∣um exulantem restituit Constantinus filius. Imperante Con∣stantio, in sede Romana anno 352. Iulio Papae successit Liberius,

qui sub Iuliano & Iouiniano viuens ad annum 367. pertingebat, cum cuius electione in Occidente factà, Constantius quidem nihil habuit commercij, non quòd ab eius authoritate esset aliena, sed eàdem de causà, quia scilicet longo terrarum interuallo erat disiunctus. Idem tamen vel ante hoc tempus in Oriente se inter∣posuit: Nam de caede r 1.263 Harmogenis certior factus, Constantinopolin recta iter capit, Paulum eiecit è ciuitate, Macedonium tamen Episcopum eius ciuitatis renunciare distulit. Etenim in illum, vt alijs de causis, ita quòd de eius sententiâ & consilio neutiquam delectus fuisset, iracundiâ admodum exarsit: itaque potestate factâ Macedonio, conuentus in eâ so∣••um Ecclesi••, in quâ electus erat Episcopus, celebrandi, Antiochiam re∣uertit. Postea simul atque acceperat Paulum sedem denuò occu∣pâsse; eundem per s 1.264 Philippum praefectum exturbari, atque in exi∣lium mitti, ac Macedonium in eius sedem collocari praecepit. Vi∣des igitur etiam Constantinum Iuniorem, & Constantium suam in Oriente potestatem exercuisse.

Defuncto Liberio, anno 367. creatus est Damasus, sed non sine* 1.265 Valentiniani subsidio, qui teste t 1.266 Pamelio, rem inter Damasum & Vrsicinum composuit; & ita composuit, vt Damasus Cathedrâ po∣tiretur. Damaso (qui sub 5. vixerat Imperatoribus, Valentinia∣no, Valente, Gratiano, Valentiniano Iuniore, & Theodosio) anno Christi 385. qui inciderat in Valentiniani Iunioris decimum, Theodosij autem septimū, successit Siricius: cuius electionem con∣firmauit u 1.267 Valentinianus his verbis; Memoratus Episcopus ipse perma∣neat; vt ex eius Epistolâ ad Pinianum constat, quae adhuc in Bib∣liothecà Vaticanâ extat, & habetur apud Baronium.

PHIL.

Hoc erat singulare quiddam, praeter communem mo∣rem ad sedandum schisma; nondum tamen in consuetudinem abi∣erat; verùm sub Iustiniano Imperatore (vt narrat x 1.268 Onuphrius) ex au∣thoritate Papae Vigilij nouus quidem in Comitijs Pontisicijs mos inoleuit: is fuit, vt, mortuo Pap••, noua quidem electio mor•• maiorum statim à Cle∣ro, Senatu, populóque Romano fieret: verùm electus Romanus Pontifex non antè consecrari, atque ab Episcopis ordinari posset, quàm eius electio ab Imperatore Constantinopolitano confirmata esset, ipséque literis suis paten∣tibus licentiam electo Pontifici concederet, vt ordinari, & consecrari posset, atque ita Iurisdictionem Pontificatus tum obtineret. Si hic mos ex au∣thoritate Papae inoleuit, nullam Imperatoris arguit potestatem, nisi à Pontifice profectam.

ORTH.

Pro licentiâ consequendà (inquit y 1.269 Onuphrius) electo neces∣se erat certam pecuniae quantitatem Imperatori transmittere; quà veni•• obtent••, ipse postea consecrabatur, & Romanum administrabat Pontifica∣tum. Antea enim idem dies comitiorum, & consecrationis Pontificis renun∣ciati erat. Hoc autem ideo Iustinianum Imperatorem, vel ex eius authori∣tate Vigilium Papam instituisse credendum est. Animaduerte, Philo∣doxe; mos quidem inoleuit authoritate Papae, verùm Papa ex Imperatoris authoritate hoc instituit. Authoritas ergo quam

hîc exercuit Papa, ab Imperatoris authoritate profluxit. Sed per∣gat Onuphrius: Vt Imperator certus esset de conditionibus noui Pontifi∣cis, cuius tum maxima esse authoritas c••perat, Imperatoribus praesertim Italiâ absentibus, ne aliquo Pontifice factios••, vel Imperatoris hoste Ordi∣nato, Vrbs, & Italia, eo Authore, ab Orientali Imperio deficer••s. Praete∣rea, licèt hanc pecuniae summam primus omnium Pontificum sol∣uit Vigilius, primus omnium Imperatorum accepit Iustinianus, Imperatorum tamen, vel ante Iustinianum in electionibus emicuit authoritas, teste Platinâ in vitâ Siluerij (qui Vigilium proximè an∣tecessit, & Pontificatum suscepit anno 537) his verbis: Siluerius natione Campanus, patre Hormisda Episcopo, Theodat•• Rege iubente, Pon∣tifex creatur, cùm antea non Regum, sed Imperatorum authoritas inter∣ueniret; plus autem valiiere Theodati minae, quàm Decreti ratio. Sic Platina. Ergo vel ante Siluerium interuenire solebat Imperatorum authoritas, non modò ad schisma compescendum (vt in electioni∣bus Bonifacij & Symmachi) sed ex decreto. Iustinianus autem se hoc iure fraudatum, tam indignè tulit, vt inter alias etiam hanc ob causam, teste z 1.270 Platinâ, Belisarium Patricium cum exercitu in Italia•• miserit. Denique vt hic mos longè ante Iustinianum obtinuit, ita diu post Iustinianum durauit.

PHIL.

Hanc tyrannidem (sic enim non immeritò appellat* 1.271 Cardinalis a 1.272 Bellarminus) vsque ad tempus Benedicti secundi va∣lüisse fateor. Ad hunc enim b 1.273 Constantinus (Pogonatus) Imperator, hominis sanctitate permotus, sanctionem misit, vt quem deinceps Clerus, populus, exerci••úsque Romanus in Pontificem delegisset, eundem statim verum Christi vicarium esse omnes crederent, nullâ au: Constantinopoli∣tani Principis, aut Italiae Exarchi expectatâ authoritate, vt antea fieri consueuerat. Id enim ratum erat in creando Pontifice, quod Princeps con∣firmâsset, vel qui eius vices in Italiâ gerebat.

ORTH.

Ita comparatum est apud Cardinalem, vbi Pontifex in Ca∣sarem quid, libertas vera: vbi Casar quid in Pontificem, Tyrannis mera: vt eleganter respondit doctissimus Episcopus c 1.274 Eliensis. Sed vt ac∣cipiam quod das, fateris obtinuisse hanc consuetudinem à Vigilio ad Benedictum secundum; quo temporis interuallo viginti vnus aut circiter fuerunt Romani Pontifices; authoritate Imperiali creati omnes, si vnum Pelagium secundum exceperis: de quo sic d 1.275 Platina: Haec autem vna fuit causa, quare Pelagius iniussu Principis tum Pontifex creatus sit, quum extra obsessam ab hoste vrbem mitti quis∣piam non posset. Nihil enim tum à Clero in eligendo Pontifice actum erat, nisi eius electionem Imperator approbâsset, missus itaque Constantinopolin ad placandum Imperatorem, Gregorius Diaconus, vir optimus atque doctis∣simus. Mortuo Pelagio, cùm Gregorius inuitus crearetur Ponti∣fex, Is, cùm Principis consensus requireretur, nuntios cum e 1.276 literis miserat, qui Mauritium obsecrarent, ne pateretur electionem Cleri & populi e•• in re valere. Interceptae sunt literae à Praefecto vrbis, ac discerptae, scriptaeque aliae quibus rogabatur, vt quem populus & Clerus in Pontificem legisset,

eundem Imperator confirmaret. Praeterea, f 1.277 Seuerinus in Honorij de mortui locum surrogatus ab Isaacio, totius Italia Exarcho, in Pontificatu confirmatur. Vana enim tum habebatur populi ac Cleri electio, nisi Im∣peratores, ac eorum Exarchi confirmassent. Quam confirmandi ratio∣nem vsque ad Benedictum secundum durâsse concedis.

Sed numquid in Benedicto des••t, & cessauit? At Constantinus* 1.278 non absolute hoc concessit Clero populoque Romano, sed ijsdem, vt ex g 1.279 Platinâ constat, Romanam adiunxit exercitum, qui cùm esset in Imperatoris praesidium constitutus, ab eiusdem nutu pendebat. Praeterea licèt Constantinus Pogonatus, pecuniae summam, quae à Iustiniani vsque temporibus pro Romani Episcopi ordinatione solai solebat, per diualem vel sacram suam Agathoni remitteret, eligendi tamen ius non absolutè reliquit, sed hâc lege: h 1.280 Vt non debeat ordinari, qui electus fuerit, nisi priùs decretum generale introduca∣tur in regiam Vrbem, secundùm antiquam consuetudinem, vt cùm eorum (id est, Imperatorum) conscientia & iussione, debeat ordinatio prosperari. Constantini filius Iustinianus Iunior, qui mox successit (nam Con∣stantinus eodem anno quo sanctionem misit fato suo functus est) i 1.281 mandauit, vt non crearetur Pontifex sine consensu Exarchi. Quod man∣datum anno proximo in actum reducebatur in eligendo Conone. Nam, vt verbis vtar k 1.282 Anastasij: Videns exercitus vnanimitatem Cle∣ri, populique in decreto eius subscribentiam, post aliquot dies & ipsi flexi sunt, & consenserunt in personâ praedicti sanctissimi viri, atque eius de∣••••to deuotâ mente subscripserunt, & missos pariter vnà cum Clericis & ex populo ad excellentissimum Theodorum Exarchum, vt mos est, direxerunt. Quem verò in finem ad Exarchum miserint, docet l 1.283 Platina, his ver∣bis; Omnes ad quos pertinebat, cum confirmabant cum maxima ac clama∣tione landum suarum: idem fecit Theodorus Exarchus.

PHIL.

Hactenus de Imperatoribus Graecis; nunc Romano∣rum Imperatores sunt perlustrandi.

CAP. VIII. De Romanorum Episcoporum electione à Carolo ad Othonem.

• De
  • Carolo
    • quomodo ad Romanum imperium euectus. 1
    • quomodo eligendi po∣testas
      • ab Adriano data, vbi de Canonis
        • verita∣te, vbi
          • Sigiberti defensio. 2
          • obiectionum
            • Baronij
            • Binij
              • depul∣sio. 3
            • Bellarmini
        • vero sensu. 4
      • à Carolo ad praxin reuocata. 5
  • Caroli in Romano Imperio successoribus
    • L••d••uico. 6
    • Lothario. 7
    • Ludouico secundó. 8
    • Reliquis. 9

ORTH.

CVm Imperator Leo tertius se cultui ima∣ginum opponeret, Gregorius Papa, eius nominis secundus, non modò eum excom∣municauit, verùm etiam Italis interdixit, a 1.284 ne tributum aut obedientiam illi praesta∣rent. Hinc, magnâ Italiae parte à fidelita∣te Imperatori debitâ resiliente, Roma, & Ducatus Romanus Pontifici cesserunt; Ita∣lia verò reliqua Regi Longobardorum. Postea, ortâ simultate in∣ter Pontificem & Longobardum, Longobardus vrbem obsedit. Obsidio autem auxilio Caroli Martelli (qui illâ tempestate Reg∣num Galliae administrabat) soluta est. Mortuo Martello, filius eius Pipinus ope Zachariae Pontificis (beneficio vno alterum inui∣tante)^• Rex Galliae factus, non modò Pōtificem contra Lōgobar∣dum

tuebatur, sed etiam subiugatâ Rauennâ, & eius territorijs, c 1.285 Exarchatum, Pentapolimque Sancto Petro, & successoribus eius in perpetuum possidenda concessit. Quam donationem filius eius Carolus (debellatis Longobardis, & victâ Italiâ) confirmauit, ac locupletauit. Hic erat Carolus ille magnus, qui Galliae Regnum haereditate, Italiae victoriâ adeptus, Romanorum Imperator sa∣lutatus est, vt hoc modo ab Imperatore Graecorum distingue∣retur.

Porrò, vt ante hoc tempus, electiones erant penes Imperatores* 1.286 Graecorum, ita iam factae sunt penes Imperatores Romanorum. Nam d 1.287 Hadrianus Papa cum vniuersâ Synodo tradiderunt Carolo ius & potestatem eligendi Pontificem, & ordinandi Apostolicam sedem: digni∣tatem quoque patriciatus ei concesserat, insuper Archiepiscopos & Epis∣copos per singulas Prouincias ab eo inuestituram accipere definiuit, vt nisi i Rege laudetur & inuestiatur, Episcopus à nemine consecretur: & qui∣cunque contra hoc decretum ageret, Anathematis vinculo eum innodauit, & nisi resipisceret, bona eius publicari praecepit.

PHIL.

Quod de Hadriani concessione Carolo factâ pro∣ducis, e 1.288 mendacium esse, commentum, & imposturam quis non vi∣det?

ORTH.

Amplissimâ insignium testium coronâ probari potest, qui veritatem clarâ in luce constituerunt, & sole meridiano illu∣striorem fecerunt.

PHIL.

Est commentum à Sigeberto excogitatum, in gratiam Henrici quarti schismatici Imperatoris, Ecclesiarum inuestituras sibi vendicantis. Quod licèt à complurimis Ecclesiasticis autho∣ribus in suos libros sit relatum, omnes tamen à Sigeberto (qui pri∣mus hanc adornauit imposturam) mutuati sunt, cui, vt narrat f 1.289 Ba∣ronius: Res accidit ex sententiâ, vt, nullo de imposturâ habito diligenti∣••ri examine, creditum sit esse verum, quod à Sigeberto quàm mendacissimè esset affirmatum.

ORTH.

Si tot illustres Authores hoc à Sigeberto mutuati ••int, certè Sigebertus visus est illis vir probus, famaequè intactae, cùm rem tanti momenti, eius solius authoritate nixi, in publicum auderent emittere. Quem si tot Ecclesiastici Scriptores per annos quingentos tanti fecerint, cur primus omnium Baronius de eius gloria delibare, eiúsque nomini ignominiae maculam inurere mo∣litur? Verùm quid si Sigebertus hoc primus non prodiderit? Quid si hoc ipsum retulerint historici vel ante natum Sigebertum? Quid si Papae ipsius asseclae? Quid si Anastasius B••bliothecari∣us, frater natu maior ipsius Baronij Bibliothecarij item Aposto∣lici?

PHIL.

Falleris. Prostat Anastasius, nec quicquam huiusmodi apud eum reperitur.

ORTH.

Fuit tamen apud eum aliquando. Verùm, dum ignem transijt expurgatorium, liquefactum credo defluxit.

PHIL.

Quid? Num Anastasius tibi expurgatus videtur?

ORTH.

Nullus dubito. Vestrâ intererat cauere, ne quid Ro∣mana curia detrimenti caperet.

PHIL.

Coniecturae istae charitati repugnant, quae omnia c 1.290 spe∣rare iubet.

ORTH.

Scilicet, quae prudentem sperare oportet: at hîc pru∣dentia nullam spem suadet.

PHIL.

An euincere potes hoc scripsisse Anastasium?

ORTH.

Ex d 1.291 Platinâ clarissimè euincitur; cuius haec sunt ver∣ba: Idem quoque Bibliothecarius scribit, Ludouicum liberam eligendo∣rum Episcoporum potestatem Paschali dedisse, cùm anteà eâ quoque in re Imperatores consulerentur. Quam potestatem ab Hadriano Pontifice Ca∣rolo concessam, idem author refert. Hactenus Platina. Audin' hoc? Platina affirmat hanc potestatem ab Adriano Carolo con••essam, idque referre Bibliothecarium; is autem erat Anastasius, celeberrimus Bibliothecarius, qui vitas Romanorum Pontificum, vsque ad Be∣nedictum 3. successorem Nicolai, scripsit, vt tradit e 1.292 Onuphrius, vel ad Stephanum sextum, vt placet f 1.293 Baronio. Ita compertum habe∣mus hoc scripsisse Anastasium, quamuis in hodierno Anastasio nusquam compareat. Atque hîc infinitam Dei sapientiam admi∣rari debemus, qui opera tenebrarum reuelare, & quae in intimis fi∣unt cubiculis retegere solet. Nam Baronius, cùm praeter Anasta∣sium historicorum neminem Sigeberto antiquiorem, qui huius rei meminerit, in memoriam reuocare poterat, sibi ipsi adblandiens persuasit, si Sigebertum huius rei authorem indigitaret, rem Ro∣manam satis fore saluam. Etenim insignes illos Scriptores, & no∣biles historicos, qui per annos 340. florentes hanc historiam literis tradiderunt, omnes hoc vno quasi ictu obtruncat, quòd vniuersi à Sigeberto decepti essent. Sigebertum autem ipsum, tanquam mendacem, &, in gratiam schismatici Imperatoris, dolo malo tur∣piter vtentem, indignabundus reijcit, & repudiat. Anastasium ve∣rò Medici Pontificij istiusmodi noxijs humoribus purgandum censuerunt. Interim Platinam in Paschali primo hoc diuulgasse non animaduerterant. Quin si animaduertissent, sine dubio lin∣guam iamdudum exercuissent, vel saltem os garrulum obturâssent. Nunc verò ille plenus est rimarum, huc illuc diffluit, & Imperij Pontificij arcanū diuulgat. Ità Sigeb••rti probitas emicuit, & Pon∣tificiorum insignis fraus ac impostura patefacta est. Benedictus sit Dominus, qui astutos in sua astutia comprehendit, & huius seculi prudentiam in stultitiam vertit. Sed vt singulae aues proprijs deco∣rentur pennis, huius fraudis retectae gloria iuxta Deum, ad doctis∣simum virum Georg. Carletonum, S. Theologiae D. Cicestren∣sem nunc Episcopum, spectare fateor, qui furem subodoratus (in∣star canis sanguisequae) vestigia secutus est, nec vnquam demisit, donec in ipso Vaticano furem nobis purpuratum ostenderet. Baronius in rimandis antiquitatibus oculum Aquilinum, robur

Leoninum habuisse praedicatur; Annales eius ingens intimae anti∣quitatis the saurus à plerisque habiti sunt: verùm propiùs intuen∣tibus, & ipse videbitur nobilis Papae parasitus, & Annales eius an∣trum vulpinum esse. Huius vulpis astutiam & fraudem in Honorio nobis retexit doctissimus a 1.294 Rainoldus, in Iohannâ Papissa Alexan∣der b 1.295 Cokus, in Iustiniano Imperatore decolorando Rich. Cranc∣kinthorpius, Doct. Theolog. & in hoc Adriano de quo agitur, d 1.296 Georgius, quem dixi, Cicestrensis. Iohannes e 1.297 Marsilius perhi∣bet, librum in lucem breui esse proditurum, cuius inscriptio est, Er∣rores Cardinalis Baronij, vbi sigillatim ostenduntur plusquàm vigin∣ti errores, quos in antiquissima Papae Iohannis 12. historia negan∣da commisit. Accepi etiam de alijs, qui in hac palaestra plurimùm desudârunt, quorum laboribus benedicat Dominus, vt fumi falsari∣orum dispellantur, & veritas, tanquam Sol in meridie, splendescat. Hactenus de Anastasio; cui (vt tibi abundè satisfiat) duos alios à doctissimo Episcopo, nuper f 1.298 Eliensi, nunc Wintoniensi, adiungam productos, Walthramum scilicet, Sigeberto antiquiorem, & vtro∣que ducentis annis priorem Eutropium Longobardum. Nunc aequo & candido cuiquam iudicandum permitto, quisnam menda∣cij, commenti, & illustris imposturae reus sit peragendus; num Si∣gebertus, an potiùs illustrissimus Cardinalis Baronius.

PHIL.

Baronius inter recentes historicos micat, velut inter ig∣••••* 1.299 Luna min••res. Nec dubito quin quod asserit, solido superstruat fundamento. Quod in hoc de quo agitur est manifestum. g 1.300 Egin∣hardus, qui Caroli Magni lateri adhaerebat, & vitam eius scripsit, huius priuilegij non meminit, nec Francorum annales. Immò ex Scriptoribus omnibus rerum Francicarum, qui Sigebertum tem∣pore praecesserunt, nullus penitùs reperitur, qui de Carolo id asse∣••üerit.

ORTH.

Istorum silentium aliorum relationi non praeiudicat; In historiâ vnius assertio multorum silentio praeponderat. Nec ta∣men hîc omnes tacent Scriptores Gallicani. h 1.301 Frosbardus, qui Caroligesta ex eius gentis antiquis Scriptoribus colligit, huius historiae meminit.

PHIL.

i 1.302 Quo pacta verum esse potest, dedisse Hadrianum priuilegi∣••m aliquod Caro•••• Magno Imperatori, quum tempore Hadriani Carolus Imperator non ess••t?

ORTH.

Carolus ad nouum in Occidente Imperium paula∣tim emicuit: rem parauit virtute sua: nomen posteà, dignitatém∣que nominis contulerunt Romani: Imperialis Inaugurationis so∣lennia addita sunt à Leone. Italiam subiugauit anno 774. ideóque rem Imperij sibi conquisiuit vigenti plus minus annis ante defun∣ctum Hadrianum. Quamobrem cùm iam eundem Romani pro suo Principe agnoscerent, quidni etiam eidem concederent potesta∣tem, quâ priores Principes in eligendis Pontificibus vsos fuisse constabat?

PHIL.

Quo demum in loco facta est haec concessio?

ORTH.

Romae a 1.303 in Laterano.

PHIL.

Romae? Fieri non potuit. b 1.304 Eginhardus expressè affirmat, Carolum non nisi quater se Romam contulisse. Vbi ergo quintus à Sigeber∣to confictus, nunquam assertus ab alio quoquam, vel excogitatus Caroli Magni in vrbem aduentus?

ORTH.

Quoties se Romam contulerit, non admodum refert; hoc ad institutum nostrum satis est, quòd, exercitu Papiae relicto, in Sancta Resurrectione ab Hadriano Papa Romae honorificè sus∣ceptus, post sanctam Resurrectionem, reuersus Papiam, caeperit Desiderium Regem. Deinde Romam reuersus, constituit ibi Syno∣dum cum Hadriano Papa in Patriarchatu Lateranensi. Quâ in resi Sigeberto non credas, crede Gratiano; Gratiano inquam Romae recognito ex editione Gregorij 13. vel saltem Theodorico de Niem.

PHIL.

Si c 1.305 Papià Romam reuersus sit, at ibi Synodum non con∣stituit. Vnde enim tot Episcopi, & Abbates tam repentè conue∣nirent?

ORTH.

Abstollens secum (inquit d 1.306 Anastasius) diuers••s Epis∣copos & Abbates, Romam per Tusciae partes properauit. Nonne hoc ar∣guit statuisse apud se Carolum Concilium conuocare? Quod vt esset instructius, hos parauit Episcopos. Hîc mirari subit, quid∣nam Romanae spongiae Clerici sibi voluerint, qui quum conces∣sionem ab Hadriano factam Carolo, ex Anastasio penitùs erase∣rant, hoc de Episcopis & Abbatibus non pariter expangerent. Ita isti infoelices Aristarchi priuilegium Imperiale, id est, Cyg∣norum, qui in Anastasij natabant flumine, formosissimum surri∣puerunt, quibus tamen imprudentibus nonnullae exciderunt plu∣mae, ex quibus certo indicio constaret, eo loci fuisse Cyg∣num.

PHIL.

Cur quaeso Carolus in Italia Concilium conuoca∣ret?

ORTH.

Theodoricus e 1.307 de Niem ait, hanc Synodum celebra∣tam ab 153. Episcopis, & Abbatibus, exquirentibus vsus, leges, & mo∣res eiusdem, Ecclesiae, & Imperij. Quorsum autem Imperij, nisi vt omnia Imperij priuilegia in Carolum, qui iam rem Imperijnactus erat, conferrent?

PHIL.

Quae tandem priuilegia?

ORTH.

Romani multis beneficijs non solùm à Carolo, ve∣rùm etiam ab eius patre & auo affecti sunt. Imprimis vt paulò al∣tiùs hîc repetam, quod superiùs attigi, cùm Longobardus vrbem Romam turmis hostilibus ••ingeret, Carolus Martellus, huius Ca∣roli anus, expeditione susceptâ, obsidionem soluit. Posteà, cū Lon∣gobardus, expugnatâ Rauenna, Romae inhiaret, Pipinus, Caroli magni pater, recuperatam Rauennam cùm eiusdem territorijs, Sancto Petro, & successoribus eius dono dedit. Quam donatio∣nem

Carolus Magnus, Longobardis penitùs debellatis, & Italiâ in ditionem eius redactâ, confirmauit, & amplificauit. Vrbem Romam nunquam vi aut armis intrauit, sed semper ab aliorum in∣iurijs liberauit. Vexillum suum nunquam in Romanos, sed in eo∣rum hostes semper expandit. Longobardos (Romanis eius opem implorantibus) Româ, et Italiâ totâ exterminauit. Denique in Romam nunquam erat hostili animo, sed semper amicissimo. Pro quibus tot & tantis in se collatis beneficijs, Romani, vt Carolo gratificari possent, Regias illi praerogatiuas, tam in Ecclesia, quàm in Republica indulserunt. Rempublicam quod attinet, Hadria∣nus Papa (omnium qui conuenerant, Ciuiū & Procerum nomine) Patriciatus dignitatem ei concesserat, id est, vt f 1.308 Romanorum Prin∣ceps, patronus, protector diceretur. Quod ad Ecclesiam spectat, Hadri∣anus cum vniuersa Synodo tradiderunt Carolo ius & potestatem eligendi Pontificem, & ordinandi sedem Apostolicam. Reliquam huius decreti partem, quae de Episcoporum inuestituris agit, sci∣ens praetermitto; quoniam de solis Episcopis Romanis nobis ad∣huc est sermo.

PHIL.

Si Papa hanc Carolo potestatem tradidisset, vt qui∣dam* 1.309 dicunt, aut concessisset, vt alij, aut dedisset, vt alij; certè inde sequeretur ex se non habuisse, sed duntaxat beneficio & donatio∣ne Pontificis.

ORTH.

Eligendi potestas Carolo duplici sensu tribui potest, vel vt vnà cum Clero & populo, vel vt solus suo nutu & arbitrio eligeret: si primo modo intelligatur, genuinus huius Canonis sensus Clerum & populum non excludit, sed decernit, licere qui∣dem illis suum designare Episcopum, ita tamen, vt eorum electio non f••tura s••t rata & valida, nisi Imperatoris ••ccedat Authoritas. Si hunc sensum amplectamur, verè cum doctissimo Episcopo di∣•••••• possumus: g 1.310 Decretum hoc Iuris veteris (fuit) vel restit••tio, vel co••••••••••tio, non concessio noui: vel si concessionem nominare libeat, haec tamen concessio non est priuilegium aliquod, ex mera Pon∣tificis gratia & liberalitate profectum, sed est tanquam hominis vltrò bonam fidem agnoscentis confessio. Caeterùm non desunt, qui aliam huius canonis interpretationem sequuti, ad solitariam, & plenariā suo ipsius arbitratu, sine Clero & populo eligendi ra∣tionem extendunt. Sic enim Duraenus. h 1.311 Sine Imperatoris Romani consensu & authoritate, non solebat antiquitùs Rom•• Pontifex ordinari; ••âdémque ferè potestate singuli Reges in Ecclesias Regni sui vtebantur; sed non ideo ius eligendi Clero ademptum erat. Verùm pos••••à Carolo Magno & Othoni Imperatoribus ••ltrò ius eligendi Ròmani Pontificis omninò con∣cess••m, ac permiss••m est. Et Paulò pòst: Plenam illam potestatem ar∣bitrio suo eligendi Carolo concessam fuisse, dicit. Et i 1.312 Theodoricus de Niem; Populus Romanus concessit ei, & in eum omne ius suum & potesta∣tem trans••ulit. Ad eorum autem exemplam Hadrianus Papa, cum omni Clero ac populo, ac vniuersâ Sanctâ Synodo concessit Carolo Augusto omne

ius suum & potestatem eligendi summum Pontificem. Vtcunque autem se res habet, certum est, Hadrianum cum Synodo tradidisse Caro∣lo, si non plenariam, at praecipuam & praecellentem in eligendo Pontifice potestatem. Si plenariam; quatenus Clerus & populus suum ius, quo antea gaudebant, in eum contulerunt, concessio vel donatio dici potest. Sin praecipuam tantùm & praecellentem, tum, si propriè loqui velimus, nec donatio nec concessio est, sed antiqui Iuris & priuilegij, quibus olim fruebantur Imperatores, ingenua confessio & agnitio.

PHIL.

h 1.313 At Carolus in i 1.314 capitulari decernit, liberas esse debere electi∣ones Cleri & populi.

ORTH.

Hoc arguere videtur Hadrianum, cum Synodo plena∣riam illi potestatem indulsisse, ipsum tamen (quâ erat clementiâ) liberas esse actiones sponte suâ permisisse. Sed quid sibi volunt electiones liberae? Scilicèt, vt Clerus & populus, quem vellent, li∣berè eligerent. Ergo haec libertas ad Clerum & populum aequè spectabat. Libertas Cleri non exclusit populum, libertas populi non exclusit Clerum; ergo nec haec, nec illa exclusit Imperatorem. k 1.315 Reuera ante diuisionem Imperij liberae erant electiones; electus tamen non antè consecrari potuit, quàm eius electio ab Imperato∣re esset confirmata. Eodem planè modo, & Carolo permittente, liberae esse poterant electiones, interim vt ipsi inuiolatum esset priuilegium.

PHIL.

Si tantâ Carolus authoritate polleret, cur non ipse ali∣quando* 1.316 exercuit, aut saltem eius successores?

ORTH.

Huic interrogationi primò generatim, deinde specia∣tim responsurus sum. Si omnes generatim vno quasi intuitu con∣templari libeat, hunc locum l 1.317 Naucleri tibi conspiciendum exhi∣beo. Imperator, Volens vti consuetudine & authoritate praedecessorum suorum, petebat sibi seruari ea, quae priuilegijs Carolo Magno & successori∣bus in Imperio, iam per 300. annos & ampliùs concessa, & obseruata fue∣runt; ex quibus priuilegijs lici••è per inuestituram annuli & virg••, Epis∣copatus & Abbatias confereb••nt. Cui concinit Matthaeus m 1.318 Parisius: Imperator vti voluit priuilegio antecessorum, habito annis 300. sub Roma∣nis Pontificibus 60. qui li••••••e deàerant Episcopatus & Abbattas per annu∣lum & baculum Pastoralem. Hactenus in genere, nunc in specie.

PHIL.

n 1.319 Anastasius Bibliothecarius, qui 12. Pontificum Adria∣no succedentium vitas & creationes accuratè conscripsit, nusquam Caroli vel successorum eius meminit, sed à solo Clero & populo electos & creatos fuisse tradit.

ORTH.

Immò refert, (vt ex Platina accepisti) Ludouicum eli∣gendi potestatem Paschali dedisse, cùm antea hac de re Imperatores consu∣lerentur. Si ante hoc tempus consulerentur, ergo tempore Caroli. Si Ludouicus ipse hanc potestatem dedit, certè quod daret, habuit. Et haec si asserat Anastasius, de Carolo & eius successoribus non omninò tacet. Sed Bibliothecarios vestros non moramur, qui in

Pontifices plus satis sunt officiosi. Quid autem si Bibliothecarius in gratiam Domini sui tacuisset? Nónne alij Historici testes sunt satis idonei? Defuncto Adriano successit Leo 3. qui solus, Impe∣rante Carolo, ad Pontificatum electus est; de quo sic Author an∣nalium Gallicorum d 1.320 Nicolaus Gillius: Anno 796. obijt Adrianus Papa, qui annis 24. diebus 10. fuerat Pontifex, & post eu•••• obtinuit sedem alter nomine Leo, qui simul atque sacratus fuerat, misit ad Carolum Mag∣num claues Ecclesiae S. Petri, cum vexillo ciuitatis Romae, eique denunt••auit vt certos homines mitteret, qui Sacramenta iurisiurand•• exigerent, & fi∣dem obsequij à populo, quod fecit. Quid est claues S. Petri, & Vrbis vexillum mittere, nisi omnia in manum Caesaris dedere? Hoc facto agnouit nolle se Ecclesiam S. Petri, id est, Romanam sine Im∣perialiassensu possidere, quem dubio procul est consecutus. Po∣stea enim, cùm Leo à sede suâ deturbatus, ad Carolum confugeret, iterum Romam cum e 1.321 magno honore per Legat••s Regis, qui cum eo mis∣si sunt, re••uctus, atque in locum suum restitutus est.

Carolo successit in Imperio filius eius Ludouicus, quo Imperan∣te,* 1.322 fa••o suo functus est Leo, & Pontificatum adeptus Stephanus quartus, qui, vt ex Aimonio refert Baronius, nō * 1.323 duobus post con∣secrationem exactis mensibus, quàm maximis itineribus ad Impe∣ratorem venire contendit. Sed quae tandem tantae festinationis causa? Hanc ex eiusdem apud Gratianum decreto licet colligere: f 1.324 Q••ia sancta Romana Ecclesia, cui, Authore Deo, praesidemus, à pluribus patitur violentias, Pontifice obeunte, qu•• ob hoc inferuntur, quia absque Imperial•• ••otitia Pontificis fit consecratio, nec Canonico ritu & consuetudi∣ne ab Imperatore intersunt nuncij, qui scandala fieri vetent; volumus cum instituendus est Pontifex, conuenientibus Episcopis & vniuerso Cler••, eli∣gatur praesente Senatu & populo, qui ordinandus est, & sic ab omnibus ele∣ctus, praesentibus Legatis Imperialibus, consecretur. N••llúsque sine peri∣culo sui, iuramenta vel promissiones aliquas noua adinuentione audeat ex∣••••rquere, nisi quae antiqua exigit consuetudo, ne Ecclesia scandal••zetur, & Imperialis honorificentia minuatur. Est igitur admodum probabile hac ipsa de causa vsque adeo properâsse; nempe vt seipsum apud Imperatorem excusaret, quòd sine eius conscientia sacratus fuis∣set. Quod adhuc est verisimilius, quia proximus Papa g 1.325 Paschalis primus, nulla interposita Imperiali authoritate creatus, statim sine mora suos Legatos ad Ludouicum misit, qui eius rei culpam om∣nem in Clerum & populum reijcerent, eò quòd ab his coactus es∣set Pontificium munus obire. Acceptà hâc satisfactione, Ludoui∣cus respondit: Clero & populo maiorum instituta & pacta seruanda esse ••••••erent, ne de••nceps Maiestatem ••aed••rent.

PHIL.

Si quâ hac in re gaudebat potestate Ludouicus, ean∣dem resignauit in constitutione suâ de donatione facta Ecclesiae Romanae: cuius particulae aliquae sunt apud h 1.326 Gratianum. Inte∣gram autem ponit i 1.327 Baronius▪ ex monumentis Vaticanis: in qua apud vtrumque sic habetur: Liceat Romanis cum omni veneratione,

& sine aliquâ perturbatione honori••icam Pontifici suo exhibere sepultu∣ram, & eum quem diuinô inspiratione, & Beati Petri intercessione, omnes Romani, vno Consilio & vnâ concordiâ, sine aliqua promissione ad Pontifi∣catus Ordinem elegerint, sine aliqua ambiguitate & contradictione more Canonico consecrare, &, cum consecratus fuerit, Legati ad nos, vel ad suc∣cessores nostros Reges Francorum, qui inter nos & inter illum arnicitiam, & charitatem, & pacem socient, sicut temporibus piae recordationis Domi∣ni Caroli ataui nostri, siue Domini Pipini, aui nostri, vel & Caroli Impe∣ratoris genitoris nostri consuetudo erat saciendi.

ORTH.

De hac constitutione sic i 1.328 Duarenus: Forma iurisiu∣randi, quae apud Gratianum hodiè legitur, authoritatem & consensum Im∣peratoris, qui ante adhibebatur, ipsis fortassis non a••••ert, sed plan•• illam po∣testatem arbitrio suo eligendi, quae Carolo concessa fuerat: quà tamen in re ampliùs deliberandum est. Sic ille.

Praeterea, huic priuilegio si renuntiauit Ludouicus, idem re∣sumpsit* 1.329 filius eius Lotharius, quo Imperante, tres Romani Ponti∣fices Imperiali authoritate creati sunt, Sergius 2. Leo 4. Benedi∣ctus 3. Vt á primo exordiar, ostendit k 1.330 Sigebertus Ludouicum Lotharij filium à Patre suo Romam missum ad confirmandam ele∣ctionem Sergij Papae.

PHIL.

