Here begynneth a ryght frutefull treatyse, intituled the myrrour of good maners co[n]teynyng the .iiii. vertues, called cardynall, compyled in latyn by Domynike Mancyn: and translate into englysshe: at the desyre of syr Gyles Alyngton knyght: by Alexander Bercley prest and monke of Ely.
About this Item
- Title
- Here begynneth a ryght frutefull treatyse, intituled the myrrour of good maners co[n]teynyng the .iiii. vertues, called cardynall, compyled in latyn by Domynike Mancyn: and translate into englysshe: at the desyre of syr Gyles Alyngton knyght: by Alexander Bercley prest and monke of Ely.
- Author
- Mancinus, Dominicus, fl. 1478-1491.
- Publication
- [London :: Imprynted by Rychard Pynson, prynter vnto the kynges noble grace: with his gracyous pryuylege, the whiche boke I haue prynted, at the instance of Rychard yerle of Kent,
- 1518?]
- Rights/Permissions
-
To the extent possible under law, the Text Creation Partnership has waived all copyright and related or neighboring rights to this keyboarded and encoded edition of the work described above, according to the terms of the CC0 1.0 Public Domain Dedication (http://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/). This waiver does not extend to any page images or other supplementary files associated with this work, which may be protected by copyright or other license restrictions. Please go to http://www.textcreationpartnership.org/ for more information.
- Subject terms
- Conduct of life -- Early works to 1900.
- Cardinal virtues -- Early works to 1800.
- Link to this Item
-
http://name.umdl.umich.edu/A06808.0001.001
- Cite this Item
-
"Here begynneth a ryght frutefull treatyse, intituled the myrrour of good maners co[n]teynyng the .iiii. vertues, called cardynall, compyled in latyn by Domynike Mancyn: and translate into englysshe: at the desyre of syr Gyles Alyngton knyght: by Alexander Bercley prest and monke of Ely." In the digital collection Early English Books Online. https://name.umdl.umich.edu/A06808.0001.001. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed April 25, 2025.
Pages
Page [unnumbered]
Page [unnumbered]
Page [unnumbered]
Page [unnumbered]
Page [unnumbered]
Page [unnumbered]
Page [unnumbered]
Page [unnumbered]
Notes
-
* 1.1
Iusticia est quaedam na turae sanctio: multis Quae iubet: vt prosis: auxilium{que} feras. Inter mortales sic mu∣tua vincula nectit Humanū vt seruet so∣la vel illa genus.
-
* 1.2
Vtile nō quaetas: an sit quod iusterit illa. Nam quicquid iubeat vtile sempet erit. Iusticiae primae partes sunt reddere honorem Christo: qui nobis oīa / se{que} dedit.
-
* 1.3
Ergo si quis erit gau∣••ens cognomine iusti: ••lle deu imprimis reli¦giosus amet. Sic amet ille deū:{quam} cō¦tra dignus amari: Quod sibi sit merito gratia parte dei.
-
* 1.4
Esse deo gratis poterit quicun{que} nocere Vult nullitet cunctis vtilis esse cupit. Sic de••est homini qui nulli lumina solis. Denegat in tris sit li∣cet vs{que} malus.
-
* 1.5
Non plene officiū iusti cōpleue••it ille: Qui nulli prodest: qui ne{que} prorsus obest. Quippe requirit opus {quam} sit laudabile virtus: Non habet illa satis abstinuisse malis.
-
* 1.6
Nō sum{us} ad non••a ••p•••• tantum cōmoda nati. Ferre alij gratā quis{que} tenetur opem. Nati hoies hominum cā sunt (teste Platone) Vt sese faciles vltro: ci tio•• iuuent.
-
* 1.7
Nec ratio est simplex•• aut oibus vna iuuādi. Auxilij cui{que} propria causa data est. Si nequeas opib{us} quē {quam} rebus{que} iuuare: Ast opera saltē •• consi∣lio{que} iuues,
-
* 1.8
Quinotiā poteris sor∣tis prohibere notētes: Ne laedāt grauius vi•• dolis{que} bonos,
-
* 1.9
Necmin Fiortado so∣lando tum{que} monendo: ••urg••do & multos ••pe iuuare potes
-
* 1.10
Sed grad{us} ofiici••s dan dis seruād{us}: & ordo est Ordine nā cuncta splē∣didiora nitent. Quippe deo primē de∣bes persoluere cultū. Pone deum poscit pa∣tria prima locum.
-
* 1.11
Hic natoacaros{que}tuoa tueare parentes. Post: tibi quos sanguis quos quo{que} iūxit amot
-
* 1.12
Nec quos pauperta••▪ quos morb{us} quosue se∣nectus: Oppressit: spernas: sed misere magis. Inter 〈◊〉〈◊〉 ho•• si quos mo rū cōmendat honest 26
-
* 1.13
Hos oculis {pro}prius in∣tueare tuis. Sunt etiā / qui te quon dam iuuere: iuuandi. Sed re••erāt foenus tūc in amore vices.
-
* 1.14
Vt iubet Hesiod{us}: eam pos imittere feraces: Semina qui dn̄o multi¦plicata serunt.
-
* 1.15
Est tamē vt caueas: ne∣dum sis vtilis vni: Id damno alterius fe∣cer is at{que} malo.
