The art of rhetorick concisely and compleatly handled exemplified out of holy writ, and with a compendious and perspicuous comment, fitted to the capacities of such as have had a smatch of learning, or are otherwise ingenious. By J.B. master of the free-school of Kinfare in Staffordshire.

RHETORICES ENCHIRIDION.

CAP. I.

RHETORICA est ar•• polien∣dae & habendae Orationis, ad in∣citandos hominum affectus.

Ejus duae sunt partes, Exorna∣tio & Actio. Exornatio in Tropis & Figuris lo•• cum habet.

Tropus est, quo vox à nativa significatione in alienam immutatur.

In Tropo considerantur, primò Genus, se∣cundò Affectiones.

Genus Troporum est quadruplex.

• 1. Metonymia,
• 2. Synechdoche,
• 3. Metaphora,
• 4. Ironia.

CAP. II.

MEtonymia est Tropus, quo vox ex acci∣dentali relatione ad aliam significan∣dam traducitur. Estque vel Perfecta, vel ••llip∣tica. Metonymia perfecta est, quando vox

Tropo affecta in Resolutione abjicitur. Estque quadruplex. 1. Causae. 2. Effecti. 3. Subjecti. 4. Adjuncti.

Metonymia Causae fit duobus modis. [unspec I] Cùm Efficiens pro Effecto usurpatur; ut, Fa∣cilè dolorem ex oculis effundunt foeminae.* 1.1

1. Sic cùm inventor, effector, author, aut primus & clarus in re aliqua, pro inventis, effectis, aut rebus illis quibus nobilitatus fue∣rit, usurpatur; ut,

* 1.2Implentur veteris Bacchi pinguisque ferinae. * 1.3Vulcanum in cornu gerit.

* 1.42. Sic, cùm Causa instrumentalis ponitur pro Effecto; ut, Haec non sunt digna auribus vestris.

[unspec II] Cùm Causa materialis ponitur pro materi∣ato; ut,

* 1.5Quin morere, ut merita es, ferróque averte do∣lorem. * 1.6Vulcanum in cornu gerit.

Sect. 2.

MEtonymia Effecti est, cùm ex Effectis causa significatur; ut, Sanguinem inflam∣m••t ebrietas* 1.7 Scipio Africae clades.* 1.8

Metonymia Subjecti est, cùm ex subjecto res adjuncta significatur; ut, At illum Hesterni capite induto subiêre Quirites.* 1.9

Sic cùm locus, sedes, & continens, pro rebus

locatis & contentis usurpantur; ut, Nihil ce∣rebri,* 1.10 nihil cordis habent improbi. Hispania cum Anglia aeternum sancivit foedus. Totum ego ebibam poculum.* 1.11

Metonymia. Adjuncti fit, cùm Adjunctum locum occupat Subjecti; ut, Ne viro domine∣tur colus. Hunc Battum Vicinia tota vocabant.* 1.12

1. Sic cùm nomina virtutum & vitiorum pro bonis & malis viris usurpantur; ut,

Quid non ebrietas designat? operta recludit.* 1.13

2. Item cùm tempus ponitur pro rebus tempori subjectis; ut,

Aspera tum positis mitescent secula bellis.* 1.14 Est opus ardentem fraenis arcere juventam.* 1.15

3. Postremo•• cùm signum ponitur pro re signata; ut, Cedant arma togae. Fasces sum∣mam apud populum Romanum obtinebant potestatem.* 1.16

Sect. 3.

ELliptica Metonymia est, cùm v••••bum proprium & mutuatum concurrunt simul in resolutione. Estque primò in Causa; ut•• Le∣go [unspec I] Virgilium.* 1.17

Secundo in Effecto; ut, Deus est omnium [unspec II] creaturarum vita.* 1.18

Sic cùm Epithe••on causam includit,* 1.19 ut g••∣••idus timor, praeceps ira, nobilis virtus, &c. Ubi notandum, Metonymiam Ellipticam per

unicum verbum aliquando posse resolvi; ut•• Praeceps ira, id est, Praecipitans ira; quae vox includit, Praecipitem reddens.

