Y Diarebion Camberaëc

Y Diarebion Camberaëc.

• AByli pop peth ae boddlono
• Abyl i pawp i gy∣dradd
• Achos bychan i daw blinder
• Achos eb achos o honaw
• Achwyn rac achwyn racddo
• A achwyno eb achos, gwneler achos iddo
• Achwanekit mefyl mowrair
• Achub maes mawr a drygvarch
• Adwyth dirait eb achos▪
• Adail dedwydd yn ddiddos
• Adnau kehyryn gan gath
• Adwaen mab ae lluwch ac nid adwaen aei car
• Adwyoc cae anhwsmon
• Adiuar cupydd am draul▪
• Aduyd pop hir tristwch
• Addaw mawr, a rodd vechan
• Addaw maen, addaw map
• ...

• Addaw wec a wna ynfyd yn lla∣wen
• Addewit gwraic, odit yw
• Addas i bawp i gydradd
• Adduc yr hydd ir maes mawr
• A ddiscych ith vap ddywsul, ef ai cais ddywllun
• Addef, a dau▪
• Addued angau i hen
• Addunet herwr, hirnos
• Aeli chware, gaded i groen gar∣tref
• Ael i ddadlau eb neges, a ddaw a neges adref.
• Aerwy kynn buwch.
• Afiach pop trwm galon
• Afieithus pop mamaeth
• Afiauar pop taweder
• Aflwyddianus pop diriait
• Afleduais pop gwyllt
• Aflan dwylaw diawgswrth
• Aflan genau anudonol
• Afrwydd pop dyris
• A vo amyl i vara, dan gany aed i laetha
• ...

• A vo amyl ei veibion, bid wac i goluddion.
• A vo amyl i vel, rroed yn ei ywd
• A vo trechaf, treisiet
• A vo nesaf ir ecclwys, pellafo ywrth paradwys.
• A vo da gan Ddew ys dir
• A vo marw ny'ochelir
• A vo marw er bygwth a baw yr anrreger
• A vynno clod, bid varw
• A vynno Dew, a vydd
• Affol, nyd doeth ymryson—
• A gwyno kwyn by chan, kwyn mawr a ddarogan.
• A gatwer, a gair wrth rait
• A grea'r bran vawr, a grea'r vran vechan.
• A gymero dysc, catwet
• A gynuller ar gefyn march ma∣len, dan ei dor ydd a
• Alygrodd Dew, a lygrodd dyn.
• Allan o olwc, allan o veddwl.
• Ameu pop annwybot.
• ...

• Amrafaelus pop ymladdgar
• Amgeledd y ki am y cwd halen
• Am gwimp hen, y chwardd gw∣eng was.
• Amod a dyr deuod
• Amod ad dyr kyfreith
• Amcana vydd can bawb
• Am caroi, caret vy-ci
• Amaerwy diriait, dryc anian
• Amlwc pawp bai, lle ny charer
• Amlaf yw'rcwrwf tra hitler
• Ambraint, pop tor deuot
• Amparat pop anallu
• Amheuthun pop dieithrvwyt
• Amser ys ydd i bop peth
• Amser i vwyt, amser i lochwyt
• Aanraith gustuddiwyd tayoc yn hy i gylydd
• Anafus pop drygvoesawc
• Annoc dy ci, ac na ret canto
• Annoc ci y cell egoret
• Anhydyn pop afrywyoc
• Anhappus pop trwch
• Anhael pop cupydd

〈1 page missing〉〈1 page missing〉

• Dewys or ddwy vachddu hwch
• *Dibech vywyd, gwyn ei vyd
• Dygistudd deurudd dagrau
• Digon o grwth a' thelyn
• Digon yw digon o fficus
• Diglod pop anhawddgar
• Diffaith llyffant dan rew
• Dyencid rywan o lid ry gadarn
• Dirait a gascl ir dedwydd
• Diraid a gabyl ei oreu
• Dirmycker, ny weler
• Dysymwth vydd dryglaw am∣wyll
• Dlet ar pawp ei addaw
• Drwc vn, drwc arall
• Drwc pawp oei wybot
• Drwc llys ny ater, ond à ohodder
• Drwc y ffordd nid eler iddi onid vnwaith
• Drwc yw drigwas, gwaeth yw bot ebddo
• Drwc pechat, oei ddylyn
• Drwc yw drwc, gwaeth yw'r gwaethaf
• ...