Cur missus fuerat, narrat his verbis Ado l 1.331 Viennensis: Lotharius filium suum Ludouicum, quem in Italia Regem fecerat, vt Impe∣ratoris nomen sortiretur, per Drogonem Patruum Romam misit: cui Ser∣gius, iam tunc Pontifex, coronam imposuit, & acclamante vniuerso populo, Imperator & Augustus est salutatus. Ex quibus redarguas impudentiam schismatici Sigeberti, vt egregiè m 1.332 Baronius.

ORTH.

Redarguas? Quomodo? Haec repugnantia non sunt, sed satis concinuè inter se cohaerent. Nam Lotharius Ludouicum misit ad confirmandum Pontificem, Pontifex confirmatus, Ludo∣uico coronam imposuit. Tam bellè Sigebertum redarguit Baro∣nius. Sergio successit Leo, cuius electione Romani congaudentes: Caeperunt iterum (teste n 1.333 Anastasio non mediocriter contristari, eò quòd sine Imperiali non audebant authoritate futurum consecrare Pontificem: periculum Romanae Vrbis maximè metuebant, ne iterum, vt olim alijs ab hostibus, fuisset obsessa.

PHIL.

Leo o 1.334 Papa obstitit Lothario & Ludouico Imperatoribus, ven∣dicantibus sibi confirmationem Romani Pontificis electi, vel qualecunque aliudius, quod sibi ijdem Imperatores in etusdem electione, vel consecratio∣ne arrogare tent••ssent, euicitque, vt ijdem consenserint, ne ••a nisi ex Cano∣num praescripto fieri deberet. p 1.335 Extat de his decretum eiusdem Pontificis ad eosdem Imperatores his verbis: Leo quartus Lothario & Ludouico Au∣gustis: Inter nos & vos pacti serie statutum est, & confirmatum, quòd electio & consecratio futuri Romani Pontificis non nisi iustè & Canonicè fieri debeat.

ORTH.

Iustè & canonicè? Non negabis, credo, sanct•• Grego∣rium electum & consecratum iustè & canonicè, qui tamen Imperi∣ali

authoritate confirmatus erat. Quocirca hoc pactum authori∣tatem Imperialē non infringit; quod in subsequente Pontifice Be∣nedicto tertio clarissimum euadit, cuius electione vnanimi cleri & populi consensu peractâ, Clerus & cuncti Proceres (verbis vtor a 1.336 A∣nastasij) decretum componentes proprijs manibus roborauerunt, &, vt con∣suetudo prisca poscit, inuictissimis Lothario & Ludouico destinauere Au∣gustis. Et Platina b 1.337, Hominem sanctissimum de more adorant; idem fece∣runt & Ludouici Imperatoris Legati, ad confirmandam, & cleri, & popu∣li electionem Romam missi. Benedicto succedens Nicolaus primus Imperialem authoritatem eneruare voluit; qui tamen ipse (vt in e∣ius vitâ asserit Anastasius) praesente Caesare, consecratus est. Sed li∣cèt Imperatorem excludere sit molitus, hoc tamen ab illo (vt rectè Platina c 1.338) tentatum potiùs, quàm inchoatum. Nicolaum sequitur A∣drianus secundus, qui dum crearetur Pontifex, non est habita (in∣quit d 1.339 Platina) cuiuspiam ratio. Hanc ob rem Legati Ludouici, qui eius rei causâ aderant, indignati, quòd nunquam (vt par erat) dum haec agerentur, interesse potuissent, & authoritatem Imperatoris in creando Pontifice interponere.

PHIL.

Indignati certè, sed e 1.340 responsum eis (vt scripsit f 1.341 Gulielmus Bibliothecarius) eà ratione factum, ne legatos Principum in electione Ro∣mani Pontificis expectandi mos inolesceret: quâ ratione acceptâ omnem suae mentis indignationem medullitus sedauêre.

ORTH.

Hoc quid esset aliud, quàm igni oleum inijcere? Re∣sponsum hoc (vt prudenter Eliensis g 1.342) non sedâsset Legatis indignatio∣nem, excitâsset magis. Longè sanè est probabilius quod habet Pla∣tina * 1.343, Legatis hâc ratione satisfactum, quòd dicerent, multudinis volun∣tatem se in tanto tumultu moderari non potuisse; eos tamen rectè factu∣ros, si virum optimum, quem & clerus & populus elegerant, de more Ponti∣ficem salutarent. Fecerunt id Legati, quanquā apertè cernerent clerum & populum eligendi Pontificis totam authoritatem sibi vendicare, ne dein∣ceps Principis cuiusquam nutus expectaretur. Sed vel ipse tuus Guli∣elmus (vt Bellarminum admonuit g 1.344 Eliensis) Senatorum consilijs se••atum multitudinis tumultum refert, & acceptâ demum Imperiali Epi∣stolâ, nec priùs Hadrianum sacratum fuisse. Vnde i 1.345 Binius margini suo haec inserit: Imperator probat electionem factam. Ita Canon Adri∣ani primi, suas quodammodo vires obtinuit vsque ad Hadria∣num tertium, qui initio Pontificatus sui statim ad Senatum popu∣lúmque retulit, k 1.346 Ne in creando Pontifice Imperatoris authoritas expecta∣retur.

PHIL.

Ecclesiae (quae multas angarias, & diuturnam ser∣uitutem ab Imperatoribus passa erat) tandem aliquando liber∣tas illuxit, quâ ad Othonem vsque Imperatorem gauisa est: id est, vsque ad annum 963.

ORTH.

An libertas tibi dicenda videtur, vel licentia poti∣ùs, quâ omnes sumus deteriores? Nam Rempublicam tumultibus,

Ecclesiam monstris, totum terrarum orbem flagitijs oppleuit. Hoc enim illud, illud erat tempus, quando b 1.347 Romae dominabantur po∣tentissimae aequè ac sordidissimae merctrices, quarum Amasij in se∣dem Petri intrudebantur. Hoc est illud tempus, in quo c 1.348 Canones omnes silentio pressi, decreta Pontificū suffocata, antiquae traditi∣ones proscriptae, veterés{que} in eligendo summo Pontifice consuetu∣dines, sacri{que} ritus & pristini vsus prorsus extincti. Hoc enim tem∣pore electus Formosus, qui à Papa d 1.349 degradatus, contraiura e 1.350 sacra∣menti Romam & Sacerdotium repetens, Pontificatum adeptus est. Hoc tempore electus est Stephanus, qui f 1.351 tanta rabie desaeuijt, vt, habito concilio, corpus Formosi à tumulo tractum, Pontificali habitu spoliatum, indutúmque seculari, sepulturae Laicorum mandauerit, abscissis tamen dextrae eius duobus digitis, illis potissi∣mùm quibus in consecratione Sacerdotes vtuntur, & in Tiberun proiectis. Immò eius acta & decreta omnia rescidit, & quos ipse ordinauerat, reordinandos curauit. Hoc tempore erant Romanus, Theodorus, Iohannes 10. qui acta Stephani eneruauerunt, & For∣mosi decreta restituerunt. Hoc tempore erat Sergius, qui ab illo ordinatos g 1.352 denuò ad sacros ordines admisit, & Formosi corpus in Tiberim proiecit. Hic erat nefandus ille Sergius, vitiord•• omni∣um seruus, facinorosissimus omnium, quem constat (referente h 1.353 Baronio) post malum ingressum, deteriorémque progressum, pessimum demum esse consecutum egressum. Iohannes tamen 12. hoc monstrum omne ge∣nus flagitijs longè superauit. i 1.354 Patris concubinam stuprauit, san∣ctum Palatium lup••nar & prostibulum fecit, Benedictum, spiritua∣lem Patrem suum lumine priuauit, Iohannem Cardinalē virilibus amputatis occidit, in amorem Diaboli vinum bibit, in ludo aleae, Iouis, Veneris, caeterorúmque Daemonum auxilium poposcit. Hic omnium monstrorum monstrosissimus; de quo sic k 1.355 Luitprandus: Quâdam nocte extra Romam, dum se cum cuiusdam viri vxore obiect••∣bat, in temporibus adeo à Diabolo est perc••ssus, vt intradierum ••. spatium eodem sit vulnere mortuus. Et Card. de l 1.356 Turre-cremata: Quoniam (inquit) vita Iohannis erat detestabilis, & Christiano populs plurimùm scandalosa, Christus, non passus ampliùs Ecclesiam suam scandal. ••ari, in eum damnationis sententiam intulit. Nam vbi cum vxore cuiusdam ob∣lectaretur, subitò à Diabolo in tempora percutitur, vt ita sine poenitentia moreretur. En vobis quos fructus Imperatorum ab electionibus exclusio pepere••it; nempe periurium, homicidium, infandam li∣bidinem, & omne genus scelera ac flagitia.

CAP. IX. De Romanorum Episcoporum electione ab Othone ad Henricum quartum.

• Electiones factae
  • imperante
    • Othone
      • primo. 1
      • secundo. 2
      • tertio. 3
    • Henrico
      • secundo. 4
      • tertio. 5
      • quarto. 6
  • Exclusis Imperatoribus non carüerunt
    • monstris. 7
    • schismaticis. 8

ORTH.

PRosapiâ Caroli deficiente, & Imperio Occi∣dentali ad Othonem deuoluto, Romani e∣iusinodi viperam in cathedrâ Petri spectan∣tes, rubore suffusi, Imperatorem supplices rogârunt, vt, monstro amoto, ecclesiae a 1.357 con∣suleret. Qua de causa Iohannes duodeci∣mus, pontificatu est priuatus, & Leo 8. in e∣ius locum suffectus.

PHIL.

Leo non fuit Papa, sed pseudo-papa, & schismaticus Antipapa.

ORTH.

Iohanne deposito in magno b 1.358 Concilio Romano, praesente & consentiente Imperatore, omnium suffragijs electus erat: quem in catalogum retulerunt, & Iohanni subiunxerunt scriptores numero infiniti, fatente c 1.359 Binio. Hic igitur Leo Papa (sic enim cum infinitis scriptoribus appellare lubet) in Synodo cum Clero & po∣palo Romano, Othoni Imperatori in perpetuum concessit facul∣tatem d 1.360 summa sedis Apostolicae Pontificem ordinandi, & per hoc Archi∣episcopos, & Episcopos, vt ipsi ab eo inuestituram accipiant, & vt nemo de••nceps cuiuscunque dignitatis & religionis eligendi vel patricium, vel Pontificem summae sedis Apostolicae, aut quemcunque Episcopum ordi∣nandi habeat potestatem absque consensu Imperatoris.

PHIL.

Hoc decretum commentitium esse, & imposturam multis argumentis contendit e 1.361 Baronius. Quomodo enim dicitur Carolo Magno, inuestituras ab Hadriano esse concessas, Cùm n••c ipsum quidem nomen inuestiturae tempore Caroli esset in vsu?

ORTH.

Audio Baronium, sed probationem desidero. Nec hîc quaero an iste inuestiendi ritus à Longobardis (vt quibusdam placet) proflu••erit. Nam vnlcum hoc Gratiani testimonium, in ius Canonicum relatum, nudae Baronij coniecturae longè praepon∣derat.

PHIL.

f 1.362 Dicitur id à Leone factum in Concilio habito in Ec∣clesia Saluatoris. Penes quem, rogo, mentio, eiusmodi Concilium à Le∣one 8. dicto Pontifice factum, vt quid buiusmodi sit ab eo concessum O∣thoni?

ORTH.

g 1.363 Gratianus hunc ipsum Canonem in ius Canonicum inseruit. Quid multis? Nos Pontificium Canonem ex iure Pon∣tificio, à Canonistis Papismi columnis, & historicis Pontificijs ag∣nitum adducimus; inter alios agnoscit h 1.364 Genebrardus, agnoscit i 1.365 Carolus Sigonius; cuius haec sunt verba: Romani Proceres, priuatae quaerendae potentiae causâ corruptis comitijs Pontificijs, Ecclesiam gr••••ib••a in ducentos propè annos seditionibus ac foedis offensionibus implenère. Hi suêre Albertus Marchio, & Albericus filius, Consul, Thusculani Comites, & qui ab eis aut genus traxerunt, aut potentiam acceperunt, qui populo, cleróque aut mercede corrupto, aut qu••cunque aliâ ratione, vetere comitiorum libertate dispoliato, amicos aut propinquos suos pro arbitrio prouexerunt, homines fermè longè à rectà superiorum Pon∣tificum disciplinâ & sanctitate remotos, ad quorum libidinem coërce••∣dam, Leo 8. Pontifex Legem retulit, ab Hadriano primo latam, d••in∣de à tertio abrogatam, ne Pontifex designatus sine Regis authoritate inire••. Quâ lege (ambitu in vrbe flagrante) sublatâ, rursus, Ecclesia pr••uatis earundem factionum sludijs, in maximum est dignitatis discrim••n add••∣cta. Ita Leonem verè fuisse Pontificem, hunc Canonem à Leone Pontifice renouatum, eiusdem abrogatione Ecclesiam in maxi∣mum discrimen esse adductam fatetur Sigonius. Verùm licèt Ca∣non hic esset vtilissimus, rogatus ipsis praesentibus ac consentien∣tibus Romanis, qui k 1.366 iureiurando se Othoni obstrinxerant, se sine eius aut filiorum consensu Pontificem nunquam electuros; illico tamen iu∣gum hoc excutere moliebantur. Nam abeunte Imperatore, Io∣hannis cognati & clientes, pulso Leone, Iohannem ipsum reuo∣cant l 1.367, quem quidem diuinitus eisdem fermè diebus perijsse credi∣tum est. Romani, mortuo Iohanne, in eius locum m 1.368 Benedictum subrogant; sed iratus Otho, vi & armis compulit, dedito etiam Benedicto, Leonem suscipere. n 1.369 Eodem etiam anno Leo Papa obijt. T••m Legati Romanorum, Azo videlicet Protoscriniarius, & Marinus Sotriensis Ecclesiae Episcopus, Imperatorem pro instituendo, quem vellet, Romano Pontifice Saxoniam adeuntes, honorificè suscipiuntur, & remit∣tuntur, & Otgerus Spiranensis Episcopus, & Linzo Cremonensis cum

ijsdem Romam ab Imperatore diriguntur. Tunc ab omni plebe Romanâ Iohannes Narniensis Episcopus eligitur, sedique Apostolicae Ponti∣fex inthronizatur; qui ab vrbis praefecto Rotfredo comprehenditur, &, vrbe expulsus, in Campaniâ custodiae mancipatur. Vel (vt a 1.370 Pla∣tina) Iohannem capiunt, captúmque primò in Hadriani molem per∣ducunt, mox inde hominem in Campaniam exulatum mittunt. Otho, cognitâ Pontificis calamitate, magnis itineribus Romam perueniens, Con∣sules cum Dearchonibus captos in vincula coniecit; Consules in Ger∣maniam mittuntur, Dearchones, laqueis suspensi, poenas statim de∣dere; Petrus autem, vrbis praefectus, malorum omnium fons & ori∣go, diu cum ignominia per publica vrbis loca tractus, ac virgis caesus, in Germaniam vinctus mittitur. Sunt qui scribunt Petrum ipsum ex∣carnificandum Pontifici traditum, abrasâ barbâ, capillis suspensum, ad caput equi Constantiniani aliquandiu stetisse, inde ablatum, Asi∣nóque super impositum, verso ad clunes vultu & manibus sub cauda li∣gatis, atque ita per vrbem & vergis caesum ferè ad interitum fuisse: Postea autem in Germaniam exulatum missum. Hactenus Platina. Ita Otho fraenum Romanis imposuit, idémque quoad vixit, ad eos coercendos propriâ manu tenuit.

Othone defuncto, prior factio sub filio eius Othone secun∣do* 1.371 iterum valuit. Nam Bonifacius septimus à Romanis ele∣ctus est; qui Pontificatum malis artibus adeptus, malè ami∣••it; qui (vt b 1.372 Platina) relinquere vrbem coactus, pretiosissima quae∣que è basilicâ Sancti Petri subtrahens, Constantinopolim sugit, vbi ••am d••u substitit, quoad diuendius quae sacrilegio abstulerat, magnam vim p••cuniarum comparâsset, quibus tanquam adminiculis occupan∣dae Tyrannidis fre••us, vrbem repetit, ciues Romanos largitione corrup∣turus. Et paulò pòst. Vide, quaeso, quantum degenerauerint hi Pontifices à maioribus suis, qui hanc R••mpublicam Christianam tam ••mplam támque magnificam, suo sanguine nobis reliquêre. Pontifex Ro∣manus, Sacrorum pater & Rex, sacra ipsa furto abstulit, & qui vin∣dicare sacril gia deb••erat, tanti sacrilegij factus est author. Et c 1.373 Ba∣ronius: D••o••um Pontificum crudelissimus interfector, inuasámque ite∣rum Petri Cathe••••am, (p••oh nefas!) tenuit Tyrannus mensibus 4. qui nec pilum habuisse dici potest Romani Pont••ficis, siue spectes ingres∣sum, siue progressum, résque ab eo gestas consideres. Et paulò pòst. Eundem numerandum c••nset inter Famosos Latrones, & Potentissi∣mos grassatores, atque patriae proditores, Syllas, & Catilinas, ho∣rúmque similes, quos omnes superauit sacrilegus iste turpissim à nece duo∣rum Pontificum.

Post hos tamen à Romanis electos, iterum emicuit Imperia∣lis* 1.374 in eligendo authoritas. d 1.375 Gregorius quintus, natione Saxo, Pa∣tre Othone, Bruno ante vocatus, Othonis 3. authoritate ob affinitatem Pontifex creat••r. Verùm, abeunte in Germaniam Othone, e 1.376 Romani Cresc••nt••um denuo cum summâ potestate consulem decernunt, qui stat••m Iohannem quendam, natione Graecum, Episcopum Placentinum,

non minùs pecuniosum, quàm doctum, Pontificem creat. Sed f 1.377 mox, vt Otho hoc factum comperit, ira accensus, cum permagno exercit•• Romam properauit. Cùm peruenisset ad vrbem, primitus iussit com∣prehendere illum malè securum Pontificem, comprehensóque praecepit eius manus quasi sacrilegas amputari, deinde aures abscindi, atque oculos euelli. Crescentium verò iussu Imperatoris per superiora propug∣nacula proiectum, deinde post terga boum religatum per paludes plurimum deuoluentes, ad vltimum in conspectu ciuitatis in trabe exe••lsâ pendêre de∣miserunt.

PHIL.

Quin pergas, si placet, ad proximum, Siluestrum sci∣licet secundum, nobilem illum Necromanticum. Nónne hic imperiali authoritate sublimatus est? Vos monstra nobis obijcere soletis, verùm hic (si g 1.378 Platinae fides adhibenda) Pontificatum adi••••ante Diabolo consequntus est, hâc lege, vt post mortem totus illius esset. Tales erant electiones Imperiales.

ORTH.

Si haec vera sunt, siste, quaeso, gradum parumper, & ad auream vestram successionis catenam oculos reflecte, in qua tot reperiuntur (homines dicam an monstra hominum,) certè sceleratissimi & flagitiosissimi. Verùm quid si Necromanticus non fuerit? h 1.379 Baronius arbitratur tam citam, támque inopinatam eius promotionem & continuatam prosperitatem magnis auctam progressi∣bus, insueta atque adeo miranda de eo opinandi atque scribenda occasio∣nem tribuisse. Ad ingerenda autem ista, simplicium auribus additum est argumentum non leue, quòd in tam rudi seculo Mathematicae scien∣tiae, praecipuè verò Astrologiae hic scientissimus esset. Non possum (inquit i 1.380 Onuphrius) non mirari, tantam fuisse hominum in hutus∣modi rebus perquirendis negligentiam, imò facilem credulitatem, vt viris optimis ac doctissimis, ab horum & sequentium temporum parùm diligentibus scriptoribus, talia crimina impingi impunè non solùm per∣miserint, verùm etiam inscitiam quoque ipsorum sequuti sint. Ita ex Necromantico, vir optimus & doctissimus repentè euasit. Sed, qualis, qualis fuerit, ab Imperatore electus est, postulante populo, vt testatur k 1.381 Aimonius. Quamobrem aut Siluester in monstris non est numerandus, aut huius monstri electio non tam Impera∣tori, quàm Romanis, hunc ab Imperatore postulantibus, est tribuenda.

PHIL.

Quinquaginta insuper monstra, à Germanis Imperato∣ribus tyrannide intrusa, docet l 1.382 Genebrardus.

ORTH.

Vt huic obiectioni respondeam, m 1.383 Rainoldi clarissi∣mi viri vestigijs, & verbis placet insistere. Genebrardus (inquit) abs{que} omni Dei & hominum reuerentia conuitiatur, ementitur, & historias a∣dulterat, vt Caesarum nomini obtrecte••, perstringátque scriptores Centu∣riarum. Ait enim ille, Caesares, tanquam porcos feros, vineam Do∣mini depastos esse: historiae tradunt eos ipsam à porcis feris liberàsse: hi∣storiae monstra Pontificum à Romanis ipsis fuisse designata, ille à Caesaribus intrusa. Historiae Caesares illos, qui istas bestias fugabant, pios fuisse legiti∣mósque

Principes; ille Tyrannos. Nec hos modò, sed multos alios religio∣sos Imperatores, qui se in Pontificiam electionem interponebant. Deni∣que historia asserunt, Caesaribus potestatem istam datam fuisse à Ponti∣ficibus & Concilijs; ille rapuisse sibi iure Herodis; qui tamen ipse nihil∣ominùs, etiam in his ijsdem Chronicis memorat, Hadrianum Pontificem cum Concilio, Leonem cum Concilio, Clementem cum Concilio hanc lar∣gitos esse potentiam Carolo, Othoni, & Henrico Caesaribus. Non Impera∣tores, Philodoxe, non Imperatores, sed ipsi Romani haec nobis monstra pepererunt. Quod licèt abundè superiùs ostensum sit, vl∣teriùs tamen in Benedicto 9. Siluestro 3. & Gregorio 6. quos Pla∣tina tria teterrima monstra appellat, videre licet. Isti enim omnes â Romanis suffecti sunt. Caesares autem tantùm abest, vt haec monstra intruderent, vt extruderent etiam, Otho Iohannem 12. & Henri∣cus 2. Gregorium 6.

Henricus secundus in Italiam concessit, vt Ecclesiae prospiceret;* 1.384 quod subodoratus Gregorius 6. qui Papatum nundinatus erat, ei occurrit, & ad leniendum ipsius animum pretiosum n 1.385 diadema ob∣tulit. Verùm Henricus iustitiam sibi, quasi purpuram & coronam, induit, aureó{que} Diademati longè anteposuit. Frequens igitur aduo∣cauit Episcoporū Concilium; à quibus cùm de cooptatione Gre∣gorij satis esset agitatum, & pecuniam interuenisse satis certis argu∣mentis probaretur, vitiosè sactum Pontificem pronunciârunt. Ita se pontificatu abdicauit, vt scribit o 1.386 Frisingensis, vel potiùs (vt p 1.387 alij) à Concilio est depositus. Imperator deinde hominem Germanū, no∣mine Suidigerum, Episcopū probitate & literis celebrem designa∣uit, qui, ab omnibus approbatus, Pontifex electus est, & Clemens 2. appellatus. q 1.388 Henricus autem, acceptâ à Clemente Imporij coronâ, Ro∣manos in verba sua i••rare coêgit, Pontificum electioni se nequaquam inter∣futuros, nisi iussu Imperatoris id facere cogerentur. Videbat enim Impera∣tor cò licentiae factiosum quemque & potentem, quamuis ignobilem, deue∣nisse, vt corruptis suffragijs tantam dignitatem consequeretur, quae certè nisi sanctitat•• & doctrinâ benemeritis, volente Deo, demandari cuipiam non deberet. No••••s quo{que} Pontifex, fatente r 1.389 Genebrardo, eandem potestatem Henrico concessit, quae antea Othoni concessa fuit.

PHIL.

Clemens 2. non erat Papa, sed Pseudopapa, ex sen∣tentiâ Genebrardi.

ORTH.

Verus tamen Papa fuit, ex sententiâ s 1.390 Baronij, & t 1.391 Bi∣nij, qui ambo Clementem in Catalogum retulerunt. Quamobrem hanc potestatem à vero Papa Henrico traditam fatearis oportet. Porrò quam concessit Papa, eandem exercuit Imperator. Siqui∣dem quatuor sequentes Pontifices, Damasum secundum, Leonem 9. Victorem 2. & Stephanum 9. (quos viros sanctissimos, opti∣mos,* 1.392 & de Dei Ecclesiâ benemeritos appellat) Imperatoris Hen∣rici 3. authoritate creatos, ex horum temporum scriptoribus Her∣manno Contracto, Lamberto Schafnaburgensi, Othone Frisin∣gensi, & alijs probatis authoribus probat x 1.393 Onuphrius. Quod in

Leone est clarissimum. Defuncto Damaso, a 1.394 cùm Romani Legatos ad Imperatorem ••i••issent, oratum vt optimum Pontificem sibi daret, is statim 〈◊〉〈◊〉, Tulle••sem Episcopum, virum bonum & simplicis inge∣nij legatis, & Ecclesia Romanae obtulit.

PHIL.

b 1.395 Legationem à Cardinalibus fuisse missam, non vt ipse Im∣perator Papam eligeret, sed quem sibi vtilem fore putaret, mitteret, vt ex more Romae Concilio Cardinalium Papa eligeretur, ne Benno quidem aduersarius negat. Porrò à Romanis quidem ipsum electum fuisse testatur c 1.396 Leo Ostiensis. Quod ergo alij dicunt, electum ab Impe∣ratore; ab ipso delectum intelligas, sed electum à Cardinalibus. Nar∣rat d 1.397 Otho Frisingensis quomodo, cum assumptâ Purpurà per Gal∣lias iter faceret, Hildebrandus eum adiens, constanter de incaepto re∣darguit, illicitum inquiens, per manum Laicam summum Pontificem ad gubernationem totius Ecclesiae violenter introire. Vel, vt e 1.398 Platina: Abbas Clu••i••censis, & Hildebrandus monachus obuiam facti, persuasere, vt, deposito Pontificali ornatu, Romam priuatus ingrederetur, quòd dice∣rent Henricum nullam creandi Pontificis potestatem à Deo hab••re, sed ad Clerum populúmque Romanum id pertinere. Motus his verbis Leo, cùm etiam vocem è coelo inter eundum audiuisset: Ego cogito pacis cogitatio∣nes, non afflictionis, deposito Pontificio apparatu, priuatus vrbem ingredi∣tur, se ipsum accusans, quòd Imperatori maluerit, quàm Deo obtem∣perare. At verò Romanus clerus, suadente Hildebrando, eundem Bau∣nonem in Pontificem eligunt, eo libentiùs, quòd omnem authoritatem eligendorum Pontificum ab Imperatore ad Clerum, vt par erat, tran∣stulisset.

ORTH.

Quod Papa ab Imperatore transtulit, id sanè olim Imperator habuit: quod vel ex Romanorum facto satis constat. Quorsum enim ad Imperatorem mitterent, si nulla hâc in re Im∣peratoris esset potestas? Nam, quòd Baronius ait, ab Imperatore non electum, sed delectum, id plus subtilitatis, quàm soliditatis in se habet. Nónne iureiurando se obstrinxerant Romani, se electioni∣bus non interfuturos, nisi iussu Imperatoris? Ergo electio erat pe∣nes Imperatorem, cuius sine authoritate si se interponerent, omnes periurij erant postulandi. Quid quòd tum Imperator, tum Ponti∣fex eiusdem essent sententiae? Nónne ab Imperatore Pontifex purpuram, & ornatum Pontificium accepit? Quorsum si nulla pe∣nes Imperatorem eligendi aut inuestiendi potestas? Praeterea quid sibi volunt f 1.399 Othonis Frisingensis haec verba? Hic ex nobili Franco∣rum prosapiâ oriundus, authoritate Regalis excellentiae ad sedem beati Pe∣tri destinatus fuerat. Quid ista g 1.400 Onuphrij? Quatuor sequentes Ponti∣fices (in quibus Leo) Imperatoris h 1.401 Henrici 3. authoritate creatos ex horum temporum scriptoribus, Hermanno, Lamberto, Othone, alijs constat.

Haec Regalis excellentiae authoritas in eligendo, ad Ro∣manorum* 1.402 Imperatorem Henricum tertium, & Gregorium vs∣que* 1.403 septimum durauit: de quo sic Platina: Multis legatio∣nibus

vltrò citróque missis, Imperator in gratiam cum Gregori•• re∣dijt, eundémque in Pontificatu confirmauit, vt tum Imperatorum mos erat.

PHIL.

Tandem aliquando ad virum dignissimum & eminen∣tissimum deuentum est, k 1.404 libertatis Ecclesiasticae fortissimum vindicem, qui non timuit veteres & sanctas Ecclesiasticas leges renouare & defende∣re, scilicet, 8. Synodi generalis Canonem 22. In l 1.405 Romano enim Concilio Anno 1050. habito, sic decreuit: Decernimus ac confir∣mamus, vt si quis deinceps Episcopatum vel Abbatiam de manu alicu∣ius Laicae personae acceperit, nullatenus inter Episcopos & Abbates habea∣tur: similiter etiam de inferioribus Ecclesiasticis dignitatibus constitui∣mus: Si quis Imperatorum, Regum, Ducum, Marchionum, Comitum, vel quilibet singularium potestatum aut personarum, inuestituram Epis∣copatuum vel alicuius Ecclesiasticae dignitatis dare praesumpserit, eiusdem sententiae vinculo obstrictum esse sciet. Haec Gregorius, in quibus eti∣am promouendis, egregiam nauarunt operam nobiles eius succes∣sores Vrbanus, & Victor.

ORTH.

Hoc non erat veteres & sanctas leges renouare, sed pro∣phanas & suas innouare, vt scitè m 1.406 Eliensis. Veteres verò & san∣ctas? Quasnam illas? Vnicam duntaxat adducis, eámque supposi∣titiam, veteri & sanctae consuetudini repugnantem. Porrò vindex vester fortissimus in eodem Romano Concilio, supremum Domi∣num suum (à quo ipse in Pontificatu confirmatus) ab imperio de∣posuit; hunc in modum fulminans & tonans; Henricum, quem Regem dicunt, omnésque fautores eius excommunicationi subijcio, & Ana∣thematis vinculo alligo. Et iterum: Regum Teutonicorum & Itali••, ex parte Dei omnipotentis & vestrâ Petri & Pauli interdicens, ei omnem potestatem & dignitatem tollo, & vt nullus Christianorum illi sicut Regi obediat interdico, omnésque qui ei iurauerunt, vel iurabunt de Regni do∣minatione, à iuramenti promissione absolu••; ipse autem Henricus cum suis fautoribus in omni congressione belli nullas vires, nullámque in suâ vitâ victoriam obtineat. Vt autem Rodulphus regnum Teutonicorum regat & defendat, quem Teutonici cl••gerunt sibi in Regem, ad ve∣stram fidelitatem, ex parte vestrâ dono, largior, & concedo omnibus si∣bi fideliter adhaerentibus, absolutionem omnium peccatorum, vestram∣que benedictionem in hac vitâ, & in futurâ, vestrâ fretus siduciâ, lar∣gior, &c. Nunquid haec fecit secundùm veteres, et sanctas Ecclesiasticas leges? Porrò quid nobiles eius successores? Cum Henricus Rodulphum (non obstante benedictione Papali) in praelio fudisset, n 1.407 filios (proh pudor!) in Patrem suum concitâ∣runt, primò Conradum natu maximum, tum Henricum, qui patrem suum imperio spoliatum, in eam miseriam adegit, vt ab Episcopo Spirensi victum sibi peteret in sacrâ aede (quam ipse construxerat) pollicitus se Clerici officio desuncturum, quòd choro inseruire posset; atque eo non impetrato, contabuit in∣dies, doloréque confectus, è vitâ excessit. An haec quoque

gesta sunt secundùm veteres, & sanctas Ecclesiasticas leges? Ne{que} hîc se cohibuit odium Papale. Nobilis eorum successor Paschalis 2. defunctum o 1.408 humari noluit, humatum exhumari iussit: nec potuit conciliari Episcopus Leodiensis, nisi conditione hâc, vt effod••retur denuò cadauer Henrici. Exhumatum est cadauer, Spiram pher••tro delatum; ibi in capella quadam Sanctae Afrae desertâ, siue in cellâ quadam eius stetit quinque annis inhumatum. An haec quoque facta sunt secundùm ve∣teres, & sanctas Ecclesiasticas Leges?

Nihilominùs post haec omnia tam fortiter gesta, Paschalis in∣uestituras* 1.409 iterum concessit Henrico, Regum 5. Imperatorum verò eius nominis 4. Concessio autem Papae est huiusmodi. Papa* 1.410 Paschalis concedit Domino Imperatori Henrico, & Regno eius (quod priuilegio suo sub Anathemate & confirmauit & corroborauit) E∣piscopo & Abbate liberè electo sine Simoniâ, assensu Imperatoris, quòd Dominus Imperator eos annulo & virgâ inuestiat. Episcopus au∣tem vel Abbas, ab Imperatore inuestitus, liberè aeccipiat consecratio∣nem ab Episcopo, ad quem pertinuerit. Siquis verò à Clero & po∣pulo eligatur, nisi ab Imperatore inuestiatur, à nemine consecretur, & Archiepiscopi & Episcopi libertatem habeant consecrandi ab Imperatore inuestitos.

PHIL.

Hoc priuilegium est prauilegium, quoniam p 1.411 Henricus Pontificem dolo malo circumuentum in vinculis habuit, & ad haec concedenda compulit. Quamprimùm verò libertati est restitutus, tam priuilegium quàm Imperatorem diris vouit, & in duobus Concilijs Romanis anathemate perculit.

ORTH.

Papam non ad quicquam nefandum, aut illicitum concedendum impulit Imperator. Id solùm postulauit, quod & antiquis Canonibus et consuetudini tam Ecclesiae, quàm Impe∣rij erat apprimè consonum, quódque concedere potuit Pontifex illaesà conscientiâ: Quid dixi? Potuit? Immò fecit, Philodoxe. Eius enim praecepto septendecim Episcopi et Cardinales diuales (quorum nomina ex Petro Diacono expressit q 1.412 Baronius) se iure∣iurando ad hoc pactum obseruandum sub Anathemate obstrinxe∣runt. Quamprimùm tamen custodiâ est solutus, foedera iusque∣iurandum violans, et priuilegium et Imperatorem damnauit, ac aperto periurio pactum, tot subscriptionibus roboratum, re∣uocauit.

PHIL.

Henricus ipse huic foederi non admodum con∣fidit; quod paulò pòst suâ sponte Calixto secundo relax∣auit.

ORTH.

Quid ageret? Haec opinio iam vbique regna∣bat, inuestituras ad Principes Laicos non pertinere; hoc quo∣que nouum dogma emicuit, & tanquam Articulus fidei vbi∣que obtinuit, scilicet, Pontificem i••••e posse Reges, & Cae∣sares Regnis & Coronis exüere. Hunc nouum Articulum dum negat r 1.413 Vecilo Archiepiscopus Moguntinus, Concilium

indictum est, in quo praesente Pontificis Legato, quòd ita sentiret, harese••s est notatus. Praeterea Henrici 3. Patris sui exemplum re∣cens, & adhuc cruorem emittens ob oculos versabatur. Denique ne ipse quoque regno eijceretur, ingens indies imminebat pericu∣lum: tantam flammam Pontificum displosa excitârunt fulmina. Deus bonê, vt in illum intonuit primò Paschalis, dein Gelasius, postremò Calixtus? His malis tandem defatigatus & fractus, pa∣cem & tranquillitatē suam, licet magno pretio, redimere coactus, Inuestituris, quàm Imperio carere maluit. Ita inuestiendi pote∣stas, quam per multas annorum Centurias Imperatores Graeci, Romani, Germani exercuerunt, quam Clemens 2. cum Concilio, & ante eum Leo 8. cum Concilio, & ante eum Hadrianus 1. cum Concilio, & ante hunc Vigilius Pontifex, & ante cum antiqua illa & meliora tempora approbauerunt, nunc periurio, Anathemate, & istiusmodi technis Pontificijs Henrico erepta est & extorta.

Et vt iam, excluso Imperatore, ad Clerum & populum res* 1.414 tota delata est; ita postea, excluso populo, ad solum Clerum; & denique, excluso Clero, ad solos Cardinales. Ex illo tamen tem∣pore Romani Pontifices aequè extiterunt prodigiosi, ac vnquam antea. Quaeris exempla? Primus sit Bonifacius▪ octauus, qui as∣cendit vt x 1.415 Vulpes, regnauit vt Leo, mortuus est vt Canis. Proximus fit Iohannes vicesimus tertius, qui vulgò dictus est y 1.416 Diabolus incar∣natus. Hic tamen nihil, planè nihil ad Alexandrum sextum.