[unspec III] Tertiò, in Subjecto; ut, Reges & Regi•••• Britannici Londinense mercatorisi adornant.* 1.20

1. Sic cùm illud, quod Adjuncti proprium est, Subjecto attribuitur; ut, Milites radiantes circundant murum.* 1.21

2. Cùm Subjectum etiam ponitur pro Subjecto eâ qualitate imbuto; ut, Istis ac∣cumbis manibus?* 1.22

3. Porrò, cùm aliquod Epitheton signum denotet; ut, Ingenuum habet vultum.* 1.23

Denique, cùm possessor pro re possessa po∣nitur; ut, Ego eo die casu apud Pompeium coe∣navi.* 1.24

[unspec IIII] Quartò, in Adjuncto; ut, Inferna Styx de∣orum est timor.* 1.25

Sic cùm illud quod Adjuncto attribuitur proprium est Subjecti; ut, Mortalia temnitis arma.* 1.26

CAP. III. De Synechdoche.

SYnechdoche est Tropus, quo vox ex natu∣rali relatione ad aliam significandam tra∣ducitur•• Estque quadruplex. 1. Generis. 2. Spaeci••i. 3. Integri. 4. Membri.

Synechdoche Generis est, cùm vox genera∣lis pro particulari ponitur; ut, Exire ex urbe Consul hostem jubet.* 1.27

Synechdoche Speciei est, cùm vox parti∣cularis generalem designat; ut,

AEoliam venit loca foetae furentibus Austris.* 1.28

Hoc lippis & tonsoribus notum.* 1.29

Synechdoche Integri est, cùm totum po∣nitur pro parte; ut,

Aut Ararim Parthu•• bibet, aut Germania Tygrim.* 1.30

Sic, cùm numerus pluralis pro singulari; ut, Nos populo imposuimus, & Oratores visi sumus.* 1.31

Synechdoche Membri est, quando ex mem∣bro integrum significatur; ut, Ridiculum ca∣••ut.* 1.32

Involvens umbrâ magnâ terrámque po∣lúm que.* 1.33

• 1. Sic, cùm numerus certus ponitur pro incerto; ut, Heus, tribus verbis te volo.* 1.34 Si cen∣tum mihi darentur linguae,* 1.35 haec dignè satìs ex∣plicare non potui.
• 2. Item cùm singularis pro plurali; ut,* 1.36 Ro∣manus clarus in armis. Hostis habet muros.* 1.37
• 3. Tertiò, cùm altera circumstantia lo∣cum alterius sortitur; ut, Quis hodierno die suggestum scandit? Quot accumbebant hîc?* 1.38
• 4. Postremò, cùm primus coetus familiae,* 1.39

• sectae, &c. universos note••; ut, Caesar Pompei∣um superavit.* 1.40

CAP. IIII. De Metaphora.

MEtaphora est Tropus à simili ad simile•• ut,

Est opus ardentem fraenis a••••••re juv••nta•••• Latrant Oratores, non loquuntur.* 1.41

* 1.421. Huc referuntur primò Anthropopa∣thiae; ut, Deus odio habe•• impro••••••.

2. Antonom••siae à persona, gente, aut lo∣co ductae; ut,

* 1.43Irus & est subitò•• qui modo Croesus erat.

Hic sanè verè est Crete••sis 〈◊〉〈◊〉 casus—Tendimus in Latium—Illîc fas reg••••* 1.44 resurgere Trojae.* 1.45

3. AEnigmata, fabulae & hujusmodi; ut,

Mater me genuit, eadem mo•• gignitur e•••• me. Gallus gallinaceus, dum vertio s••ercorari••m, offendit gemmam, &c.