-
* 1.16
Prouideas parit dū vis nimis esse benignus: Ne tibi res desit: at{que} aliena petas. Saepe etenim censu cō∣sumpto {pro}digus omni▪ Aut rapit: aut turpem cōtrahit ipse notam.
-
* 1.17
Nō etiam vt magnus fias: te dede rapinae. Nam ne{que} quo regnes ius violare licet.
-
* 1.18
Nec tantū a iusto vio∣lentia longius absit. Sed fraus: at{que} dolus debet abess•• procul. Vulpeculae fraus ē via est innata leoni. Vtra{que} sed iustis ē alie¦na viris.
-
* 1.19
Qui populo ex om̄i nul¦lus capitalior illo. Qui lupus ē intus: pel∣le videtur ouis: Nec solum facto sit sae∣pe iniuria verbis: Obiectes si cui crimina falsa reo.
-
* 1.20
Quod verū est: semper prosert semper{que} tuere S••c nihil vt vero tu ve nerere magis. Nec verū credas viola ri posse negando: Quin sic religio est: tū violata sides.
-
* 1.21
Nā licet in testem non 〈◊〉〈◊〉 deus ipse vocatus: Attamen is custos / vl∣tro{que} testis adest: Et si quādo licet men∣tiri: sorte licebit: Tātulum: vt vera sint manifesta magis.
-
* 1.22
Qui{que} fidē vt seruet ••ue ••it non vera locutus: Forsitan est veniā dig nus habere suam. Est seruēda ••ides sic: vt constantia semper Aisit pollicitis: practa∣{que} sancta velis.
-
* 1.23
Saepe tamen fateor tē∣pus contingere posse: Quod ne{que} dānandū sit violare fidem: Vt quia promittā tibi: quod non vtile fiat: Aut mihi plus nocea•• / {quam} tua facta inuet.
-
* 1.24
Theseus op••asset Nep tunum pacta negare: Cum taxit miserū cur∣ribus hippolytum.
-
* 1.25
Nō cōmissa sibi iustus secreta loquatur: Sed taceat: quicquid nō licet ore loqui: Vocib{us} ambiguis litis non semina iactes: Iudiciū certū sed ma∣gis ore feras.
-
* 1.26
Aut potius tacias cū nō sit causa loquendi. Saepe sibi at{que} alijs: gar ••ula lingua nocet.
-
* 1.27
Publica si qn̄ tibi sit cō missa potestas: Aut si turba tuae sit nu∣merosa domi: Corrige: quē facinius: quem reddit culpa no∣centem. Non laus ē leuis {quam} re∣putere nimis.
-
* 1.28
Nā peccare facit mul∣tos: qui ignouerit vni: ••ū vni ne prodest pl••∣••ibus ille nocet: Quicqd peccabūt mul ti: te dante fauo••em:
-
* 1.29
Cūcto••ū iu••e es ••rimi∣nis ipse ••eus. Sed fauet is: si qu is nō punit crimina praeses Iudicis ē nimius virga benigna fauor.
-
* 1.30
Sub••ubit ille hominū coetus: & subruit vrbe•• Per quē iusta malis poe na remissa fuit.
-
* 1.31
Subruit & flammā qui multā spargit in edes. Aut remouet portis ho¦ste premente seras: Nō erit hic lenis ciuis princepsue vocandus. Sed dici poti{us} pestifer ille potest.
-
* 1.32
Nō tamē in poenis mē∣suram excedere sas est Est pulchrū rebus om∣nibus esse modum. Suppliciū sumens: nō sis immitis & asper•• Laetus vt alteri{us} tu vi∣deare malo.
-
* 1.33
Sed plecte inuie{us} velu∣ti sis tactus ad illud Officiū: et doleas tan∣ta patrasse reum. Quī quo{que} si plures: ea dē dat causa nocētes. Nō illū absoluas hunc retinere velis.
-
* 1.34
Nō poena afficias hos dum tu munere donas Illos: quod facinus ar∣guit illud idem.
-
* 1.35
Improbitas eadē poe∣nā patiatur eandem.
-
* 1.36
Nec 〈…〉〈…〉 cuius il∣lius 〈…〉〈…〉.
-
* 1.37
Sic fert̄ solers quas ne¦ctit aranea telas. Solum {pro} minimis fila parata feris. Si veniat scrabro ma¦••orts ponderis: illas Perfringit telas: dila∣cerat{que} leues.
-
* 1.38
Inuoluūt minimas pē¦dentia retia muscas: Quarū cū misero mur¦mure vita perit. Sic solet & paup puni∣ri lege seuera: Si peccat diues lege so lutus abit.
-
* 1.39
Si tibi deliquit quis{que} non vltio maior Delicto fuerit: sufficit esse parem. Si tamē ignoscas: vin∣dicta{que} nulla placebit: Iustior es multo / gra∣tior at{que} deo.
-
* 1.40
In famulos etiā iustū seruabis & aequum: Iis iusta impendas: nec nisi iusta petas. Hos credas: fr̄es nobis natura crearit: Vt saeuite ne fas latius esse putes.
-
* 1.41
Abijce: si grauiter tibi peccant vel miserere: Si leuitir: sapiēs quis queat esse satis?
-
* 1.42
Iusticiae post{quam} fines re∣ferauim{us} ipsos. Dicamus fortē: magna¦nimum{que} virum.
-
* 1.43
De magnanimitate.