The principal nauigations, voyages, traffiques and discoueries of the English nation. [vols. 1-3] made by sea or ouer-land, to the remote and farthest distant quarters of the earth, at any time within the compasse of these 1600. yeres: deuided into three seuerall volumes, according to the positions of the regions, whereunto they were directed. The first volume containeth the worthy discoueries, &c. of the English ... The second volume comprehendeth the principall nauigations ... to the south and south-east parts of the world ... By Richard Hakluyt preacher, and sometime student of Christ-Church in Oxford.

SECTIO SEPTIMA. * 1.1Montis Heclae flamma nec stuppam lucernarum luminibus aptissimam adurit, neque aqua ex∣tinguitur: Eóque impetu, quo apud nos machinis bellicis, globi ijciuntur, illinc lapides magn•• in aera emittuntur, ex frigoris & ignis & sulphuris commixtione. Is locus à quibusdam puta∣tur carcer sordidarum animarum. Item Zieglerus. Is locus est carcer sordidarum animarum.

NEc stuppam adurit.) Vnde habeant Scriptores, non satis conijcitur. Haec enim nostris ho∣minibus prorsus ignota, nec h••c vnquam, nisi prodidissent illi, audita fuissent. Nemo enim est apud nos tam temerariae curiositatis, vt huius re•• periculum, ardente monte, facere ausit, vel quod scire licuit, vnquā ausus fuerit. Quod tamen Munsterus asserit. Qui, inquit, naturam tanti incendij contēplari cupiunt,& ob id ad montem propius acc••dunt, eos vna aliqua vorago viuos ab∣sorbet, &c. Quae res, vt dixi, nostrae genti est ignota prorsus. Exstat tamen liber veteri Nor∣uagorum lingua scriptus, in quo terrarum, aquarum, ignis, aëris, &c. miracula aliquot con∣fusa

reperias, pauca vera, plurima vana & falsa. Vnde facile apparet, à Sophis quibu••dam, si dijs placet, in Papatu olim esse conscriptum: Speculum Regale nomen dederunt,* 1.2 propter vanissima mendacia, quibus totus, sed plaerumque sub religionis & pietatis praetextu (quo difficilius est fucum agnoscere) scatet speculum minimè regale, sed Anile & Irregulare. In hoc speculo figmenta quaedam de Heclae incendio, his quae nunc tractamus non multum dissimilia, habentur, nullo experimento magis quàm haec stabilita, ideóque explodenda.

Caeterum ne audaculus videar, qui speculum illud Regale mendacij accusem; nullum ve∣rò ex his que minus credibilia affert, recenseam; Accipe horum pauca Lector, quae fidem mini∣mè mereri existimarim.

1 De quadam Insula Hyberniae; quae templum & Parochiam habet: Cuius incolae dece∣dentes non inhumantur: sed ad aggerem seu parietem coemeterij, viuorum instar erecti, consi∣stunt perpetuò: Nec vlli corruptioni, nec ruinae, obnoxij: vt posterûm quiuis suos maiores ibi quaerere & conspicere possit.

2 De altera Hyberniae Insula, vbi homines emori nequeant.

3 De omni terrâ & omnibus arboribus Hyberniae, quae omnibus omninò venenis resistant, serpentes & alia venenata, vbiuis terrarum, solâ virtute & praesentiâ, etiam sine contactu, enecent.

4 De tertia Hyberniae Insula: Quòd haec dimidia Diabolorum colonia facta sit. In dimi∣diam vero propter templum ibidem exstructum, iuris habeant nihil, licet & pastore (vt tota In∣sula incolis) & sacris perpetuò careat: idque per naturam ita esse.

5 De quarta Hyberniae Insula, quae in lacu quodam satis vasto fluiter: cuius gramina, qui∣busuis morbis praelentissimum remedium existant: Insula verò ripam lacus statis temporibus acc••dat, idque vt plurimum, diebus Dominicis, vt tum quiuis facilè eam veluti nauim quan∣dam, ingrediatur: id quod tamen pluribus simul, per fatum licere negat. Hanc vero Insulam septimo quoque anno ripae adnasci tradit, vt à continente non discernas: In eius autem locum mox succedere alteram, priori, naturâ, magnitudine & virtute consimilem: quae vnde veniat, nesciri: idque cum quodam quasi tonitru contingere.