* 1.46 Proverbia; ut, Lupum auribus teneo. Eu••••••∣pode dictum.

CAP. V. De Ironia.

IRonia est Tropus,* 1.47 quo oppositum ex oppo∣sito significatur; ut, Tu mihi pater, ego tibi filius; & pare••o tibi ut par est.

Egregiam verò laudem & spolia ampla refertis* 1.48 Túque puérque tuus, magnum & memora∣bile nomen, Una dolo divûm si foemina victa duorum est. Quid non mortalia pectora cogis Auri sacra fames?* 1.49

Fit etiam cùm nos ea tacere & mittere simulamus,* 1.50 quae tamen eloquimur; ut, Atqui illud tenebricosissimum tempus incuntis aeta∣tis tuae Patiar latere, licèt impunè per me pari∣etes in adolescentia perfoderis, vicinos compilâ∣ris, matrem verberâris.

CAP. VI. De Troporum Affectionibus.

AFfectio tropica est ••••terior Tropi virtus.

Affectiones autem ••unt quinque,

• 1. Catachresis.
• 2. Allegoria.
• 3. Metalepsis.
• 4. Hyperbole.
• 5. Tapinosis.

Catachresis fit, cùm Tropus est durior aut in∣aequalior; ut, Vir gregis ipse caper deerat.* 1.51

Allegoria est Troporum ejusdem generis continuatio.* 1.52 Corax Orator excludat pullos suos è nido suo, ut evolent corvi clamosi. Sine

Cerere & Libero friget Venus.* 1.53

Metalepsis est Tropi in uno verbo multipli∣catio ut,

* 1.54Post aliquot mea regna videns mirabor aristas.

Hyperbole fit, quando plus dicimus quàm velimus intelligi. Haec fit vel Auxesi; ut, Sul∣cavit cutem regis: vel Miosi; ut cùm homun∣culum Pigmaeum voco.

Tapinosis est, cùm volumus plus subintel∣ligi quàm dicimus; ut,

—Etsi nullum memorabile nomen Foeminea in poena est— Extinxisse nefas tamen, & sumpsisse merentis Laudabor poenas, &c.

Hanc autem habere suam Auxesin & Miosin, ex Anglicis constat exemplis. No∣tandum est praeterea has duas Affectiones in vocibus, ubi nullus est Tropus, reperiri; ut,

Me miserum, quanti montes volvuntur aquarū

* 1.55Iam jam tacturos sydera summa putes. Saevior es tristi Busiride, saevior illo

Qui falsum lento torruit igne bovem.

CAP. VII. De figuris.

FIGURA est exornatio Orationis, nullâ I•• ea ratione habitâ Tropicae alicujus virtu•••••• Figura est duplex, Relativa & Absoluta.

Relativae Figurae sunt sex; Repetitio, Variatio, Gradatio, Correctio, Allusio, & Compositio.

Repetitio est alicujus in sententia recita∣tio; [unspec I] ut, Heu heu fugaces, Posthume, Posthume,* 1.56 labuntur anni.

Pierides vos haec facietis maxima Gallo:* 1.57 Gallo, cujus amor tantùm mihi crescit in horas. Te dulcis conjux, te solo in littore secum,* 1.58 Te veniente die, te decedente canebat. —Crede mihi, si te quoque pontus haberet,* 1.59 Te sequerer Conjux; & me quoque pontus haberet. Hujus ero vivus, mortuus hujus ero.* 1.60 Crudelis mater magìs, an puer improbus ille? Improbus ille puer, crudelis tu quoque mater.

Variatio est jucunda quaedam verborum [unspec II] ubertas; ut,

Quòd si fata virum servant, si vescitur aurâ AEthereâ, nec adhuc crudelibus occubat um∣bris.

Gradatio est, cùm clausulae sequentes im∣mediatas [unspec III] praecedentes significatione supe∣rant;* 1.61 ut, Veni, vidi, vici.