At fortè schismata per has electiones sunt ablata. Ne id qui∣dem.* 1.417 In haec enim incidebat tempora schisma vicesimum nonum, Omnium (teste Onuphrio) pessimum & diuturnius in Ecclesia Roma∣na, quod quinquaginta annos perdurauit, aliquando duobus, aliquan∣do tribus simul dominantibus Papis: quod à Cardinalium ambi∣tione profectum est, excluso Imperatore, cuius authoritate erant coercendi. Porrò nisi Sigismundus Imperator (quo authore Con∣cilium Constantiense coactum est, illique tres Papae gradu de∣iecti) auxilio venisset, ante hunc profectò diem (vt viri z 1.418 doctis∣simi verbis vtar) non paucioribus simul Papis poterat aucta fuisse Ec∣clesia Romana, quàm est purpurata bestia in Apocalypsi capitibus ampli∣ficata.

PHIL.

De antiqua Roma hactenus, nunc noua nobis salu∣tanda▪

CAP. X. De electione Episcoporum Constantino∣politanorum.

Imperatorum authoritas emicuit in eligendo

• Nectario. 1
• Chrysostomo. 2
• Nestorio. 3
• Proclo. 4

ORTH.

CVm Gregorius Nazianzenus Ecclesiae Con∣stantinopolitanae* 1.419 praesulatum declinâslet, mandauit Imperator Theodosius Episco∣pis, vt quos ad tantum Sacerdotium idone∣os iudicarent, in album referrent, sibi ipsi vnius ex omnibus electionem reseruans. Eo tempore Nectarius quidam Tharsensis, è Ciliciâ, splendidissimo Senatorij ordinis gradu prognatus, Constantinopoli morabatur, & iam accinctus ad iter, Diadorum Tharsi, Episcopum conuenit, vt literas peter••t, si quas ille scribere vellet. Diodorus Nectarium intuitus, dignum Episcopatu cen∣suit, propter caniciem viri, vultum Sac••rdote d••gnum, & propter morum egregiam suauitatem. Itaque velut aliud agens, eum ad Antiochiae E∣piscopum adduxit, & vt illi studeret, hortatus est. Hic in negotio serio (ad q••od multi virt spectatissimi suffragijs expeterentur) risit votum Dio∣dori; cùm tamen albo quos voluit inscri••sisset, vltimo loco & Nectarium adiecit in gratiam Diodori, Imperator, perlecto inscriptorum Catalogo, substitit in Nectario, eiúsque nomini digito impres••it, rursúsque ad caput regressus, cunctos ordine percurrit, ac Nectarium elegit; cúmque sciscita rentur omnes, quisnam esset iste Nectarius, compertū est hominem nondum fuisse baptizatum. Ignorabat id Imperator, ignorabat Praesul An∣tiochenus, ignorabat Diodorus. Imperator tamen in sententia persistit, multis Episcopis reluctantibus. Postquam autem omnes cesserunt, & in Imperatoris calculum consens••runt, Nect••rius baptizatur, & baptismali habitu indutus, communi Synodi suffra∣gio Episcopus Constantinopolitanus creatus est.* 1.420

Mortuo Nect••rio, Iohannes a 1.421 Chrysostomus notis ob expe∣rientiam,

ignotis ob famam, tum eruditionis, tum virtutis per vniuersum Romanum Imperium clarus, dignus visus est, qui Ecclesiae Constantinopo∣litanae Episcopus constitueretur. Postquam igitur populus & Clerus suf∣fragium suum contulissent, etiam Imperator astipulatus, & qui eum An∣tiochiâ adducerent, emisit.

Similiter vbi Sicinius diem suum obïerat, b 1.422 Licèt multi Philip∣pum,* 1.423 complures Proclum designatum cuperent, visum tame•• est Impera∣tori, propter homines inanium rerum appetentes, neminem ex illa Ecclesia ••ligere, sed Aduenam, Nestorium nomine, Antiochiâ accersere con∣stit••it.

Similiter defuncto Maximiano, dum adhuc eius corpus in∣sepultum* 1.424 iaceret, Imperator per Episcopos, qui aderant Pro∣clum, in sede Episcopali collocandum curauit; quam rem vt à Theodosio prudenter transactam laudat c 1.425 Socrates.

PHIL.

Illud quoque adijciendum fuit, quod sequitur apud Socratem; nempe huic negotio suffragatas esse Epistolas Coele∣stini, Romani Episcopi.

ORTH.

Nestorio à sede sua deiecto, Proclus priores tulisset, Si non quidam multum authoritate valentes illi obstitissent, do∣cuisséntque, quòd Canones Ecclesiae vetent Episcopum alicuius ciuitatis nominatum, in aliam transferri. Vnde factum est, vt re∣iecto Proclo, Maximianus in Cathedram Nestorij designatus es∣set. Mortuo Maximiano, cùm Proclum in cathedra collocatum accepisset Coelestinus, ad Cyrillum & alios literas dedit, quibus significabat Episcoporum translationibus Canones minimè repug∣nare. Ita Coelestinus animi sui sententiam duntaxat protulit, po∣testatem hîc in electione sibi nullam arrogauit, quae iam authori∣tate Imperiali peracta erat. Hactenus de Imperatoribus in Eccle∣siâ Constantinopolitanâ sine omni contradictione eligentibus, Haec autem quae adduximus exempla, adeo sunt antiqua, vt vel recentissimum plusquam 300. annis priuilegium Adriani anteces∣serit. De Ecclesijs Imperialibus diximus; nunc Regna qua dam nobis restant perlustranda.

PHIL.

Ab Hispania, si placet, exordire.

CAP. XI. De Episcoporum Hispanorum electione.

• Quam à Rege factam fuisse testatur
  • Concilium Toletanum
    • 16^•m, 1
    • 12, 2
  • Regum Gothorum praxis. 3

ORTH.

IN Concilio Toletano decimo sexto sic le∣gimus: a 1.426 Quicunque antistes huiusmodi nefas (Idololatriam intelligunt, & superstitionem diabolicam) agi permiserit, vel peractum in sua Dioecesi protinus abolere distulerit, à loci sui offi∣cio pulsus, vnius anni excursu sub poenitentiae ma∣neat religatus lamento, alio tamen principali ele∣ctione ibidem instituto. Hoc autem Concili∣um indictum est anno 693. annis scilicet ante inuestituras Carolo ab Hadriano concessas octuaginta.

PHIL.

Verba allata Regis sunt, non Concilij.

ORTH.

A Concilio tamen sunt approbata, sanciente vt, vno pulso Episcopo, b 1.427 alius specialiter à Principe eligatur. Praeterea idem▪ c 1.428 Concilium, Foelicem, Episcopum Hispalensem, in sedem Tole∣tanam Regis Egicae praeelectione & authoritate traductum esse his verbis memorat: Secundum praeelectionem atque authoritatem toti∣es dicti Domini nostri Regis, per quam in praeteritis iussit venerabilem Pa∣trem nostrum Foelicem, Hispalensis sedis Episcopum, de praedictà sede To∣letanâ curam ferre, nostro eum in postmodum reseruans, ibidem decreto confirmandum; ob id nos, cum consensu Cleri & populi ad saepè dictam sedem Toletanam pertinentis, praedictum venerabilem Fratrem nostrum Foelicem Episcopum de Hispalensi sede, quam vsque hactenus rexit, in To∣letanam sedem canonicè traducimus.

Et ante hoc tempus, in Concilio Toletano 12^o. sic sancitum* 1.429 est: d 1.430 Placuit omnibus Pontificibus Hispaniae atque Galliciae, vt saluo••∣mus cuiusque prouinciae priuilegio, licitum maneat deinceps Toletano Pon∣tifici quoscunque regalis potestas elegerit, & iam dicti Toletani Episcopi iudicio dignos esse probauerit, in quibuslibet Prouincijs praecedentium sedi∣bus praeficere praesules, & decedentibus eligere successores, &c. Hoc Con∣cilium celebratum est anno 681, centum ferè annis ante priuilegi∣um ab Hadriano concessum.

Hispaniarum tamen Reges vel ante hoc Concilium hoc iure* 1.431 potiti sunt, teste a 1.432 Baronio: Non ignorandum (inquit) Gothorum Re∣ges in Hispaniâ nominationem sibi vendicâsse creandorum Episcoporum, quorum nominatio ferebatur ad Concilium, vt de personâ, qualis esset, inquireret, dignáne sede haberetur Episcopali. Constant haec veterum Scriptorum monumentis. Quoniam autem longae morae solerent interce∣dere in his omnibus curandis atque perficiendis, ob idque contingere, va∣cantes sedes diutiùs absque Episcopo permanere, ideoque sancitum est in hoc Concilio, vt quem Rex nominaret, vnus Toletanus Episcopus possit (de personâ habitâ inuestigatione solitâ) ordinare, &c. Ita Concilij authoritas ad Archiepiscopū translata est, Regis verò eadem quae tea permansit.

PHIL.

b 1.433 Studium & labor eligendi viros Episcopatibus praeficiondos penes Reges tempore Gothorum erat, quod vsque Romanorum Pontificum indulgentiâ ad nostra tempora penes Hispaniae Reges resedit. Constat id ex Epistola Braulionis ad Isodorum Hispalensem Episcopum.

ORTH.

Antiqui Gothorum in Hispaniâ Reges, Ariani erant & hostes Christi. Num & illi quoque Episcopos elegerunt indul∣gentiâ Pontificum?

PHIL.

Imò per tyrannidem. An vos Arianos & Tyrannos imitandos proponitis?

ORTH.

c 1.434 Gothi Ariani, in Hispaniâ degentes, Anno 589. con∣aersi sunt, fidémque Orthodoxam in 3. Concilio Toletano pro∣••ssi. Quam autem in eligendis Episcopis habuerunt authoritatem Reges Ariani, eandem subsequentes Orthodoxi Reges exercue∣rūt. Num sibi Tyrānos, aut Arianos imitandos proposuerunt? Nō ergo tenentur Principes Orthodoxi à suo iure discedere, quia eo∣dem haeretici abutebantur. Hoc enim ius Regale est perantiquum, quod nec Papis, nec Arianis acceptum ferunt, sed Regi Salomo∣ni, qui Sadocum in locum Abiatharis euexit plus mille annis, ante∣quam aut Arianus, aut Papista lucem conspexissent. Verùm de Hispania hactenus.

PHIL.

De Hispanis non adeo contendam; sed in Gallicanis res longè videtur certior & exploratior.

CAP. XII. De Episcoporum Gallicorum electione.

A

• Clodoueo ad Carolum Magnum. 1
• Carolo Magno ad Carolum 7. 2
• Carolo 7. ad Franciscum 1. 3

ORTH.

ELectio Episcoporum apud Gallos erat penes Reges per trecentos totos annos, antequam imperio potirentur. Clodoueus, qui Re∣gum Francorum primus Christo nomen dedit, Anno 449. a 1.435 Dinisium in Episcopum Turonensem elegit. Huic successit Chil∣debertus, qui fratres suos Clodomerum, Theodoricum, & Clotharium Regni sui secum consortes fecit. Post mortem Dinifij, Omasius designatus est Episcopus Turonensis, mandato b 1.436 Clodomeri, & Quintianus mandato c 1.437 Theodorici Episcopus Aruernensis. d 1.438 Cato Episcopa∣tum sibi oblatum primò auersatus, postea ambiens à Principe, re∣pulsam passus est, idémque honor e 1.439 Omasio est delatus. Mortuo Clothario, regnauit filius eius Cherebertus, qui Pascentium ad Cathedram Pictauiensem euexit. Sed quid his commemorandis insisto? Infinita extant apud Gregorium Turonensem exempla, à piae memoriae Episcopo f 1.440 Thoma Wintoniensi in vnum quasi fasciculum collecta, quae omnia ante mille annos contigerunt.

Postea autem, imperio ad Francos deuoluto, Adrianus non so∣lùm definiuit Archiepiscopos & Episcopos per singulas Prouincias ab Imperatore inuestituram accipere debere, sed etiam tradidit Carolo ius & potestatem eligendi Pontificem, & Apostolicam se∣dem ordinandi, vt antea dictum est. Ludouicus Pius, Caroli fi∣lius, ius eligendi Romanum Pontificem repudiâsse quidem dici∣tur, g 1.441 semper tamen ••nuestiturarum retinuit, in cuius locum postea suc∣cesserunt Regalia, & ius aliud, quo vtitur Rex, cum, vacante Episcopatu, eligendi potestatem facit. Neque Episcopatuum modò Collatio, sed beneficiorum etiam ad Reges Francorum spectabat. Si ad pris∣corum inst••tutorum normam (inquit h 1.442 Du••remus) omnia exigere ve∣limus, nullum est in Gallia ben••••ic••um, nullum Ecclesiae ministerium, quod absque Regis consensu cu••quam de••••rr•• possit. Nihilominùs processu

temporis factum est vt Papa, per prouisiones, reseruationes, & gratias expectatiuas ius Regium inuad••ns, Ecclesiam Dei miserè vastaret, & depopularetur. Pro cuius reformatione cùm Conci∣lium a 1.443 Basiliense egregia decreta promulgâsset, Eugemus Ponti∣fex eadem modis omnibus dissoluere conabatur. b 1.444 Quare Gallorum Rex Carolus 7. Synodo per Oratores suos id ab eo contendente, non inuitus fecit, vt ca decreta in suo Regno tuenda susciperet: sed habito priùs in Bi∣turigum ciuitate Procerum, Antistitum, aliorúmque eruditissimorum hominum atque grauissimorum conuentu, quorum authoritate & Consilio adductus, ad eius Synodi decreta confirmanda nobilem illam constitutio∣nem edidit, quae sanctio pragmatica vulgò appellatur. Nihil eâ constitu∣tione populariùs in Gallia, nihil maiori bonorum omnium plausu vnquam exceptum fuit. c 1.445 Scitè ac verè quidam, eruditionis nomine vbique terrarum notus ac nobilis, Sanctionem hanc Palladium Franciae vo∣care consu••uit. Vt enim Palladis illud simulachrum in vrbe Troianâ è coelo quondam cecidisse fertur, ita & ••••c sacratissima constitutio ad fo∣••endas Palladis artes, & viros eruditione insignes honoribus & beneficijs ••rnandos, diuino quodam fauore Gallis videtur concessa. Ac sicut praedi∣ctum fuit ab Apolline eius Ciuitatis futurum exitium, si illud simula∣thrum extra moenia portaretur, sic illa Sanctio sine maximo incommodo ì Republica Gallicana tolli non potuit. Ea tamen ipsa Constitutio Carolina ideo inuisa fuit Romanis Pontificibus, vt constet eos nunquam quiescere potuisse, donec ea, si non penitus conu••lsa & abrogata, at certè mirum in nodum labefactata imminutáque esset. Non enim obscurum est, quibus machinis Pius secundus, Sixtus quartus, Innocentius Octauus, Alexander sextus, Iulius secundus, Leo decimus eam oppugna••erint; sed nemo acriùs Pio eam aggressus est, à quo tamen ipso, quum adhuc priuatus esset, & Aeneas Silutus vocaretur, Synodus Basiliensis strenuè contra Eugenium de••••nsa fuerat. Atque hinc facilè apparet simul cum nomine mutatum bominem, & velut quodam Circaeo po••ulo in aliam naturam rep••ntè con∣uersum fuisse. Erant eo tempore, qui, aduersus conuentum Basiliensem Ca∣rolinámque Constitutionem disserentes, simplicioribus hominibus, & di∣uini iuris humanique per••tiâ non satis instructis, facile argutijs suis im∣ponerent, vt Ludouico Regi f••cum eos fecisse mirum non sit: quorum ca∣lumnias & sophismata acutè re••ellit, ••dito hac de re libello, clari inter iu∣nsconsultos nominis Panormitanus Archiepiscopus, qui & ipse conuentui Basiliensi interfuit. Extat etiam pro libertate Ecclesiae Gallicanae aduersus Roman••m aulam, Curiae Parisiensis defensio, Ludouico vndecimo Gallorum Regi oblata. In qua ostenditur ex Sanctio∣nis abrogatione, d 1.446 innumerabilia nasci incommoda, quae ad quatuor ge∣nera posse referrividentur. Primum est totius ordinis Ecclesiastici confu∣s••o: secundum est Patriae desolatio ac d••sertio: tertium est pecuniarum Regni exinanitio: quantum est Ecclesiarum ruina & subuersio. Qua∣rum rerum consideratio tantùm apud Ludouicum valuit, vt Pius voto suo parum pio non potiretur.

PHIL.

e 1.447 Quod Pius secundus Ludouici temporibus efficere non

potuit, effecit postea Leo decimus, Francisco primo regnante. Ita in Con∣cilio Lateranensi Sessione vndecimâ Pragmatica Sanctio publico decreto sublata est.

ORTH.

Maluit Franciscus Rex (inquit a 1.448 Duarenus) scenae & tempori seruire cum aliquo suo commodo (quod & ipse fatetur) ac de iure publico aliquid remittere, quàm pro hac Helena toties cum Romanis Pon∣tificibus dimicare: praesertim eùm ab illis nonnihil periculi imminere sibi intelligeret. Haec tamen Sanctio penitus abrogata dici non po∣test. Etenim Scholasticus Lutetiae conuentus hoc Palladium sibi ereptum aegrè ferens, à Pontificis decreto ad sacrum Ecclesiae conuentum b 1.449 prouocauit. Quae sanè prouocatio aequitati erat consentanea, idque tres ob causas. Primò, Franciscum Regem Leo Pontifex in medio armorum strepitu, consensum ei rei suum prae∣bere co••gerat: secundò, Parisienses (quorum maximè intererat) nec vocati sunt, nec auditi: tertiò, Basiliensi Concilio, quod apud vos est generale, per Lateranense, quod ne Cardinalis quidem ipse (Bellarm.) habet pro generali, derogari non debet. Porrò, si ponamus Lateranense non modò Sanctioni derogâsse, verùm etiam eandem abrogâsse, at ipsa Constitutio Leonina Episcopo∣rum nominationem Regi his disertis verbis sartam tectam relin∣quit. c 1.450 Vacante Ecclesiâ Cathedrali vel Metropolitanâ, Episcopus à Col∣legio Canonicorum non eligatur, sed Rex intra sex menses, virum gr••••em atque idoneum Romano Pontifici offerat, & nominet. Ita constat, Gal∣lorum Reges ius suum in creandis Episcopis, vel à primis apud eos iactis Christianae fidei fundamentis, semper aliqua ex parte re∣tinuisse. Quid? An hoc indulgentiae Pontificum acceptum fe∣rent? Testis sit Synodus Basiliensis, testis Carolus septimus, testis curia Parisiensis, testis Franciscus Rex; qui cùm de Sanctione vel maximè remitteret, se de publico iure remittere professus est. Hactenus de Galliâ; nunc Angliam reduces salutemus.

CAP. XIII. De Episcoporum Anglorum electione.

• Partes duae:
  • Obiectio. Hen. 1. inuestituras ••xem∣plo patris & fratris vendicauit, quos tamen non constat easdem vel quoad
    • rem omninò
    • modū legitimè
      • exercuisse. 1
  • Res. has exercue∣runt, quoad
    • Rem
      • ante Henr. 1. tempore
        • Normanorum
          • W. Rufus. 2
          • W. Conquestor. 3
        • Danorum. Edw. Confessor. 4
        • Saxonū sub
          • Monarchia Alfred. 5
          • Heptarchia Edelwalcus. 6
      • Henricus ipse. 7
      • post Henricum: iu∣risdictione Papali
        • nōdū prof••igatà
          • Edw. 3. 8
          • Rich. 2. 9
        • extirpatâ
          • Henr. 8. 10
          • Edou. 6. 11
          • Elizab.
          • Iacob. 12
    • modū
      • legitimè, quod pro∣batur ex parte▪
        • regū ratione
          • principatus. 13
          • patronatus. 14
        • Episc. ratione Baronatus. 15
      • id{que}
        • apertissimè. 16
        • gratissimè. 17
        • ••ut••ssimè. 18
        • ad normā sanctorū Imperatorū & Canonū. 19

PHIL.

HEnricus a 1.451 primus inuestituras sibi vendica••it, tanquā à patre & fratre suo iure vsurpatas, cuius tamen rei nulla in historijs nostris occurrit dis••rta probatio, ne exēplū quidē, quo omninò habuisse, multò minus quo ijsdē iure cōcessas esse, cōst are possit.

ORTH.

Ego verò & habuisse, & iure habuisse euineam. Wilielmum Rufum hoc gauisum esse priuilegio his verbis te∣statur b 1.452 Malmesburiensis: Tunc commodè ad circumstantes sermo∣nem produxit aegrotus Rex de consolatione Cantuariensis Ecclesiae, in Episcopos eius rei considerationem transmittens: plausu acceptum est verbum, ibátque clamor in coelum bona & salutem Regi optantium: transfunditur tamen in eum consultationis dignatio, pronisque mentibus in assensum Regium pendetur, vt quem ipse dignum pronunciare••, cuncti profectò susciperent. Ita ille cubito sese attollens, hunc, ait, sanctum virum Anselmum eligo, ingenti subsecuto fragore fauentium. Episcopatus autem illis temporibus per annuli & baculi Tradi∣tionem à Rege concedi solitos esse, Rodulphi Australium Sax∣onum Episcopi docet exemplum; qui quum idem Rex illi pa∣rum propitius minas ingeminaret c 1.453, baculum protendit, annulum exuit, vt si vellet, acciperet. Quid hoc erat aliud, quàm Episco∣patum suum in Regis manus, à quo acceperat, reddere & resig∣nare? Hactenus de Henrici fratre, nunc de eiusdem patre est a∣gendum.

Willielmum Conquestorem eodem quoque ornatum fu∣isse* 1.454 priuilegio, idem testatur Malmesburiensis. d 1.455 Nondum (in∣quit) ille (Stigandus) esslauerat, cùm à Willielmo Rege Lanfrancus, Cadomensis Abbas ad Archiepiscopatum electus est.

Quid quod eodem priuilegio Reges nostri vel ante conque∣stum* 1.456 potiti sunt? Cuius rei aliquot exempla, tanquam pau∣cos racemos ex ingenti vindemia visum est decerpere. Illud autem eum primis admonendum censeo: Nos cùm de inuesti∣turis agimus, non tam baculi & annuli ceremonias, quàm rem ipsam, id est, Principum in Episcopo eligendo vel nominan∣do authoritatem, seu praerogatiuam intelligere. Primus ergo prodeat Edouardus Confessor; de quo sic Malmesburiensis: e 1.457 Tunc Rex Robertum, quem ex Monacho Gemiticensi Londoniae fecerat Episcopum, Archiepiscopum creauit. Et Sanctus Wol∣stanus Episcopus Wigorniensis sancto Edwardo, à quo accepe∣rat, baculum pastoralem resignauit, vt testatur Math. f 1.458 Pari∣siensis.

Et ante Edouardum Alfredus Rex g 1.459 Asserionem Shirebur∣niae* 1.460 fecit Episcopum, & h 1.461 Deneuulfum Wintoniae. Deneuul∣fus autem, si famae creditur, ad multam aetatem non solùm lite∣rarum expe••s, sed & subulcus fuit: quem Alfredus Rex, hosti∣um violentia Regno cedens, & in sylua profugus, casu sues pas∣centem offendens, animi anceps se illi in seruum tradidit. Postea recuperato Regno, comperio eius ingenio, literis informandum curauit, nec desciuit ab osticio, donec profectiùs institutum crea∣uit Episcopum.

Similiter sub Heptarchia plusquam ducentis annis Alfre∣do* 1.462

antiquior i 1.463 Edelwalcus, Australium Saxonum Rex, Wil∣fridum in Episcopatus sedem extulerat. Ita liquet inuestitu∣ras antiquitùs, vt apud alias Gentes, ita apud Anglos ad Reges spectâsse.

Quamobrem Henricus primus illas suo sibi iure vendicare* 1.464 potuisset, non solùm vt à patre & fratre vsurpatas, verùm eti∣am vt antiquorum Regum ius & priuilegium. Caeterùm pris∣cis temporibus Reges hâc praerogatiuâ liberè & sine molestia sunt vsi; recentioribus tamen seculis Pontifices Romani, pro∣bè intelligentes hoc ipsum impedimento esse, quò minùs ad optatam potestatis plenitudinem ascenderent, pro viribus ob∣stiterunt, & tam inuestitos, quàm inuestientes excommuni∣cationis fulmine perculerunt. Hoc enim in duobus Concilijs Romanis, quinto scilicet & septimo, sub Gregorio septimo celebratis, factum comperio. Sed Vrbanus Papa vlteriùs pro∣gressus est. Nam coacto Romae, cui ipse praesidebat, Conci∣lio, praesente Anselmo, et suadente, k 1.465 Laicos Ecclesiarum in∣uestituras more pristino conferentes, & eas à Laicis accipientes, & taliter post adeptum honorem munus consecrationis impendere praesu∣mentes, à communione fidelium Synodalis authoritas decreuit exor∣tes. Postea, defuncto Willielmo Rufo, Henricus primus, cùm nondum de hoc decreto quicquam accepisset (tantùm abest vt illud, suadente Anselmo, sancitum esse suspicari potuisset) Anselmum ab exilio reuocauit. Pro quo in eum collato bene∣ficio, cedo quam illi Anselmus rependit gratiam? l 1.466 Cùm Rex more Antecessorum suorum ab Archiepiscopo hominium interroga∣ret, ille primò pro Excommunicatione Romae factâ distulit. O fide∣lem et officiosum subditum, qui in Papam, quàm in Princi∣pem erat propensior? Nónne hic meritò in Sanctorum Album est relatus? Deinde illis, qui per baculum & annulum à Re∣ge inuestirentur, benedictionem impertire recusauit. Ita Rex paulo commotior Gerardo Eboracensi Consecrationis omnium munus iniunxit: Vt m 1.467 Malmesburiensis, n 1.468 Parisiensis, et o 1.469 Houedenus te∣stantur.

PHIL.

Quin, vt apud eosdem sequitur, p 1.470 Willielmus Gif∣fardus Wintoniensis electus, qui consecrari debuit, Gerardi spreuit con∣secrationem. Quare Regis iudicio eliminatur à Regno. Reinelmus verò, Herefordensis Antistes, intelligens se Deum offendisse, eò quòd à Rege institutionem acceperat, ei suum reddidit praesulatum. q 1.471 Caeteri autem inconsecrati manserunt.

ORTH.

Cuius tandem hoc factum est vitio? Certè non Regis, qui nihil aliud postulauit, quàm quod tres Romani E∣piscopi cum tribus Romanis Concilijs in Imperatorem contu∣lissent; quod omnes ••erè Reges à primis Christianae Religio∣nis incunabilis suo quisque in Regno exercuissent; quod apud nos sub Saxon•••••• Imperio obtinuisset, quod recenti memoriâ

eius patri et fratri concessum erat; neque vllis vnquam Anglorum Regibus denegatum fuisset, ante dogma hoc Hildebrandicum, ab Anselmo Româ in Angliam transuectum.

PHIL.

Cùm haec causa Romae ageretur, l 1.472 Willielmus de Wa∣renast, Clericus & procurator Regis Anglorum, causam ipsius in me∣dium tulit, ac inter alia constanter allegauit, quòd nec ipse pro regni amis∣sione Ecclesiarum inuestituras amittere vellet; & hoc verbis minacibus affirmauit. Ad haec Papa Paschalis, Si, quemadmodum dicis, Rex tuns nec pro regni amissione donationes Ecclesiarum amittere pateretur, scia•• praecisè (coram Deo dico) quia nec pro mei capitis redemptione, ea•• impunè illi permitterem obtinere. In his ergo Regis negotium termi∣natum.

ORTH.

Nec mirum. Siquidem Papa in propria causa Iudex fuit; talis profectò Papa, qui post octo aut circiter annos se per∣iurio polluit; in tali autem causa, quae ad augendum Romanae aulae fastum et opulentiam non parùm conduceret. Rex tamen (sententiá Pontificis non obstante) sic se delusum indignè tulit. Itaque m 1.473 Anselmus Roma rediens cum Lugduno appropinquâsset, Willi∣elmus de Warenast, Regis Anglorum procurator, ei interdixit ex parte Domini sui, ne redieret in Angliam, nisi omnes Patris & fratris ipsius consuetudines, se ei fideliter promitteret seruaturum. Rex autem vt com∣perit tam Papam quàm Archiepiscopum in sua perstar•• sententia, mox Archiepiscopatum in Dominium suum redegit, & Anselmum bonis omni∣bus spoliauit: ita trium annorum spatio exulauit.

PHIL.

Verùm exacto triennio ab exilio rediens, illustrem re∣portauit victoriam. Sic enim scribit n 1.474 Edinerus: Rex, antecessorum suorum vsu relicto, nec personas, quae in regimen Ecclesiae sumebantur, per se elegit, nec eas per dationem virgae pastoralis, Ecclesijs (quibus prae∣ficiebantur) inuestiuit.

ORTH.

Inuestituras ad Regem spectare, liquidò his verbis fatetur Edinerus. Nam si Ecclesiae rectores non eligere, nec in∣uestire, sit antecessorum suorum vsum relinquere; luce clarius est haec antecessoribus suis in vsu fuisse. Tanto tamen impetu dicam, an ••urore, et Papa et Archiepiscopus, torrentis instar, fereban∣tur, vt Regi visum sit, (quo pacem redimeret) de antiquo suo iure remittere.

PHIL.

Rectè tu quidem. Si quid iuris habuit, id omne An∣selmo remisit, sic enim o 1.475 Malmesburiensis: Venit Rex sublimi Trophaeo splendidus, & triumphali gloria Angliam inuectus, inuestitu∣rasque Ecclesiarum Anselmo in perpetuum in manum remisit.

ORTH.

Verum est Anselmo. Hic omnium controuersiarum, quae Regi cum Anselmo intercesserunt, sinis et terminus. Nec se vnquam Rex huic se negotio immiscuit, viuente Anselmo. Sed, eo mortuo, Rex p 1.476 Anno Domini 1113. de l••t Archiepiscopa∣tum Cantuariensem Rodulpho, Londine•••••• E••••scopo, & illum per annu∣lum & baculum pastoralem inuestiuit. Anno 1123. d••dit Rex

eundem Archiepiscopatum Willielmo De a 1.477 Corbul, Episcopa∣tum Lincolniae Alexandro, & Episcopatum Bathae Gotfrido. Postea dedit Episcopatum Wigorniae Simoni, & Si frido Episco∣patum Cicestriae. Hactenus de Henrico 1.

Quo defuncto, Romani Episcopi, vt Reges Anglorum hoc* 1.478 priuarent priuilegio, nihil intactum reliquerunt, praesertim si quando discordiae gliscerent, vel Reges bellis euocati extra Regnum existerent. Reges tamen hoc sibi ius & praerogatiuam Regiam eripi non ferentes, subinde vbi res tulit ad praxin re∣uocabant, & coronae suae priuilegia tuebantur. Nota & illu∣stris est Edouardi tertij ad Clementem Quintum Epistola; in qua sic scribitur; b 1.479 In publicam non ambigimus notitiam peruenisse, qualiter ab exordio nascentis Ecclesiae in Regno nostro Angliae, pro∣genitorum nostrorum Regum Angliae, & Procerum, ac fidelium di∣cti Regni dignè recolenda prioritas, propter diuini cultus augmen∣tum construxit Ecclesias, & ipsas amplis dotauit possessionibus & priuilegijs communiuit, ponens in eis ministros idoneos, qui fidem Ca∣tholicam in subiectis sibi linguis & populis foeliciter peregerunt, per quorum curam & solicitudinem, vinea Domini Sabaoth in cultu & fructu ibidem mirificè foecundauit; Sed quod dolendum est, ipsius vi∣nea propagines degenerant in labruscas, & exterminant eam apri de sylua, singularésque ferae depascunt eam, dum per impositiones & prouisiones sedis Apostolicae (quae solito grauiùs insolescunt) ip∣sius peculium (contra piam voluntatem & ordinationem donatorum) manus occupant indignorum, & praesertim exterorum, & eius dig∣nitates & beneficia conseruntur pinguia personis alienigenis, plaerun∣que nobis suspectis, qui non resident in dictis beneficijs, & vultus com∣missorum eis pecorum non agnoscunt, sed, animarum c••râ neglectâ, velut mercenarij, solummodò temporalia lucra quaerunt. Et po∣stea. Quas Ecclesias dicti Progenitores nostri dudum, singulis va∣cationibus earundem, personis idoneis iure suo Regio liberè confere∣••a••t. Aduerte, Philodoxe; non dicit permissione Pontificis, sed iure suo Regio. Ergo collatio Episcopatuum est ius Regi∣um, quo Anglorum Reges ab exordio nascentis Ecclesiae in suis Regnis sunt potiti. Et rursum. Postmodum ad rogatum & instantiam dictae sedis, sub certis modis & conditionibus concesserunt Reges Angliae, quòd electiones fierent in dictis Ecclesi••s per Capitula earundem, quae concessio ••uit per sedem Apostolicam ex certa scien∣tia confirmata, &c. Non dicit concessisse Pontificem ad roga∣tum & instantiam Regum, sed concessisse Reges ad rogatum & instantiam Pontificis. His adamussim concordat nobile illud Sta∣tutum eiusdem Regis, Anno vicesimo quinto, sancitum in haec verba: Supremus Dominus noster Rex, & haeredes eius habebunt & fru∣entur collationibus ad Episcopatus, & alias dignitates elect••••as, quae sunt ex Patronatus sui iure, ••uiusmodi ius progenitores eius habuerunt,

priusquam libera electio concessa fuit; quippe cùm electiones sub cer∣ta forma & conditione à Regis progenitoribus concessae fuerint, vide∣licèt, vt eligendi venia à Rege peteretur, & post electionem assensus Regius adhtberetur, & non al••o quouis modo. Quae conditiones cum neutiquam sint obseruata, res certè ad primam institutionem redire debet.

Regnante Richardo secundo, statutum est (inquit Thomas* 1.480 a 1.481 Walsinghamus) in eodem insuper Parliamento (nempe quod fa∣ctum est Londonijs post festum Sancti Hilarij Anno Domini 1390. & Regis Richardi. 13.) vt de caetero nullus transfretaret ad obtinendum prouisiones in Ecclesus vel Ecclesiam; & si quis contrarium faceret, si posset apprehendi, caperetur vt Regi rebellis, & incarcerare∣tur. Et rursus: Anno proximo consensu Regis, Regisque Consilij, b 1.482 proclamatio facta fuit Londonijs, vt omnes beneficiati existentes in Ro∣mana curia, redirent in Angliam citra festum Sancti Nicolai, sub poe∣na perditionis omnium beneficiorum suorum, & nondum beneficiati re∣dirent per idem tempus sub poena forufacturae. Anglici, audito tanto tonitruo in remotis, metuentes ictum, desertâ curiâ Romanâ, sugiunt ad natale solum. Tum Pontifex Bonifacius 9. ita tonante & fulgu∣rante Rege, planèattonitus, c 1.483 misit nuncium, qui causas harum re∣rum omnium exploraret; quo apud Regem multùm conquerente, iubet Rex vt expectaret Parliamentum futurum, in qu•• de communi Consilio responsum de singulis sibi daretur. d 1.484 Milites autem Parliamentales nul∣lo modo consentire voluerunt, vt liceret Romipetis impunè acquirere ibi beneficia, sicut priùs. Sed ne viderentur nullum honorem Papa, vel Regi detulisse, hoc tolerauerunt, vt per Regis gratiam liceret eis acqui∣rere vsque ad Parliamentum futurum. Quid nunc porrò dicendum? An Reges Angliae ex mera Pontificum indulgentia Episcopatus contulerunt? Testis sit Henricus primus; testis conuentus Parlia∣mentarius sub Edouardo tertio; testis similis conuentus sub Ri∣chardo secundo, qui omnes Religionem professi sunt Pontificiam, collationem tamen Episcopatuum ad Regem, non ad Pontificem spectare strenuè tuebantur.

Hactenus de Regibus, qui ante potestatem Pontificiam elimi∣natam* 1.485 in Anglia floruerunt; nunc ad Henricum Octauum, & Edo∣uardum sextum, sacri duo fulmina belli, accedimus; quorum primus Iouis Vaticani tonitrua non moratus, vniuersam potesta∣tem & tyrannidem Papalem ex Anglia sua profligauit, sibique & successoribus suis antiquam conferendi Episcopatus praerogati∣uam, ex omnium ordinum e 1.486 consensu vindicauit. Cuius inhaesit ve∣stigijs diuinae indolis Edouardus sextus, qui reliquas corruptelas Pontificias extirpauit.