• Drwc wrth dranoeth
• Drygwaith, dwywaith i gwanait
• Drud a ddyly doeth ei ostwng
• Drych i ddyn ei, gydymaith
• Drythyllwch, drwc ei ddichaen
• Drythyll pop dirait
• Dod venthic i noeth, nis cai dra∣noeth
• Doeth dyn, tra dawo
• Doeth a dwyllir deirgweith, ny thwyllir drud ond vnwaith
• Dotiedic pop anghofus
• Dogyn sydd ar pop peth
• Dolurus calon avalvawr
• Dew a byrth i vusgrell
• Dew a varn: dyn a levair
• Dew a rannodd, nef a gafodd
• Dew a rann yr anwyd, val y rhan y dillat
• Dew cadarn a varn pop iawn
• Dygas waith erlyn
• Dygyn dyn o garchar
• Dykid Dew da o law
• Dyker, ni weler ei ran
• Dysc dedwydd a gair,

• dysc ddiriaid a gwiail.
• Dyweddi o agos, galanas o pell
• Dyryssus y garthen
• Dyscy gradd i henvarch
• Da y. w Dew, a hir yw byth

• EHeng ywr byd i bawp
• Eddunet herwr, hirnos
• Ef a ddaw haf ir▪ ci coch
• Ef a ddaw rhew y lyffant
• Ef aeth hynny ar gyrn a phiben
• Ef aeth glastwr ynei glusteu
• Eair dannot yw am vn i vethoedd
• Ef a chwery i map noeth, ac ny chwery y map newynoc
• Et a wyr dyn pan el, ac ny wyr pan ddel
• Ef wyr y cath, pa varyf a lyf
• Ef vynnei r cath pyscot, ac ny vynnei wlychy ei throet
• Eiriach law, ae nac eiriach droet
• Eiriol ni charer, ni chyngan
• Elas a gauas rybydd, ac ny las ai cymerth
• ...

• Elid yscupor can ddryc dorth
• Elyd y wrach ir vreu, er ei genau
• Elid bryd yn ol breuddwyt —
• Elit gwraic yn ol i henllib
• Elit ryw, ar barth pau yw
• Elit llaw can droet
• Enw eb senw
• Enwoc meichiad oi voch
• Enwir, divenwir ei blant
• Ehegr bydd dryglaw i amwyll
• Escit drygddin, yn-tuy arall
• Esmwythafafdim yw methy
• E volir pawp wrth ei waith
• Egaiff dyn dysc oei vebyt hyd ei henaint.

• FAwd pawp yn ei dal
• Fol poptlawt
• Fordd bell i wr o Benilyn▪
• Fo rac dicter, ac na ffo rac drwc argwydd
• Fiaidd pop peth ny, charer

• GAdael ynos wethaf yn olaf
• Gair gwr o castell
• Gair gwraic val gwynt yn vawadau
• Gelyni ddyn ei dda
• Gellwng drygwr i yscupor gwrda
• Gochel tauern, ac na ochel ildio
• Goddiweddit hwyr, vuan
• Goval dyn Dew ei gweryd
• Gogany'rb wyt a'ei vwyta
• Golwc Dew ar adyn
• Golwc serchoc, syberw vydd
• Golwc y perchen y gynnydd y da
• Gorau can vy mam i lladd
• Gorau ywr gwarautra ater
• Gorau enw, Mi piau.
• Goreu gwrthwynep, gwrthwy nep tewyn
• Goreu gwrthwynep ǵwrthwy∣nep kwys
• Gordmodd bw ar ebol
• Grawn cupydd, a ys glwth.
• Gwac tuy, eb vap.
• ...

• Gwae a dro o gluni glun, ac ny beddo peth i hun
• Gwae a vynn mefyl er pechat
• Gwae a vo i vefyl yn ei vonwes
• Gwae a gwadd Deo, ac nis cred
• Gwae a wyl ei arglwydd beunyd
• Gwae a wnel da i ddioc
• Gwae ouerwr yn-cynayaf
• Gwae a goffo drygair yn ieuank
• Gwae ieuank a edduno henaint
• Gwae'r mil ny wyl ei berchen
• Gwae wr a gaffo dryg wraic
• Gwaythaf ir yd ryfel teisban
• Gwaythaf ystor, stor o verch
• Gwaethwaeth, val map cafr
• Gwas da a gaiff ei le
• Gwatwar dydd am waith y nos
• Gwaith nos, dydd ei dangys
• Gwayw yn-calon can hiraeth
• Gwala gweddw gwraic vnben
• Gweddil map iach
• Gweddw crefft eb ei dawn
• Gweddw pwyll eb amynedd
• Gwelius nid diddolur
• ...