Quod libet id licet his, & quod licet, id satì•• audent; Quódque audent faciunt: faciunt quodcunque molestum est.

Correctio est, quâ priorem clausulam per [unspec IIII] posteriorem acriùs urgeamus;* 1.62 ut, Filium uni∣cum

adolescentulum habeo: Ah I 〈◊〉〈◊〉 di∣xi? habere me? Immo habui, Chreme; nunc ha∣beam necne, incertum est.

Erat hoc mihi dolendum, sed multò ma∣gìs illud, quod inimicum meum, meum autem•• Immo verò legum, judiciorum, etii, atque t••∣triae, &c.

[unspec V] * 1.63Allusio est, quâ aliquid priùs dictum ca∣ptamus. Aliquando enim ad sonum alluditur; ut, Leve est miserias ferre; perferre, grave•• Hoc etiam fit, cùm vel nostra, vel alioru•• verba antedicta captamus. Ità Ovidius indu∣cit Mercurium facetè rusticam Batti tau••olo∣giam imitantem: sic Battus, Sub illis Monti∣bus, inquit, erant, & erant sub montibus illii•• Cui Mercurius, Me mihi perfide prodis? Me mihi prodis? ait. Sic si quis poemata scribens•• nec non sibi altiora quaedam aut gravior•• tractanda proponens, carmine Virgilia•• uteretur,

Pierides Musae paulò majora•• ••••••imus.

Fit etiam cùm voces in s••atentia inv••••∣tantur; ut, 〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉. Alii quod pollicentur tardè praesta••, tu quod praestas tardè polliceris•• Aliquando sensum captamus; ut in illo Ciceronis ad Hortensium Oratorem, qui cùm defensionis mercedem a Vario acceperat Sphingem ar∣genteam, Marco Tullio obliquias quid atque

involutius locuto, dixit, Non didici solvere ••nigmata: Atqui (inquit Cicero) Sphingem ha∣bes domi.

Nonnunquam etiam numerum sive quanti∣tatem clausularum captamus; ut, Quis in vo∣luptatibus inquinatior? quis in laboribus pati∣entior? quis in rapacitate avarior? quis in largi∣tione effusior?

In aliquibus & sonum, & sensum, & quantitatem simul captamus, quod est facile observatu.

Compositio est concinna & auribus de∣lectabilis [unspec VI] selectarum vocum & clausularum connexio inter se & collocatio;* 1.64 ut, Doctrinae radicem esse amaram omnes nimis experimur: sed dulcissimos ejus postmodo fructus degusta∣mus.

CAP. VIII. De Figuris absolutis.

FIGURAE absolutae sunt sex; Descriptio, Diversio, Reticentia, Exclamatio, Perso∣••atio, & Insinuatio.

Descriptio est luxuriosa verborum dilata∣tio, [unspec I] quâ aliquid vel additione vel circuitu vocabulorum exprimamus; ut, Quid faciam,* 1.65 cùm parentes mei, qui me genuêre, filium su∣um non agnoscant?

* 1.66 Vidi regium capitis decus cum capite rap••um.

[unspec II] * 1.67Diversio est digressio sermonis ad ali••d quàm instituta oratio requirit; ut, Et auro vi potitur. Quid non mortalia pectora cogis, A•••••• sacra fames.

[unspec III] * 1.68Exclamatio est Oratio exprimens subitu•• aliquem animi affectum; vel indignationis, admirationis, gaudii, doloris, &c. ut, O cle∣mentiam admirabilem, atque omni laude, prae∣dicatione, literis, monumentísque decorandam!

Heu quae me tellus (inquit) quae me aequora possunt Accipere!

Et procul, ô miseri, quae tanta insania, cives? * 1.69Tantae molis erat Romanam condere gentem! * 1.70Quid faciam? roger, ánne rogem? quid d••∣inde rogabo?