PHIL.

Nec Patris modò pressit vestigia, sed longè altiùs* 1.487 progressus. Electionem Canonicam (quam Henricus si non inte∣gram reliquit & intactam, eiusdem tamen aliquam saltem vm∣bram superesse voluit) funditùs at radicitùs e••ulsit. Nam

Decano & Capitulo antistitem suum eligendi cōsuetudinem (quoe per multa secula altas egerat radices) promulgato a 1.488 statuto peni∣tus extorsit. O quales tum sacti sunt Episcopi! Sed talibus vos pa∣rentibus estis oriundi.

ORTH.

Robertus Ferrarius b 1.489 primus iuxta hoc statutum crea∣tus est Episcopus, Meneuensis scilicet. Qualis autem? Certè vir bonus & doctus; addo etiam, et Martyrij gloriâ coruscans. Huic proximus (quantùm assequor) Iohannes Hooperus, Wigorni∣ensis, vir summâ eloquentiâ et omni literarum genere clarissimus; qui non absimili Martyrij coronâ est redimitus. His Ridleium non adiungo, quia ante editum hoc statutum est sacratus: neque plures hîc recensere opus est. Nam, vt à personis ad rem ipsam veniam, primò eligendi potestatem omnes Regni Ordines in Ed∣uardum contulerunt. Parliamentum enim totum Angliae corpus repraesentat, ac proinde c 1.490 Pananglium à quodam meritò appella∣tur. Vnde fit, vt etiam c••i••lque Decani ac Capituli consensus, si non explipitè, impli•••• è••••men, in hoc celeberrimo conuentu in∣cluditur. Non ig••••••r Decano & Capitulo eligendi potestatem eripuit, aut extorsi•• Edouardus, sed priuilegium siue ius ab ijsdem, et tota praeterea Angliâ oblatum, amplexus est. Ita in Episcopo∣rum nominatione Regiâ, totius Angliae suffragia continebantur. Secundò, haec ipsa electio Canonica (quam restituit Maria Regi∣na) licèt ••odie in Anglia (si vspiam terrarum) religiosè obserue∣tur, et pristino splendore enitescat, licèt nobis perpetuò sit in vsu, et summis ornata laudibus, quippe quae fructus habeat singulares; non tamen opinor, vel te Iudice▪ simpliciter et absolutè est neces∣saria: vel si fortè sit, de multis Episcopis Romano-Catholicis actum erit. Quot enim vbique terrarum contra electionem Ca∣nonicam in Ecclesias Cathedrales intrusit Romanus Pontifex? Immò, obtinente constitutione Leonina, vniuersi Episcopi Galli∣cani electione Canonicà sunt destituti. Sic enim decreuit Leo De∣cimus▪ d 1.491 Vacante Ecclesiâ Cathedrali vel Metropolitanâ, Episcopus à Collegio Canonicorum non eligatur, sed Rex intra sex menses virum gra∣uem atque idoneum Romano Pontifici offerat, ac nominet. Quinetiam in Anglia Episcopatuum collationes antiquitùs ante liberas electi∣ones concessas ad Reges spectabant, à quorum gratia et indulgen∣tia haec ipsa electionum libertas dimanauit, idque rogante et in∣stante Romano Pontifice, vt paulò e 1.492 antea ostendimus. Denique in Israele f 1.493 Salomon, non expectato Sacerdotum consensu, Sado∣cum ad summum euexit Pontificatum. Constat igitur hanc Ca∣nonicam electionem, quamuis inprimis vtilem, et omni laude dig∣nissimam, non tamen simpliciter esse necessariam.

Nunc accedo ad nobile par Principum, Elizabetham, et Ia∣cobum;* 1.494 Anglorum gemmas, et Christiani orbis delicias. Flo∣rente Elizabetha, eadem prorsus extitit Episcopatus conferendi Ratio, quae iam viget et obtinet sub Serenissimo Iacobo; de

qua e 1.495 superiùs diximus. Ita nominatio Regi, electio Clericis, confirmatio Metropolitano tribuitur; & suus cuique honor asse∣ritur.

PHIL.

De Regibus eligentibus, & Episcopatus conferenti∣bus dicere instituisti; nunc verò electionem non Regibus, sed Clericis; Regibus autem nominationem tantùm vendicas.

ORTH.

Regia apud nos nominatio, est illustris quaedam ele∣ctionis inchoatio. Dum igitur nominat, eligit, & primum, vt ita di∣cam, fert suffragium; ita Clericis electuris praefulget, & tanquam lampas quaedam coelestis viam signat.

PHIL.

Quales sunt istae Decani & Capituli electiones? Pro∣fectò liberae dici non possunt, cùm nihil fiat sine praeeunte autho∣ritate Regia.

ORTH.

Electionum libertas, sacrosanctam Principum autho∣ritatem non excludit; sed vim duntaxat & tyrannidem. Si quis in∣dignus inuitis obtruderetur; Clerique vi & minis ad consensum praebendum adigerentur, istiusmodi electio libera dici non posset. Verùm si Rex secundùm leges virum idoneum designet, vt solent nostri, illisque eundem eligendi potestatem faciat, nihil obstat, quin haec electio libera sit vocanda. Nihil enim hic violentum, ni∣hil coactum.

PHIL.

Caeterùm, si fortè Rex, fictis deceptus laudibus, ho∣minem indoctum, multis coopertum vitijs, & tanto munere planè indignum Clero proponat, quid hîc agendum?

ORTH.

Nostri Reges (Philodoxe) his in causis lentè & cautè, id est, summa cum solicitudine ac prudentia solent progredi; inde fit vt Ecclesia Anglicana hodierno die sit slorentissima.

PHIL.

Cùm homines sint, nihil humanum ab illis alienum puto. Hoc ergo si fortè aliquando contigerit, quid tum demum fieri oportet?

ORTH.

Si electores has criminationes luculentis testimonijs probare valeant, expedit, opinor, vt easdem quàm possint, humili∣ter modestè, & officiosè Regiae Maiestati significent, suppliciter rogantes, vt viduatae Ecclesiae pro sua clementia consulere digna∣retur. Nec dubitamus (tantà Reges nostri sunt pietate & sereni∣tate) quin Rex pio eorum voto sit satisfacturus, aliúmque omni exceptione maiorem nominaturus, in quem omnium suffragia possint confluere. Sic amor inter Episcopum & Ecclesiam, tan∣quam inter sponsum & sponsam conciliabitur.

Hactenus Reges nostros singularem habuisse in eligendis Epis∣copis* 1.496 praerogatiuam ostendimus; superest, vt iure habuisse docea∣mus. Quod ipsum satis erit manifestum, siue Reges ipsos specte∣mus, siue Episcopos. Ad Reges pertinet hoc Priuilegium ratione duplici; nimirum, iure suprematus, & iure Patronatus. Iure supre∣matus, multis de causis. Primò, si vetus testamentum inspiciamus, occurrit Salomon, qui in locum Abiatharis a 1.497 Sadocum surrogauit:

Quâ authoritate? Eadem sanè, quâ Abiatharem exautorauit. Hoc autem legitimâ & ordinariâ Principis potestate▪ factum esse, suo loco probauimus. Si hoc exemplum sit pro regula perpe∣tua, Ecclesiasticarum dignitatum collationem Rex Christianus ex Scripturarum authoritate iure suo Regio vendicare potest: si vim praecepti non habeat, at erit instar speculi, in quo quid Regi per Verbum Dei liceat, intueri possumus. 2. Praedixit 2 1.498 E∣saias Propheta, Reges in nouo Testamento Ecclesiae suae fore nu∣tricios. Quare pars erit solicitudinis Regiae, curare vt sint Episcopi & Pastores, qui, tanquam nutrices, vbera Euangelij lacte disten∣ta filijs suis porrigant. 3. In nouo Testamento nec praeceptum reperitur, nec istiusmodi aliquod exemplum, quod pro Lege in∣uiolabili proponi queat. Si verò ad subsequentium seculorum praxin oculos conuertamus, constabit non vnam semper & ean∣dem extitisse eligendi rationem, sed aliam subinde atque aliam, prout variae erant consuetudines, & leges positiuae, ex circum∣stantiarum & occasionum varietate nascentes & prodeuntes. Vi∣detur igitur Dominus hanc rem, vt adiaphoram, in medio re∣liquisse, nempe Ecclesiae iudicio, hoc vel illo modo, pro loco∣rum & temporum ratione, disponendam. Quamobrem cùm Princeps non modò sit praecip••um Ecclesiae membrum, sed eius∣dem etiam supremus iuxta Christum Gubernator; potestatem prosectò prae reliquis omnibus adeo habet praecellentem & tran∣••cendentem, vt etiamsi fortè non esset Patronus, huius tamen totius rei suprema directio & moderatio, ad eundem, vt ad su∣premum Ecclesiae Gubernatorem, spectaret. Hoc enim ius esse Regium, etiam grassante Papismo, in confesso erat; quod illo∣rum temporum leges & praxis luculenter ostendunt. Nam In∣cumbente alicuius Ecclesiae cum cura diem suum obeunte, si Pa∣tronus intra sex menses non praesentaret, Episcopus diocoeseos in aliquem idoneum illam curam conferre debuit, ne Ecclesia esset destituta. Si ille per sex menses negligeret, collatio spe∣ctabat ad Metropolitanum; si hic quoque per sex menses Eccle∣siam solatio suo vidua••i pateretur, lex Regni municipalis idone∣um pastorem prouidendi potestatem ad Regem pertinere statuit, tanquam ad supremum in Regno suo, & non ad Romanum Ponti∣ficem. Neque vllo vnquam temporis interuallo hic honor à Re∣ge ad Pontificem delabiter. Quamobrem licèt singulis Ecclesijs sui essent Patroni, quorum erat Idoneos Episcopo Pastores sistere iuxta llges; licèt non de••ssent Episcopi aut Archiepiscopi, quo∣rum erat curare, ne quid Ecclesia detrimenti caperet; attamen si istos suum officium negligere contingeret, huius totius rei cu∣ram & solicitudinem in Regem, tanquam in supremum intra suas ditiones Gubernatorem, reijci & de••olui est luce clarius. Si hoc indulgentiae Papali tribuas, toto coelo erras. In Nobili illo Sta∣tuto

de prouisoribus, quod anno Edouardi tertij vicesimo quinto est emissum, Romanus Pontifex huiusmodi possessionum & Bene∣ficiorum dominia vsurpâsse dicitur. Papam igitur hoc ius sibi arro∣gantem & rapientem, pro vsurpatore habuerunt. Quamobrem antiquae huius Regni leges & consuetudines, vniuersali clarissi∣morum Principum praxi (quam totus laudauit & approbauit Christianus orbis) consentaneae Regum nostrorum hac in causa ius & priuilegium satis loquuntur; praesertim cùm (vt rectè olim dixit a 1.499 Willielmus Rufus) Rex Angliae omnes libertates habeat in Regno suo, quas Imperator vendicabat in imperio. De iure Principum, quatenus sunt supremi Gubernatores, haec dicta sunto; nunc de eorundem iure quatenus sunt Patroni.

In iure patronatus duo sunt spectanda; causae, & effectus.* 1.500 Causae, quibus Ecclesia Dei ad patronatus admittendos antiqui∣tus est adducta, tres numerari solent. Prima est, quia Princi∣pes, & fundorum Domini, ex charitate et pi•• mente, aliquot ex fundis suis ad sacros vsus destinârunt, totúmque ius suum pri∣stinum in manus Episcopi resignantes, Domino in perpetuum possidendos dicauerunt. Secunda, quia in his ipsis fundis sacras aedes ad diuina officia peragenda, & habitacula ad Legatos Ie∣houae recipiendos proprijs sumptibus extruxerunt. Te••tia, quia ad Ecclesias restaurandas, et Ministros Dei alendos, annuos reditus et dotes contulerunt. Quae omnia hoc Versiculo ex∣primi solent:

Patronum faciunt dos, aedificatio, fundus.* 1.501

Effecta patronatus tria sunt; b 1.502 honos, onus, et vtilitas. Honos praesentationis, sessionis, et quibusdam in locis processionis; ex∣empli gratia, c 1.503 Venetijs, in Ecclesia Sancti Marci. Onus in defen∣denda Ecclesia, Ne quis d 1.504 dilapidet eam. Vtilitas, quia si ipse vergat ad inopiam, prouidebit ei Ecclesia; vt accidit Perusij in Nobili ci••e de familia Gui••olatorum, cui, ad extremam inopiam redacto, subuentum fuit à Magna Sapientia noua, in qua habebat praesentatiocem quorun∣dam scholarium, & quae fundata fuit à quodam Episcopo illius familiae. Ista vniuersa Patronorum priuilegia, iure tam ciuili quàm Ca∣nonico antiquitùs rata habebantur; Ego tamen, omi••sis reliquis, in sola praesentandi praerogatiua insistam. In e 1.505 Concilio Tole∣tano nono, quod Anno Domini 655. celebratum est, sic decre∣tum legimus: Piâ compassione decermmus, vt quamdiu earundem fun∣datores Ecclesiarum in hac vita superstites extiter••nt, pro ijsdem locis curam permittantur habere soli••itam, & soli••itudi••em ••erre praeci∣puam, atque recto ••s idoneos in ijsdem Basilicis ijdem ipsi ••fferant Epis∣copo ordinandos. Quòd si tales ••orsitan non inue••••antur ab eis, tunc quos Episcopus lo••i probauerit Deo pla••itos, sacris cultibus instituat cum

eorum conniuentia seruituros. Quòd si, superstitibus ijsdem fundatoribus, rectores ibidem praesumpserit Episcopus ordinare, & ordinationem su∣am irritam nouerit esse, & ad verecundiam suam alios in eorum loco, quos ijdem ipsi fundatores condignos elegerint, ordinari. Et ante hoc Concilium a 1.506, Iustinianus Anno Domini 541. hanc constitutio∣nem emisit: Si quis Oratorium extruxerit, volueritque in eo promo∣••eri Clericos, vel ipse, vel haeredes cius, si sumptus ipsi Clericis submi∣••••s••ent, & dignos nominauerint, nominati ordinentur. Iam verò vt haec omnia ad praesens institutum accommodentur, in Parliamen∣to b 1.507 Carl••oli habito declaratum est, quòd sacrosancta Ecclesia Auglican•• in statu Praesulum intra Regnum Angliae, per Angliae Re∣gem & eius progenitores, ad populum in Lege Dei instituendum, ho∣spitalitatem colendam, eleemosynam erogandam, & ad alia charitatis ••pera ••xe cenda fundata fuisset. Praeterea ex Epistola Eduardi ter∣tij c 1.508 superiùs citata, satis constat, Principes nostros, Ecclesias Cathedrales, & Episcopatus primùm fundâsse, & locupletâsse; ac proindè eorundem tempore Vacationis custodiam, (vt testatur Magna d 1.509 Charta) & habuisse, & habere debuisse; ac praesentatio∣nes etiam & collationes, vt in Parliamento apud e 1.510 Carleolum af∣firmatur; quippe qui eorundem fundatores essent & Patroni. Ex his quae diximus, Episcopos nominandi potestatem, Regibus no∣stris iure Canonico, Ciuili, & huius Regni iure municipali, com∣petere satis liquet.

Porrò, vt ex parte Regum, ratione Suprematus & Patronatus,* 1.511 ita ex parte Episcoporum hoc priuilegium ad Principem pertinet, ratione Baronatus. Episcopi enim nostri, ex Principum gratia & indulgentia, sunt Barones; ac proinde inter Regni Proceres locum habent honorarium in comitijs Parliamentarijs. Iniquè ••••em comparatum esset, si (vt prudenter f 1.512 Eliensis) qui inter Reg∣•••• Proceres numerandi sunt, Regi obtruderentur per vim, cuius interest exploratam eorum fidem habere, qui eo in numero cens••antur. Hactenus de iure Regio.

Et vt Episcopatuum collationem aequissimo iure vendicant* 1.513 Reges, ita apertissimè, gratissimè, tutissimè conferunt. Apertissi∣mè, quia Maiestatis Regiae ad viros doctrinâ & pietate insignes digendos campus amplior, ad explorandos ratio melior, ad euo∣candos authoritas illustrior, ad assistendos potestas maior suppetit quam cuiquam alterius conditionis homini.

Gratissimè; quia Principes à turpis lucri suspicione magis* 1.514 ••unt alieni, quàm vel populus vel Praelati. Etenim, vt reuerendi g 1.515 Episcopi verbis vtar, Vtcunque ambitiosa capita & auarae manus sedus nonnunquàm ineat, & sub specie commendationis Principum au∣••••us abutantur, & imponant, Ratio tamen & officium à me, ac s••iliter ab alijs omnibus ex••gunt, vt credamus, ac etiam affirmemus, Principes ipsos longissimè omnium ab haec turpi & nefaria pecuniae

tractatione abhorrere: neque verò timenda adeò corruptela est in Prin∣cipibus, ac in inferioribus personis: ij enim, vt ex alijs omnibus minima premuntur necessitate, sic minimum habent causae cur Eccle∣sias venales proponant. Affluentia, magnific••ntia, conscientia eo∣rum sponsionem pro integritate in electionibus seruanda interponunt. Haec reuerendi Episcopi sunt dicta: quibus ex a 1.516 Gregorio Turo∣nensi Gunt, Gallorum Regis memorabile intertexit responsum, qui, mortuo Remigio Episcopo, quosdam locum eius magnis lat∣gitionibus ambientes, his verbis repulit; Non est Principatus nostri consuetudo, Sacerdotium vaenundare sub pretio, sed nec vestrûm, eum (Episcopatum) praemijs comparare, ne vt nos turpis lueri infamia note∣mur, & vos Simoni Mago comparemini. Quod emblema sanè Prin∣cipe dignum est, & aureis literis exarandum.

Denique tutissimè. Quàm enim sit periculosum istiusmodi* 1.517 negotia popularibus electionibus permittere, Ecclesia primitiua (proh dolor! satis supérque experta est. Quot autem excitati sint tumultus, cum soli Clerici hoc sibi arrogarent, schisma in Ec∣clesia Romana maximè diuturnum, luculenter demonstrat. Ad Papales verò prouisiones quod attinet, quibus in iura Regum gras∣sati sunt, istiusmodi fuerunt quae Regibus, Proceribus, Clericis, & populis causam querelarum iustissimam praebuerunt. Verùm ex quo tempore tota res penes Principem fuit••, omnes tumultus, querelae, & grauamina (benedictus sit Dominus) penitùs sedata sunt, & extincta.

Nunc Reges nostri his in causis quàm clementer & mode∣ratè* 1.518 se gerant, verbo vno aut altero expediam. Priscis tempo∣ribus, ante liberas electiones concessas, vt ex Epistola & Sta∣tuto Eduardi tertij docuimus, ad Reges spectabat Episcopatu∣um collatio; vnde liquet, eosdem plenarià tum eligendi pote∣state fuisse instructos. Quamuis autem hoc tantum priuilegium priorum seculorum exemplum non caruit, tamen vt Carolus Magnus, eâdem ornatus praerogatiu••, de iure suo cessit, & b 1.519 li∣beras esse electiones permisit, ita Reges nostri, (quà erant cle∣mentia) de iure suo remiserunt, & electionum libertatem etiam latis legibus confirmârunt. Secundùm quas, mitissimè & sere∣nissimè agentes, omnia ad clarissimorum Principum exempla, & laudatissimorum Canonum normam exegerunt. Apud nos Rex Episcopos nominat; ita olim Nectariū Patriarcham c 1.520 Theo∣dosius: apud nos Decanus & Capitulum Episcopum eligunt; ita olim, teste d 1.521 Hieronymo, Ecclesiae Alexandrinae Presbyte∣ri, idque more maiorum, qui à Sancto Marco Euangelista ••em∣per obtinuit. Apud nos Decanus & Capitulum eundem eligunt* 1.522 quem Rex nominauit; ita olim Clerus Constantino politanus cum tota Synodo, quem nominauerat Theodosius, Nectarium elegerunt. Apud nos electores Maiestatem Reg••am de peractà

electione certiorem faciunt, assensum eius Regium suppliciter petentes; ita olim ante annos mille, Romani factam electio∣nem a 1.523 Imperatori significârunt, humiliter rogantes, vt authorita∣te suâ Imperiali ratam faceret. Quoniam verò antiqui b 1.524 Cano∣nes Episcopos confirmandi potestatem Metropolitano tribuunt; ideo apud nos Rex serenissimus, Metropolitano electionem se∣cundùm Canones confirmandi, diplomate suo Regio concedit facultatem. Denique apud nos nemo consecrari potest, nisi cui Rex literis suis patentibus licentiam indulserit; ita olim ele∣ctus Romanus Pontifex, c 1.525 Non ante consecrari potuit, quàm Impera∣t••r literis suis patentibus licentiam electo Pontifici concederet, vt ordinari & consecrari posset. Non tamen diffiteor, quin ingens intercedat discrimen & interuallum. Nam Papa certam pecuniae quantitatem (teste d 1.526 Onuphrio) pro hac licentia consequenda Imperatori transmit∣tere solebat. At nostris Regibus Episcopi non item.

CAP. XIIII. Quàm miserâ conditione fuerit Anglia, quando Epis∣copatus & beneficia per Papales prouisiones concedebantur.

Ecclesia Anglicana à Pontifice Romano expilata tempore

• Canuti 1
• Henrici primi. 2
• Richardi primi. 3
• Iohannis. 4
• Henrici tertij. 5
• Edw. secundi. 6
• Edw. tertij. 7
• Richardi secundi. 8
• Henrici quarti. 9
• Henrici quinti. 10
• Henrici sexti. 11
• Henrici septimi. 12
• Henrici octaui. 13

PHIL.

VT a 1.527 alia silentio transeam quàmplurima, nos hoc inprimìs de Episcoporum, Abbatum, aliorúm{que} Praelatorum nominatione & electione, omnibus hominibus librandum & ponderandum prop••∣nimus, annon tam praeclarè cum rebus age∣retur humanis, quandò haec electione Canonica, vel prouisionibus Papalibus transigi solebant, ac vnquam ab co tempore actum est, vel posthac vnquam actum iri sit verisimile.

ORTH.

De prouisionibus Papalibus, hoc mihi verissimè di∣cturus esse videor; Papam scilicet, quomodocunque Ecclesiae Dei consuleret, sibi sanèipsi, suisque abundè satis supérque consu∣luisse. Quod vt demonstrem, à Rege Canuto exordiar, qui An∣no Domini 1031. Roma rediens, direxit literas ad Archiepisco∣pos, & vniuersum populum Angliae sub istis verbis, a 1.528 Conquestus sum iterum coram Domino Papa, & mihi valdè displicere dixi, quòd mei Archiepiscopi in tantum angariebantur immensitate pecuniarum quae ab eis expetebantur, dum pro pallio accipiendo secundùm morem sedem Apostolicam expetunt, decretúmque ne id deinceps fiat.

Henrico primo regnante, b 1.529 Anselmus Archiepiscopus pro Epis∣copis & Abbatibus degradatis, multa precum instantia Dominum Papam rogare c••pit, vt cum illis misericorditer dispensaret, vt possint a••issas recipere dignitates. Tunc sedes clementissima quae nulli d••esse consue••it (dummodo albi aliquid, vel rubei intercedat) praescriptos Pontifices & Abbates ad pristinas dignitates misericorditer reuocauit, & cum gaudio ad proprias sedes remisit.

Regnante Richardo primo, Hugo de Pusaz, Dunelmensis* 1.530 Episcopus, vir pomposus, sibi & Ecclesiae suae, Northumbriae comitatum emerat, c 1.531 quo gladio comitatus accincto, Rex cum cachin∣no astantibus dixit, Iuuenem feci comitem ex Episcopo veterano. Hic, d 1.532 data pecunia insinita, à sede Apostolica (quae nulli deest pecuniam lar∣gienti) licentiam impetrauit remanendi, qui tamen priùs votum sponta∣neus fecerat (ad terram Sanctam) peregrinandi. Idem e 1.533 Rex, ad terram Sanctam profecturus, venit ad portum qui Portesweer vocatur, qui media via est inter Massiliam & Messanam, sicque, loca pertransi∣ens diuersa, intrauit Tiberim, ad cuius introitum turris pulcherrima si∣ta est. Et ibi venit ad Regem Octauianus, Hostiensis Episcopus, rogans eum ex parte Domini Papae, vt illum visitaret. Quod facere renuens, Rex improperauit illi turpia de Simonia, & concupiscentia Romana, & alia conuitia multa, dicens quod acceperat septies centum marcas pro consecratione Episcopi Coemomaniae, & pro legatione Willielmi Eliensis Episcopi, mille & quingentas marcas argenti, necnon ab Archiepis∣copo Burdegalensi (qui à Clericis suis accusabatur de crimine) pecuniam infinitam.

4. Regnante Iohanne Innocentius tertius, totam Angliam* 1.534 & Hiberniam vno hiatu deglutire voluit. Nam mortuo f 1.535 Hu∣berto, Archiepiscopo Cantuariensi, Monachi 1. Reginaldum sub priorem suum elegerunt: Postea (rogatu Regis) Iohannem Grai∣um Episcopum Noruicensem. Papa verò, ex hac gemina electione occasionem captans, vtramque cassauit, Monachisque sub Ana∣themate mandauit vt Stephanum Langton, Ecclesiae Romanae Cardinalem, in Archiepiscopum eligerent: g 1.536 Monachi iuratam fidem ante dederant Regi, se nunquam in quenquam praeterquam in Io∣hannem Graium cons••nsuros. Sed quid agerent, instante, stagitante, adeó∣que minante Pap••? Itaque psallentes Te Deum, Stephanum ad

Altare duxerunt, qui posteà Viterbij ab ipso Papa consecrationem accepit. a 1.537 Sed Rex Pontificijs his dolis iustóque dolore turbatus atque percitus, Monachos qui Romae essent, & hanc in suum contemptum atque praeiudicium electionem celebrâssent, laesaemaiestatis reos publicauit: ca∣teros qui Cantuariae in Monasterto latuissent, proscripsit, & tam suis Clau∣stris, quàm Regni finibus in exilium eiecit; omnia tam Archiepiscopatus, quàm Ecclesiae Cantuariensis bona atque praedia fisco atque aerario suo ad∣iudicauit; & Stephano Langton ingressum in Angliam sub laes•• Maie∣statis poenâ interdixit. Mox, ad b 1.538 Papam Nuncios cum literis direxit, in quibus expressè, & quasi comminando ipsum arguebat, quòd, ele∣ctione Norwicensis Episcopi turpiter repulsâ, Stephanum quendam de Langetunâ, sibi penitus ignotum, & in Regno Francorum inter hostes suos publicos diutissimè conuersatum, fecerat in Cantuariensem Archi∣episcopum consecrari: & quod magis in pr••iudicium & subuersionem libertatum ad coronam suam spectantium redundat, ipsius consensu à Mo∣nachis, qui illum postulâsse debuerant, nec ritè requisito, eundem Stepha∣num temerè promouere praesumpsit. Vnde asserebat se sufficienter admi∣rari non posse, quod tam ipse Papa, quàm vniuersa curia Romana ad me∣moriam non reducunt, in quantum ••ius dilectio Romanae sedi fuerit ha∣ctenus necessaria, in hoc rationis oculum non figentes, quòd vberiores sibi fructus perueniant de Regno suo Angliae, quàm de omnibus Regionibus citra Alpes constitutis. Addit insuper, quòd pro libertatibus corona sua stabit (si necesse fuerit) vsque ad mortem. Posthac Willielmus Lond. Eustachius Eliensis, Malgerus Wigorniensis, ex Papae mandato Regem conueniunt, eundémque vel blanditijs vel minis flectere tentabant. Tunc c 1.539 Rex iurauit, quòd si ipsi vel alij quicunque a••su ••e∣merario terras suas supponerent interdicto, ipse vniuersos Angliae Praela∣tos ad Papam mitteret, & bona eorum omnia confiscaret. Addit etiam, quòd Romanos quoscunque, siue in quibuscunque suis terris reperi••i potu∣issent, erutis oculis, naribúsque praecisis, Romam destinar••t, vt his inter∣signijs à caeteris possint nationibus ibidem discerni. Episcopi tamen in∣terdicti, censuram, ex mandato Papae, per totum Regnū denuntiâ∣runt. d 1.540 Cessauerunt itaque in Anglia omnia Ecclesiastica Sacramenta, praeter solummodò confessionem, & viaticum in vltimâ necessitate, & bap∣tisma paruulorum. Corpora quoque defunctorum de ciuitatibus & villis efferebantur, & more canum in biuijs & fossatis sine orationibus & Sa∣cerdotum ministerio sepeliebantur. Rex autem ob causam interdicti, bona Clericorum praecepit confiscari, nec vnquam hac in causa languescere, vel animum despondere visus est, antequam e 1.541 Papa in∣auditam à seculis tulit de Rege Regno abdicando sententiam, cuius impij decreti executionem Philippo Francorum Regi, Iohanni, totiqu•• Regno Angliae inimicissimo, in remissionem omnium ante actorum suorum sce∣lerum atque criminum commisit, ac mandauit. Ita Rex hac arte Pon∣tificiâ subditorum beneuolentiâ priuatus, à Proceribus desertus, Clericis inuisus, ab amicis derelictus, Gallo, tanquam altero Han∣nibale, ad portus instante, vndique in discrimen & angustias ad∣ductus;

Ecce, à Papa Sanctissimo Ecclesiae patre aliquid expecta∣uit solatij; sed nihil inde affulsit, nisi grandi pretio, vtriusque sci∣licet Regni, Angliae & Hiberniae, pacisci cum eo vellet. Regna igitur sua (proh pudor!) quoad ipse potuit, Innocentio Papae (ô innocentiam Papalem!) resignare, eadémque mille marcis an∣nuis redimere coactus est. Ita offam satis dulcem deglutiuit Papa, quam tamen (prae calore credo) statim a 1.542 euomüit. Dum haec ge∣rebantur, b 1.543 in Angliam venit Iohannes quidam Florentinus cum Papali legatione, huc missus, humilis quidem, duobus tantùm equis, tertióque claudo, sine equite, sed ductore ac tribus famulis Regnum intrauit, sed to∣tam perlustrans Regionem, congessit grandem & copiosam pecuniam. De∣inde ne coaceruandis tantùm copijs, non dandis huic Regno sanis consilijs operam dedisse videretur, Cleri Concilium Radingham conuocauit; quo congregato, & aliquandiu celebrato, onustis illis suis sarcinulis, securè cautéque dispositis, festinans repentè ad mare properat, & transuectus, Angliam salutauit à tergo. Pandulphus quoque in Angliam mis∣sus, vt in eius manus Rex Sceptrum & Diadema Regium concede∣ret: c 1.544 rebus ad Papae voluntatem in Anglia perductis, 8. librarum milli∣bus onustus, laetus reuersus est. Circa hoc tempus Papa generale Con∣cilium Romae celebrandum indixit, d 1.545 Quòd, more Papali, grandia primâ fronte prae se tulit, in risum & scomma (quo Archiepiscopos, E∣piscopos, Abbates, Decanos, Archidiacanos, omnésque ad id Concilium accedentes, artificiosè ludi••icatus est) desi••t. Illi enim, cùm iam nihil geri in tanto negotio cernerent, redeundi ad sua cupidi veniam sigillatim petie∣runt; quibus Papa non concessit, antequam sibi grandem pecuniam pro∣misissent, quam à mercatoribus Romanis priùs accipere mutuò, Papaeque soluere coacti sunt, antequam discedere Româ potuissent. Ita Papa filios suos emunxit.

Sub Regno Henrici 3. Anno 1226. Romanus Helluo Lega∣tum,* 1.546 cui nomen Otto, in Angliam cum literis misit, quas apertè coram omnibus recitauit: e 1.547 in quibus idem Papa allegauit scandalum Sanctae Rom. Ecclesiae & opprobrium v••tustissimum, notam, scilicet, con∣cupiscentiae, quae radix dicitur omnium malorum, & in hoc praecipuè, quòd nullus potest aliquod negotium in Romanâ curiâ expedire, nisi cum magna effusione pecuniae, & donorum exhibitione. Sed quoniam (inquit) scan∣dali huius & infamiae Romana paupertas causa est, debent matris inopiam subleuare, vt filij naturales, quia, nisi à vobis & alijs viris bonis & hone∣stis dona reciperemus, d••••icerent nobis necessaria vitae; quod esset omninò Romanae incongr••um dignitati. Ad istud itaque scandalum penitùs era∣dicandum, per Consilium fratrum nostrorum Sanctae Roman•• Ecclesiae Cardinalium, quandam prouidimus formam, cui si volueritis consentire, à scandalo matrem vestram poteritis liberare, & in curia Romana, sine do∣norum obsequ••o, exhibitionem iustitiae obtinere. Forma autem prouisa haec est: Petimus inprimis ab omnibus Ecclesijs Cathedralibus, Secundas nobis praebendas ••xhiberi, vnam de portione Episcopi, & alteram de Ca∣pitulo. Et similiter de caenobijs, vbi diuersae sunt portiones Abbatis &

Conuentus▪ à Conuentibus quantum pertinet ad vnum Monachum, aequa∣li factâ distributione bonorum suorum, & ab Abbate tantundem. Hae literae in Concilio recitatae sunt; sed Angli Coruum hiantem pul∣chrè deluserunt. a 1.548 Rex ipse simulatâ valetudine Concilio decessit: Epis∣copi muti & silentes, ne noui tumultus orirentur, ad Diocases & Cu••••a∣tes suas discedere iussi sunt. Ottoni pro Papâ totis ingenij ac rationis suae neruis instanti, à quodam Iohanne, Archidiacono Bedfordiensi, responsum est, Quia haec res quae Regem valetudinis causâ iam absentem maximè tan∣git, & Episcopos ad sua loca abire iussos, necnon quoscunque▪ Ecclesiarum Patronos, his absentibus non esse reliquis tutum, si in absentium praeiudi∣cium quicquam praesumerent respondere. Nec dum Bedfordiensis perora∣uit, quin Iohannes Marescalcus, Regis nuncius, in Ottonis praesentiâ prae∣cipit Praelatis, ne Laicum suum feudum obligarent Papae. Itaque Otto penè stupefactus, his qui aderant alium deliberandi diem statuit; nempe medi∣am Quadragesimam, ac in se suscepit Regis, absentiúmque Praelatorum aduentum procurare; sed illi Rege non tubente, ne diem illum admittere voluerunt. Itaque singuli, sine Legati veniâ, ad sua recesserunt. Inte∣rea, b 1.549 alius Papae Legatus hanc causam à Gallicanis Episcopis solicita••i••, eâdem ad verbum vsus oratione; cui Archiepiscopus Lugdunensis pro∣curator respondit, fieri non posse, vt hâc concessione ille gurges atque fons Romanae cupiditatis expleatur. Diuitiarum enim copiam redegisse sem∣per Romanos ad insaniam. Quo perorante, à reliquo Gallicano Concilio his verbis responsum atque conclusum est: c 1.550 Domine, moueat vos zelus vniuersae Ecclesiae, & sanctae sedis Romanae; quia si om∣nium esset vniuersalis oppressio, timeri posset, ne immineret generalis de∣cessio; quod Deus auertat. Anno 1231. Papa in Episcopos & per∣sonas Ecclesiasticas, d 1.551 suspensionis sententias fulminauit, ne alicui de Regno beneficia conferrent, donec quinque Romanis, nec dum proprio no∣mine nominatis, imò nato Rumfredi, & nato talis & talis (quod ideò factum, quia si vnus fortè fato functus esset, alter dolosè possit sup∣poni) in singulis Ecclesijs per totam Diocoesin prouisum esset, vnicuique eorum in reditu centum librarum. Hoc tempore Romani tot in An∣glia potiti sunt beneficijs, & tam insolenter se gesserunt, vt vni∣uersi Regni Ordines in literarum suarum subscriptionibus tali se titulo insigmrent, e 1.552 Tali Episcopo & tali Capitulo Vniuersitas eorum qui magis volunt mori, quàm à Romanis confundi salutem. Eodem anno 1231. f 1.553 religiosis & alijs qui habuerunt Ecclesias Romano∣rum, ad firmam Vniuersitas praedicta mandauit, districtè iniungentes quatenus de firmis Ecclesiarum, siue de reditibus Camerarum quas de Roman's habebant, vel deberent ••is, de caetero non responderent. Anno 1232. g 1.554 Distracta sunt horrea de Wingham cuiusdam Romani ditissima, per predictam Vniuersitatem (vt creditur) à paucis armatis seruienti∣bus, & Capitibus velatis, qui bladum bonis conditionibus, & ad commo∣dum totius Prouinciae vindiderant, sed & paup ribus charita••••u•• 〈…〉〈…〉rebant. Cùm haec violentia ad notitiam Rogeri Epis∣cop•••• 〈◊〉〈◊〉 perueni••••et, conuocatis 10. Episcopis, omnes huius vio∣lentiae

authores Anathematis sententiâ percussit. a 1.555 Eodem tamen anno distracta sunt horrea Romana, per totam ferè Angliam à viris quibus∣dam armatis, & adhuc ignotis, & factâ inquisitione, inuenti sunt multi transgressores, quidam de facto, quidam de consensu, quorum nonnulli Episcopi erant & Clerici Regis, cum quibusdam Archidiaconis & Deca∣nis, militibus etiam & Laicis multis: Quidam verò Vice-comites, & eo∣rum praepositi & Ministri pro eodem excessu, Rege iubente, capti sunt & incarcerati, principalis autem Domini Regis Iusticiarius, Hubertus de Burgo, ex hoc arguitur esse transgressor, quòd praedonibus illis tam literas Regis patentes, quàm proprias exhibuerat, ne quis eos de praefatâ violentiâ praepediret. Venit praeterea ad Regem inter caeteros, Robertus de Thinge, Iuuenis elegans, & miles strenuus, ex partibus Angliae Aquilonaribus originem praeclaram ducens, qui alijs consentientibus, fruges Romanorum vendiderat, protestans manifestè, quòd in odium Romanorum & causâ iu∣stae vltionis transgressus fuerat, qui per sententiam Romani Pontificis, & fraude manifestà nitebantur eum ab vnicâ quam habuit Ecclesiâ spolia∣re. Tum Rex & executor••s dederunt Consilium, vt Romam absoluendus properaret, & ius suum coram Domino Papâ protestaretur. Dedit etiam ei Rex literas ad Papam testimoniales de iure suo, deprecans obnixè vt mi∣litem illius intuitu exaudiret.