6 De venatoribus Noruegiae, qui lignum domare (sic enim loquitur, quantumuis impro∣priè: cùm ligno vt non vita, ita nec domitura competat) adeò docti sint, vt asseres 8. vlnas lon∣gi, plantis pedum eorundem alligati, tanta eos celeritate, vel in excelsis montibus, promoue∣ant, vt non modò canum venaticorum, aut caprearum cursu, sed etiam auium volatu superari nequeant: atque vnico cursu, vnico etiam hastae ictu, nouem vel plures capreas feriant. Haec & similia, de Hybernia, Norvegia, Islandia, Gronlandia,* 1.3 de aquae & aëris etiam miraculis, cen∣tonum ille magister, in suum speculum collegit: Quibus, licet suis admirationem, vulgo stupo∣rem, nobis tamen risum concitauit.

Sed Frisium audiamus. Flamma, inquit, Montis Heclae nec sluppam, lucernarū luminibus ap∣tissimam, adurit, nec aqua extinguitur. Atqui, inquam, ex Schola vestra Philosophica petitis ra∣tionibus hoc Paradoxon confirmari poterit. Docent enim Physici, commune esse validioribus flammis omnibus vt siccis extinguantur, alan••ur verò humidis: Vnde etiam fabri, aqua inspersa, ig∣nem excitare solent. Cùm enim, aiunt, ardentior fuerit ignis, à frigido incitatur, & ab humido alitur, quorum vtrum{que}, aquae inest. Item: Aqua solet vehementes accend••re ignes: Quoniam humidum ipsum quod exhalat, pinguius redditur, nec à circumfuso fumo absumitur, sed totum ignis ipse depas∣citur, quò purior inde factus, ac simul collectus, à frigido alacrior inde redditur. Vnde etiam ignes ar∣tificiosi aqua minimè extinguibiles. Item: Sunt sulphure & bitumine loca abundantia, quae sponte ar∣dent, quorum flamma aqua minimè extinguitur. Prodidit etiam Philosophus, Aqua ali ignem. Arist. 3. de anim. Et Plin. lib. 2. Nat. Histor. cap. 110. Et Strabo lib. 7. In Nymphaeo exitè Pe∣tra flamma, que aquâ accenditur. Idem, Viret aeternum contexens fontem igneum fraxinus. Quin & repentinos ignes in aquis existere, vt Thrasumenum lacum in agro Perusino arsisse totum,* 1.4 idem autor est. Et anno 1226, & 1236. non procul à promontorio Islandiae Reykianes, flam∣ma ex ipso mari erupit. Etiam in corporibus humanis repentinos ignes emicuisse, vt Seruio Tullio dormienti, è capite flammam exsilijsse: Et L. Martium in Hispania, interfectis Scipioni∣bus, concìonem seu orationem ad milites habentem, atque ad vltionem exhortantem, confla∣grasse, Valerius Antias narrat. Meminit etiam Plinius flammae montanae, quae vt aqua accen∣datur, ita terra aut foeno extinguatur. Item, Alterius campestris, que frondem densi supra se ne∣moris non adurat. Quae cum ita sint, mirum, homines id in solà Heclâ mirari (ponam enimiam ita esse, cum non sit tamen, quòd à quoquam scire potuerim) quod multis aliarum terratum partibus seu locis, tam montanis, quàm campestribus, cum ea commune esset.