[unspec IIII] Reticentia est, quâ sententiae inchoat•• cursus sistitur, partem aliquam, quae tame•• intelligatur, tacendo; ut, Ego te, furcifer, si vi∣vo—

Quos ego—sed motos praestat compone•• fluctus.

[unspec V] * 1.71Personatio est loquentis aut audientis pe••∣sonae fictio, vel rei alicujus tanquam person•••• ut Horatius Satyrâ primâ Mecoenatem indu∣cit audientem.

Quí fit (Mecoenas) ut nemo, quam sibi sorte•• Seu ratio dederit, seu fors objecerit, illâ Contentus vivat, &c. versibus verò sequen••••••

bus, fingit multos aliorum vitae rationem suae praeferentes. O fortunati Mercatores, gravis annis Miles ait, multo jam fractus membra labore. Contrà Mercator, &c. Hósne mihi fructus,* 1.72 hunc fertilitatis honorem Officiíque refers, quòd adunci vulnera aratri Rastror úmque fero, totóque exerceor anno? Parce venturis tibi, mors, paramur;* 1.73 Sis licèt segnis, properamus ipsi.

Insinuatio est, quâ quid praejudicii ab au∣ditorum [unspec VI] animis amoveamus, & callidè nobis conciliemus benevolentiam, attentionem, approbationem.

At vos obsecro (Auditores benevoli) pati∣entes mihi praebeatis aures dicturo ea quae atten∣tione vestrâ nec indigna,* 1.74 nec Reipub. omnino in∣••••mmoda fuerint.

Cuncta equidem tibi, rex, fuerint quaecunque* 1.75 fatebor Vera, inquit, neque me Argolica de gente negab••. Si ità haberet se tuares, quid consilii aut ra∣tionis inires?* 1.76 At si ego idem affirmâssem, mentitus essem.* 1.77 Et procul, ô miseri, quae tanta insania, cives?* 1.78 Creditis avectos hostes? aut ulla putatis Dona ••arere dolis Danaum? Sic notus Ulysses.

CAP. IX. De Actione.

ACTIO est decora orationis formatae recitatio. Consistit autem Actio vel in Corporis gestu, vel in Voce.

Actio, corporis gestus, est decens membro∣rum in elocutione moderatio.

Actio vocis, est apta vocis in pronunciatio∣ne conformatio: ubi imprimis est Emphasis observanda, quae est illarum vocum pronunci∣ando elevatio; in quibus praecipua clausula∣rum virtus perspiciatur; ut,

Tu dominus, Tu vir, Tu mihi frater eris.

FINIS.

Notes

• * 1.1

  Lacrymas.
• * 1.2

  Vini.
• * 1.3

  Ignem, & Metalepti-〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉 candelam.
• * 1.4