Anno 1234. Dominus Papa, b 1.556 argumentosas extortiones, praecipuè in Angliâ, excogitans & multiplicans, Legatos sub specie simplicium nunciorum, potestatem tamen habentes Legatorum, vndique destinauit. Qui multifariam exegerunt pecuniam, nunc praedicando, nunc suppli∣cando, nunc praecipiendo, nunc comminando, nunc excommunicando, nunc procurationes exigendo per Regnum Angliae infinitos extorres reddide∣runt, & mendicantes pecuniam, quasi ad succursum terrae Sanctae, vndi∣que collegerunt. Nec sciri poterat in quam Abyssum tanta pecu∣nia, quae per Papales procuratores colligebatur, absorpta fuerat.

Anno 1237. c 1.557 Vilissimae personae & illiteratae bullis Romanis armatae, in minas statim erumpentes, reditus à pijs patribus in victus religioso∣rum, & sustentationem pauperum, & hospitalitatem peregrinorum col∣latos, spretis priuilegijs à Sanctis nostris antecessoribus indultis, diripere non formidarunt. Fulgurantibus enim sententijs, sine dilatione raptim postulata receperunt. Quòd si ad refugium appellationis vel priuilegij re∣currerent iniuriam patientes, & spoliati, statim suspendentes per aliquem alium Pralatum, authentico Papae compellente, fecerunt excommunicari; & sic nos prece, non Canonicè, sed imperiosâ exactione simplices spoliâ∣runt: iuxta illud Poeticum. Armato supplicat ense potens. Vnde fa∣ctum est, quòd vbi solebant nobiles & dapsiles Clerici, Ecclesiarum custo∣des & Patroni, circumiacentis patriae latitudinem suâ opulentiâ Nobi∣litare, transeuntes suscipere, pauperes rec••eare, ibidem abiectae personae, moribus vacui, versutia pleni, procuratores & firmarij Romanorum, quic∣quid pretiosum in terrâ fuit & v••il•• abradentes, Dominis suis in remotas terras deliciosè ex patrimonio crucifixi viuentibus, & ex alieno superbi∣entibus transmitterent. Erat igitur videre dolorem praecordialem genas

sanctorum irrigare, querelas irrumpere, suspiria multiplic••re, dicentibus multis cum singultu cruentato, melius est nobis mori, quam videre mala gentis nostrae: & vae Angliae, quae quondam Princeps Prounciarum, Domina gentium, speculum Ecclesiae, Religionis exemplum, nunc facta est sub tributo, &c.

Anno 1239. a 1.558 Comites & Barones, & alij Magnates Angliae, ad quos ab antiquo ius Patronatus Ecclesiarum spectare dignoscitur, dolen∣tes se priuari suâ libertate, & per cupiditatem Romanae Ecclesiae, iure conserendi Ecclesias enormiter priuari, & alienigenas praecepto Papali il∣lis ditari, quorum personas & conditiones penitus ignorabant, l••••e•• serò Domino Papae scripserunt, & ipsam Epistolam per dictum Robertum de Tuinge, militem, qui per eandem violentiam priuatus iure suo super Pa∣tronatu Ecclesiae de Luhun in Diocoesi Eboracensi, conquestus est grautter Nobilibus Regni, quòd Archiepiscopus se ass••••••i•• nihil posse, vel contra Ecclesiam Romanam velle recalcitare. Ipse igitur Robertus Romanam curiam non segniter adij••, Epistolam ex parte Magnatum Angliae prae∣sentans, in quâ leguntur haec verba: b 1.559 Cùm igitur, sanctissime pater, à primâ Christianitatis fundatione in Angliâ, tali fuerint hactenus progeni∣tores nostri gauisi libertate, quòd decedentibus Ecclesiarum rectoribus Patroni, personas idoneas eligentes, ad easdem Diocoesanis praesentauerunt, ab ijsdem Ecclesiarum regimini praeficiendas: verùm vestris tempori∣bus, de conniuentià vestrâ vel voluntate nes••••mus, talis contra nos in∣ualüit aduersitas, quòd decedentibus Ecclesiarum Rectoribus, quidam exe∣cutores vestri ad hoc dati, basilicas de Patronatu nostro passim conferunt, in nostrae praeiudicium libertatis, & in eminens periculum iuris Patrona∣lis, licet super hoc pridem cautione literarum Apostolicarum nobis pro∣spoxeritis, continentium, quod decedentibus Ecclesiarum c 1.560 Rectoribus Ita∣licis vel Romanis, authoritate prouisionis vestrae in Ecclesiis promotis, li∣citè possemus personas idoneas praesentare; cutus oppositum videmus quo∣tidiè demandari, de quo plurimùm miramur, cùm non debeat ab vno & eodem fonte aqua dulcis & amara defluere. Sanè licèt haec contra nos sit communis pestis introducta, pro quâ contentiones, aemulationes, 〈◊〉〈◊〉, 〈◊〉〈◊〉, necnon & caedes hominum poterunt fortassis exoriri, vnius tamen ••••m∣parium nostrorum afflictionem exempli gratiâ producere decr••imus in medium, &c. Ita causam Roberti de Tuinge proponunt. His le∣ctis, Papa concessionem priorem authoritate Apostolicâ reuoca∣uit, idémque tum Legato, tum Archiepiscopo Eboracensi signi∣ficauit, praetexens ignorasse se, quòd praesentatio ad Laicum per∣tineret.

Anno 1240. Otto Legatus Papae, d 1.561 nummos & reditus non signiter sibi rapuit, procurationésque sibi dari comp. Hens, mit••e∣ba•• Episcopis & Archidiaconis districta mandata in haec verb•••• Mandamus & quaesumus, vt procurationes nobis lebitas, in 〈◊〉〈◊〉 & Archidia••onatu vestro colligi facias nostro nomine diligenter, as quàm 〈…〉〈…〉 nobis transmissuri, contradictores te•• censuram Ecclesia∣sticam ••omp••••••endo: pr••u••so quòd quaelibet procuratio summam 4. mar∣carum

aliquatenus non excedat. Et vbi vna Ecclesia non sufficiet ad pro∣curationem huius modi habendam, duae pariter vnam soluant. a 1.562 Eodem tem∣pore dignum censuit Dominus Papa extorquere quintam partem bonorum in reditibus vltra marinorum Clericorum, beneficiatorum in Anglia. Di∣cebant etiam Regi suo fideles; Domine Princeps nominatissime, quare per∣mittis Angliam fieri in praedam & desolationem transeuntium, quasi Vine∣am sine macerià omni communem viatori, ab apris exterminandam, cùm habeas efficax priuilegium vt non fiant tales in Regno isto exactiones, nec sit dignus priuilegio qui eo concesso abutatur? Quibus tale persuadentibus, ait; Nec volo, nec audeo Domin•• Papae in aliquibus contradicere. Et facta est in populis desperatio nimis deploranda. b 1.563 Eiusdem anni spacio, conuene∣runt apud Radingum omnes Angliae Archiepiscopi, Episcopi & maiores Abbates, & quidam Magnates Regni, Papale mandatum à Domino Le∣gato explicandum audituri. Exigebat igitur ex parte ipsius Papae quintam partem bonorum suorum. Cui responderunt Episcopi, quòd nullo modo tam importabile onus, quod vniuersalem tangebat Ecclesiam, subirent sine pro∣lixi consilij diligenti deliberatione. Huic exactioni Archiepiscopus c 1.564 Can∣tuariensis, licèt inuitus, consensit, & ipsis papalibus exactoribus, antequam violenter extor querentur, 800. marcas numerauit. Quod videntes alij Pralati Angliae, in similem ruinam sunt prolapsi. Eodē anno misit d 1.565 Do∣minus Papa Greg. 9. sacra praecepta sua Domino Cantuariensi Archiepisco∣po Edmundo, & Lincolntensi & Sarisburiensi Episcopis, vt trecentis Ro∣manis inprimis beneficijs vacantibus prouiderent, scientes se suspensos à be∣neficiorum collatione, donec tot competenter prouiderentur.

Anno 1241. missum est e 1.566 Abbati & Conuentui de Burgo mandatum Apostolicum cum precibus armatis, & monitis terrificis, vt reditū alicuius Ecclesiae, cuius patronatus ad eos spectabat, quae annuatim centum ad minus valeret marcas, Papae conferret. Et si in duplo plus valeret, benè ei compla∣ceret; concederet autem Dominus Papa ipsis illam Ecclesiam tenendam ab eo ad firmam annuam, ita scilicet vt pro eâ annuatim centum marcas sol∣uerent Domino Papae, omne residuum in proprios vsus conuertentes. Abbas, per quendam fidelem & prudentem Clericum suum, Regem & eius super hac re consilium est affatus. Rex autem, Romanae curiae detestans auaritiam, prohibuit districtiùs, ne tam enorme factum, ampliùs etiam aërem macula∣ret. f 1.567 Nec adhuc cessauit auaritia Romanorū insatiabilis, quia post recessum Legati, remanserunt in Angliâ duo Papales Clerici, quasi vices Legati sup∣plentes, exactores indefessi, scilicet, Peirus cognomento Rubeus, & Petrus de Supino, authenticum Papae retinentes, procurationes exigendi, interdi∣cendi, excommunicandi, & pecuniam varijs modis à miserâ Eccl sià Ang∣licanâ extorquendi. Scripsit igitur imperiosè praedictus Petrus Rub••us (qui se alteri praeferebat, habens se per modum Legati) Epistolas suas & literas euthenticas illi Abbati vel illi Priori, cuius titulus talis praeponebatur: Ma∣gister Petrus Rubeus, Domini Papae familiaris & consanguineus, salutem. Praetereà socius suus Petrus de Supino ab Hyberniâ venit, & Romam ten∣dens, mille & 500. marcas secum ••litellis refertis asportauit. g 1.568 Audierant ••utē per cur sores suos exp••d tissimos, quòd Dominus Papa irremediabiliter

aegrotauit, ita vt iam vel obiret, vel foret in proximo moriturus. Repen∣tinam igitur & clandestinam cum pr••da sua fugam, tam per mare, quàm per terram inierunt. Qui tamen postea ab Imperatore capti sunt.

Anno 1244. Misit a 1.569 Dominus nouus Papa (Innocentius quartus) quendā nouum in Angliā pecuniae extortorem, Magistrū videlicet Martinū, authenticum Papale deferentem, & habentem potestatem excōmunicandi, suspendendi, & multiplicit••r voluntati suae resistentes puniendi; quâ rob••∣ratus potestate, suspendit Praelatos Anglia à collatione beneficiorum, donec voluntati Papali satisfactum fuisset, reditus ad opus Clericorum suorum & consanguincorum postulanti. Indignum tamen iudicabat aliquem reditum suscipere nisi 30. marcas, aut supra valentē, ne quisquilias colligere tantus vir videretur. Caepit igitur dictus M ^r. Martinus munera, praecipuè palefri∣dos concupiscibiles, imperiosè exigere & extorquere à Praelatis, maximè à religiosis, praecipiens per literas districtè illi Abbati, vel illi Priori, vt ei equos, quales decebat specialem Domini Papae Clericū insidere, transmitte∣rent. Contradicentes autem, & excusationes, & causas negationis proten∣dentes etiam rationabiles, vtpote Abbatem de Malmesburiâ, & Priorem de Mertonâ suspendendo, vs{que} ad plenam satisfactionem grauiter puniuit. Se∣dulus etiam explorator Ecclesias vacantes & prabendas considerauit, vt ipsas patenti sinui Papalis indigentia praesentaret. Inter quas dum prae∣benda opima Sarisburiensis Ecclesiae, spectans ad pracentorem, vacaret, in∣uito Episcopo & nimis dolente, cum toto capitulo, manus rapidas eidem pr••bend•• stutim adiecit, & iussu Papae cuidam puero nepoti suo, non sine multorum cordium amaritudine & stupore, contulit. Sic b 1.570 Romana curia, rubore deposito, tempore noui Papae nostri Innocentij 4. non desinebat per prouisiones quotidianas, reditus impudenter extorquere. c 1.571 Rex igitur his supradictis prouocatus iniurijs, & Romanorum multiplici lacessitus auari∣tià, Domino Papae scribit. Qui tamen remedium non adhibuit. Nam d 1.572 misit à latere suo quendam Clericum suum, Magistrum Martinum (quem propter improbam rapacitatem suam multi Mattinum appellârunt) habentem nouam & inauditam potestatem. Manus enim extendit ad con∣tributionem exigendam, & prouisiones secundùm mentis suae impetum, ra∣tione relegatâ, ad opus Ignotorum faciendas; reditus violente•• extort••s c••n∣sanguineis Domini Papae conferendos authoritate Papali truculenter a••ma∣tus, cuius nouas chartas, secundùm desiderium suum, & secundùm repen∣tini casus emergentis negotium, singulis diebus ostendit; vnde fuerunt qui dicerent, ipsum habere multas schedulas non scriptas, tamen bullatas, vt in eis quicquid ei placeret scriberet: quod absit. Missus est igitur Legatus iste Sophisticus ad Regem, 1^o. supplicans ei vt & ipse, vicem reddens Do∣mino Papae, diligenter insudaret vt Praelati Angliae ad contributionem Domino Papae faciendam generaliter consentirent, ad minus ad compro∣missionem, & festinam solutionem decem millium marcarum. Cui respon∣dit Rex, quòd Magnates sui tam Praelati & Clerici, & tam Comites, quàm Barones & milites tam frequenter bonis suis varijs argumentis spoliantur, quò ••iam s••b•• vix sufficiant, nec mihi Regi suo, nec Papae volunt nec va∣lent contributere. Praetera, e 1.573 factae sunt inauditae extorsiones pecuniae &

redituumper Magistrum Martinum, Londini commorantem apud no∣uum Templum. Per modum enim Legati se gerens, licèt Legati vestibus (pro priuilegio Regis sophisticè saluando) non insignitus, passim significa∣••it imperiosè illi Abbati, vel illi Priori, vt sibi darent & mitterent munera pretiosa, Palfridos desiderabiles, & in esculentis & poculentis sumptuosa xenia, & vestimenta adornatiua; quod cum sec••ssent, ipse Martinus re∣misit eis quae et missa sunt, asserens, ea esse insufficientia, & praecepit etiam vt meliora sibi, sub poena suspensioni••, & Anathematis, transmitterent. Suspendit autem omnes à collatione beneficiorum 30. marcas valentium & supra, donec suae satisfactum soret cupiditati. Vndè miseri Anglici acer∣biorem quàm olim subierunt filij Israel, se doluerunt in Aegypto Britanni∣câ tolerare seruitutem.

Anno 1245. vniuersi proceres & populus Angliae querelas per procuratorē suum coram Innocentio 4^to. in Concilio Lugdunensi proposuerunt, his verbis: a 1.574 Iam ditantur in Angliâ Italici (quorum est iam numerus infinitus) Ecclesi••s ad ipsorum re••igiosorum spectantibus pa∣tronatum, nullam curam animarum gerentes, sed lupos rapacissimos gre∣gē dispergere & oues rapere permittentes. Vndè verè dicere possumus, quòd non sunt boni Pastores, quoniam oues suas non cognoscunt, nec pastorum notitiam oues hab••nt, Hospitalitati, Elcemosyna•• um{que} largitioni, sicut sta∣tutum est in Ecclesia, non insistunt, sed fructus tantùm percipiunt, extra Regna asportantes, Regnum non mediocriter depauperando, & reditus oc∣cupando, quibus reditibus fratres, nepotes, consanguinei nostri & caeteri benemeriti de Regno Angliae praedicto beneficiari tenerentur, qui possent & vellent dicta charitatis opera, & etiam plura alia misericorditer & piè ex∣••r••••re, & Ecclesiis ipsis personaliter deseruire, vt qui altari deseruiunt, vi∣uant etiam de altari, secundum dictum Pauli. Ipsi verò, nunc necessitate compulsi, Laici & exules sunt effecti. Vt autem vobis veritas pleniùs in∣notescat, Italici percipientes in Anglia sexaginta millia marcarum & eo ampliùs annuatim, alijs perceptionibus diuersis exceptis, plus ••molumenti meri reditus de Regno portant, quàm Rex ipse, qui est tutor Ecclesiae & Regni gubernacula moderatur. Porrò•• post creationem vestram firmiter sperabamus, & adhuc speramus, eam de vobis siduciam reportantes, quòd vestrae paternitatis misericordiâ mediante, gaudebimus Eleemosynas no∣stras praedictas tempore vestro fore statui debito & pristino reformandas. Sed tacere non possumus grauamen nostrum, quo non solùm grauamur, sed etiam opprimimur vl••ra modū; videlicet quòd M ^•. Martinus praefatum Regnum, sine Domini Regis licentiâ, cum maiori potestate quàm vnquam vidimus habere Legatum à Domino Rege postulatum, nuper ingressus, li∣cèt non vtens Legationis insignijs, multiplicato tamen Legationis officio, nouas quotidiè proferens poteslates inauditas, excedens excedit. Quaedam beneficia iam vacantia personis Italicis conferendo, quibus decedentibus & patronis ignorantibus, alij supponuntur, & sic Patroni suis collationibus defraudantur. Adhuc etiam M ^•. Martinus beneficia consim••lia, cum ea vacare contige it, personis nititur assignare, quorundam beneficiorum collationem sedi Apostolicae reseruando, & à viris religiosis pensiones im∣moderatas

insuper extorquendo, contradictores & resistentes excommuni∣cationis & interdicti sententijs passim, non absque magno discrimine, & animarum periculo s••pponendo, &c. Papa Legato Angliae 1^o. respon∣dere dist••lit. Postea anno 1246. ortus est rumor, & ex rumore a 1.575 su∣spicio non modi••a, quòd Dominus Papa ra••corem in corde retinuit, cùm ta∣men non subfuisset causa rationabilis. Iratus est valdè, & multiformiter ampullosè caepit comminari Anglorum Regi & Regno, vt si posset Frederi∣cum edomare, & per conseque••s recalcitrantium Anglorum (qui de oppres∣sionibus Roman•• curiae, & maximè de tributo in Concilio conquesti sunt) insolentem superb••am con••ulcabit. Non enim, vt ei videbatur, licuit miseris Anglis, pro multiformi etiam inturiâ flagellatis, la••hrymare, vel mutire, &c. Haec tamen inter alia ab Innocentio à Concilio Lugdunensi impetrata sunt priuilegia. b 1.576 Si dilectus silius M ^•. Mar∣tinus, camerae nostrae Clericus, de mandato nostro aliquos vestrùm à colla∣tione beneficiorum seu prasentatione suspenderit, sus••ensionem h••••••smo∣di, nisi specialit••r procertis personis, quas duodenario tamen numer•• comprehendi volumus, facta fuerit, ••uximus relaxandam. c 1.577 Nos enim parati sumus Clericis Angliae benemeritis, prouisionis Ecclesiastica dex∣tram liberaliter aperire, & etiam cum illis, quos, velut No••i••tores & probiores, amplioro gratia nouerimus esse dignos, s••p••r benefic••orum plu∣ral••tate honorifi••e d••spensare. Et nos, v••stris supplicationibus ••nc in••ti, volentes ••ura vestra ill••sa seruari, v••••uersitatem vestram monemus, ••o∣gamus & hortamur, mandantes authoritate Apostolicá, vt beneficia Ecclesiastica ad collat on••m vestram spectantia personis ••done•• conferre, quae v••l••nt & possent ••n ijs vtilit••r deseruire, absque cutuslibet contradi∣ctionis obstaculo, libere, prout ad vos pertin••t, authoritate praedictá in∣dulgemus.

d 1.578 Prae••ereà, vnum priuilegium, ne scilicet Italicus Italico immediatè succedat, & hoc impetratum est, propter fraudes eorum, qui mortuis bene∣ftat••s altos furtim supponebant. Sed omnia haec & al••a per hoc repagu∣lum (non obstante) infirmantur. Vbi ergo fides? Vbi iura, qua ser••ptis solebant solidari? Exul••runt. Dominus Rex post indulgentias mem••ratas,* 1.579 at••la{que} promissa, magis sensit Papam, prout communiter audiu••t, & verè post a did cit, manum aggrauare, & quasi per contemptum plus s••lito in R••g••ū pro••eruire, ••••••les••am opprimendo. Ostendit eis Regni Ordinibus in Parlamento congregatis articules super grauaminibus & oppressio∣nibus Eccl••sia & Reg••••s••••, E••iam in his ipsis rebus quarum reforma∣tionē promisit Papa. Nam Italici Italicis s••cc••dbaant; plura quàm duodecim beneficia à Legato Pontificio funt collata; nec Patroni idoneos praesentare permissi sunt. e 1.580 Haec attendentes vniuersi & singu∣li, v••a••imiter consens••runt, vt adhuc obreuerentiam s••d••s Apostolicae, Do∣mino Papae humiliter ac deuotè, tam ••er Epistolus, quam per so••ennes nuncios sup••l••carent, vt tam intolerabilia grauam••a, & ing••m subtra∣••eret importabile, &c. Scrip••erunt igitur Domino Papae s••per Ang∣lorum opp••••ssionibus; Primo Arch••episcop•• & Episcopi; secundò, Abbates, Priores, & Conu••ntus; 3^o. Magnates, ••um toto Clero,

& populo; 4^o. Ipse Rex; quarum omnium Epistolarum & quere∣larum exemplaria extant apud Matthaeum Parisiensem in Henr. 3. Nouae tamen indies querelae ad Regem delatae sunt, & grauami∣na grauaminibus addita.

a 1.581 Nuper etiam ab Apostolicâ sede emanârunt literae, non modicum Re∣gis & Regni praeiudicium continentes; videlicet, quòd aliqui Praelati de∣cem milites strenuos, alij q••inque, alij quindecim inuenirent Domino Pa∣pae, qui in seruitio Ecclesiae Romanae starent per annum integrum, & Prae∣latorum stipendijs militarent cum equis & armis sufficienter instructi, vbi Dominus Papa duxerit prouidendum. Praetereà, b 1.582 Dominus Papa vide••s in aliquorum Anglicorum ornamentis Ecclesiasticis, vtpote in capis choralibus, & infulis aurifrisia concupiscibilia, interrogauit vbinam facta fuissent? Cui responsum est, In Angliâ. At ipse, verè hortus noster de∣liciarum est Anglia, verè puteus inexhaustus, & vbi multa abundant, de multis multa possunt extorqueri. Vndè idem Dominus Papa, concupiscen∣tiâ illectus oculorum, literas suas bullatas sacras misit ad omnes ferè Ci∣ster ciensis ordinis Abbates in Anglia commorantes, quorum orationibus se ••uper in Capitulo Cisterciensi commendauerat, vt ipsi aurifrisia, ac si pro nihilo ipsi possent acquirere, mittere non deserrent praeelecta ad plane∣tas & capas suas cho••ales adornandas. Quod mercinarijs Londinensibus qui ea venalia habebant, non displicuit, ad placitum vendentibus; vndè multi manifestam auaritiam Romanae Ecclesiae detestabantur. Hoc tamen ipso anno c 1.583 industriâ procuratorum Domini Regis elaboratum est in cu∣ria Romana, quòd quanquam pro suae voluntatis arbitrio ad intolerabile Regni Angliae grauamen passim & indifferenter prouisiones fecerit in Anglia, de beneficijs Ecclesiasticis ad opus Italicorum, nunc gratiâ Dei in ipsà parte ita sedata est tempestas illa, quòd quandò Papa alicui vel ali∣quibus ex nepotibus eius vel Cardinalium (prouidere volüerit) ipse, vel ipsi Cardinales rogabunt Regem cum instantiâ, quòd placeat Regi vt sic ta∣••i prouideatur. Eodem tempore d 1.584 cùm audisset Dominus Papa qualiter quidam in Angliâ opulenti Clerici, videlicet, M^•. Rob. de Hailes, Archi∣diaconus Lin••••lniensis, qui paucis elapsis annis obierat intestatus, plura millia mar••arum c••m vasis multis argentets seculo & secularibus insoeli∣citer dimis••rat; Archidiaconsisque Bedfordiae Almaricus, quòd pecu∣riâ abundans maximâ post se indecenter relictâ obierat; nuper quoque Magister Iohannes de Hotosp, Archidiaconus Northamptoniensis, mor∣bo repentino correptus, circiter 5. millia marcarum, cum 30. cuppis ar∣genteis vel aure••s, & infinitis iocalibus indecenter & improuisè ob∣ijsset intestatus, statutum super hoc nouum & inauditum, non fine notâ manifestae ••upiditatis, suscitauit in Anglia promulgandum, vt si Clericus ex tunc d••cederet intestatus, eiusdem bona in vsus Domini Papae conuer••erentur. Quod negotium fratribus praedicatoribus & mi∣noribus praecepit diligenter exequendum. Quod cum audisset Dominus Rex, detestans Romanae Cur••ae augmentosam, ac multiplicem, & multifor∣mem auaritiam, hoc fieri prohibuit, comperiens illud in damnunm Regni, & suum redundare praeiudictum.

Eodem anno 6. a 1.585 millium marcarum Subsidium ab Ecclesi•••• Angli∣canis pro Apostolicâ sede fuerat postulatum. Episcopus Noruicensis, Papae procurator, ab Abbate & Conuentu Sancti Albani pro 〈◊〉〈◊〉 portione b 1.586 80. marcas exegit; Sed Rex 〈…〉〈…〉 solu•• c 1.587 pro∣hibuit; d 1.588 distri••••••us inhi••ens, ne ad exactionem 〈…〉〈…〉 saciendam aliquatenus procederent, sicut gaudere desiderant Baronijs & possessionibus suis quas 〈◊〉〈◊〉 Regno tenebant. e 1.589 In biuio igitur ang••st••arum constituta Ecclesia Anglicana, quasi inter duas mo••as è contra•• to circum∣uoluentes, miserabiliter conterebatur. Hinc Scylla, indè Charybdis time∣batur. Rex de hac parte ad Reg•••• saluationem & instaurationem, Con∣cilto fretus & rohoratus generali, nitebatur: Papa ad eiusdem depaupe∣rationem a••hela••at. Dixerat enim Papa; f 1.590 Rex Angliae qu••recal. citrat, & frederisat, suum habet Concilium: ego verò meum qued & sequar; & ex tun•• vix aliquis Angli••us in (Cur••à Romanâ) negotium aliquod poterat expedire. Nam velut schismatici repellebantur omnes, probris lacessit••. Haec cum audisset Rex, cum Magna•••• us suis commo∣tus est vehementer, & merito, praecepi que voce prae••o••••a in omnibus Co∣mitatibus, per omnes villas, & fora, & congregationes publi••e acclamari, ne quis per Regnum Papa•• contributioni consentiret, vel aliquid p••cuni•• in auxilium eius transmitteret: quod factum est. Illud autem cum audis∣set Papa, 〈◊〉〈◊〉 vehementem ••ram excanduit, & iteratò asperius Praelatis scripsit Anglicants, v•• sub p••na excommunicationis & suspensioni••, in∣fra festum Assumptionis, nuntio suo apud nouum Templum Londini com∣mo••ant••, de 〈◊〉〈◊〉 auxilio satisfacerent. Et cùm constanter pararetur Dominus Rex stare pro Regni & Ecclesiae liberatione, comminationibus 〈◊〉〈◊〉 Richardi fratris sui, & quorundam Episcoporum, quorum prin∣cipalis erat Wigorniensis, cu•• a Domino Papà concessa fuit potesta••, ter∣ram etiam vt perhibebatur interdicendt, fractus succubu••t, & 〈◊〉〈◊〉. Vnde totus conatus tam Magnatum quàm Episcoporum (& spes de Regni & Ecclesiae Anglicanae liberatione) 〈◊〉〈◊〉, & non ••ine maltoru•••• cordium cr••ento dolore emarcuit annihilatus, & 〈…〉〈…〉 us Romanae auarit•••• de memorata contributione est satisfactum.

g 1.591 Assumens igitur ex praeterit••s audaciam Dominus Papa, miseros Anglos con••ulcandi & conculcatos apporr••••••dt 〈…〉〈…〉, & solito imperios••us Praelatis Angliae demandauit, vt omnes beneficiati in suis beneficijs resid••n∣tiam sacientes, teritam partem bonorum suorum Domino Pap•• ••••nferrent: non factcutes re••i••••ntiam, dima••••an•• partem, &c. 〈…〉〈…〉 mis•• exparte Domini Regis, districtè prohibentes ne 〈…〉〈…〉 in totius Regn••d solationem dem〈…〉〈…〉, aliquo m••do cons••ntirent. Clerici autem urationabilem hanc esse exactionem 〈…〉〈…〉.

An. 1247. Parliamentū Londini est 〈…〉〈…〉, in quoquerelae que∣relis cumulabantur super ex••••t onibus Papalibus: h 1.592 tandem de com∣munt consilio prouisum est, vt 〈…〉〈…〉 Domino Papae seriatim 〈…〉〈…〉 ad Curtam Romanam nun〈…〉〈…〉, Epistolas Domino Papae & Cardinal ••us ex parte Commuritatis 〈…〉〈…〉, & po∣puli 〈1 line〉〈1 line〉

est impetratum, quòd a 1.593 si quandò Papa prouideret alicui, vel ali∣quibus ex nepotibus suis, vel Cardinalium, ipse vel ipsi Cardinales ro∣gabunt Dominum Regem cum instantiâ, quod placeat Domino Re∣gi vt prouideatur sic.

Eodem anno b 1.594 duo fratres de ordine minorum, Iohannes & Alexan∣der, natione Anglici, potestatem à Domino Papa obtinentes extorquendi pe∣cuniam ad opus Domini Papae, in Angliam ab ipso Papa destinantur: qui multis bullatis literis Papalibus armati, & sub ouino vellere lupinam rapa∣citatem palliantes, ab Episcopo Lincolniensi sex marcarum millia, ab Ab∣bate Sancti Albani 40. exigebant.

c 1.595 Dominus Papa non credens sufficere ad pecuntā argumentosè vindemi∣andam iam misses, diuersus numismatis Collectores in Angliam, M^r Mari∣num, alterum Mar••••num Capellanū suum (qui ex nominis sui impositione, in hoc mundano ••ari pis••aturam non hominum, sed eorū possessionum pru∣denter elegerat) desti••••nit, 〈◊〉〈◊〉 alijs venantibus, iste piscando miscros Ang∣los, vel 〈◊〉〈◊〉 ••minùs in••sca••••t, vel fallendo cautiùs irretiret. Hic igitur, quam•••••• insignijs Legati non polleret, potestate tamen Legati (vt sic Domi∣ni Regis priuilegio illuderetur) fort•••••• armabatur.

Ijsdem diebus mislus est in Hyberniam M^r. Iohannes Rufus, ad 〈◊〉〈◊〉 ibidem colligendam, qui d 1.596 tam vigilanter mandato Papali & 〈…〉〈…〉 & lucro, vt sex millia marcarū ab Hybernta extor∣••••rit. e 1.597 Dominus Rex compertens Regnum suū enormiter periclitari, iussit omnem totius Regnt Nobilitatem conuocart Oxiniae. Praelatos autem max∣imè ad hoc Parltamentum vocauit arctiùs, quia videbat eos tam frequen∣ter depauperari per Papales extorsiones: sperabatur autem certissimè ali∣quod salubre Ecclesiae & Regno ibidem statuendum, quod tamen omnes hoc sperantes fesellit. Nam cùm anteà aliqui Praelatorum praefactae contributi∣oni proposuissent contradicere, ibidem omnes in contributionem 11. millium marcarum consenserunt, exceptis exemptis, & tribus Clericts.

Anno 124••. & Henr. 3. ••2. f 1.598 Multiplicata sunt cum augmento graua∣m••na 〈…〉〈…〉 rexcogitata, quae à Romana Curia in Regnam diatim Angli 〈◊〉〈◊〉 prost ••xerunt, praeter angustiam & seruitutem insolitam, cò 〈…〉〈…〉 Prae••at••a collation•• beneficiorum, donec Romane a∣〈…〉〈…〉 messet.