• Gwelet deubeth or vn
• Gwelet ei clust aei lygat
• Gwell aros, no mefyl gerddef
• Gwell am y paret a detwydd, nac am y tan a diriait
• Gwell bedd na buchedd angheuol
• Gwel eidion gwerth nac vn pryn
• Gwell y ddyn y drwc, a wyr na'r drwc ny's gwyr
• Gwell i wraic y pyscotwr, nac i wraic y gwynvydwr
• Gwell canhwyr na chan voreu
• Gwell gochell mefyl na ei ddial
• Gwell y gwr a ddeuth ympen y vlwyddyn nar gwr ny ddeuth byth
• Gwell gwae vi, na gwae ni
• Gwell gwichio or coludd, na chochi or ddeurudd
• Gwell gwegil car, nac wynep e∣stran
• Gwell gwr, na gwyr
• Gwell y tynn gwraic na Raff
• Gwell hen ddlet na hen'alanas
• Gwell hir weddtot na drwc wra
• ...

• Gwell carin llys nac aur arvys
• Gwell kingor hen na ei vaiddy
• Gwell cl wt na thwll
• Gwell coginiaeth na brēhinaeth
• Gwell cupydd, lle bo na hael lle ny bo.
• Gwell map ieuank doeth na Brenhin hen ynvyd
• Gwell mayn garw am attalio, na'r maen llyfn am gellingo
• Gwell, Moes law, na moes vam
• Gwell marw no mynich ddifrod
• Gwell naac, no gau addewit
• Gwell nerth dwywrach nac vn
• Gwell penloyn yn llaw, na hwy∣ad ynawyr
• Gwell pren, na din kyhuddgar
• Gwell rrann Ofn, na ran Karyad
• Gwell vn gair ym blaen, na dau yn ol
• Gwell vn keidwad, na dau ymli∣diad
• Gwell vn Hwde, no dau Ti gai.
• Gwell yehydic gan rat, no llawer

• ganafrat
• Gwell yn cyscot y gawnen, nac eb ddim
• Gwell ym blayn yr Iyrchot, nac ynol yr Hyddot
• Gwell y wialen a blyco, na hona dorro
• Gwell yw drigsayr, ua drwg' of
• Gwell yw drigsaer na drwc daliwr
• Gwell ywr kia rodio, na'r ci a ei∣steddo
• Gwell yw toliaw na huriaw
• Gwell yw Dew na drwc obaith
• *Gwell yw Dew yn gar, nallu y ddaiar
• Gwyrthvawr pop odidoc
• Gwerthy cic twrch a phryny cic hwch
• Gwneuthyr deuddrwc or vn
• Gurthod gohadd, a dyuot i west
• Gyr vap, cai nac
• Gyrry bran i geiso tir
• Gyrry y cyn a gerddo.

• HAel Owain o bwrs y wlat
• Hap Ddew ddewryn
• Hardd pop new ydd
• Hanner y wledd, hoffedd yw
• Hawdd eiriol, ar a agarer
• Hawdd dangos diraidi gwn
• Hawdd yf, a wyl ei wely
• Hawdd yw ofny ofnoc
• Hawdd yw digio dic
• Hawdd yw clwyfo claf
• Hawdd yw doedyt pempthec
• Hawdd yw tynny cleddyf byr or wain
• Hawdd yw tynny carrai lydan o groen vn arall
• Hawdd yw tynny gwaet o grach
• Hawdd yw cymod lle i bo ca∣riat
• Hawdd yw cennau tan yn lle tanllwyth
• Hawdd naw ynghyscot gor∣wyd
• Hawdd yw peri y vingam wylo
• ...