  Auditu vestro.
• * 1.5

  Gladio.
• * 1.6

  ••atern••.
• * 1.7

  Vinum.
• * 1.8

  Vastator.
• * 1.9

  Pil••••.
• * 1.10

  Nihil ingeni•• nihil pruden••tiae. Hispani cum Anglis.
• * 1.11

  Potum.
• * 1.12

  Foemina. Vicini 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.13

  Ebrius.
• * 1.14

  Asperae gene∣raciones.
• * 1.15

  Iuvenes.
• * 1.16

  Bellum paci. Consules.
• * 1.17

  Virgilii opus.
• * 1.18

  Causa vitae.
• * 1.19

  G••lid••m re••••dens, praeci∣pitem red∣dens, nobi∣lem r••dden••••
• * 1.20

  S••atuae Re∣g•••• & Regi∣••••r••••.
• * 1.21

  Radiantibus ar∣••i•• instructi.
• * 1.22

  ••i•• illo••is.
• * 1.23

  〈◊〉〈◊〉 in∣••••••••ium.
• * 1.24

  Domum 〈◊〉〈◊〉.
• * 1.25

  Objectum ti∣••••••••is.
• * 1.26

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉.
• * 1.27

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.28

  〈◊〉〈◊〉.
• * 1.29

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.30

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.31

  ••go impo••••••, & 〈…〉〈…〉 sum.
• * 1.32

  〈1 paragraph〉〈1 paragraph〉
• * 1.33

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.34

  〈◊〉〈◊〉.
• * 1.35

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.36

  〈…〉〈…〉
• * 1.37

  〈…〉〈…〉
• * 1.38

  〈◊〉〈◊〉 est.
• * 1.39

  〈◊〉〈◊〉
• * 1.40

  ••••••sar & exer∣citus suus, P••••∣po•••••• & copi•• as suas.
• * 1.41

  Hic juvenas comp••rantur ••quis indomi∣••is.
• * 1.42

  Canibus, quia sine ratione. More homi∣••um••
• * 1.43

  Qualis fuit I∣••us, & qualis fuit Croesus.
• * 1.44

  Mendax, qua∣les erant Cre∣••enses.
• * 1.45

  Similia Troja∣••u•• regnis.
• * 1.46

  ••ubius sum u∣••••ùm inco∣••••••m teneam, ••eluti qui ••u∣••um auribus ••ene••.

  Verum, quale ••utab••tur 〈…〉〈…〉 ••ipode 〈…〉〈…〉.
• * 1.47

  Ironia 3. R••∣latis.
• * 1.48

  Nullam•• sed potiùs turp•••• ••••decus & 〈◊〉〈◊〉
• * 1.49

  Profana.
• * 1.50

  〈 in non-Latin alphabet 〉〈 in non-Latin alphabet 〉, Praeteritio.
• * 1.51

  Si maritus gregis, mitio∣ri Metaphor•• uteretur.
• * 1.52

  Educat disci∣pulos suos e schola sua, u•• prodeant ra∣bulae loquace••.
• * 1.53

  Sine pane & vino amor fri∣get.
• * 1.54

  Pro spica, Syn. spica pro legere, Syn∣leges pro aesta∣te. Met. aestas pro 〈◊〉〈◊〉, Syn.
• * 1.55

  ••ustris Nept〈…〉〈…〉 filius.

  Phalaride.
• * 1.56

  Epizonxi••.
• * 1.57

  Anadiplosi••.
• * 1.58

  Anapho••••.
• * 1.59

  Epis••rophe••
• * 1.60

  ••panalepsis••
• * 1.61

  Climax
• * 1.62

  Epanor∣thosis.
• * 1.63

  Pa••ono••••siae.
• * 1.64

  Ingrata esse•• auribus ha••c sententia, s•• juxta natura∣lem constru∣ctionem ordi∣naretur. Sed de hac Collo∣catione Ora∣toria lege Doctiss. & Ornatiss. il∣lum Dom. ••larkum in su∣is formulis o∣ratoriis.
• * 1.65

  Pleonasmus.
• * 1.66

  C••ronam••
• * 1.67

  Apostrophe.
• * 1.68

  Ecphonesis. Irrisionis. Optationis. Desperatio∣nis. Imprecatio∣ni••.
• * 1.69

  Epiphonema.
• * 1.70

  Aporia.
• * 1.71

  P••os••popoeia, ••ictio perso∣••••••.
• * 1.72

  Ter••am h••c fingit loque••••••••om.
• * 1.73

  S••••••c•• hîc in∣ducit mortem audientem.
• * 1.74

  Hîc of••••cios•• compellatio•• ne sese insinu∣are videtur.
• * 1.75

  Hîc ••ect•• ••••∣cupatione, •••• non sibi conci∣li••ret ••idem.
• * 1.76

  Hîc ap••ellati∣one a•• ali••••.
• * 1.77

  Hîc Ironi••.
• * 1.78

  Hîc Interro∣gatione, qua•• vocant Er••••••••••••n.