An. 1252. qui erat Henr. 3. tricesimus quintus, in tantum permissa* 1.599 est Romana 〈◊〉〈◊〉, & in tantum adeo ascendisse, ••uòd Episcopus Robertus Lincolnien••••s, super hoc stupefactus, fecit a suis Clericts diligenter compu∣tart & co 〈…〉〈…〉 prouentusin Anglia & inuentum est, & ve∣raciter••o pertum quod iste Papa praescus, videlicet, Innocentius 4 plus Ecclesiam 〈…〉〈…〉 pauperauerat, quàm omnes praedecessores a tem∣pore Papatus 〈…〉〈…〉 Clericorum per ipsum in Anglia alteno∣rum, quos Ecclesia Romana d••tauerat, ad plus quàns 70. millta marcarum ascendit. Rea••••us Regis me••••••s ••on adeius partem tertiam computater, u∣qu•••• g 1.600 Parisiensis. Anno 125••. Robertus Lincolniensis rescripsit 〈…〉〈…〉. h 1.601 Nouerit discretio vestra, quòd mandatis Apostoli∣〈…〉〈…〉 & reuerenter obedio. His quo{que} quae mandatis

Apostolicis aduersantur, paternum zelans honorem, aduersor & obsto. Ad v••runque enim teneor ex diuino mandato. Apostolica enim mandata non sunt, necesse possunt alta quàm Apostolorum doctrinae, & ipsius Domini no∣stri Iesu Christi, Apostolorū Magastri & Domini, (cuius typū & personam maximè gerit in Hierarebta Ecclesiae Dominus Papa) consona & consor∣mia. A••t enim Dominus ipse noster Iesus Christus, Qui non est m••cū, cōtra me est; contra ipsum autem nec est, nec esse potest Apostolicae sedis sanclitas diuinissima. Non est igitur prae ••ctae literae tenor Apostolicae sanctuari con∣sonus, sed absonus plurimùm & discors. Primò, quia de illius literae & ci consimilium longè laté{que} disper sarum super accumulato non obstante, n••••ex legis naturalis obseruandae necessitate inductà seatct Ca••achy smus incon∣stantiae, audaciae, & procacitatis, inuerecund••ae, mentiendi, fallendi, dissi∣denter alicui credendi, vel fidem adhibendt, & ex bis consequentium vttro∣rum, quorum non est numerus, Christianae religionis puritatem, & socia is conuersationis hominum tranquillitatem commouens & perturbans. Prae∣tereà, post peccatum Luciferi, quod idem erit in fine temporum ipsius filij perditionis Antichristi, quem intersicret Dominus Spiritu oris sui; non est, necesse potest alterum genus peccat•• tam aduersum, & contrarium Apesto∣lorum doctrinae & Euangelicae, & ipsi Domino Iesu Christo tam 〈◊〉〈◊〉, detestabile, & abominabile, quam anim as curae pastoralis officij & Mi∣nisterij defraudatione mortificare & perdere. Quod peccatum cui ••entis∣simis Scripturae sacrae testimonijs committere dignoscuntur, qui in pote∣state curae pastoralis constetuti, de lacte & lara ontum Christi vi••••fi∣candarum & saluandarum pastoralis officij & Ministerij sal••••tum com∣parant, debita non administrant. Ipsa enim Min••ster torum Pastora∣lium non administratio est, Scripturae testimonto, on••um occisio & per∣ditio, &c. Et vt reliqua praeteream, quomam sunt prolixa, condu∣sionem ipsam placet annectere. a 1.602 Breuiter a••tem recolligens 〈◊〉〈◊〉, Apo∣stolicae sedis sanctuas non potest, nisi quae in aedificationem sunt, & non in destructionem. Haec enim est potestatis plenitudo, omnia poste in aedifica∣tionem. Haec autem, quas vocant prouisiones, non sunt in aedificatio∣nem, sed in manifestissimam destructionem. Non igitur eas potest bea∣ta sedes Apostolica acc••ptare, quia caro & sanguis, quae Regnum Dei non possidebunt, eas reuelanti, & non Pater Domini nostri Iesu Christs qui est in coelis. Haec cùm ad Domini Papae audientiam perue∣nissent, non se capiens prae tra & indignatione, tor••o aspectu & su∣perbo animo art; Quis est iste senex dilirus, surdus, & a ••••r••us; qui facta audax, immo temerarius iud••cat? Per Petrum & Paulum, ••••••i moueret nos innata ingenuitaes, ipsum in tantam confusionem praecip••ta∣rem, vt toti mundo falula foret, stupor, exemplum, & p••odigium. Non ne Rex Angliae noster est b 1.603 vasallus, &, vt plus ditam, mancipium, qui cum potest nutu nostro incarcerar••, & ignomin••ae mancipare Cum haec inter fratres Cardinales recitarentur, 〈…〉〈…〉 Papae, dixerunt ei. Non exp diret, 〈…〉〈…〉 durum contra ipsum Episcopum statueremus. Vt 〈…〉〈…〉, vera sunt quae dicit. Non possumus eum condemnare. Catholicus est, immò

& sanctissimus, nobis religiosior, nobis & sanctior, excellentior, & ex∣cellentioris vitae, ita vt non credatur inter omnes Praelatos maiorem, imò nec parem habere. Nouit hoc Gallicani & Anglicant Cleri Vniuersitas, nostra non praeualeret contradictio. Huinsmodt Epistolae veritas, qu•• iam fortè multis innotuit, multos contra nos poterit commonere. Mag∣nus enim habetur Philosophus, Latinis & Gracis literis ad plenum cru∣ditus, zelator iustitiae, lector in Theologiae scholis, Praedicator in populo, castitatis amator, persecutor Simonialium. Haec dixerunt Dominus Ae∣gidius Hispanus Carainalis, & alij quos propria tangebat conscientia: consilium dederunt Domino Papae, vt omnia haec conniuentibus oculis, sub dissimulatione transire permitteret, ne super hoc tumultus exci∣taretur, maximè propter hoc, quòd scitur, quòd quandoque decessio est ventura.

Idem Lincolniensis a 1.604 Lethali taedio & infirmitate praegrauatus, ac∣cersiri praecepit aliquos de Clericis suis, quibus suspirans ait; Christus venit in mundum vt animas lucraretur: ergo si quis animas perdere non formi lat, nónne Antichristus meritò est dicendus? Dominus sex diebus mundum condidit vniuersum, sed vt hominem repararet, plus∣quam 30. annis laborauit. Nónn•• ergo animarum destructor, intmicus Det, & Antichristus censetur? Priuilegia sanctorum Pontisicum Roma∣norum praedecessorum suorum Papa impudenter annullare per hoc repa∣gulum (non obstante) non erub. scit. Quod non sit sine eorum praeiudicio & iniurtà manifestâ; sic enim reprobat & diruit, quod tanti & tot Sancti aedisicàrunt. Eccè Sanctorum contemptus. Merito igitur contemptor contemnetur; secundùm illud Isaiae, Vae tibi qui spernis, cónne contem∣néris? Quis eius priuilegia conseruab••t? Errorem suum, ad hoc respon∣dens Papa, sic tuetur; par in parem non habet imperium; ergo Papa me Papam in nimè praeualet obligare.

Praetereà, & si multi alij v••rt Apostolici Ecclisiam afflixerunt, iste grautùs alijs coegit ancillari, & inconuenientia multiplicauit. Caursini enim manifesti vsu••••rij, quos Sancti Patres & Doctores nostri quos vidi∣mus & audiuimus, praed•• ando à partibus Franctaeciecerunt, quia anteà 〈◊〉〈◊〉 Anglia non laborabat, iste Papa suscitauit, & protegit suscitatos. Et si quis obloquatur, damnis & laboribus (teste Episcopo Londinensi Ro∣ger.) fatigatur. No〈…〉〈…〉, quòd 〈…〉〈…〉 habetur, in vtro∣que Testamento, & à D••o prohibetur. Nunc Domini Papae mercatores vel scambratores, 〈…〉〈…〉 palam Londini sanerantur, vi∣ris Ecclesiasticis, & maxime religiosis, diuersa machinantur griuamina, cegentes quos g••auat egestas ment••ri, & signa sua script••s mendacibus appendere, quod ••st idololatrare, & Veritati quae Deus est, abrenuntiare. Verbi gratiâ, mutuo acc••pto marcas per annum procentum libris, cogor conficere scriptum & signar••, in quo consit••or mecentum libras inutuò, in fine aun〈…〉〈…〉. Et si sortè sortem pecuntae, tibi inframen∣sem vel dies 〈…〉〈…〉, vsurario Papali soluere volüeris, non recipies nisi 〈◊〉〈◊〉 100. li••ras. Quae conditio grauior est quàm Iudaeorum; quia quandocunque sortem Iudaeo attuleris, recipiet be∣nignè

cum tanto lucro, quod tempore tanto se commensurat. Inspeximús∣que literam Papalem, in qua insertum reperimus quòd testamenta conden∣tes, vel crucem suscipientes, & subsidium terrae Sanctae impendentes, tantundem recipient indulgentiae quantum pecuniae larg••••ntur. Item sci∣mus Dominum Papam scripsisse Abbati de Sancto Albano, vt proui∣deret cuidam Iohanni de Camesana, quem nunquam viderat, in benefi∣cio competenti; & infra breue tempus prouisum est ei in Ecclesia, quae annuatim 40. marcas, & ampliùs valebat. Sed ipse non contentus con∣questus est Papae. Scripsit igitur Papa Abbati memorato, vt dicto Cle∣rico vberiùs prouideretur, nihilominùs tamen reseruatâ e••lem Domino Papae prioris Ecclesiae donatione. Praetereà, Concedit Papa ob ••••uorem secularem, vt aliquis obtineat Episcopatum, nec tamen Episcopus existat, sed electus sempiternus, quod tantundem significat, vt lac & lanam ou••∣um habeat, lupos tamen non abigendo, pristinos etiam reditus re••inendo. Et cum haec & alia enormia, videlicet, omne genus 〈◊〉〈◊〉, vsuram, simoniam, & rapinam, omne genus luxuriae, libidinem, gulam, & ornatum quae in curia illa regnant detestaretur vt verè de ipsa iudicatur:

Eius auaritiae totus non sufficit orbis. Eius Luxuriae meretrix non sufficit omnis.

nitebatur prosequi, quomodo consisa Curia illa, vt Iordanis instuat in ••s eius, patulo hiatu aspirabat; vt etiam bona intestatorum, & distincte Le∣gatorum sibi vsurparent, &, vt licentiûs hoc facerent, Regem in rapinis suis consortem facerent, & particip. m. Nec liberabitur Ecclesia ab Aegyp∣tiaca s••rui••ute nisi in ore gladij cruentandi. Sed haec profecto leuia; sed in breu•• scilicet hoc trienn••o ventura sunt grauiora. In calce vero huius∣modi Propheti•••• locutionis quam, praerumpentibus singul••ibus, lachrymis, & suspirijs, vix pronunti••sset, abbreuiata est lingua eius, & deficiente halitu, organum vocis siluit mutilatum.

Mat. Paris. annum 1255. conclusione obsignans, sic a••••: a 1.605 Tran∣sijt igitur annus ille, Romanae Ecclesiae & Papali curiae, si deuotionem po••ult rep••tes, virulentissimus. Expirauit enim quae consueuit haberi ••e••o••••o ha∣bita a praelatis, & populo, penes matrem nostram, & Patrem, & Pastorem nostrum, Dominum videlicet Papam: & si illa Curia fideles Christi mul∣toties vs{que} ad amaritudinem Spiritus cruentauerit, nunquam tamen sicut hoc & sequenti anno tam lethaliter vniuersos Christi seruos, & singulos sauciauit.

Anno 1246. b 1.606 Noluit Magister Rustandus Papae Nuntius & Regis Procurator) mutare vnum iota vnius scripti quod scripserat, in quo in∣sertum fuit, vt affirmarent Praelati se recepisse mutuò à mercateribus tran∣salpinis pecuniae quantitatem non minimam, & ipsam fuisse conuersam in suarum commodum Ecclesiarum: quod profecto manifesto 〈…〉〈…〉sum constitit vniuersis. Vnde affirmabant (nec sine ratione) quod m••••i in hac causa •• ••a fuisset Martyrij manifest••or, ••••••m fuerat in 〈◊〉〈◊〉 Thomae Martyri••.

Anno eodem Alexander 4. Rustando per a 1.607 bullam nefariā signi∣ficauit, se pro negotio Regni Siciliae procurando duo millia vncia∣rum auri solui mandâsse, & propter hoc quaedam Monasteria in Anglia in duobus millibus mercarū sterlingorum obligata fuisse; Eidem igitur mandauit, vt dictā pecuniam colligendā, & Romam transmittendā curaret. b 1.608 Prior & Conuentus Dunelmensis in 500. mar∣cis, Bathoniensis in 400. marcis, Abbas & Conuentus de Thorniâ in 400. marcis, Abbas & Conuentus de Croilandia in 400. marcis, Prior & Con∣uentus de Gisburnia, ordinis S. Augustini, in 300. marcis fuerunt autho∣ritate sedis Apostolicae obligati. Cùm autem audissent Praelati, quòd Papa & Rex confoederarentur in subuersionē Anglicanae Ecclesiae, adeò in ambiguū rotabantur, & quasi inter duas molas conterebantur, vt caeci nescirent peni∣tùs quid agendum. Veruntamen Prior & Conuentus Dunelmensis, neque Prior & Conuentus de Gisburnia aliquo modo voluerunt flecti, vt consen∣tirent illi virulentae obligationi, vt ipsi suas Ecclesias tam enormi seruitu∣ti inclinaret, licèt omnes ferè alij genua Baali incuruarent.

c 1.609 Per idem tempus venerunt quidam ignoti in Ecclesiam Eboracensem in hora dum discūberent homines, soli mensae intrudentes, clanculò intran∣tes, inquisiuerunt à quodam ibidem orante quodnam esset stallum Decani; & responsum est hoc, demonstrato stallo decanali. Duo igitur tertio, quem installârunt, dixerunt, Frater, nos te authoritate Papali installamus. Quod cùm cognouisset Archiepiscopus Sewalus, nou••••er creatus, & quandó{que} illius Ecclesiae Decanus, doliiit inconsolabiliter de tali fraude perpetrata, & fa∣ctum illud subdolum, quantùm in se potuit, irritauit; fraudulenti tandem Romanam Curiam, de qua venerant, adeuntes, illum bonum virum & mo∣destum Archiepiscopum interdici fecerunt, & damnis & laboribus im∣mensis fatigârunt. Quae omnia Sanctus Praesul sustinuit in patientia.

d 1.610 Hic Sanctus Archiepiscopus, cùm mortem suam indubitanter, vt tran∣siret ab hoc mundo, praesensisset, lerigens se manibus iunctis, & in coelū vul∣tum intendens, lachrymans ait, Domine Iesu Christe, Iudicū iustissime no∣uit infallibile examen tuum, quàm Papa (quem super Ecclesiam tuam con∣stitut permisisti gubernandam) meam multipliciter fatigauit innocentiā pro eo, vt Deus scit, & mundus non ignorat, quòd indignos prorsus & igno∣tos noliii admittere ad regimen Ecclesiarū, mihi, licèt indigno, à te commis∣sarū. Veruntamen, ne ex contemptu, Papalis sententia quamuis iniusta, fiat iusta, humiliter postulo absolui tal••bus vinculis irretitus; sed ante summum incorruptibilem Iudicem ipsum Papam appello, & erunt mihi testes coelum & terra, quàm iniustè imp••t••uit me, & lacessitum lacessiuit, multipliciter scandalizauit. In ama••itudine igitur animae scripsit Papae, exemplo Roberti Lincolniensis Episcopi pro••ocatus, dolens inconsolabiliter. Humiliter igi∣tur in scripto suo & instanter pe••ij••, vt consuetas tyrannides temperaret, hu∣militatem Sanctorum Praedecessorum suorum sequendo. Dixit enim Do∣minus Petro, Pasce ones m••as, non tonde, non excoria, non euiscera, vel de∣uorando consume. Sed Dominus Papa subsannans & contemnens, indig∣nationem concepit non minimam, eò quòd in tantam temeritatem & pra∣sumptionem proruperint, vt Dominum Papam auderent quomodò libet

sollicitare, & tam Archiepiscopi S••wali, quàm Roberti Lincolniensis salu∣bribus monitis renuit inclinare.

Anno 1260. a 1.611 Magnates miserunt quatuor milites satis facundos, qui Epistolam sigillis suis firmatam Papae & Cardinalibus exhiberent; in qua continebantur facinora, quae perpetrauerant Himerus, electus Wintoniensis, & fratres eius, de homicidijs, rapinis, & oppressionibus, in••uriis{que} quibus afflixerant populum, & attriuerant Regiones. Eo b 1.612 tempore Simon de monte forti Comes Leicestriae, Richardus de clara Comes Glouerniae, Ni∣colaus filius Iohannis, Iohannes silius Galfridi, multique Nobiles conuene∣runt Oxonijs, equis & armis sufficienter instructi, finaliter statuentes in a∣nimo aut mori pro pace patriae, aut pacis eliminare à patria turbatores. Mandauerunt viris religiosis qui tenebant ad firmam Ecclesias Romanas, ne de firmis eorum eis responderent, sed dictas firmas & reditas darent suis procuratoribus die & loco per Barones assignatis. Quòd si aliter fac••rent, sua incendio subiacerent. Idem mandatum Episcopis. Hâc prouisione Ba∣••onum quieuit Anglia ab exactoribus ferè triennium.

Anno 1316. Papa rogantibus Anglorum & Gallorum Regi∣bus,* 1.613 quendam Ludouicum de Bello-monte, Gallum, Dunelmen∣sem creauit Episcopum, linguae Latinae oppidò ignarum. c 1.614 Vnde cùm in consecratione sua profiteri debuit, quamuis per multos dies antè, in∣structorem habuisset, legere tamen nesciuit. Et cùm auriculantibus alijs cum difficultate ad illud verbum (Metropoliticae) peruenisset, diúque an∣••••••ans pronunciare non posset, dixit in Gallico idiomate, Soit pur dit, id est, dictum puta. Et cùm semel celebraret ordines, ne{que} pronunciare posset (in aenigmate) dixit circumstantibus, Per Saint Lowys il n'est pas courtoys qui ceste parolle yei escrit: id est, Per Sanctum Ludouicum parum humanus fuit, qui hoc verbum hic scripsit. Verùm licèt ab eius lingua Latina non flueret oratio, auro tamen stillabant digit. Quem Papa d 1.615 Chirographis ad tantam Romanae curiae soluendam pecuni∣am obligauit, quantam quatuordecim annis non dissoluit.

An. 1343. e 1.616 Clemens Papa iterum fecit in Anglia prouisiones duobus* 1.617 Cardinalibus de beneficijs proximè vacantibus, praeter Episcopatus & Ab∣batias, ad extentam duorum millium marcarum. Quod Rex & tota Regni Nobilitas pati noluit, sed procuratores dictorum Cardinalium sub poena Carceris Anglia exire co••gi••. Et c••tò pòst Rex direxit samosam illam Epistolam pro libertate Ecclesiae Anglicanae contuenda.

Anno 1345. Obijt Richardus de Bury, Episcopus Dunelmensis, cui suc∣cessit Thomas de Hatfeild, Regis Secretartus, mediantibus Regis literis a∣pud Papam, in magnum Regis opprobrium. Reuerâ cùm antè Rex & Nobi∣litas institisset pro electionibus liberè facundis & confirmandis, iam Rex directè contra tenorem suarum literarum, & vota Procerum, hunc Ponti∣ficem fieri efflagitauit. Papa verò non inuitus hanc petitionem Regi con∣cessit. Sed Cardinalibus quibusdam calumniantibus dictum Thomam fore leuem & Laicum, sic respondit, Verè ait, si Rex h••c vic•• supplic••sset pro asino, obtinuisset. Eduardus 3. f 1.618 Bello sin••to, & 〈…〉〈…〉; partis, an∣no Regni sui 38. cùm Papales mi••••••s non ampliùs pertim••sceret, edidit ea

statuta, quae communiter statuta de prouisionibus & praemunire appellan∣tur, quibus Romanae Curiae potentia coërcita in Anglia, tanta licentia & impunitate nunquam praeualuit.

Anno 1367. a 1.619 Compertum fuit, nonnullos 20. Ecclesias & dignitates ipsius Papae authoritate possidere, illisque insuper ijsdem priuilegijs indul∣tum esse, vt sine modo atque numero quascunque alias, quocunque modo nactas, licitè retinere possint.

Anno 1390. qui erat Richardi secundi decimus tertius, b 1.620 Sta∣tutum* 1.621 est in Parliamento, vt decaetero nullus transfretaret ad obtinendas priuisiones in Ecclesiis, vel Ecclesiam: & si quis contrarium faceret, posset apprehendi) caperetur vt Regi rebellis, & incarceraretur.

Anno subsequente, c 1.622 consensu Regis, Regis{que} Consilij Proclamatio fa∣cta fuit Londonijs, vt omnes beneficiati existentes in Romana Curia, redi∣rent in Angliam citra festum Sancti Nicolai, sub poena perditionis om∣nium beneficiorum suorum: & nondum beneficiati, redirent per idem tem∣pus sub poe••a foris••••cturae. Anglici audito tanto tonitruo in remotis, metuentes i••lum, desc••••â Romanâ Curiâ, fugiunt ad natale solum.

Anno 1399. qui inciderat in primum Regis Henrici quarti,* 1.623 Thomas Arundel, Archiepiscopus Cantuariensis, Cleri nomine Regem suppliciter rogauit, vt d 1.624 authoritate suâ Regiâ Papales prouisio∣nes & praeuentiones tolleret, quibus effectum est vt viri docti in Academijs studentes (cum praemia indignis & ambitiosis ea Romae quaerentibus da∣rentur) stud••a desererent, & inscitia doctrinam expelleret.

Anno 1419. & 1420. id est, Henrici Quinti Septimo & Octauo,* 1.625 Martinus Quintus, Pontifex Maximus (e 1.626 qui in Constantiensi Concilio Papatum ingressus, omnium Ecclesiarū vacationes, interposito decreto, sibi reseruauit) duobus his proximis annis tredecim Episcopatus in Cantuariensi Prouincia dum Rex bellis à Regno esset euocatus) transferendo at{que} promouendo contulit.

Idem Papa anno 1421. f 1.627 simulát{que} Eboracensem Episcopatum fuisse vacuum accepisset, Richardum Episcopum Lincolmensem eò temerè tran∣stulit. Verum cum Decanus & Capitulum Eboracense authoritate legum, contra Papales prouisiones sancitarum et restitissent, neque Richardum Lincolniensem, inani Papae titulo prouisum, Archiepiscopatus & Ecclesiae Eboracensis possessionem ingredi permisissent, coactus est Papa contrariâ bullâ cum, quem ad Archiepiscopatum promouere voluit, ad Episcopa∣tum Lincolniensem, tanquam à calce ad carceres, iterum reuocare: quo Eboracensium exemplo, Papalis in Episcopatibus prouidendis authoritas, contra quam nec leges Regni, nec edicta Regia, nec Procerum populique minae valebant, primùm fracta & debellata fuit.

Anno Domini 1424. id est, Henrici sexti secundo, Henricus* 1.628 Chichley, Archiepiscopus Cantuariensis, à g 1.629 Papa Martino Quinto Romanus Cardinalis, titulo Presbyteri Sancti Eusebij, & eiusdem in An∣gliâ Legatus creatus est. Verùm simul at{que} compertum est, Archiepiscopum Legatinam potestatē (irrequisito Rege) suscepisse, & Legati insignia tulisse, Rich. Caudra Procurator Regis, Regijs Consiliarijs praesentibus, appellationē

ab eo at{que} Papâ ad Conciliū generale proximū inscriptis interposuit. Factâ appellatione, Archiepiscopus protestatus est quod non fuit, 〈◊〉〈◊〉 est, neque erit suae intentionis per ingressū suū in Anglia, n••{que} per aliqua per ••um sacta, s•••• facienda, dicta, seu dicenda, legatinam potestatem, quam susceperat, si•••• per∣missu Regio exercere, nec ••uribus, moribus, priuilegijs, libertatibus, aut con∣suetudinibus Regis at{que} regni in aliquo derogare aut contrauen••re, sed cadē omnia & singula conseruare, defendere, manu tenere, atque robarare.

Anno Christi 1497. & Hen. Septimi duodecimo, Papa Alexan∣der,* 1.630 qui Iohannem de Eigles a 1.631 quaestorem at{que} corrasorem pecuntarūm Anglia constituit, aut insatiabil••s fuit, aut profusus, celeriter egere capit, aut quod verisimilius ab Anglis, toties Papali fraude expilatis, nihil perc••p••t▪ Ita{que} Rob. Castellensem▪ notar••ū suum, cum nouis mandatis, at{que} 〈◊〉〈◊〉 po∣testate misi•• in Angliam, vt a singulis Curatis aureum Anglicum exigeret.

Anno 1499. aut circiter, Papa Thomam b 1.632 Merchium, Episco∣pum Carliolensem ad Samoensem in Graecia Episcopatum vm∣bratilem & fictitium transtulit.

Anno 1500. Alexander Papa annum Iubilaeum 〈◊〉〈◊〉 celebra∣uit,* 1.633 quo coeli portas omnibus Christianis regnum De〈…〉〈…〉, •• 〈◊〉〈◊〉 reseratas & patefactas edicit; & fecit omnibus potestatem vita, aut hanc curiosam profectionem pecuntâ redimendi: tum, vt ad soluendum a∣crius vrgeret, suscipiendum illico in Turcam atrox bellum, sequ•• cum exer∣citu id strenuè gesturum praedicat. Hoc negotium in Anglia procurauit Gaspar quidam Pows, Hispanus. Is paucis mens•••• us ingentem consta••it pe∣cuniam; quam s••mul at{que} hic (magnanimus s••••lt••••t Imperator Alexand••r Papa) accepisset, abstinuit a bello, & reliquo vitae tempore, more Papali lae∣tus & locupletatus indulsit genio. Atque 〈◊〉〈◊〉 quidem annus 〈◊〉〈◊〉 om∣nium Papalium exactionum atque expilationum in Anglia, ••o••••es vex••à, tandem finem attulit. Modica quaedam ex sumis 〈…〉〈…〉 reli∣qua fuere, dignum sa••e suis mercibus pretium, vt quia tot 〈…〉〈…〉umum vendidit Romana Curta, alatur ipsa interim sumo.

Anno 1532. regnante Henrico octauo d 1.634, quibus solutio congeneri∣bus* 1.635 Anglicana Ecclesia •• Papis expilata sit inquisitum, compertum; f••••t centum & s••xaginta librarum millia quadraginta. proximis 〈…〉〈…〉 Episcoporum inuestituris Romanae Curiae fu〈…〉〈…〉e persol••ta. Praeterea, indul∣gentia••um, dispensattonum, similiumque fraudum immensa ••o ••a, 〈◊〉〈◊〉 p••cunijs Anglos emunxerant.

Anno 1533. Thomas Cranmerus, Archiepiscopus Cantuari∣ensis Clementi 7^o. e 1.636 Papae pro absol••tis ill••s 〈◊〉〈◊〉 iam bul••••s 900. aureos d••catos soluit.

Anno 1534. Hen. 8. 26^o. 3^o. di•• Nouembris tota Papalis iuris∣dictio penitus ab Anglia sublata & profligata fuit.

Hactenus prouisionum Papalium fructus aliquot decerpsimus; nunc vero quam praeclare, dominante Papa, cum rebus humanis, & praesertim cum nostra Anglia ageretur, cuiusquam iudicio per∣mi••••••mus. Sed de Episcopis eligendis hactenus.

CAP. XV. Vtrùm sit Pontificis Romani, omnes totius orbis terra∣rum Metropolitanos, & inter reliquos, Metropo∣litanos Angliae confirmare?

• Partes 2:
  • Probatur An∣glorum
  • Consutatur obiectio ab
    • Episcopos à suis Metropolitanis canonicè confirmari. 1
    • Metropolitanos, Papali confirmatione non indigere. 2
    • exemplo
    • decreto Pelagij, de side ante receptum pallium ex∣ponendà. 5
    • titulo Vni∣uersitatis, qui
      • Nectarij, à Damaso (vt aiunt) confir∣mat••. 3
      • Aliorum, qui ad Papam literas miserunt Synodicas. 4
      • à Pelagio improbatus. 6
      • sed Iohanni Constantinopolitano in Conc. Const. delatus. 9
      • à Conc. Chalc. Leoni oblatus. 7
      • à Leone ipso acceptatus. 8

PHIL.

AD Episcopos constituendos tria iure Diuino & Canonico concurrunt, electio, confirma∣tio, & consecratio. Vt de caeteris non con∣tendam, certè confirmatio à Pontifice Ro∣mano est petenda, vel saltem ab aliquo Me∣tropolitano, qui à Sancti Petri successore suum lumen & authoritatē, tanquam stella à Sole, mutuatur. Ab hoc capite qui authori∣tatem suam non arcessunt, omni careant iurisdictione necesse est.

ORTH.

Episcoporum confirmatio ad Schismata euitanda piè admodùm antiquitus erat instituta, de qua Patres Niceni sic sanci∣unt. a 1.637 Potestas sanè vel confirmatio per singulas Prouincias perti∣nebit ad Metropolitanum. Animaduerte, non dicit Canon ad Pa∣p••n, sed ad Metropolitanum. Sed vniuersi Anglorum Episcopi à

Metropolitanis suis confirmantur, ergo, Canonicè. Decanus enim & Capitulum (venia ad hoc ipsum praestandum à Rege primitus concessa) electionem peractam, & communi electorum sigillo mu∣nitam, Regiae Maiestati significant, cui cùm Rex assensum suum* 1.638 Regium adhibere dignatus fuerit, tum demum, accepto diplomate Regio, Metropolitanus, cum alijs ei assistentibus Episcopis, ele∣ctionem, & ipsum electum Canonicè confirmant. Hinc nobis duo clarissima euadunt; primum, omnium & singulorum Angliae Epis∣coporum confirmationem esse Canonicam; secundum, Pontifi∣cem Romanum hoc sibi iuris arrogantem, Canones antiquos vio∣lare, ac munus alienum, nempe Metropolitani, iniustè inuolare.

PHIL.

Metropolitani vestri alios confirmandi facultatem* 1.639 non habent, quandoquidem ipsi à Papa confirmati non sunt.

ORTH.

Non esse fateor; ne{que} enim necesse. Ecquam ab Epis∣copo Romano Flauianus Patriarcha Antiochenus confirmationé nactus erat, cui tres Romani Pontifices, Damasus, Siricius, & Ana∣stasius se opposuerant? Huic tamen ipse Imperat•••• hoc luculen∣tum perhibuit testimonium; scilicet, a 1.640 Cunctas Orientales Ecclesias Flauiani praesulatum defendere, praetérque has, habere etiam con••unctas communicantésque omnes Asiaticas & Ponticas, atque etiam Thraci∣cas, quinetiam toti Illyrico persuasum esse vniuerso Orienti praesidere Fla∣uianum. Ecquam ab eo Episcopi Cyprij, quorum Prouinciam cùm primas Antiochenus iurisdictiom suae subijcere conaretur, Concilium generale Ephesinum illius Insulae illaesa & illibata, re∣seruanda decreuit priuilegia. Zeno Episcopus dixit; b 1.641 Asanctis A∣postolis nunquam possunt ostendere, quòd affu••rit Antiochenus, & ordina∣uerit, vel communicauerit vnquam Insulae ordinationis gratiam: neque quisquam alius. Et paulò pòst: Synodus nostrae Prouinciae congregata constituebat Metropolitanum.

PHIL.

Quotquot vspiam terrarum sunt Episcopi, a Pontifice* 1.642 Romano confirmationem suam petere tenentur, ne Patriarchis quidem ipsis exceptis. Cuius rei illustre habemus exemplum in Nectario, c 1.643 ab vniuerso Concilio, electo, à Damaso tamen confirmando, vt ex d 1.644 Sozomeno & e 1.645 Theodoreto constat.

ORTH.

Antistites secundi Concilij Constantinopolitani, Romam Theodosij Imperatoris literis ad Concilium vocati, Da∣maso, Ambrosio, aliisque Occidentalis Ecclesiae Episcopis per li∣teras significârunt, se non posse satis commodè eorum Conci∣lio interesse: licet enim Ecclesias suas ab Haereticis nuper oc∣cupatas modò recuperâssent, lupi tamen illis adhuc permul∣tum secerunt molestiae, qui, ab ouilibus ab••cti, in syluis gre∣ges diripere, conuentus contrarios audacter opponere, popa∣li seditiones conciliare nondum cessa••••nt. Cum igitur Eccle∣sias suas tanto in periculo positas, Pastoribus 〈◊〉〈◊〉 non pos∣sent, rogarunt tres reuerendissimos Colleg••s, Syriacum, E••••e∣bium, & P••••scianum, vti laborem Romam prosiciscendi suscipere

non grauarentur. Per hos Concilij Romani Patres doctrinae & disciplinae suae certiores faciunt. Ad doctrinam quod attinet, de Diuinae essentiae vnitate, personarum Trinitate, de Christi na∣turis quae eorum sit sententia, exponunt. Porrò in rebus ad dis∣ciplinam spectantibus, se Episcopos & Patriarchas secundùm Ni∣ceni Concilij Canones eligere ostendunt, quòd in electione Ne∣ctarij Patriarchae Constantinopolitani, Flauiani Patriarchae An∣tiocheni, Cyrilli Patriarchae Hierosolymitani illustrant. Nectari∣um virum esse dicunt reuerendissimum, sanctissimúmque in Con∣cilio generali, communi omnium consensu, praesente Theodosio Imperatore, electum, totiúsque Cleri & ciuitatis suffragijs Episco∣pum constitutum. Neque hoc ad solum Damasum scribunt, quasi penes eum esset electionem peractam, vel ratam, vel irritam redde∣re; nil tale cogitabant; sed ad Ambrosium quoque, & reliquos, vt eorum pietatem delectarent, dum tantum Ecclesiae Orientalis cum Occidentali in fide & charitate concentum audirent. Nec solius Damasi in Nectario confirmando, sed reliquorum perinde omnium consensum petunt, vt hoc modo constituta doctrinâ, fide, & corroboratâ Christiana Charitate, corpus Ecclesiae in∣discerptum conseruarent. Quamuis autem primum, vt par e∣rat, nominent, locique primatum illi deferant: potestatem ta∣men ampliorem non tribuunt Episcopo Romano quàm Medio∣lananensi.

PHIL.

Quid ergo tibi videtur de a 1.646 Proterio, Patriarcha A∣lexandrino,* 1.647 b 1.648 Sophrino Patriarcha Hierosolymitano, c 1.649 Anato∣lio, d 1.650 Nicephoro, Petro, Patriarchis Constantinopolitanis? quo∣rum singuli ad Romanum Pontificem literas suas Synodicas mise∣runt, vt fidem quam amplexi sunt exponerent, séque vnà cum Ro∣mana Ecclesia consentire ostenderent. Quod si non secissent, Ro∣manus eos pro legitimis Patriarchis non habuisset: Nonne haec singularem & supremam Papae potestatem in reliquis confirman∣dis planè loquuntur?

ORTH.

Nequaquam. Etenim vt Romanus Patriarcha reli∣quos pro legitimis non agnouit, donec eos in fide sanos per lite∣ras Synodicas comperisset, ita reliqui Romanum Patriarcham pro legitimo non habebant, priusquàm de eius quoque fide eo∣dem planè modo facti essent certiores. Ipse igitur Romanus Pontifex consimiles mittere solebat Synodicas. V. g. e 1.651 Gre∣gorius Magnus ad Iohannem Patriarcham Constantinopolita∣num, Iohannem Patriarcham Hierosolymitanum, Eulogium Patriarcham Alexandrinum, Gregorium & Anastasium Patri∣archas Antiochenos. Quod ipsum Gregorius ▪teste Iohanne f 1.652 Diacono) secundùm pris••um Praedecessorum suorum morem praestitit. Porrò, vt Romanus ad reliquos, reliqui ad Romanum istiusmodi literas mittere solebant, ita reliqui ad se inuicem. Ver∣bi gratià. Tharasius, Patriarcha Constantinopolitanus, ad An∣tiochenum,

Alexandrinum, Hierosolymitanum, in haec ver∣ba: a 1.653 Quandoquidem antiqua quaedam obseruantia, imo verò Apo∣stolica Traditio in Ecclesijs diu obtinuit, vt illi, qui recens assumpti fu∣issent ad summi alicuius Sacerdotij gradum, illis qui & ante eos & multis temporibus summi Sacerdotij gradum obtinuissent, fidem suam exponerent; visum est igitur mihi, haec sequuto, & me submittere vobis, & manifestè fidei meae confessionem apud vos exponere. Quemadmodum à Spiritus Sancti tubis, quarum sonus egressus est in omnem terram, & verba eorum in fines orbis terrae, didi••i, Credo in vnum Deum, &c. Quo∣circa haec consuetudo vnū Patriarchā prae reliquis non attollit, sed omnes pariter exaequat. Quare non maior erat Romani in reliquo∣rum Patriarcharum Metropolitanos potestas, quàm reliquorum in eos qui Romano subdebantur.

PHIL.

Immò contrarium planè elucet ex hoc Pelagij decre∣to:* 1.654 b 1.655 Placuit vt quisque Metropolitanus intra tres menses consecratio∣nis suae, ad sidem suam exponendam, palliúmque suscipiendum, ad Apo∣stolicam sedem non miseri', commissâ sibi dignitate careat. Quamobrem omnes Metropolitani hoc officium Romano Pontifici praestare tenebantur; omnes, inquam, per totam terrarum orbem. Nam qui dicit (quisque Metropolitanus) neminem excipit, sed vniuersos complectitur.

ORTH.

Pelagius vniuersos quidem intelligit, non simplici∣ter & absolutè, sed iurisdictioni suae subditos.

PHIL.

Per totum terrarum orbem se porrexit eius iu∣risdictio.

ORTH.

Ain tu? An Pelagius visus est tibi Patriarcha vni∣uersalis?* 1.656 At hoc ipse nomen auersatur vel maximè. c 1.657 Nullus (inquit) Patriarcharum vniuersalitatis vocabulo vnquā vtatur: quòd si summus Patriarcha vniuersalis dicitur, Patriarcharum nomen caeteris de∣rogatur. Sed absit hoc à fidelibus hoc sibi velle quempiam arripere, vnde honorem fratrum suorum imminuere ex quantulacunque parte videa∣tur. Quapropter charitas vestra neminem vnquam etiam suis in Episto∣lis vniuersalem nominet, ne sibi debitum subtrahat, cùm alteri honorem infert indebitum.

PHIL.

Certè ante Pelagij Pontificatum, hic titulus Leoni à* 1.658 Concilio Chalcedonensi delatus est, teste d 1.659 Gregorio.

ORTH.

Integrum extat Concilium, nec quicquam istiusmo∣di illic reperitur.

PHIL.

In tertiâ actione quatuor sunt Epistolae, in quarum inscriptionibus Leo e 1.660 vniuersalis Patriarcha indigitatur.

ORTH.