• Haws dringo na discin
• Haws dadleu o goet nag o ca∣stell
• Haws doedyt mynydd, na myned trostaw
• Haws gan hwyr na chan vore
• Haws cau a bys nac a dwrn
• Haws bwrw tuy ylawr naei a∣deilad
• Haws twyllo maban, na thwyl∣lo gwrachan
• Hev Ddew, eb ddim
• Hen pechat, a wna cywilydd ne∣wydd
• Hen hwyr, hawdd ei 'oddiwes
• Hen, hawdd i' oruot
• Heuddy annerch, yw caru
• Hir amod, ny ddaw yn dda
• Hir eistedd i' ogan
• Hir sefyll i drwm
• Hir long wriaeth i vawdd
• Hir latrat icroc
• Hir addewit y nac
• Hir nych i angan
• ...

• Hir y bydd march bach yn ebol
• Hir y bidd blewin yn myned yn hin blaidd
• Hir y bidd yn deric ych drigwr
• Hir y bidd y mut ym-porth y by∣ddar
• Hir y biddir yn cnoi tameit chw∣erw
• Hir y bidd chwerw hen 'alanas
• Hir y bydd i gapydd ei gabl
• Hir weddwdot i vefyl
• Hir wnnie gan ddiriait
• Hir hun Uaelgwn yn eglwys Ros
• Hir hi edau gwraic vusgrell
• Hir ei gof, ny vynich rydd
• Hir pop aros
• Hoff can ynfyd ei glwpa
• Hoff can pop edyn i lais.
• Hoff can angenoc i goelio
• Hoed y din ny chalin y da
• Hwy yw clod na golud
• Hwyr o ddial, dial Dew
• Hwyr y gellir din or diniawed du
• ...

• Hy pawp ar ei vapsant
• Hy pawp yn absen ofn
• Hy pop costoc ar i domen ei hun
• Ach ridd, rryuedd pa gwyn
• Ir pant y rred y dwfr
• Iro blonhogen
• Iawn i pawp i gadw i hun

• KAdarnach yw'r edau yn gy∣frodedd
• Kad maly, cad i werth
• Kauas da; ni chauas drwc
• Kaledach glew, no maen.
• Kalon estran, wrth Gymro
• Kam wrando, a wna cam ddoe∣dyt
• Kany eb gywydd
• Kais yn y mwlwc
• Kais varchoch da dan draeti varch
• Kaisiet powp dwfr yw long
• Kaisio swllt yn-gwalfa blaidd
• Karet drwgch waerkyn ni charer
• ...

• Karet yr afr i mynn, bit e yn dduy bit yn wyn
• Kas dyn yna, cas Dew vry
• Kassec cloff, cloff hi ebol
• Kas gwelet, a geisio
• Kas gwir, ni charer
• Kariat a'orchvycapop peth
• Kas myharen, mieri
• Kau'r gorlan wedy mynefy deueit allan
• Kau'r estabyl wedy dwyn y march
• Kau tin wedy bramy
• Kefaillt blaidd, bugail diog
• Keluydd, kelet ei aruaeth
• Kell arglwydd▪ yw y weilgi
• Kell hauodwr yw ei vuarth
• Kenat vut, drut aei cred
• Kenau milgi'a morwyn, ae mac∣ko, ny chaiff ei mwyn
• Keintiach wedy brawt
• Kerddodd, a rwymodd
• Kich wr noc, holoc ei bais
• Kyd ar ki y cerdd ei gynffon
• ...

• Kimeint ar y werthvit ac art bellen: ne'r cogel
• Klywir corn, kyn ni weler
• Kludo heli ir mor
• Knawd wedy traha, trauc hir
• Knaifier wedy praidd
• Knaif Dauad varw
• Kneuen yn-genau henhwch
• Knawd o egin meithrin das
• Knawd aflwydd can ddiriait
• Knawd anaf ar ddiriait
• Knawd o beu drythill draha
• Knawd cyssul dedwydd yn ddo∣eth
• Knawd digarad yn llys
• Knawd wedy traha, tramgwydd
• Knawd buan o vain
• Knawd ffo o ffraeth
• Knawd aelwit ddiffydd, yn diffaith
• Knawt gwarth o vynech gys∣swyn
• Koes yn lle morddwyt
• Kof a lithr, llythr a geidw
• ...

• Kof gan bawp, a gar
• Kofl gwas dioc
• Koffa dy din pan ystrwych
• Kogor iar yn ydlam
• Kosp ar ben iar
• Kosp y llew yw maeddy'r arth
• Kospi'r arth yn-gwydd y llew
• Kos din tauot, ef a gach ith∣ddwru.
• Kraffach na'r euail
• Krech wen yn genau ynfyd
• Kol medd y vran, pan gaffo ddi∣gon
• Krywyn kyn moch, moch a ddamwain
• Kryd ar hen, angeu ys dir
• Kryny val y vor wi alen
• Kwlwm angenoc ar y genioc
• Kwlwm oedioc a ddetyd
• Kwymp y gwr yn y Rych
• Kwymp ar galedlawr
• Kyd bod da, nid Morda
• Kyd vwyta a boneddic, ac no chyd chwarau
• ...

