The principal nauigations, voyages, traffiques and discoueries of the English nation. [vols. 1-3] made by sea or ouer-land, to the remote and farthest distant quarters of the earth, at any time within the compasse of these 1600. yeres: deuided into three seuerall volumes, according to the positions of the regions, whereunto they were directed. The first volume containeth the worthy discoueries, &c. of the English ... The second volume comprehendeth the principall nauigations ... to the south and south-east parts of the world ... By Richard Hakluyt preacher, and sometime student of Christ-Church in Oxford.

The charter of the priuileges granted to the English, & the league of the great Turke with the Queenes Maiestie in respect of traffique, da∣ted in Iune 1580.

IM••••ensa & maxima ex potestate potentissimi, terribilibúsque verbis & nun∣quam finienda innumerabiliue clementia & ineffabili auxilio sanctissimi & pu∣ra mente colendissimi tremendissimi{que} vniuersitatum creatoris, princeps tem∣porum presentium, vnicus modernae etatis monarcha, totius orbis terrarum po∣tentibus sceptra diuidere potens, clementiae, gratiae{que} diuinae vmbra, regno∣rum prouinciarumue, & vrbium ciuitatumue distributor permultarum: Nos sacratissimus Cae∣sar Muzulmanicus, Mecchae, id est domus diuinae, Medinae, gloriosissimae & beatissimae Ierusa∣lem, Aegypti fertilissimae, Iemen & Zouan, Eden & Canan, Sami paciferae & Hebes, Iabza & Pazra, Zeruzub & Halepiae, Caramariae & Diabekiruan & Dulkadiriae, Babyloniae, & totius ••ri∣plicis Arabiae, Euzorum & Georgianorum, Cypri diuitis, & regnorum Asiae, Ozakior, Campo∣rum Maris albi & nigri, Graeciae & Mesopotamiae, Africae & Gole••ae, Algeris & Tripolis occi∣dentalis, selectissime{que} Europae, Budae, & Temeswar, & regnorum transalpinorum, & his simi∣lium permultorum princeps Caesarué sacerrimus, potentissimus Murad Can, filius principis Zelim Can, qui fuit Zoleiman Can, qui fuit Zelim Can, qui fuit Paiezid Can, qui fuit Mehe∣med Can, &c.

Nos princeps potentissimus Murad Can hoc in signum nostrae Caesareae amicitiae significa∣mus manifestamus, quòd in temporibus modernis Regina Angliae, Franciae & Hiberniae Eli∣zabetha in Christianitate honoratissima Regina (cuius mercatorum exitus sit foelicissimus) ad nostram excelsam, & iustitiae plenam, fulgidissimamue portam, quae omnibus principibus mun∣di est refugium & requies, peregregium Gulielmum Harebornum literas misit suas, quibus sua maiestas significauit, quod tempore praeterito quidam subditi sui venissent ad nostram portam excelsam, & suam obedientiam erga eam demonstrauissent, & ob eam causam illis quoque ad nostras ditiones mercandi gratia venire & redire poscerent, venia & potestas fuisse•• data: & quòd in locis & hospitijs eorum per mare & terram nemo auderet impedire & illis damnum facere, mandatum Cesareum fuisset datum: & quòd hanc nostram gratiam, quam paucis homi∣nibus suae maiestatis demonstrauissemus, vniuersis suis subditis concederemus, peteb••••. Quare, quemadmodum cum serenissimis beneuolentiam & obedientiam, seruitiáue sua demonstran∣tibus erga nostram portam excelsam regibus & principibus confoederatis (vt sunt rex Gallo∣rum,* 1.1 Veneti, & rex Polonorum, & caeteri) pacem & foedus sanctissimum pepigimus: sic etiam cum praefata Regina amicitiam custodiendam, pacem & foedus coniunximus. Illius igitur ho∣mines, & vniuersi mercatores, sine aliquo impedimento cum suis mercibus & oneribus cunctis ad nostras ditiones Caesareas pacificè & securè veniant, & suam exerceant mercaturam, mane∣antin suis statibus, & secundum suos mores negocientur. Et adhaec, sua maiestas significabat ex hominibus suis aliquos iamdudum captos fuisse, & in captiuitate detineri, & quò•• hi dimit∣terentur petebat, & quòd sicut alijs principibus nobiscum confoederatis priuilegia & mandata Caesarea super foedus sanctissimum dedissemus, sic praefatae quoque Reginae priuilegium & mandata Caesarea vt daremus, nostrae Caesareae celsitudini placeret. Quare secundùm nostram beneuolentiam & gratiam innatam, optata sue maiestatis apud nos grata fuere: Et hoc nostrum priuilegium iustitijs plenum dedimus maiestati suae: Et Beglerbegis, Zanziacbegis famulis no∣stris, & Kazijs, id est, iudicibus, & omnibus teloniatoribus omnium locorum, portuum, & vado∣rum firmiter mandamus, vt donec ex parte prefatae reginae foedus, & pax, & eorum conditiones articulíque (vt conuenit) cu••todiuntur & seruantur, nostrae quóque Caesareae celsitudinis man∣data sunt:

• 1 Vt praefatae Regine homines, & subditi eius quibusuis rebus & mercibus,* 1.2 oneribus & sup∣pellectilibus per mare in magnis & paruis nauibus, per terram autem homines cum oneribus & pecoribus, securè & pacificè ad nostras ditiones Caesareas veniant, & nemo illis noceat, sed se∣curè & sine aliquo impedimento negocientur, & in suis statibus & conditionibus permaneant.
• 2 Item, si praesati homines & mercatores in suis rectis vijs & negociationibus aliquo modo caperentur, sine aliqua tergiuersatione dimittantur, liberentúrque.
• 3 Item, si naues eorum ad aliquos portus & loca venire voluerint, pacificè omni in tem∣pore, & sine impedimento veniant, & discedant in sua loca.
• 4 Item, si in tempestatibus maris naues eorum essent in periculo & auxilio opus esset illis, naues nostrae Caesareae celsitudinis, earúmque homines, & aliorum naues hominésque statim auxilium & opem ferant illis, mandamus.
• ...

• 5 Item, si edulia suis pecunijs emere voluerint, nemo resistat illis, sed sine impedimento edulia emant.
• 6 Item, si infortunium maris naues eorum in terram proiecerit, Begi & iudices, & ceteri nostri subditi sint auxilio illis, merces & res eorum que remanserint iterum reddantur illis, & nemo impediat illos.
• 7 Item, si prefatae reginae homines, eorum interpretes, & mercatores, siue per terram, siue per mare mercandi gratiâ ad nostras ditiones venire velint, legitimo telonio, & vectigali reddi∣to, pacificè vagentur, capitanei & reges maris & nauium, & aliud genus hominum per mare vagantium in personis, & rebus eorum, pecoribúsque, ne noceant illis.
• 8 Item, si aliquis ex Anglis debitor, aut ere alieno esset obstrictus, inueniríque non possit, ratione debitorum alterius nullus nisi esset fideiussor capiatur aut impediatur.
• 9 Item, si Anglus testamentum fecerit, & sua bona cuicúnque legauerit, illi dentur bona il∣lius, & si sine testamento moreretur, consul eorum cuicúnque sociorum mortui hominis dixerit debere dari, illi dentur bona mortui hominis.
• 10 Item, si Angli, & ad Angliam pertinentium locorum mercatores & interpretes, in ven∣dendis & emendis mercibus fideiussionibus & rebus aliquid negocij habuerint, ad iudicem ve∣niant, & in librum inscribi faciant negotium, & si voluerint, literas quóque accepiant à iudice, propterea quòd si aliquid inciderit, videant librum & literas, & secundùm tenorem eorum per∣ficiantur negocia eorum suspecta: si autem néque in librum inscriberentur, néque literas habe∣rent, iudex falsa testimonia non admittat, sed secundùm iustitiam legem administrans non sinat illos impediri.
• 11 Item, si aliquis diceret, quod isti Christiani nostrae fidei Muzulmanicae maledixerint, & eam vituperijs affecerint, in hoc negotio etiam & alijs, testes falsi minimè admittantur.
• 12 Item, si aliquis eorum aliquod facinus patraret, & fugiens non possit inueniri, nullus nisi esset fideiussor pro alterius facto retineatur.