Quid si pauculi esurientes Graeculi in suis suppli∣cationibus eius gratiam hoc titulo sint aucupati? Tún•• à Con∣cilio delatum esse inde concludes? Ex his Graeculis vnus erat Presbyter, duo Diaconi, quartus verò Laicus; ne vnus quidem inter Episcopos numerandus, qui tamen soli in Concilijs suffragia ferre solent.

PHIL.

a 1.661 Paschasinus Papae Legatus, in eius subscriptione, Leonem vniuersalis Ecclesiae Papam appellat.

ORTH.

1^o. Hic titulus isti de quo agitur non aequipollet: 2^o. Non est Leoni à Concilio tributus, sed à Paschasino, Leonis parasito.

PHIL.

Leo vniuersalis Ecclesiae Papa pronunciatur, audiente & probante vniuersali Synodo: Vt rectè b 1.662 Binius.

ORTH.

Hoc Binium dicentem audio, probantem non audio.

PHIL.

c 1.663 Etsi Concilium nihil hac de re decreuit, tamen satis con∣stat, nomen hoc tribui Romano Pontifici, Concilio non displicuisse, cùm sae∣pissimè actione tertiâ hoc nomine appelletur Leo Pontifex, & nemo in Con∣cilio talem appellationem reprehenderit.

ORTH.

De actione tertia diximus. Quod verò addis de hac appellatione non reprehensa, quàm est dilutum? Quid enim si non reprehenderent? Num laudàrunt igitur? In d 1.664 Concilio Lateranensi, Pontifici dictum est, idque in concione, In illo esse potestatem supra omnes potestates, tam coeli, quàm terrae. Quid ais? Nunquid Papa & Synodus has approbârunt blasphemias? Non enim reprehenderunt. Si horum silentium approbationem non arguat, profectò nec Chalcedonensium. Immo certum est eos hunc titulum nec detulisse, nec ab alijs delatum approbás∣se. Nam actione decimâ sextâ Epistolam Synod••lem ad Leo∣nem scribunt, quo tempore, si vnquam alias, hoc eum exor∣nare encomio oportunum fuisset. Quod tamen non adhibent, sed e 1.665 sanctissimum & beatissimum Romanum Archiepiscopum vocant. Neque ab alijs delatum approbare poterant eo sensu quem tu defendis, nisi fortè sibijpsis contradicerent. Tu enim hoc no∣mine Pontificem reliquis omnibus supereminere contendis. Concilium autem decreuit, f 1.666 Nouam Romam aequalibus ••um anti∣quissima Regina Roma priuilegijs frui debere. Denique vt Con∣cilium hunc illi titulum nunquam exhibuit; ita Leo eodem nun∣quam est vsus.

PHIL.

Immo in Epistola ad Martianum Imperatorem ad∣uersus Anatolium, eodem vtitur.

ORTH.

Non eodem, Philodoxe, sed hunc in modum loqui∣tur: g 1.667 Leo Episcopus Romanae & vniuersalis Ecclesiae. Ita hanc vocem non sibi, sed Ecclesiae accommodat.

PHIL.

Si vniuersalis Ecclesiae sit Episcopus, est Episcopus vniuersalis.

ORTH.

Non sequitur. Concilium h 1.668 Sardicense in Synodali Epistolâ ad vniuersi orbis Episcopos conscript••, eos omnes appel∣lat Episcopos, & Collegas Catholicae & Apostolicae Ecclesiae. Nam Catholicum idem penitùs sonat, quod vniuersale: nec id ta∣men voluerunt, vt vniuersales essent Episcopi.

Nec ipse Leo hunc titulum (si quis ei detulisset) aequo* 1.669

tulisset animo, si a 1.670 Gregorio fidem adhibeamus, qui asserit, Nullum vnquam praedecessorum suorum hoc tam prophano vocabulo vti consensisse.

PHIL.

Ita b 1.671 quidem intelligendum est, vt nemo Romanorum Ponti∣ficum eo titulo ex solenni ritu semper, & in omnibus vsus sit inscriptio∣nibus. Caeterùm eo interdum eorum aliquis vsus est.

ORTH.

Ergo eorum aliquis interdum prophano vocabulo vsus est.

PHIL.

c 1.672 Respondeo duobus modis intelligi posse nomen vniuersalis Episcopi. Vno modo, vt ille qui dicitur vniuersalis, intelligatur esse solus Episcopus omnium vrbium Christianarum, ita vt caeteri non sint Episco∣pi, sed Vicarij tantùm illius qui dicitur Episcopus vniuersalis: & hoc mo∣do nomen hoc est verè prophanum, sacrilegum, & Antichristianum; & de hac significatione loquitur Gregorius, vt patet ex ratione quam reddit; sic enim ait: d 1.673 Triste valdè est, vt patienter feratur quatenus, despectis omnibus, praedictus frater & Coepiscopus meus solus conetur appellari E∣piscopus. Et alibi; e 1.674 Si vnus Patriarcha vniuersalis dicitur, Patriar∣charum nomen caeteris derogatur. Et alibi; f 1.675 S•• vnus vniuersalis est, restat vt vos Episcopi non sitis. Alio modo dici potest Episcopus vniuer∣salis, qui habet curam totius Ecclesiae, sed generalem, ita vt non excludat particulares Episcopos. Et hoc modo tribui potest Romano Pontifici ex mente Gregorij.

ORTH.

Ad primum modum quod attinet, g 1.676 Gregorius, cùm dixisset nomen vniuersalis Episcopi à Concilio Chalcedonensi oblatum, immediatè subiungit; At nullus vnquam decessorum meo∣rum hoc tam prophano vocabulo vti consensit. Vndè liquet Gregori∣um illud ipsum vocabulum, quòd à Concilio oblatum asserit, prophanum appellare; quod responsionem meam superiorem corroborat. Nam nisi huius prophanitatis ipsum Concilium quod absit) sit postulandum, necesse est vt dicamus, Gregorium impro∣priè loquutum esse, dum illud à Concilio oblatum narrat, quod in Concilio à paucis duntaxat Graeculis in suis supplicationibus est oblatum. Praeterea, si hoc prophanum vocabulum, quod reliquos ab officio Episcopali excludit, à Concilio sit oblatum, sequitur 630. Episcopos in hoc Concilio congregatos, se ipsos ab officio Episcopali exclusisse; quod est à ratione alienum, quandoquidem se in suis subscriptionibus Episcoporum titulis decorabant. Ve∣rùm* 1.677 vt ad secundam huius vocis significat ionem veniamus, si vni∣uersalis Episcopus sit dicendus qui curam habet totius Ecclesiae,* 1.678 Sanctus h 1.679 Paulus erat vniuersalis Episcopus, perindè ac Petrus: e∣tiam Athanasius vniuersalis erat Episcopus, quem Sanctus Basilius ait, omnium Ecclesiarum curam gessisse.

PHIL.

Omnium scilicet intra Patriarchatum Alexandrinum.

ORTH.

Nec earum duntaxat, sed aliarum etiam. Nam Basi∣lius Athanasium sic alloquitur: ⁱ Tantam geri•• omnium Ecclesiarum curam, quantam ••ius quae tibi peculiariter •• Domino nostro con••••••dita est.

Quod alibi in Ecclesia Antiochena illustrat. Quocirca licèt eius iu∣risdictio Patriarchatus sui limites non excessit, totius tamen Chri∣stianae Ecclesiae curam impensè gerebat. Hoc igitur sensu nomen vniuersalis aequè spectat ad Patriarcham Alexandrinum, ac ad Ro∣manum.

Praetereà, hoc ipsum nomen vniuersalis Patriarchae datum est,* 1.680 id{que} à Concilio, Iohanni Patriarchae Constantinopolitano. Quo tandem sensu? Num priori, quo reliqui omnes ab officio Episco∣pali sacrilegè excluduntur? Non est verisimile. Nam hoc modo ••e∣ipsos veros esse Episcopos negâssent, qui tamen in subscriptioni∣bus suis se Episcopos profitentur: Si posteriori sensu, erit illi cum Episcopo Romano titulus communis: Ex quo iurisdictionem Mo∣narchicam astruere non licet, sed potiùs Patriarchicā. Caeterùm, de sensu vocis vniuersalis commentitio, quem affingit Bellarminus, satis supérque. Quis autem illius vocabuli genuinus sit sensus, eru∣ditè & copiosè explicauit doctissimus Episcopus. b 1.681 Voluit enim Io∣hannes praeesse, praeponere s••, dignior illis esse, pater generalis vocari, reli∣quos autem Episcopos non abdicare, sed premere sub se, supponere, subiuga∣re, imminuere, non ad nihilum redigere, vt esset inter Episcopos quasi Lu∣cifer inter Angelos, vt reliquis Patriarcharum nomen derogetur, non abrogetur; vt eorum honor imminuatur, non totùm tollatur; vt reliquos sui comparatione calce••; vt sint quidem Episcopi, sed illius comparatione ion sint. Et ille solus, non absolutè, sed comparatione aliorum; vt illi exci∣dant iure pristino Episcoporum, quo omnes eiusdem meriti, eiusdem Sacer∣dotij; vt priuentur hoc honore debito, ac proinde eius quod ante fuerant comparatione, ne Episcopi quidem sint dicendi, sed ille solus, quia sin∣gularis.

PHIL.

Vndè constat hunc titulum Iohanni à Concilio tri∣butum?

ORTH.

c 1.682 Binius in notis in Concilium Constantinopolitanum sub Menna, Quoties (inquit) in actis Concilij Constantinopolitani sub Hormisd•• Iohannes Episcopus Constantinopolitanus nominatur, toties illi titulus Patriarchae Oecumenici additus esse reperitur.

PHIL.

Binius eodem loco posteriorum Graecorum imposturae hoc tribuit. Quod indè probat, quia cùm duo Pontifices Pelagius & Gregorius allegatum titulum damnârant, nemo tamen ••uius Con∣cilij authoritatem illis obiecerat. Quod tamen argumentum maximè fuisset momenti, quandoquidem huius Concilij acta à Romano Pontifice magnà ex parte recepta sunt, vndè manifestum euadit hoc ab initio in actis Concilij non repertum, sed postea Graeco∣rum fraude insertum.

ORTH.

Hadrianus primus suam ad Tharasium Epistolam, quae habetur in Concilio d 1.683 Niceno secundo, sic inscribit: Dilecto fratri Tharasio, generali Patriarchae.

PHIL.

Hoc quoque videtur e 1.684 Graeculus quispiam apposuisse.

ORTH.

At Iustinianus in a 1.685 authenticis Mennam Oecumenici Patriarchae encomio insignit.

PHIL.

b 1.686 Idem titulus hîc quoque surrepsisse affirmari debet, nisi di∣camus Constantinopolitanum, habito respectu ad subiectos sibi in Oriente Episcopos ac Sacerdotes, vniuersalem appellari.

ORTH.

Ita Holoandro visum est. Sic enim Latinè reddit: Vniuersi eius tractus Patriarchae. Sed quid audio? An hoc iam tandē cogitanti tibi occurrit? An dici potest Oecumenicus, vel vniuer∣salis Patriarcha, interim vt totius mundi Patriarcha non sit, sed orbis duntaxat Orientalis? Fatearis ergo oportet eodem titulo insigniri potuisse Romanum Pontificem, interim tamen vt eius iu∣risdictio ad totum orbem se non porrigat, sed duntaxat ad orbem Occidentalem. Quamobrem non potes euincere hoc Pelagij de∣cretum ad Orientales Metropolitanos spectare, sed tantùm ad Oc∣cidentales.

PHIL.

Si totus orbis eius sit diocoesis, tum ad totius orbis Me∣tropolitanos hoc spectare fatendum est: at primum; Ergo se∣cundum.

ORTH.

At primum negat Iohannes Diaconus in vita Gre∣gorij, dum refert Gregorium vacantes Episcopos in suae diocoe∣seos Episcopatus inuitare: verbi gratiâ Smyrnensem Episcopum ad quendam Siciliae Episcopatum: erat enim Smyrna vrbs Asiae, in Diocoesi Patriarchae Constantinopolitani.

CAP. XVI. An Papa in Angliae Episcopos iurisdictionem habeat vt Patriarcha Occidentalis?

• Epis. op•• Romani in Anglia potestas:
  • Patriarchalis
    • inchoata licentiâ Regis Ethelberti. 1
    • continuata
      • indulgentiâ Principum. 2
      • consuetudine. 3
    • extincta desuetudine. 4
  • Papalis
    • paulatim vsurpata in
      • causis ad se tr••hendis. 5
      • beneficijs conferendis. 6
      • censuris displodendis. 7
    • tyrānicè gras∣sata in
      • Republica
        • Reges deponendo.
        • subditos absoluendo. 8
      • Ecclesia
        • iuramentum exigendo. 9
        • nouam sidem cudendo. 10
        • papaliter dispensando. 11
    • Iustè profligata. 12

PHIL.

OCcidentis tamen esse Patriarcham vltrò concedis; quod ad conclusionem meam in∣ferend••m abundè satis est. Nam Patriar∣chae Occidentali Occidentales subijci Me∣tropolitanos nullus negabit. Quamobrem cum liquidum sit Britanniam nostram ad Occidentem spectare, certè in Britanniae Metropolitanos Occidentis Patriarchae iu∣risdictionem habet. Non opus est vt hic antiquam Prouinciarum distributionem al••ù•• repetam, nec vt quicquam de Sancto Petro,

vel Eleutherio adducam. Illud satis est illustre, nec quenquam nisi volentem latere potest, Sanctum Augustinum huc à Sancto Gre∣gorio esse transmissum, à quo pallium accepit, cuius etiam iuris∣dictioni se suósque vltrò submisit. Similiter fecerunt Augustini in sede Cantuariensi per annos mille successores. Quamobrem cùm Pontificem Romanum hanc potestatem & iurisdictionem legiti∣mè & pacificè olim exercüisse constet, vobis reddenda est ratio cur nunc tandem, post tot secula, suâ exutum dignitate repudietis.

ORTH.

Quo iure hanc sibi in Angliam iurisdictionem vendi∣cat? An diuino? At hîc vestrae languent & deficiunt probationes. Humano igitur contentos esse oportet. Sed quò tandem? An iure conuersionis? At Petrum huc pedem vnquam tulisse ex idoneis au∣thoribus probare non potestis. An ab Eleutherio argumentum ducetis? Misit ille quidem huc Verbi Ministros, sed Rege rogan∣te, nec sibi in hanc insulam quicquam iurisdictionis arrogauit. An ab Augustino? At multis tum argumentis nullam ei obedientiam se debere manifestum fecerunt a 1.687 Britones. Apud Anglo Saxones autem quantâcunque polleret authoritate, illa vniuersa à Rege Ethelberto tanquam à fonte, profluxit. Sic enim b 1.688 Beda: In hàc (Sancti Martini Ecclesiâ propè Cantuariam) & ipsi primò conuenire, psallere, orare, missas facere, praedicare, & baptizare caeperunt, donec Rege ad fidem conuerso, maiorem praedicandi per omnia, & Ecclesias fabrican∣di vel restaurandi licentiam acciperent. Hactenùs Beda. Vndè liquet, nihil hîc quicquam ab Augustino sine licentia Regis tentatum. Ve∣rum est, Augustino operarios in subsidium misisse Gregorium, & in Episcopatibus exigendis quid fieri vellet indicasse; quos tamen non sine Regis licentia fundatos esse ex superioribus Bedae verbis licet colligere.

Reges autem subsequentes, vt de Gregorio, ita diu post defun∣ctum* 1.689 Gregorium, opinionem de Romanis Episcopis honorificam Gregorij causâ alüerunt; nec honoris modò, sed & potestatis eti∣am quandam illis eminentiam detulerunt: quae tamen non erat Monarchica, sed Patriarchica, quaeque non iure Diuino, sed Prin∣cipum fauore & indulgentiâ nitebatur.

Ab his initijs profecta apud nos Pontificum potestas paulatim,* 1.690 aliquot labentibus seculis, in consuetudinem abijt. Consuetudo autem quò serpit longiùs, eò se iactat arrogantiùs, tandém{que} longo tempore confirmata, pro lege se venditat. Ita vsu venit, vt Metro∣politani Angliae Romano Patriarchae subijcerentur.

Caeterùm, quod sibi ex gratiâ Principum, & consuetudine ac∣quisiuit,* 1.691 illud desuetudine amisit. Nam totis sexcentis annis proxi∣mè elapsis, dum sibi non debitū arrogauit, quod iam aliquo modo debitum erat, superciliosè contempsit; id est, dum Papatum ambi∣uit, Patriarchatum fastidiuit. Etenim qui iure humano niti non vult, notis Patriarcha esse non potest, cum Patriarchatus sit iuris humani. At Episcopus Romanus, iam per aliquot secula, suam

sibi in Angliam reliquásque Prouincias potestatem, non ex gratiâ Principum, non ex consuetudine; id est, non iure humano, sed Di∣uino vendicauit; & per consequens Patriarchatui renuntiauit; quippe qui ex Patriarchâ euasit in Papam; ita quod vsu accessit, illud desuetudine decessit, & Pontifex proprio suo facto priorem sibi titulum penitus extinxit.

Haec autem Papae potestas sensim se extulit, & in orbis Chri∣stiani* 1.692 perniciem paulatim obtinuit, causis Anglicanis se immis∣cendo, beneficia largiendo, censuras tanquam fulmina eiacu∣lando. O quàm prudenter à a 1.693 Cypriano, & Synodo Affricanâ statutum est, vt vniuscuiusque causa audiretur vbi est crimen admissum, vbi & accusatores habere, & testes sui criminis pos∣sint! Sed vt Cypriani temporibus non decrant homines perditi, qui dictae sententiae, licèt iustissimae, acquiescere noluerunt, sed circumcursare, & Episcoporum concordiam collidere malue∣runt, ita regnante Henrico secundo, quò quisque erat opulentior & proteruior, eò ad Iudices suos reijciendos erat procliuior. Vn∣dè nihil erat vsitatius, quàm huius Regni iudicia transilire, & ad tribunalia transmarina conuolare. Ad quam procacitatem re∣tundendam, facta est coram Rege & magnatibus recognitio, seu recordatio consuetudinum & libertatum, quae obseruari debe∣bant in Regno, & ab omnibus teneri, ex quibus hanc vnam pla∣cet attexere: b 1.694 De appellationibus si emerserint, ab Archidiacono de∣let procedi ad Episcopum; ab Episcopo ad Archiepiscopum; & si Ar∣chiepiscopus defecerit in iustitiâ exhibendà, ••ad Dominum Regem per∣ueniendum est postremò. (Non dicitur ad Dominum Papam, sed ad Dominum Regem, idque postremò) vt praecepto ipsius in curiâ Archiepiscopi controuersia terminetur, ita quòd non debeat vltrà procedi, absque assensu Domini Regis. Haec admodum vtilis & Reipublicae sa∣lutaris erat sanctio ad Romipetas compescendos, & Episcopum Romanum intra suas ripas concludendum. Nam vt Oceanus in vastum & immensum suum sinum omnes recipit fluuios, ita Epis∣copi Romani forum omnes causas.

Sed, missis causis, ad beneficia veniamus. O quàm hîc, do∣minante* 1.695 Papà, miseranda facies Ecclesiae Anglicanae! O quanta desolationis abominatio! c 1.696 Clemens quintus duobus Cardina∣libus tot reseruauit beneficia, quot duobus marcarum millibus annuatim valerent. Ita si probabili coniecturâ res agatur, singu∣los Cardinales quinquaginta aut circiter beneficijs locupletari voluit. Sed Edouardus tertius, Rempublicam simul & Ecclesi∣am his technis exhauriri sentiens, prohibuit ne concederentur. Nec multis modò beneficijs, sed & Episcopatibus etiam, atque alijs opimis reditibus ornabantur. Cardinalis d 1.697 Hippolitus sex si∣mul Episcopatibus auctus est & amplificatus. Et in Angliâ nostrâ Wolsaeus vna cum Archiepiscopatu Eboracensi, & Abbatiâ Albanensi, primò Episcopatum Bathensem & Wellensem, de∣indè,

hoc relicto, Dunelmensem, denique, & hoc resignato, Win∣toniensem possedit. Sed, missâ Cardinalium pompa, quàm mi∣serè haec Ecclesia à Romanis & Italis, vilissimis personis, im∣mò quàm prodigiosè est expilata? Pontifex vnico mandato praecepit Episcopo Cantuariensi, Lincolniensi, & Sarisburiensi, vt in beneficijs proximè vacantibus a 1.698 trecentis Romanis proui∣derent. Romanis (inquam) qui linguam Anglorum ne calle∣bant quidem. Hoc non erat pascere, sed deglubere. Anno 1245. summa redituum, quos ex beneficijs Anglicanis annuatim col∣ligebant Itali, erat sexaginta millia marcarum: quae tamen sum∣ma intra septennium ad septuaginta millia excreuerat. Quid quòd vni quandóque Italo, eidémque indocto & illitera∣to, b 1.699 viginti beneficia Anglicana à Pontifice sint collata; cui tamen adhuc plura, quotquot quouis artificio inuadere poterat, possidendi facultatem concessit? Quid hoc est aliud quàm ex o∣uium Christi Sanguine pinguescere? Verùm Pontifici beneficia, Abbatias, Episcopatus pro suâ libidine largienti, omnes Regni Ordines (qui tum Religionem Pontificiam sunt amplexi) se op∣posuerunt, eiúsque procacitatem promulgatis legibus compescue∣runt, & in publicis Regni comitijs Parliamentarijs tempore Edo∣uardi 3. celebratis c 1.700, vsurpatorem appellauerunt.

Quae Basilisci oua dum quis frangere vel comprimere conatus est, statim erupit vipera. Deus bone, quot huius viperae veneno* 1.701 sunt aspersi? Si Papae Legatis, vel fraterculis, eius authoritate ar∣matis, omnia ex voto non succederent, statim omnes obuios ci∣tant, suspendunt, excommunicant, nec vnquam desistunt prius∣quàm voto potiantur. Ipse autem Iupiter Capitolinus vt tonat, & fulgurat? Adeò vt Cedri montis Libani contremiscant, ne ••oc∣fortè conflag rent incendio. Haec fulmina satis supérque experta est Anglia; sed nullum horribiliùs, vel quod plus terroris incussit, quàm interdictum, quo Anglia nostra tempore Iohannis Regis tacta est, & ambusta. Hoc sanè d 1.702 nouum est fulmen ante annos cir∣citer quingentos apud inferos fabricatum.

Aliud huic non absimile ab arce Babylonicà vibrat & eiacula∣tur Pontifex, quo Reges deponuntur, Regna spoliantur, subditi à* 1.703 iuramento fidelitatis absoluuntur. Hoc fulmen, Tartareum & A∣cheronticum, rarò emittitur sine ingenti incendio.

Nec nouis tantùm censuris vtitur, ad terrorem composi∣tis,* 1.704 sed recentes etiam habet technas, va••rè admodum & sub∣dolè excogitatas. Nam vt omnia liberiùs pro arbitratu su•• gerat, Metropolitanos ad Papatum defendendum, non sine summa Prin∣cipum iniuria, iureiurando obstringit.

PHIL.

Hoc vetus est institutum. Nam adhuc 〈…〉〈…〉 cu∣iusdam Episcopi Epistola, iuramentum Sancto Gregorio praestan∣tis, in haec verba: Vnde iurans dico per Deum Omnipotentem & per haec* 1.705 quatuor Euangelia, quae in manibus ten•••• & per salutem q••••••ium, atque

illustrium Dominorum nostrorum Rempublicam gubernantium, me in v∣nitate, sicut dixi, Ecclesiae Catholicae, & communione Romani Pontificis semper, & sine dubio permanere.

ORTH.

Probare conaris, debere Metropolitanos se Romano Pontifici iureiurando astringere, antequam confirmari possint, aut pallium recipere. At hoc quod profers exemplum, ad hunc sco∣pum non collineat. Nam primò, iste Episcopus erat, non Metro∣politanus; deindè, hoc iuramentum spontaneum erat, non lege coactum; tertiò, non eò spectabat vt confirmaretur, aut pallium reciperet, sed vt se haeresi ex animo abrenuntiâsse fidem faceret. Ita hoc totum nihil prorsus ad id de quo agitur: Nec vllo alio idoneo argumento constare potest, iuramentum obedientiae Pon∣tifici praestandae Gregorij temporibus exigi solitum.

PHIL.

Non desunt qui hoc ad Pelagium secundum Gregorij antecessorem referunt; in quo numero est Franciscus Vargas.

ORTH.

Hic se prodit Pontificiorum insignis fraus, & nobi∣lis impostura: Nam vbi Pelagius quosdam perstringeret Metro∣politanos, propterea quòd fidem suam exponere distulissent, & hanc ipsam ob causam a 1.706 decerneret, Quicunque Metropolita∣nus intra tres consecrationis suae menses ad exponendam fidem suam, & pallium accipiendum non miserit, commissa sibi careat dignitate, b 1.707 Re∣mundus Rufus, iurisconsultus Parisiensis, vt honorem Domini sui Papae promoueret, mutauit hanc clausulam (ad exponendam fidem) in istam (dandae fidei causa.) Ita professio fidei Domini nostri Iesu Christi in iuramentū de suprematu Papali defendendo, nouâ quâ∣dam Metamorphosi, est transmutata. Iam verò, ne fortè Hispani in zelo pro Papatu euehendo Gallicanis cederent, Franciscus Var∣gas, Philippi Regis à Consilijs▪ eiús{que} apud Pium Quartum orator, sententiam suam in Concilio Tridentino rogatus, c 1.708 respondit, Pe∣lagium Maiestatem Romanorum Pontificum hoc decreto signifi∣canter exprimere, quòd omnes Metropolitanos fidei sacramento sibi obligari voluerit. Attende quòd dicit (sacramento obligari) siue a Rufo deceptus sit, siue ipse in gratiā sanctissimi sui patris menda∣ciū officiosum excudere voluit. Vt cun{que} autem se res habeat, hoc iuramentum Pelagium 2. authorem agnoscere non potest; magis sapit Paschalem 2. qui Archiepiscopum Panormitanum ad idem suscipiendū adigere conatus est. Quod cùm recusâsset, editū est à Paschali decretalis Epistola, quā in ius d 1.709 Canonicū retulit Grego∣rius 9. quae hunc prae se fert titulū: Electo in Archiepiscopū sedes Aposto∣lica palliū non tradit, nisi priùs praestet fidelitatis & obedientiae iuramentū.

PHIL.

Quamuis hoc decreuerit Paschalis, non tamen inde se∣quitur eundem huius iuramenti extitisse authorem. Nam fieri po∣test vt fuerit antiquiùs, quamuis ab eo renouatum.

ORTH.

Ex ipso decreto constat, ipsum Paschalem fuisse autho∣rem. Nam primò ostendit Paschalis illi significâsse Panormitanū, Reges & Regni maiores admiratione perculsos, quòd pallium tali

conditione oblatum fuerit, scilicet, si Sacramentum, quod à Pas∣chali eius Apochrysarij detulerant, exhiberet. Deinde idem Pon∣tifex, eadem de causa, ijsdem verbis ad Archiepiscopum quendam a 1.710 Polonum vsus est, qui consimilem Regum & Procerum admira∣tionem illi significauerat. Haec iuramenti detrectatio, & Regum procerúm{que} admiratio nouitatem arguit. Secundò, vbi quidam re∣gessissent, in Concilijs hoc iuramentum Statutum non inueniri, Paschalis omnia Concilia cum fastu & supercilio repudiauit, in∣quiens, b 1.711 Aiunt in Concilijs Statutum non inueniri; quasi Romanae Eccle∣siae legem Concilia vlla praefixerint, cùm omnia Concilia per Romanae Ec∣clesiae authoritatem & facta sint, & robur acceperint, & in eorum Statu∣tis Romani Pontificis patenter excipiatur authoritas, &c. Ita hoc iura∣mentum non pontificibus aut Concilijs antecedentibus acceptum refert (quod hîc fieri oportuit, si fieri potuisset) sed omni omninò Concilio, vel antecessorum decreto aut exemplo destitutus, sua duntaxat hac in causa authoritate nititur. Ita hoc infoelix lolium, vndecimo demum post Christum seculo, in ingentem Ecclesiae perniciem enatum est. Neque in Metropolitanis sistebat se Ty∣rannis Pontificia, verùm Innocentius tertius vltra progressus, non dissimile fidelitatis & obedientiae iuramentum quatuor Patriar∣chis in Concilio c 1.712 Lateranensi imperauit: immò omnes solenni Sacramento astrinxit d 1.713 Episcopos, vt spondeant obedientiam suam & fidem Sancto Petro, Romanae Ecclesiae, & Domino suo Papae. Et praetereà, vt e 1.714 Papatū▪ hoc enim horū obedientiae est essentiale) defenderēt. Praetereà, ab Episcopis, ad omnes, qui dignitates recipi∣unt, deuenerunt, quos eodē Sacramento premunt: & (quod caetera omnia facilè vincit) vbi formula iurisiurandi, in iure Canonico de∣scripta, obliget eorum fidem, vt defendant regulas Sanctorum Pa∣trum, Papa (vt vir f 1.715 doctissimus obseruauit) & antea, hodiéque in illum locum subdidit, regalia Sancti Petri. Qua machinatione Pon∣tificia factum est, vt Reges suis subditis spoliarentur, & Cynosba∣tus Cedris Libani superemineret.

Praeterea, vbi Pelagius & Gregorius fidei tantùm professionem* 1.716 à Metropolitanis exegerunt, eám{que} secundùm Scripturas & sacra Concilia Oecumenica; Pius g 1.717 Quartus nouam nobis fidei formu∣lam excusit, & obtrusit, extra quam nemo h 1.718 saluus esse potest; cui traditiones, trāsubstantiationē, merita, reliquias, & istiusmodi quis∣quilias intexuit, quas fidei Nicenae, tanquam mendici panniculos vesti aureae, vel ardenti purpurae assuere, at{que} in vnū corpus cōpin∣gere non erubuit. Haec est illa fidei Catholicae formula, quam om∣nes in Ecclesia Romana i 1.719 Episcopi designati profiteri coguntur. Quid quòd idem Pius Quartus superius iuramentum in hanc ipsam fidei formulam ab omnibus Episcopis suscipiendam fraudulenter ingessit, his verbis; k 1.720 Romano Pontifici, beati Petri Apostolorum Principis successori, ac Iesu Christi Vicario veram obedientiam spondeo a•• iuro.

Denique etiam, de dispensationibus pauca sunt dicenda, quibus* 1.721

Papa dispensauit nimiùm papaliter. Nam vota, iuramenta, & ipsius Dei viuentis mandata sempiterna, tanquam fumos suo Spiritu dif∣flauit & dissipauit. Quid hoc est aliud quàm sedere in Templo Dei perinde ac si esset Deus? Quin, vt a 1.722 quidam scitè admonuit, Si ad soluenda peccata claues Regni coelorum, ad soluendas leges & legum praecepta clau•••• inferorum datas oportuit.

Ita qui in Anglia Regum licentiâ & indulgentiâ primitùs est re∣ceptus,* 1.723 & postea consuetudine consirmatus, id est, iure humano, vt Patriarcha Occidentalis, idem deinceps, honore Patriarchali non contentus, transcendens sibi dominium, tanquam Papa vel E∣piscopus vniuersalis, idque iure Diuino vendicauit. Sed, Deus bone, quàm enormiter hâc potestate, & prodigiosè est abusus? Omnes causas ad se trahendo, beneficia largiendo, fulmina displo∣dendo, Regnis interdicendo, Reges deponendo, subditos absol∣uendo, Episcopos sibi iuramento obstringendo, fidem Iesu Chri∣sti adulterando, & Papaliter dispensando. Quamobrem ius, ratio, aequitas, lex humana & diuina omnem eius potestatem, siue Patri∣archalem, siue Papalem ab Anglia prostigandam & exterminan∣dam clamabant. Vnde factum est, vt, regnante Henrico Octauo, p••aeceps ab Angliae habenis, tanquam Phaeton à Solis curru, sit deturbatus. Totum hoc argumentum dicto doctissimi b 1.724 Praesulis, tanquàm gemma, obsignabo: Quod ad Patriarchatum eius attinet, ••••re Diuino nullum habet. In hoc Regno, per sexcentos à Christo nato an∣nos, nullum habuit: per alios sexcentos iam proximè elapsos, ad maiora ••spirans, nullum habere voluit: supra vel contra gladium quem instituit Dominus, nullum habere potest: ad fidem subuertendam, vel fratres suos ••pprimendos (sic enim ratio, ius, & aequitas suadent) nullum habere debet: subiectio igitur ad eius tribunal aliundè est quarenda; nam nostra Anglia nullam illi debet.