• Kyd gwichio y v••nn, hi a ddwc ••i llwyth
• Kydles i bawb, yw glaw ychen
• Kydkeler nawnos, ny chelir na∣wmis
• Kydymdaith can ci, ei losgwrn
• Kyuathrach i vwyta, kenetl i ymladd.
• Kyvareddion gwrach, waeth∣waeth
• Kyfoed vydd da'a dedwydd
• Kyuoethoc i werthy, a'thlawt i bryny.
• Kyfing ac eheng yw dewis
• Kyvoethoc pop dedwydd
• Kyffes pop trwydd
• Kyd ebrwydded vynd ir varch∣nat, croen yr den a'chroen y ddauat▪
• Kynniuer pen, kynniuer synnwyr
• Kyngor yn ol▪
• Kynt y llysc yr odyn na'r yscupor
• Kynt crupyl na ei was
• Kynt meddwl na gweithret
• ...

• Kysgy val y pathew
• Kystal yw march aei varrhw▪erth
• Kystal kerddet ar draet, a'mar∣chogaeth ffon
• Kystal Howel a▪ Heilyn
• Kywir, yn ing y gwelir

• LEilailymeit gayaf
• Lledled rydau: waeth waeth ddeddfen
• Lladd y gwadn val y bo'r troet
• Llawen meichiad pan vo gwynt
• Llawer a ddyfynnwyt, ychydic a ddewiswyt
• Llawer am hawl vu y dyly.
• Llawer a weddill o veddwl chw▪annawc
• Llawer gwir, drwr i ddoedyt
• Llawer tec drwc ei deunydd
• Llawer hagr, hygar vydd
• Llawer or▪ dwfr a heibio eb wy∣bot ir melinydd
• Llaw map yn llawes ei dat
• ...

• Llaw ••••••••ddiog 〈◊◊〉〈◊◊〉
• Llaw ••••••ws ar waith
• Llaw pawp ar ei a••••ele
• Llaw ••i bobi golwyth
• Lle bo y dolur, y bydd y llaw
• Lle da i bawp, y ••••any caret
• Lles pawp pan veddyger
• Lletaf vydd y biswelyn oer sathry
• Llif yn auon, hindda vydd
• Llon colwyn ar arffet i veistres
• Llon llygot, lle ny bo cath
• Llwm tir▪ i poro dauat
• Llwfr, lladd i gydymaith
• Llwyt pop heu
• Llwyt ywr varchnat
• Llygat Dew ar adyn
• Llymaf vydd y gwayw oei vlayn
• Llyma'r maes llyma'r ysgifarnoc

• Map eb ddysc, tuy a lysc
• Magy chwileiyn ym∣monwes
• Mae arhos ir byssen i vot ar y barth.
• ...

• Mae gwehilion ir gwenith
• Maeddy tulluan wrth y maen
• Maen, dros iaen
• Mai oer, a wna yscupor glet
• Mal angenoceb geinoo
• Mall dall yn tafly ei ffon
• Mal dryguoneddic ai vaich
• Mal dyrnot pen
• Mal gwaith tros vin yr ellyn
• Mal cog•••• gwraic vusgrell
• Mal cof gwrach
• Mal llygoten dan balf y cath
• Mal llyn melin ar drai
• Mal llyffant dan yr oc
• Mal llyffant dan y maen
• Mal llwynoc am yr ogvaen
• Mal myn magot
• Mal rraw ym-misweil
• Mal ederyn ary gainc
• Mal y bydd y dyn y bydd ei lwon
• Mal y ci a'r hwch
• Mal y moch am y ffawydd
• Mal yr ap am ei chenau
• Mal y pysc yn y dwfr
• ...