Eo impetu quo apud nos globi. Sic enim Munsterus.* 1.5 Mons ipse cum furit, inquit, horribilia toni∣trua insonat, proijcit ingentia Saxa, sulphur euomit, cineribus egestis, tam longè terram circumcirca

operit, vt ad vicesimum lapidem coli non possit, &c. Caeterum oportuit potius cum AEtnâ, aut a••ijs montibus flammiuomis, quos mox recitabo, compa••asse, cum non dees••et, non modò si∣mile, sed prope idem: Nisi fo••tè quòd incendia rarius ex Heclâ erumpant, quàm alijs id genus montibus. Nam proximis 34. annis prorsus quieuit, facta videlicet vltima eruptione, An. 1558 vt superius annotauimus. Et nihil tam magnificè dici potest de nostra Hecla, quin idem, vel maius caeteris montibus flammiuomis competat, vt mox apparebit. Quòd verò ••ulphur eiacu∣letur, manifestum est commentum, nullo experimento apud nostrates cognitum.

Is locus est carcer sordidarum animarum. Hic praefandum esse mihi video, atque veniam à Le∣ctore petendam, quòd, cum initio proposuerim, de terra & incolis diuisim agere, in hac prima parte tamen quae sunt meritò secundae partis, miscere cogar. Euenit hoc s••riptorum culpa, qui Insulae situi ac miraculis, religionis in••olarum particulam hanc, de opinione infernalis carce∣ris, confuderunt. Quare etiam vt hunc locum attingamus, qui, non m••retur isti•• oc commen∣tum ab homine cordato in Historia positum esse? Quis non miretur, viros ••apientes eò perdu∣ci, vt haec vulgi deliramenta auscultent, nedum se quantur? Vulgus enim extraneo••um & ho∣minum colluuies nautica, (hic enim saniores omnes, tam inter na••tas qu••m reliquos, excipio,) de hoc insolito naturae miraculo audiens, ingenito stupore ad istam, de carcere animar••m, imaginationem fertur: Siquidem incendio nullam substerni materiam videt, que madmodum in domesticis focis fieri consueuit. Atque hac pe••s••asione vulgi sama inoleuit, dum (vt ad ma∣ledicta optimè assuefactum est) vnus alteri huius montis incendium imprecatur. Quasi verò ignis elementaris & materiatus ac visibilis, animas, 1. substantias spirituales comburat. Quis denique non miretur, cur ••undem carcerē damnatorum, non in AEtnâ etiam, nihilo minus ig∣nibu ac incendijs celebri, confingant? At confinxit, dices, Gregorius Pontifex. Purgatorium ig••tur est. Sit sanè: Eadem igitur huius carceris veritas, quae & purgatorij. Sed pri••squā longius procedamus, libet hic referre fabulam pe••••epidam, huius opinionis infernalis originem & fun∣damen••um: Nempe cuidam extraneorum naui ••sl••ndiam relinquenti, & turgidis velis, citissi∣mo cursu iter suum rectà legenti, f••ctam obuiam alter••m, similiter impigro cursu, sed con••••a vim tempesta••um, velis & remis n••tentem: cuius praefectus rogatus, quinam ••ssent? Respondis∣se fertur: De Bi••chop van Bremen. Iterum rogatus quo tenderent? ait. Thom H••ckelfeldt¦tho, Thom H••ckelfeldtt••o. Haec videns Lector vereor, ne pelu••m postulet dari: Est enim men∣dacium adeo detestandum, vt facilè nauseam p••riat. Abeat igitur ad Cynosarges & ranas palu∣stres: illud enim ei••s••ē f••cumus a••{que} illarū coax, coax. Nec verò dignum est hoc commentum, quod ridea••ur, nedum refutetur•• Sed nolo cum insanis Papistis nugati: Quin potius ad scripto∣res nostros conuertamur.