Notes

• * 1.1

  2
• * 1.2

  3
• a 1.3

  T••rt. T••rt. p. 151.
• * 1.4

  4
• b 1.5

  L. 3. c. 5. n. 2.
• c 1.6

  Vid. l. 3. c. 2. n. 5.
• d 1.7

  Epist. l. 5. & 25.
• e 1.8

  Steph. de Al∣bin tract. de po∣test. ••pi••. Abbat. &c. c. 3. ••. 13.
• e 1.9

  Idem, c. 2. n. 3.
• f 1.10

  C. 2. ••. 7.
• g 1.11

  Vid. T••rt. To•••• p. 151.
• * 1.12

  5
• h 1.13

  N••uel. Con∣s••it. 123.
• * 1.14

  6
• i 1.15

  Art. 37.
• k 1.16

  2. Chr••. 34. 33
• l 1.17

  ••••••eb. hist. ••ccl. l. 7. c. 24.
• m 1.18

  Niceph. l. 2. c. 46.
• n 1.19

  Sozo••. l. 1. c. 9
• * 1.20

  8
• * 1.21

  9
• o 1.22

  Praes••tio Mo∣nit. p. 54.
• * 1.23

  10
• p 1.24

  Lancel. Eliens. in resp. ad apol. Bell. cap. 8.
• q 1.25

  Ordinale Anglic.
• * 1.26

  11
• r 1.27

  Bell. de Rom. p••nt. l. 4. c. 25.
• s 1.28

  Ambr. de dign. facerdot. c. 5.
• t 1.29

  Sapient. 16. 7.
• u 1.30

  Salm. to••. 12. tract. 67. p. 473.
• x 1.31

  1. Cor. 12. 28.
• y 1.32

  1. Pet. 4. 11.
• z 1.33

  Tract. 69. p. 496.
• a 1.34

  2. Tim. 1. 6.
• b 1.35

  De Dignit. Sacerdot. cap. 5.
• c 1.36

  Decr. sacr. ••a∣cul. theolog. Paris. prop. 6.
• * 1.37

  12
• d 1.38

  Franc. Varg. de epis••••risd. pag. 126.
• e 1.39

  Cusan. de con∣cord. l. 2. c. 13.
• a 1.40

  Champ. p. 746.
• b 1.41

  Ibid.
• c 1.42

  Champ. p. 747.
• d 1.43

  De Jurisd••▪ & 10.
• e 1.44

  Champ. quo suprà.
• f 1.45

  Pag. 4.
• g 1.46

  P. 5. 6.
• h 1.47

  Pag. 9.
• i 1.48

  Ibid.
• k 1.49

  Pag. 314.
• a 1.50

  Champ. p. 750.
• b 1.51

  Champ. p. 751.
• * 1.52

  2
• c 1.53

  P. 751.
• a 1.54

  P. 753.
• * 1.55

  3
• * 1.56

  4
• b 1.57

  Jbid.
• c 1.58

  Ibid.
• d 1.59

  Champ. p. 754.
• a 1.60

  Ibid.
• b 1.61

  Ibid.
• c 1.62

  Ibid.
• d 1.63

  Ibidem.
• e 1.64

  Champ. ••. 757.
• f 1.65

  Edi••. Anglic. p. 145.
• a 1.66

  Champ. ibid.
• * 1.67

  5
• b 1.68

  Champ. p. 758.
• a 1.69

  Champ. p. 759.
• * 1.70

  6
• b 1.71

  In admonit. ad ••ect.
• c 1.72

  Champ. ibid.
• d 1.73

  De iursdict. pag. 4.
• a 1.74

  Champ. p. 763.
• b 1.75

  D•• iurisdict. p. 4.
• a 1.76

  Champ. p. 762.
• b 1.77

  Ibid.
• * 1.78

  7
• c 1.79

  Champ. p. 763
• d 1.80

  Rom. 13.
• e 1.81

  Champ. ibid.
• f 1.82

  Jbid.
• g 1.83

  Champ. p. 767.
• * 1.84

  8
• z 1.85

  P. 768.
• a 1.86

  Champ. p. 769.
• b 1.87

  Matth 18. 17.
• c 1.88

  Ad Tit. 3. 10.
• d 1.89

  Champ. ibid.
• c 1.90

  Champ. p. 77••.
• * 1.91

  9
• d 1.92

  Vid. ibid.
• e 1.93

  Tit. 3. 10.
• a 1.94

  Cathol. theolog. in〈…〉〈…〉esp. ad quin∣t••m par〈…〉〈…〉em re∣l••••. p. 17••.
• * 1.95

  9
• a 1.96

  Mat. 16. 19.
• b 1.97

  M••l. 16. 15.
• c 1.98

  Ver. ••6.
• d 1.99

  In Mat. c. 16. ••om. 5••.
• e 1.100

  In Mat. c. 16. h••mil. 55.
• f 1.101

  In ••o••. hom. 87
• * 1.102

  Iob. 6. 69.
• g 1.103

  August. quo supra.
• h 1.104

  Adu. Iou n. l. 1. c. 14.
• i 1.105

  In Mat. 16. tract. 1.
• k 1.106

  De Tri••. lib. 6.
• l 1.107

  In Psal. 38. i••••ta finem.
• m 1.108

  Sess. 4.
• n 1.109

  Ral. 5.
• * 1.110

  3
• o 1.111

  De Rom. Pon∣••i••. ••▪ 4. c. 23.
• p 1.112

  Gal. 1. 15.
• q 1.113

  Gal. ••. 6.
• r 1.114

  Luc. 6. 13.
• s 1.115

  Job. 6. ••0.
• t 1.116

  1. Cor. 5. 9.
• * 1.117

  4
• u 1.118

  Bell. de R••••. P〈…〉〈…〉t. 1. c. 1••. p••i••••••••.
• x 1.119

  De Rom. Pont. l. 1. c. 1••. Ver••••.
• y 1.120

  Matth. 18. 18.
• z 1.121

  Bell. de Rom. Pontif. l. 1. c. 12. Veram hac.
• a 1.122

  L. 4. sent. d. 18. b.
• b 1.123

  Sum. Theolog. part. 4. q. 79. 〈◊〉〈◊〉. & 5.
• c 1.124

  De Rom. Pon∣tif. l. 1. c. 12▪ & quamuis.
• d 1.125

  Mat. 18.
• * 1.126

  5
• e 1.127

  Gal. 2. 6.
• f 1.128

  2. Cor. 12. 11.
• g 1.129

  In Catalog. script. in Johan.
• h 1.130

  An. 101. n. 2.
• i 1.131

  De Rom. 〈◊〉〈◊〉. l. 4. c. 23.
• * 1.132

  6
• k 1.133

  Ioh. 21. 15.
• l 1.134

  M••••c. 16. 15.
• m 1.135

  M••••. 2••. 19.
• n 1.136

  Ioh. 20. 21.
• o 1.137

  Marc. 16. 15.
• * 1.138

  7
• p 1.139

  Vide La••c. E••ens. in resp. ad apo••c. 8. p. 215.
• q 1.140

  Ibid. p. 214.
• * 1.141

  8
• r 1.142

  2 Cor. 1••. 1••.
• s 1.143

  Apud Cyprian. ••▪ i▪ l. 3.
• t 1.144

  De dignit. ••acerdoi c. 2.
• u 1.145

  De agone Christ. c. 30.
• x 1.146

  De eccl. & po∣lit. potest. p. 6. 7.
• * 1.147

  9
• y 1.148

  Mat. 18. 17.
• z 1.149

  Anglo-Rhem. in act. cap. 1. vers. 15.
• a 1.150

  Act. 1. 23.
• b 1.151

  V. 24.
• c 1.152

  U. 26.
• * 1.153

  10
• d 1.154

  Tom. 1. p. 1.
• e 1.155

  Act. 6. 3.
• f 1.156

  Act. 6. 2.
• g 1.157

  V. 5.
• h 1.158

  V. 6.
• i 1.159

  Ex ••••d. de ••l••r c. 7. res. on∣deo primò.
• k 1.160

  V. 3.
• l 1.161

  Vid. Stapl. princip. doctr. l. 6. c. 13.
• * 1.162

  11
• m 1.163

  Act. 15. 7.
• n 1.164

  V. 12.
• o 1.165

  U. 13.
• p 1.166

  U. 20, 29.
• q 1.167

  U. 28.
• * 1.168

  12
• r 1.169

  Epist. ••.
• s 1.170

  In 1. Cor. 5.
• t 1.171

  De Rom. P••nt. l. 4. c. 16.
• u 1.172

  An. 57. n. 11.
• x 1.173

  1. Cor. 5. 3.
• y 1.174

  1. Tim. 5. 19.
• z 1.175

  1. Tim. 1. 3.
• a 1.176

  〈◊〉〈◊〉 c. 1. 11.
• a 1.177

  Anglo-Rhem. in Eph. 4. 11.
• b 1.178

  Pri••c. doctrin. l. 6. c. 7.
• c 1.179

  De Rom. P••nt. l. 4. c. 25.
• d 1.180

  Vide Rainol∣dum, in ••um. colloq. c. 6. s. 4.
• e 1.181

  Bar. in Corolla∣ri•• de ••eg. Eccl. Al in fine, ••. 6. n▪ 6.
• f 1.182

  Apoc. 2. 2.
• g 1.183

  Bellar. de Rom. Pontif. l. 4. c. 25. Stapl. qu•• suprà.
• * 1.184

  2
• h 1.185

  C. 3. n. 6.
• * 1.186

  3
• i 1.187

  Bell. de Rom. Pontif. l. 2. c. 12.
• * 1.188

  4
• k 1.189

  Bellar. ibid. an verò.
• l 1.190

  Ibidem
• m 1.191

  Ibidem.
• n 1.192

  Bell. ibid.
• * 1.193

  5
• a 1.194

  Conc. Nicen. 1. c••••. ••.
• * 1.195

  6
• o 1.196

  Conc. C••••lc. c••••. 2••. 〈◊〉〈◊〉. ••. 2. p. ••••3.
• p 1.197

  In ••o••. in Conc. Cb. ••o. ••. pag. 1••••.
• q 1.198

  An. 450. •• 4••1.
• r 1.199

  De Rom. Pont. l. ••. ••. 2••.
• s 1.200

  Quo supra. ••o. 2 p. 1••0. •• 1••••.
• t 1.201

  Conc. C••••l. act. 6. Bin. t. 2. pag. 136.
• u 1.202

  Bin. t. 2. p. 1••0.
• x 1.203

  P. 1••1.
• y 1.204

  Vid. Conc. C••••l. act. 1••. pag. 134.
• y 1.205

  Ibidem.
• z 1.206

  Pag. 137.
• a 1.207

  Vide Conc. Ch. ibid.
• b 1.208

  Jbid.
• a 1.209

  Act. 1. 26.
• b 1.210

  Act. 6. 5.
• c 1.211

  1. Tim. 1. 18. & 4. 14.
• d 1.212

  〈◊〉〈◊〉 1. ••d Tim. ••. 1. hom. 5.
• e 1.213

  Theod. in 1. Tim. 4.
• f 1.214

  Oecum. i•• 1. Tim. 4.
• * 1.215

  2
• g 1.216

  Conc. Laodi••. c. 13. Bin. t. ••. p. 289.
• * 1.217

  3
• h 1.218

  Apud. Theod. l. 1. c. 9.
• i 1.219

  Epist. 68. vel vt alij nume∣rant, lib. 1. Epist. 4.
• k 1.220

  In eandem Epistolam.
• l 1.221

  Lampr. in Seuero.
• * 1.222

  4
• m 1.223

  l. ••o. 1. ep. 89.
• n 1.224

  Turrian. de iure ord. l. 2 c. 1. p. 131▪ in marg.
• o 1.225

  Quo supra.
• * 1.226

  5
• p 1.227

  Ep. 52. ••.
• q 1.228

  In epist. Cypr. 68. 16.
• r 1.229

  In Epist. Cypr. 52. 29.
• s 1.230

  L••••t. Eliens. in resp. ad Ap•• log. Bellar. c. 13. p. 113.
• t 1.231

  Turrian. quo p. 136.
• u 1.232

  Theodoret. l. 4. c. ••2.
• x 1.233

  ••p. 524.
• y 1.234

  Leo Mag. E∣pist. 84. ••. 5.
• z 1.235

  Pam. in Epist. 68. 16.
• * 1.236

  6
• a 1.237

  Epist. l. 2. in∣dict. 10. Ep. 19. 26. & 27. ••ndi••••. 11. Ep. 22. 26.
• b 1.238

  In vita Cono∣nis.
• c 1.239

  Aug. Ep. 110.
• d 1.240

  Epi••••. 6••. 16.
• e 1.241

  ••••••gr. l. 2. c. 5. 7. 8.
• f 1.242

  〈…〉〈…〉. M••••cell••••. l. 27.
• a 1.243

  Conc. Pa••isi. 3 tempore ••oh. 3. & Child••be••ti ••••gis. Bin. t. 2. p. ••39.
• b 1.244

  Bin. ••. 2. p. 646.
• * 1.245

  2
• c 1.246

  Greg. Turon. l. 4. c. 26.
• * 1.247

  3
• d 1.248

  Conc. Nic. ••. can. 3. Bin. ••. 3. p 393.
• e 1.249

  Can. ap. 31.
• f 1.250

  Apud Theod. l. 1. c. 9.
• * 1.251

  4
• g 1.252

  Apud Bin. c. 22. ••••m. 3. p. ••57.
• * 1.253

  h ••liensit in re•• a•• A••ol. c. 6. p. 141.
• i 1.254

  ••••nc. 8. Can. 12 Bin. t. 3. p. 8••0.
• k 1.255

  Athanas. in Ep. ad sol. vita•• agentes.
• l 1.256

  Theod. l. 4. c. 6.
• * 1.257

  6
• m 1.258

  I•• Tort••.
• n 1.259

  In Tortur••. pag. 109. Et deinceps.
• o 1.260

  Pamel. in Cypr. cp. 52.
• p 1.261

  Bell. dis. de ex∣••••p••. p. 271. in ••ct••••••.
• q 1.262

  Soc. l. 1 c. 20.
• r 1.263

  Socr. l. 1. c. 10.
• s 1.264

  Socr. l. 1. c. 12.
• * 1.265

  2
• t 1.266

  In Cypr. Epist. 52.
• u 1.267

  Bar••••▪ 〈◊〉〈◊〉. 385. n. 6.
• x 1.268

  Onuph. in Platin. in Pe∣lagio. 2.
• y 1.269

  Ibid.
• z 1.270

  In vitâ Sil∣uerij.
• * 1.271

  3
• a 1.272

  Apol. pro resp. ad lib. Reg. c. 6.
• b 1.273

  Ana••••as. & Pl••t. 〈◊〉〈◊〉 〈◊〉〈◊〉. ••▪
• c 1.274

  In resp. ad apol. c. 6. p. 14••.
• d 1.275

  In Pel. 2.
• e 1.276

  Bat. in Greg. 1.
• f 1.277

  In Seuer.
• * 1.278

  4
• g 1.279

  In Ben. 2.
• h 1.280

  Dist. 63.
• i 1.281

  Bin in not. in vita Cononis. t. 3 p. 13••.
• k 1.282

  In vita Cono∣nis, Bin. qu•• suprà.
• l 1.283

  In vita Co∣nonis.
• a 1.284

  Simon. de Reg. It••l. l. 3. A••. 726.
• c 1.285

  Idem, an. 755.
• * 1.286

  2
• d 1.287

  Dist. 63. Adri∣anus.
• e 1.288

  Bin. t. 3. p. 252.
• f 1.289

  Anno 774. n. 10.
• c 1.290

  1. C••r. 13. 7.
• d 1.291

  In Pasch. 1.
• e 1.292

  Onuph. in P••at. in Joh. 8. & in Nic. 1.
• f 1.293

  Bar. an. ••••5. ••. 7.
• a 1.294

  Apol. thesium, n. ••3.
• b 1.295

  In dial. An∣glic. de ••o••anna Papissa.
• d 1.296

  De iurisd. c. 7.
• e 1.297

  Joh. Marsil. defens. p. 354.
• f 1.298

  In Resp. ad apol. Be••lar. c. 6. p. 140.
• * 1.299

  3
• g 1.300

  Baron. an. 774. ex Bin. t. 3. p. 252 Bell. in apol. ••d resp. ad lib. Joc. Reg. c. 6. p. 76.
• h 1.301

  In Charle∣main. fol. 80. ci∣tante Georg. Cicestr. de Iuris∣dictione, c. 7. 145
• i 1.302

  Be••l. apol. p. 76. 77.
• a 1.303

  Dist. 63. Adri∣anus.
• b 1.304

  Baronius quo supra.
• c 1.305

  Ex 〈◊〉〈◊〉 quo suprà.
• d 1.306

  In vita Adri∣••••••.
• e 1.307

  Apud Georg. Car••••. ••pisc. ac 〈◊〉〈◊〉. c. 7. p. 140
• f 1.308

  Uid. I••••ium in ani••ad••. i•• ••ellar. detrans∣lat. imp. l. ••. c. 7. n. 6.
• * 1.309

  4
• g 1.310

  Lanc. Eliens. 〈◊〉〈◊〉 p. ad. apol. Bell. c. 6. p. 140.
• h 1.311

  De Socr. eccl. minist. l. 3. c. 1.
• i 1.312

  De iure & pri∣uil. ••••pe•• 〈◊〉〈◊〉, vide E••is. ••lie••s. quo suprà pag. 145.
• h 1.313

  Bellar. in apol. pro resp. c. 6. p. 78.
• i 1.314

  ••. 1. c. 84.
• k 1.315

  O•••••••• in Pla∣tin. in Pelag. 2.
• * 1.316

  5
• l 1.317

  Naucler. gener. 38.
• m 1.318

  In Henr. 1. p. 62.
• n 1.319

  Ex Bell. in apol. p. 77.
• d 1.320

  Gi••••i•••• in A••∣n••l. vid. 〈◊〉〈◊〉 ani••••••. in Bell. de trans••. imper. l. 1. c. ••. n. 〈◊〉〈◊〉.
• e 1.321

  Gill. 〈◊〉〈◊〉. 796. vid. Jun. ibid.
• * 1.322

  6
• * 1.323

  An. ••16. n. 10••
• f 1.324

  Di•••• 63. quia sancta.
• g 1.325

  Plat. in Pas∣chali. 1.
• h 1.326

  Dist. 63. ego ••••do••icus.
• i 1.327

  An. 817. n. 10.
• i 1.328

  Duar▪ de sacr. eccl. minist. lib. 3. cap. 1.
• * 1.329

  7
• k 1.330

  Sigeb. an. 844.
• l 1.331

  Ado. sub an. ••41.
• m 1.332

  An. ••44. ••. 5.
• n 1.333

  Anastas. in L••one 4.
• o 1.334

  Ex Baron. an. ••47. n. 10.
• p 1.335

  Dist. 63. inter.
• a 1.336

  Anast. in Be∣ued. 3.
• b 1.337

  In Beued. 3.
• c 1.338

  In Adr.
• d 1.339

  In Adr. 2.
• e 1.340

  Ex Bell. apol. c. 6. 77.
• f 1.341

  In Adr. 2.
• g 1.342

  Resp. ad apol. Bel••. p. 141.
• * 1.343

  In Adr. 2.
• g 1.344

  In resp. ad apol. Bell c. 6. p. 141.
• i 1.345

  Bin. t. 3. p. 810
• k 1.346

  Plat. in Adr. 3.
• b 1.347

  Bar. 912. 8.
• c 1.348

  Ibid.
• d 1.349

  Vid. ••••ll de ••••m Pontif. l 4 c 12.
• e 1.350

  Vid Plat. in Steph. 6.
• f 1.351

  Platin. ibid. ex Martino.
• g 1.352

  Plat. in Serg 3.
• h 1.353

  An 908. n. 2.
• i 1.354

  Luitprandus, l. 6. c. 7.
• k 1.355

  L. 6. c. 7.
• l 1.356

  Sum de Eccl. l. 2. c. 103.
• a 1.357

  Luitpr. lib. ••.
• b 1.358

  Ibid.
• c 1.359

  Bin. tom. 3. pag. 1065.
• d 1.360

  Dist. 63▪ in Synodo.
• e 1.361

  Bar. ••nn. 774. ••••m. 15.
• f 1.362

  Jbidem.
• g 1.363

  Dist. 6••. in Synod.
• h 1.364

  L. 4. sec. ••0.
• i 1.365

  De Reg. Jt••••. l. ••. ••n. 1046.
• k 1.366

  Luitpr••••d. lib. 6. c. 6.
• l 1.367

  Plat. in Ioh. 13
• m 1.368

  Plat. in Leon. 8
• n 1.369

  Bar. ann. 965. 〈◊〉〈◊〉 4. ex a••ct. opud ••egin••••t.
• a 1.370

  In Ioh. 14. vid. etiam Bar. an. 966. n. 2. ex au∣ctario apud Re∣ginonem.
• * 1.371

  2
• b 1.372

  Plat. in Bonif. 7.
• c 1.373

  An. 985. n. 1.
• * 1.374

  3
• d 1.375

  Plat. in Greg. 5
• e 1.376

  Ibid.
• f 1.377

  Glab. Rodulph. lib. 1. ca. 4. vid. B••r. ••n. ••••6. n. 7
• g 1.378

  In Si••i. ••.
• h 1.379

  An. 999. n. 3.
• i 1.380

  A••••ot. in Plat. in Siti••••. ••.
• k 1.381

  L. 5. c. 45. Bar. 〈◊〉〈◊〉. 999. n. 2.
• l 1.382

  G••••. l. 4. sec. ••0
• m 1.383

  Rain. colloq. c. 7. sect. 5. p. 1••9.
• * 1.384

  4
• n 1.385

  Oth. Frisingen∣sis, Chr. l. 6. c. 32.
• o 1.386

  Vid. Eliēs. re••p. ad apol. c. 6. p. 144.
• p 1.387

  ••bidem.
• q 1.388

  Pla. in Clem. ••.
• r 1.389

  L. 4. sec. 10.
• s 1.390

  An. 1047. n. 1.
• t 1.391

  Tom. 3. p. 1094.
• * 1.392

  ^• Pla. in Clem. 2.
• x 1.393

  Pla. in Leon. 9.
• a 1.394

  ••••. in Leone 9.
• b 1.395

  ••••••. an. 1049. ••. 1.
• c 1.396

  L. 2. c. 〈◊〉〈◊〉.
• d 1.397

  Vid. Bar. qu•• suprà.
• e 1.398

  In Leon. 9.
• f 1.399

  L. ••. ••. 33. Francof. ••585.
• g 1.400

  In Plat. in Clem. 2.
• h 1.401

  Hen. 3 appellat. O••••ph. quem nos 2.
• * 1.402

  5
• * 1.403

  ^• Pl••t. in Greg. 7.
• k 1.404

  Vid. Bell. in a∣pol. c. 6. p. 〈◊〉〈◊〉.
• l 1.405

  Conc. Rom. 7. sub Greg. 7. Bin. t. 3. p. 1287.
• m 1.406

  Resp. ad Ap. p. 147.
• n 1.407

  Vid. Sigon. de regn. Ital. l. 9. an. 1093.
• o 1.408

  Vid. Tort. Tort. pag. 240.
• * 1.409

  6
• * 1.410

  Bar. an. 1111. ••. 18. ex actis vita Paschalis.
• p 1.411

  Bar. an. 1111. n. 29.
• q 1.412

  An. 1111. n. 19.
• r 1.413

  Sigon. de Reg. I••al. lib. 9. an. 1085.
• * 1.414

  7
• x 1.415

  Walfing. in Ed. 1. p. 89.
• y 1.416

  Onuph. in Chron.
• * 1.417

  8
• z 1.418

  Rainol. col. c. 7. sec. 5. ex Sozom. l. 7. c. 8.
• * 1.419

  Ex Sozom. l. 7. cap. 8.
• * 1.420

  2
• a 1.421

  Ex. Sozom. l. 8. cap. 2.
• b 1.422

  Ex Socr. li. 7. cap. 29.
• * 1.423

  3
• * 1.424

  4
• c 1.425

  Socr. l. 7. c. 39.
• a 1.426

  Apud Bin. 10. 3. p. 157.
• b 1.427

  Ibid. pa. 160.
• c 1.428

  Ibid. pa. 163.
• * 1.429

  2
• d 1.430

  Conc. Toll. 12. decr. 6. Bin. ••. 3. pa. 104.
• * 1.431

  3
• a 1.432

  An. 681. n. 6••.
• b 1.433

  Iob. Garsias ir∣notis in Conc. Tol. 12.
• c 1.434

  Bar. an. 589. n. 9. Bin. t. 2. p. 706.
• a 1.435

  Greg. Turonēs. l. 10. c. 31.
• b 1.436

  Idem. l. 3. c. 17.
• c 1.437

  Idem. l. 3. c. 2.
• d 1.438

  Idem. l. 4. c 15.
• e 1.439

  Lib. 4. c. 18.
• f 1.440

  Tho. Bilson. E∣pisc. Wint. de perp. guber. c. 15.
• g 1.441

  Paris. Cur. de∣••ensio pro liber∣tate eccl. Gallic. s. 43. apud Duar. de ben. ••. 1••7.
• h 1.442

  D••••r. de sacr. Eccl. minist. l. 3. c. 11. fol 43.
• a 1.443

  Conc. Ba••il. sess. 31. decr. de col∣lat. Bene••. Bin. t. 4. p. 72.
• b 1.444

  Duar. l. 3. c. 11. fol. 72.
• c 1.445

  Fol. 73.
• d 1.446

  Sect. 18.
• e 1.447

  Bel. apol. pro resp. ad lib. reg. c. 6. p. 88.
• a 1.448

  Duar. fol. 74.
• b 1.449

  Vid. Eliens. in resp. ad Apol. Bel. c. ••. p. 148.
• c 1.450

  Duar. c. 12. fol. 75.
• a 1.451

  Catholicu•• The∣olocus in resp. ad 5. partem r••l.
• b 1.452

  Mal. de gest. pont. Angl. l. 1. pag. 21••.
• c 1.453

  Mal. ib. p. 257.
• * 1.454

  3
• d 1.455

  Malm. p. 205.
• * 1.456

  4
• e 1.457

  Mal. de gest. pont. l. 1. p. 204.
• f 1.458

  In Wil. Ru••••.
• g 1.459

  Mal. de gest. reg. l. 2. p. 45.
• * 1.460

  5
• h 1.461

  Mal. de gest. pont. l. 2. p. 242.
• * 1.462

  6
• i 1.463

  Mal. ib. p. 257.
• * 1.464

  7
• k 1.465

  Mat. Paris. p. 18.
• l 1.466

  Malm. de gest. Pont. l. ••. p. 225.
• m 1.467

  P. 226.
• n 1.468

  M. Paris. p. 5••.
• o 1.469

  Hou. in H. 1. p. 470. ••ol. 269. Edit. Sauil.
• p 1.470

  Paris. quo sup.
• q 1.471

  Hou. quo suprà.
• l 1.472

  Paris. quo suprà in Hen. 1. ad an. Dom. 1103.
• m 1.473

  Mat. Paris. p. 57.
• n 1.474

  Apud. Bell. in apol. pro resp. c. 6
• o 1.475

  De gest. Pont. p. 227.
• p 1.476

  Math. Paris. p. 62.
• a 1.477

  Huntingd. l. 7. p. 38••.
• * 1.478

  8
• b 1.479

  Walsingh. in Ed. 3. p. 161.
• * 1.480

  9
• a 1.481

  In Rich. 2. p. 343.
• b 1.482

  Idem. p. 344.
• c 1.483

  Idem. p. 345.
• d 1.484

  P. 346.
• * 1.485

  10
• e 1.486

  ••5. H. 8. c. 20.
• * 1.487

  11
• a 1.488

  An. ••. Ed. 6.
• b 1.489

  Reg. Cranmer. sol. 327.
• c 1.490

  Ca••bd. in Brit. pag. 128.
• d 1.491

  Duaren. de sacr. eccl. minist. l. 5. c. 12. p. 75.
• e 1.492

  Huius cap. ••. ••.
• f 1.493

  . Reg. ••. ••.
• * 1.494

  12
• e 1.495

  Li•• 3. c. 7. ••. 2.
• * 1.496

  13
• a 1.497

  1▪ Reg. c. 2.
• 2 1.498

  Esa. 49. 23.
• a 1.499

  Apud Mat. Paris. p. 17.
• * 1.500

  14
• * 1.501

  Gloss. in causam 16. q. 7. pi•• mentis.
• b 1.502

  Ibid.
• c 1.503

  Lancel. insti••. ••ur Can. l ••. ••. 204 in Glossa
• d 1.504

  Glossa ibid.
• e 1.505

  Conc. T••l. 9. c. 2. Bin. l. 2. pag. 1163.
• a 1.506

  Nou. Const. 123
• b 1.507

  An. 25. Ed. 1. citatur 25. Ed. 3. in Stat. de pro∣ui••oribus.
• c 1.508

  Num. 8.
• d 1.509

  Mag. Chart. c. 5
• e 1.510

  25. Ed. 1.
• * 1.511

  15
• f 1.512

  Eliens. in resp. ad Apol. Bell. c. ••. p. 151.
• * 1.513

  16
• * 1.514

  17
• g 1.515

  Bi••s. de perp. Eccl. Chr. gu••. c. 15.
• a 1.516

  L. 6. c. 39
• * 1.517

  18
• * 1.518

  19
• b 1.519

  Carol. in cap. l. 1. c. 84.
• c 1.520

  Sozom. l. 7. c. 8
• d 1.521

  Ad Euaij. Ep. 85.
• * 1.522

  •• Soz. quo suprà.
• a 1.523

  Onuph. in Psal. in Pelag. 2.
• b 1.524

  Conc. Nic. 1. c. 4
• c 1.525

  Onuph. qu••sup.
• d 1.526

  Ibid.
• a 1.527

  Des e••s. Cathol. p. 156.
• a 1.528

  Ingulph. p. 893 Malmes. in gesti•• Reg. l. 2. p. 74.
• b 1.529

  Mat. Paris. in Hen. 1. p. 56.
• * 1.530

  3
• c 1.531

  Mat. Paris. in R. 1. p. 149.
• d 1.532

  Jbid.
• e 1.533

  P. 153.
• * 1.534

  4
• f 1.535

  Ex M. Paris. in Ioh. p. 213. An∣tiq. Brit. in Ste∣phano Langton.
• g 1.536

  Antiq. Brit. pag. 154.
• a 1.537

  Ibid. pag. 155.
• b 1.538

  M. Paris. 215.
• c 1.539

  M. Paris p. 217
• d 1.540

  Ibid.
• e 1.541

  Antiq. Brit. p. 157.
• a 1.542

  Vid. Tort. Tort. pag. 215.
• b 1.543

  Ant. Brit. p. 155
• c 1.544

  Ibid. 158.
• d 1.545

  Ibid.
• * 1.546

  5
• e 1.547

  M. Par. p. 316.
• a 1.548

  Ant. Brit. p. 160
• b 1.549

  Ant. Brit. p. 161
• c 1.550

  Quo sup. & M. Par. p. 318.
• d 1.551

  M. Par. p. 358.
• e 1.552

  Ibid.
• f 1.553

  Ibid.
• g 1.554

  M. Par. p. 359.
• a 1.555

  Pag. 362.
• b 1.556

  Pag. 386.
• c 1.557

  Pag. 423.
• a 1.558

  Pag. 495.
• b 1.559

  Mat. Paris. ib.
• c 1.560

  Aliter Personis.
• d 1.561

  M. Par. p. 506.
• a 1.562

  Pag. 507.
• b 1.563

  Pag. 508.
• c 1.564

  P. 509.
• d 1.565

  P. 514.
• e 1.566

  P. 536.
• f 1.567

  P. 547.
• g 1.568

  P. 555.
• a 1.569

  ••. 594.
• b 1.570

  P. 603.
• c 1.571

  P. 604.
• d 1.572

  P. 622.
• e 1.573

  P. 616.
• a 1.574

  P. 647.
• a 1.575

  P. 669.
• b 1.576

  P. 674.
• c 1.577

  P. 675.
• d 1.578

  Ibid.
• * 1.579

  P. 677.
• e 1.580

  Ibidem
• a 1.581

  P. 680.
• b 1.582

  P. 683.
• c 1.583

  P. ••84.
• d 1.584

  P. 685
• a 1.585

  Pag 686.
• b 1.586

  P. 685. & 686
• c 1.587

  Ibidem.
• d 1.588

  P. 687.
• e 1.589

  Jbid.
• f 1.590

  Ibid.
• g 1.591

  M. Paris. p. 694
• h 1.592

  P. 69••.
• a 1.593

  P. 699.
• b 1.594

  P. 700.
• c 1.595

  P. 701.
• d 1.596

  Ibid.
• e 1.597

  P. 707.
• f 1.598

  P. 729.
• * 1.599

  P. 83••.
• g 1.600

  P. 832.
• h 1.601

  P. 843
• a 1.602

  P. 844.
• b 1.603

  〈1 line〉〈1 line〉
• a 1.604

  P. 847.
• a 1.605

  P. ••89.
• b 1.606

  P. 891.
• a 1.607

  Vide p. 904.
• b 1.608

  P. 905.
• c 1.609

  Ibid.
• d 1.610

  P. 939.
• a 1.611

  Guilliel. Rish∣anger in conti∣nuat. Mit. Paris. p. 959.
• b 1.612

  Ibidem.
• * 1.613

  6
• c 1.614

  Ant. Brit p. 240.
• d 1.615

  Ibid.
• e 1.616

  Walsing in Ed. 3 p. 161.
• * 1.617

  7
• f 1.618

  Ant. Brit. in Simone ••••••ip. p. 147.
• a 1.619

  Ant. Brit. in Simon. Lang∣ham. p. ••49.
• b 1.620

  Walsing. in Ric. 2. p. 343.
• * 1.621

  8
• c 1.622

  Ibid. p. 344.
• * 1.623

  9
• d 1.624

  Antiq. Brit. in Tho. Arundel. p. 273.
• * 1.625

  10
• e 1.626

  Antiq. Brit. in Henrico Chichley p. 278.
• f 1.627

  Ibid.
• * 1.628

  11
• g 1.629

  Ibid. p. 284.
• * 1.630

  12
• a 1.631

  Ant. Br••••. in Io••. Murto••. p. 3••0.
• b 1.632

  Fran Hereford de pr〈…〉〈…〉 An∣gli••.
• * 1.633

  ^c A〈…〉〈…〉. in H. De••. p. 302.
• d 1.634

  Ant. Brit. in T••o. Cranmero p. 326.
• * 1.635

  13
• e 1.636

  Ibid. p. 327.
• a 1.637

  Conc. ••ic••••. Can. 4. ••in. ••. ••. p. 306.
• * 1.638

  Vid. supr. l. 3. c. 4. s. 2.
• * 1.639

  2
• a 1.640

  Theod. l. 5. c. 23
• b 1.641

  Conc. Ephes. 1. ••in. ••. 1. p. 768
• * 1.642

  3
• c 1.643

  Stapl. Princ. d••ll••. l. 4. c 20.
• d 1.644

  Sozom. l. 7 c. 8.
• e 1.645

  Theod. l. 5 •• 9.
• a 1.646

  Leo Ep. 68.
• * 1.647

  4
• b 1.648

  Baron. an. 633. n. 9.
• c 1.649

  Leo. Ep. 40.
• d 1.650

  Bar. an. 811. n. 18. ex Theoph. Anast. in vita Eug. 1. ••in. ••. 2. p. 1149.
• e 1.651

  Ep. l. 1. Ep. 24.
• f 1.652

  Ioh. Diac. in vi∣tae Greg. l. 2. c. 3.
• a 1.653

  In Conc. Nicen. 2. Act. 3. Bin. t. 3. p. 318. Bar. An. 785. n. 5.
• * 1.654

  5
• b 1.655

  Dist. 100. quo∣niam.
• * 1.656

  6
• c 1.657

  Dist. 99. nullus.
• * 1.658

  7
• d 1.659

  Epist. l. 4. ind. 13. Epist. 32. 38.
• e 1.660

  Conc. Chalc. act. 3. Bin. tom. 2. p 68, 69, 70.
• a 1.661

  Conc. •• halc. Act. 3. Bin. ••. ••. p. 80.
• b 1.662

  Bin. ibid. in nota marginali▪
• c 1.663

  Bell de Rom. Pontif. ••. 2. c. 31. tertium.
• d 1.664

  Conc. Lateran. sub Leo•••• 10. Sess. 10. in Con∣cione Steph•••••• Archiepis. Pa∣tracens.
• e 1.665

  Apud. Bin. t. 2. pag. 139.
• f 1.666

  Conc. Chalc. act. 15. can. 28. Bin. t. 2. p. 133.
• g 1.667

  Leo Epist. 54.
• h 1.668

  Apud Theod••. re••um. l. 2. ••. 8.
• * 1.669

  8
• a 1.670

  Greg. Ep. l. 4. Ep. 36.
• b 1.671

  Ex ••ar. an. 451. n. 15••.
• c 1.672

  Ex ••••l. de Rom. Pont. l. 2. c. 31. respondeo.
• d 1.673

  L. 4. Ep. 34.
• e 1.674

  Ep. 36.
• f 1.675

  L. 7. Ep. 69.
• g 1.676

  Ep. l. 4. Ep. 36.
• * 1.677

  a Cor. 11. 2••.
• * 1.678

  i Ep. 48. Ecclesia Antiochena sta∣tus manifestò à pietate ••na pen∣det, vt alios aedi∣fices, alios com∣p••s••as & qui••••os reddas, at{que} Ec∣clesiae vires per vnanimem con∣sensum restit••as.
• h 1.679

  Epist. 52. ad Athanas.
• * 1.680

  9
• b 1.681

  Vid. Tort. Torti p. 333, 334, 335.
• c 1.682

  T. 2. p. 471.
• d 1.683

  Conc. Nic 2. act. 2 Bin. t. 3. p. 312.
• e 1.684

  Bin. ibid. in margine.
• a 1.685

  No••el. constit. 42.
• b 1.686

  Bin. ••. 2. ••. 471.
• a 1.687

  Galfrid. Mon. l. 11. c. 12.
• b 1.688

  Hist. l. 1. c. 27.
• * 1.689

  2
• * 1.690

  3
• * 1.691

  4
• * 1.692

  5
• a 1.693

  Epist. 55.
• b 1.694

  Mat. Paris. in H. ••. an. 1164. pag. 96.
• * 1.695

  6
• c 1.696

  Walsing. hist. Angl. in ••. 3.
• d 1.697

  Onuph. citan•••• Rainoldo colloq. p. 2••1.
• a 1.698

  Mat. Paris. in H. 3. an. 1240.
• b 1.699

  Ant. Brit. p. 249
• c 1.700

  25. Ed. 3. stat. de Pro••is.
• * 1.701

  7
• d 1.702

  Vide tractat. de interdicto a doct. Venetis compositum.
• * 1.703

  8
• * 1.704

  9
• * 1.705

  Greg. l. 10▪ ••p. 30.
• a 1.706

  Dist. 100. quoniam.
• b 1.707

  Rem. Rufus def. in Moli••. per Pont. Max. p. 20
• c 1.708

  Fra. Varg. de Episc. iurisd. & Pont. auth. prop. ••. p. 151.
• d 1.709

  De elect. c. 4. significasti.
• a 1.710

  Baron. an. 1102. n. ••. ex codice Vaticano.
• b 1.711

  Bar. ib. n. 10. extr de elect. significasti.
• c 1.712

  Conc. Later. 4. c. 5. Bin. ••. 3. p. 145••.
• d 1.713

  Extr. de iureiurando 〈◊〉〈◊〉.
• e 1.714

  Papatum Ro∣manae Ecclesie, & Regulas san∣ctorum Patrum adiutor cro, ad defende••aum & retinend•••• saluo ordine me•• con∣tra o••••es homi∣nes.
• f 1.715

  Rainold collat.
• * 1.716

  10
• g 1.717

  Onuph in vita Pij. 4.
• h 1.718

  Hanc veram Catholicâ fidem, extra quam ne∣mo ••••luu•• ess∣pote•••• ibid.
• i 1.719

  Han•• si•••• for mul•••• qu 〈◊〉〈◊〉 ••∣pisco•••• design•••••• profiterentur▪ stituit ibid.
• k 1.720

  Ibidem.
• * 1.721

  11
• a 1.722

  Tort. Tort. p. 55
• * 1.723

  12
• b 1.724

  Bilson. in vera differ. p. 2.