• Mal yr aran am ri d•••••• got••
• Mal yr hwch dan y vwyall
• Mal y rhise am y pren
• Mal y saeth or llinyn
• Mal y tan ar yr aelwyt
• Mal y tan yu y carth
• Mam vechan a ddivanw plant
• March a syrth o ddyar i bed warcarn
• March a wyl yr yd ar ni wyl y cae
• Mawredic, pendeuic castell
• Mawr yw toreth yr aflwydd
• Mawrth aladd: Eprill a vling
• Mefy••ir coc ny lyfe ei law
• Mefy••ir llygoden vnt wll
• Melus gair da am a garer
• Melusaf ywr cic po nesaf ir as∣cwrn
• Melus, Moes eto
• Melus pan gaer, chwerw pan dalir
• Mi gawn ai ar vy mam, ac ni chawn aei dycei ir llan
• ...

• Mi adwaen iwrch er nas dali∣wyf
• Moes poptut, yn ei dut
• Moliant ▪gwedyr marw
• Moled pa wp yichyt mal ei caffo
• Mursen o wr▪ mal o wraic
• Mwy na'r bel••••n ir humoc
• Mw yna r'afr er dangos eith••••
• Mwy na'r regen yn y trych
• Mwy nag y bydd da blaidd, ny bydd da 'moi iscell
• Mwylhag wi••ri am y cynarth a 〈◊〉〈◊〉
• Myned ar gogr ir afon
• Mynech eb rait bot ar wall
• Mynech lydan 〈◊◊〉〈◊◊〉

• NAcholl: dy henford er dy ffordd newydd
• Na ddeffe 〈◊◊◊〉〈◊◊◊〉 cyscy
• Na 〈◊◊◊◊〉〈◊◊◊◊〉
• Na vid dryg wraic, dh gyfrin••••
• Na 〈◊◊〉〈◊◊〉
• Na vvdd ty vwythus lle galler

• dy hepcor
• Na vynych gurlwfr
• Naill ai llwynoc ai llwyn redyn
• Natur ir hwch a vydd yny por∣chell
• Na wrthot dy barch, pan y cyny∣ker
• Neges pendeuic yn rrat
• Nesaf i bawp i nesaf
• Nes elin nac arddwrn
• Nes i mi vy-crys na'm pais
• Nesnes ywr llefain ir dref
• Ny ad anoeth i'orvot
• Ny ain deuvras vn vnsach
• Ny bu rygu, na bai ry gas
• Ny bu Arthur ond tra vn
• Ny bydd marw march er vnnos
• Ny bydd gwr wrth ddim
• Ny bydd hybarch rry gynefin
• Ny bydd y dryw, eb eilyw
• Ny bydd vcheneit eb i deier
• Ny bydd buddd o ychidic
• Ny chredir y moel oni weler ei emenydd
• ...

• Ny chlyw wilkyn, beth nys myn
• Ny chlyw madyn i ddrygsawr ei hun
• Ny chryn llaw ar vapddysc
• Ny bydd dial wr diofn
• Ny bidd dyun dau Gymro
• Ny bidd y gwan eb ei gadarn
• Ny bidd mwsogloc maena by∣nech ys muter
• Ny char buwch hesb lo
• Ny chaiff ry anvoddawc rybarch
• Ny chaiff chwedl, nid el oei duy
• Ny chair dewis gam, yn ffo
• Ny chair gan y llwynoc ond ei groen
• *Ny chair o diobaith Dew.
• Ny chair gwlan rywioc ar glun gafr
• Ny chair y melus eb y chwerw
• Ny chair bwyd tayoc yn rrat
• Ny chair aual per ar pren sur
• Ny chaidw Kymbro oni gollo
• ...

• Ny chel grudd, cystúdd calon
• Ny chred eiddic, er a decaer
• Ny chwery cath dros ei blwrdd▪
• Ny chill iar ei hirnos
• Ny chwyn ir iar vod i gwalch yn glaf▪
• Ny chwyncier i daro ac ascwrn
• Ny chwsc gofalus, ac ef a gwsc galarus
• Ny aeth ryhir i goet
• Nyd a ret, a gaiff y budd
• Nyd a wyl dyn, aei pyrth
• Nyd adwna Dew, dim a bnaeth
• Nyd a gwayw yn-gronyn
• Nyd a cosp ar ynvyt
• Nyd a vn-trew na dau i angau
• Nyd a cynic Arglwydd ir llawr
• Nyd chware a voerchill
• Nyd chware, chware a than nac a dur nac a hayarn
• Nyd da ri o ddim
• Nyd digon eb weddill
• Nyd drwc wr, wrth ddrwc wraic
• Nyd drwc arglydd, namin