A••que in primis nequeo hîc•• clarissimi viri, D. C••sparis Peuceri, illud praeterire. Est in Islandia, inquit, mons Hecla, qui immanis barathri, vel inferni potius profunditate terribilis, eiulantium mise∣rabili & lamentabili ploratu personat, vt voces plorantium circumqua{que}, ad interuallum magni milli∣aris, audiantur. Circumuolitant hunc coruorum & vulturum nigerrima agmina•• quae nidulari ibidē ab incolis existimantur. Vulgus incolarum descensum esse per voraginem illam ad inferos persuasum habet: Inde, cum praelia commit••untur alibi in quacun{que} parte orbis terrarum, aut caedes fiunt cruen∣tae, commoueri horrendos circumcirca tumultus, & excitari clamores, at{que} eiulatus ingentes longâ ex∣perientia didicerunt. Quis verò rem tam incredibilem ad te vir doctissime perferre autus fuit? Nec enim vulture•• habet Islandia, sed genus aquilarum secundum, quod ab albicante caudâ Plinius notauit, & Pygarsum appellauit. Nec vlli sunt huius spectaculi apud nos testes: Nec deni{que} ib••dem coruos aut aquilas nid ficare probabile est, quae, igni & fumo semper inimicissi∣mo potius à focis vel••ncendijs arceantur. Et nihilominus in huius rei testimonium, (vt & ex∣auditi per voraginem montis tumulius extranei.) experientiam incolarum ellegant, quae certè con∣traria omnia testarur. Vnde verò foramen vel fenestra illa montana, per quam clamores, strepi∣tus & tumultus apud antipodes, periaecos & antaecos factos exaudiremus? De quâ re multa es∣sent, quae authorem istius mendacij interro gatum haberem, modò quid de illo nobis consta∣ret: qui vtinam veriora narrare discat, nec tam perfrictâ fronte similia, incomperta, at{que} adeò incredibilia, clarissimo viro Peucero, aut alijs referre praefumat.

Ast verò Munsterus cum in••endij tanti & tam incredilis caussas in famosissimâ AEtna inue∣stigare conatus sit, quam rem illic naturalem facit, hîc verò praeternaturalēimo infernalem fa∣ciat, an non monstri simile est? Caeterùm de AEthnâ quid dico? Quin potius videamus quid de Heclae incendio aliâs sentiat Munsterus.

* 1.6Dubium non est. inquit, montes olim & campos arsisse in orbe terrarum: Et nostra quidem aetate ardent. Verbi gratia: In Islandia mons Hecla statis temporibus for as proycit ingentia Saxa, euomit sulphur spargit cineres, tam longè circumcirca, vt terra ad vicesumum lapidem coli non possit. Vbi au∣tem montiū incendia perpetua sunt, intelligimus nullam esse obstructionem meatuum, per quos modò,

quasi fluuium quendam, ignes, modo flammas, nunc verò fumum tantùn, euomunt. Sin per temporum interualla increscunt, internis meatibus obturatis, eius v••scera nihilominus ardent. Superioris autem partis incendia propter fomitis inopiam, non nihil remittunt ad tempus. Ast vbi spiritus vehementior, ••ursus reclusis meatibus i••sdem vel alijs, ex carcere magnâ vi erumpit, cineres, arenam, sulphur, pumi∣ces, massas, quae habent speciem ferri, saxa, aliàs{que} materias foras proycit, plerun{que} non sine detrimen∣to regionis adiacentis. Haec Munsterus. Vbi videas quaeso Lector, quomodo suose i••gulet gla∣dio, videas inquam hîc eādem de incendio Heclae & AEtnae opinionem & sententiam, quae ta∣men lib. 4. eiusdem, admodum est dispar, vt illic ad causas infernales confugiat.

Habet profectò Indie occidentalis mons quidam flammiuomus aequiores multò, quàm hic nost••r, censores & historicos, minimè illic barathrum exaedificantes: Cuius historiam, quia & breuis est, & non illepida, subijciam, ab Hieronimo Benzone Italo in Historia•• noui o••bis, lib. 2. his verbis descriptam.