• 13 Item, si aliquod mancipium Anglicum inueniretur, & consul eorū peteret illud, exami∣netur diligenter mancipium, & si inuentum fuerit Anglicum, accipiatur, & reddatur Anglis.
• 14 Item, si aliquis ex Anglis huc venerit habitandi aut mercandi gratiâ siue sit vxoratus, si∣ue sit sine vxore, non soluat censum.
• 15 Item, si in Alexandria, in Damasco, in Samia, in Tunis, in Tripoli occidentali, in Aegypti portubus & in alijs omnibus locis, vbicún{que} voluerint facere Consules, faciant: Et iterum si vo∣luerint eos mutare, & in loco priorū consulum alios locare, liberè faciant, & nemo illis resistat.
• 16 Item, si illorum interpres in arduis negotijs occupatus abesset, donec veniret interpres, expectetur, & interim nemo illos impediat.
• 17 Item, si Angli inter se aliquam litem haberent & vellent ad suos consules ire, nemo resi∣stat illis, sed liberè veniant ad Consules suos, vt secundùm mores eorum finiatur lis orta.
• 18 Item, si post tempus aut datum huius priuilegij, piratae, a••t alij aliqui liberi gubernatores nauium per mare vagantes, aliquem ex Anglis ceperint, & trans mare vel cis mare venderint, secundùm iustitiam examinetur: & si Anglus inuentus fuerit, & religionem Muzulmanicam as∣sumpserit, liberè dimittatur: si autem adhuc esset Christianus, Anglis reddatur, & emptores su∣am pecuniam ab illo petant, à quo emerant.
• 19 Item, si nostrae Caesareae Celsitudinis naues armatae exiuerint ad mare, & ibi inuenerint naues Anglicas merces portantes, nemo impediat illas, imò amicè tractentur, & nullum dam∣num faciant illis: Quemadmodum Gallis, Venetis, & caeteris nobiscum confoederatis regibus, & principibus priuilegium, & articulos priuilegijs dedimus, & concessimus, simili modo his quòque Anglis priuilegium & articulos priuilegijs dedimus & concessimus, & contra legem diuinam, & hoc priuilegium, nemo vnquam aliquid audeat facere.
• 20 Item, si naues magnae, & paruae in itinere & loco vbi stant detinebuntur, nemo illos au∣deat impedire, sed po••ius auxilio sint illis.
• 21 Item, si latrones & fures vi raperent naues illorum, nauiúmque merces, magna diligen∣tia quaerantur latrones & fures, & seuerissimè puniantur.
• 22 Ad extremum, Beglerbegij, & Zanziacbegi, Capitanei nostri, Mancipia, & per mare na∣uigantes serui Capitaneorum, & Iudices, & Teloniatores, & Gubernatores nauium Reiz dicti, & liberi Reiz, omnes isti praefati, secundùm tenorem huius priuilegij, tenorémue articulorum eius, omnia facere teneantur, & debeant. Et donec hoe in priuilegio descriptum foedus, & pax illius Maiestatis ex parte sanctè seruabitur, & custodietur, ex parte etiam nostra Caesarea custo∣diri, & obseruari mandamus.

Datum constantinopoli, anno nostri prophetae Sanctissimi 988, in principio mensis Iunij, anno autem Iesu 1580.

Notes

• * 1.1

  Foedus Turci•• Imperatoris cum Regina ••aitum.
• * 1.2

  Art••culi ••uiu•• priuilegij.