Triginta quin{que} in quit, milliarium interuallo abest Legione monsflammiuomus, qui per ingentem craterem tantos saepe flammarum globos eructat, vt noctu latissimè vltra 10000. passuum incendia re∣luceant. Nonnullis fuit opinio, intus liquefactum aurum esse, perpetuam ignibus materiam. Ita{que} Do∣minicanus quid ••m monachus, cum eius rei periculum facere vellet, ahenum & catenam ferream fa∣bricari curat, mox{que} in montis iugum cum quatuor alijs Hispanis ascendens, catenam cum aheno ad centum quadraginta vlnas in caminum demittit. Ibi ignis feruore, ahenum cum parte catenae liquefa∣ctum est. Monachus non leuiter iratus Legionem recurrit, fabrum incusat, quòd catenam tenuiorem multò quàm iussisset ipse, esset fabricatus. Faber aliam multo crassiorem excudit. Monachus montem repetit: Catenam & lebetem demittit. Res priori incoepto similem exitum habuit. Nec tantùm re∣solutus lebes euanuit, verū etiā flammae globus repentè è profundo exsiliens, propemodū & Fratrem & soc••os absumpsit. Omnes quidem adeo perculsi in vrbem reuersi sunt, vt de eoincoepto exequendo nun∣quam deinceps cogitarent, &c.

O qu••m cenlura dispar? In montano Indiae occidentalis camino aurum: Islandie verò, infer∣num quaerunt. Sed hoc vt nimisrecens, ac veteribus ignotum fortasse reijcient: Cur igitur eun∣dē, quem in Hecla Islandie animarū carcerē, in Chimaera, Lyciae monte, cuius noctu di••{que} flam∣ma immortalis perhibetur, non sunt imaginati scriptores? Cur nō in Ephesi montibus, quos tae∣da flāmante tactos, tantū ignis cōcipere accepimus, vt lapides quo{que} & arenae in ipsis aquis ar∣deāt, & ex quibus accenso baculo, si quis sulcū traxerit, riuos igniū sequi narratur à Plinio? Cur non in Cophantro Bactrorum monte, noctu semper conflagrante? Cur non in Hiera Insula, in medio mari ardente? Cur non in Aeolia, similiterin ipso mari olim dies aliquot aliquot accen∣sa? Cur non in Babyloniorum campo, interd••u flagrante? Cur non in Aethiopum campis, Stel∣larum modo, noctu semper nitentibus? Curnon in illo Liparae tumulo, ampla & profunda vora∣gine hiante, teste Aristotele, ad quē non tutò noctu accedatur: ex quo Cymbalorū sonitus, cro∣talorum boatus, cum insolitis & inconditis cachinnis exaudiantur? Cur non in Neapolitanorum agro ad Puteolos? Cur nōin illa superius cōmemorata Teneriffe pryramide montana, instar Aet∣nae, iugiter ardente, & lapides, vt ex Munstero videre est, in aëra exspuente? Cur non in illo Ae∣thiopum iugo, quod Plinius testatur, horum omnium maximo aduri incendio? Cur non deni∣que in Vesuuio monte, non sine insigni vicinie clade, & C. Plinij exitiali detrimēto, dum insue∣ti incendij causas perscrutaturus venit, nubium tenus flammas cum saxis euomēte, pumicum & cinerum ineffabili copiâ aëra replente, & solem meridianum per totam viciniam densissimis te∣nebris intercipiente? Dicam, & dicam quod res est: Quia scilicet illis, vtpote notioribus, fidem, etsi inferni esse incendia finxissent, minimè adhiberi praeuidebant: Hecle verò aestum, cuius ru∣mor tardius ad eorum aures peruenit, huic commento vanissimo stabiliendo, magis inserui••e putabant. Sed facessite: Deprehensa fraus est: Desinite posthac illam de inferno Heklensi opi∣nionem cuiquam velle persuadere. Docuit enim & nos, & alios, vobis inuitis, consimilibus in∣cendijs, operationes suas Natura, non Infernus. Sed videamus iam plura eiusdem farinae vulgi mendacia, quae Historicis & Cosmographis nostris adeò malè imposuerunt.

Notes

• * 1.1

  Frisius. Munst.
• * 1.2

  Speculum Regale
• * 1.3

  Gronlandia.
• * 1.4

  ChronicaIslandie
• * 1.5

  Frisius.
• * 1.6

  Munsterus Cos∣mograph vniuer∣sal. lib. 1. cap. 7.