• drwg was
• Nyd diswrth nep dioc
• Nyd edrychir danneddmarch rrodd
• Nyd eglur, y drych yn y tywyl∣lwch
• Nyd erchys bwit ond ei broui
• Nyd esmwyth ymgyflogi
• Nyd gwell dim no digon
• Nyd gwell gormodd na ryuy∣chan
• Nyd hawdd chwythy tan a blawt yn geneu
• Nyd hawd blingo callestr
• Nyd hwyrach yn i varchnat, croen ir oen, na chroeni dauat
• Nyd iangwr nep ar Uerwyn
• Nyd kimeint Bleddyn aei drwst
• Nyd kinefin cath a chahistr
• Nyd cof can ir offeirat vot yn glochydd
• Nyt kytnn hun a'haint
• Nyd kyweithas eb vrawt
• Nyd cywaethoc ond aei cimero
• ...

• Nyd moel gwryn aros gwallt
• Nyd llafurus llaw gywraint
• Nyd llai gwerth mefyl na ffawd
• Nyd llai cyrch dyn i laith 〈◊〉〈◊〉 gyuarwys
• Nyd moesa wr morwyn a glyw llef ceilioc hi that
• Nyd mwy gwaith coc na chany
• Nyd myned, a ddel eilwaith
• Nyd oes nep eb i vai
• Nyd oes ar yffern ond eiffian i threfny
• Nyd oes o ddim ond val▪ i ky∣merer
• Nyd prophwyt neb yni▪ wlat ehun
• Nit rait i ddedwydd ondi eni
• Nit rait roi cloch wrth vursen
• Nit reit dangos direit i gwn
• Nyt rhydda nep i wasanaythy ehun
• Nyt twyll▪ twyllo twyllwr
• Nyt wrth i bic y mae pryny cyf∣ffyloc
• ...

• Nyt y bore y may caumol dyddtec
• Nyt amwys, a wnel warth
• Nyt yn vndydd ydd adeilwyt Ruuein
• Nyt yn iach ond a vo marw
• Nyt estyn llaw nis rrybuch calon
• Ny ddaw drwc i vn, ni ddel da i arall
• Ny ddawr croesan pa gabyl
• Ny ddawr newynoc, pa ys
• Ny ddawr putain pa gnuch
• Ny ddiolch dyn ei borthi
• Ny ddyly drwc boly, namyn drwc
• Ny ddygymydd medd a chupydd
• Ny phell anrregir tlawt
• Ny phis boneddic ehun
• Ny hinaf eiddiged
• Ny hyna hawl er ei hoedi
• Ny las cennat erioed
• Ny ludd aniweirdeb ffawd
• Ny ludd parot ei gymryt
• Ny lwgr y da ar y llal
• Ny lwyddodd, ond a dramg wy∣ddodd
• ...

• Ny lwydd gwenin i geilioc
• Ny roed gwlad i vut
• Ny thawdd dlet er ei haros
• Ny thyrr llestr er na bo llawn
• Ny thyr pen er doedit yn dec
• *Ny vynno Dew ny lwydd
• Ny vutra dwylaw er gwne uthy da idddo i hun
• Ny vynn drigwrach ddal i chwd
• Ny weleis lam rwydd i ewic
• Ny vin i sant mor caws
• Ny wna'r mor waeth na boddi
• Ny wne kyngor ei vam, gwnaed gyngor i lysfam
• Ny wyr hawdd vod yn hawdd, onid el hawdd yn anhawdd.
• Ny wyddir mwyniant i ffynon oni del yn hispydd
• Ny wyr i ci llawn, pa gyfarth y cy gwac
• Ny wyr, ny wyl
• Ny ddawr ir iar vot i gwalch yn glaf
• Ny wyr ir iar nesaf ir ceilioc
• ...

• No drwc ddyn, ys gwell ki da
• Noswyl iar gwae aeicar

• OBydd cell i ci, mynych yd a iddi
• O byd o nep yn ol, bid y bawaf
• O bop trwm, trymaf henaint
• O chaiff ir afr bynet ir eccleis, hi a ir allar
• O chyrred vry, ny ddaw obry
• O did archolleb waed
• Odit or cant cydymaith
• Odit elw eb antur
• Odit da, diwrafun
• O down ni, ni a ddown
• O down er. xiiij. ni ddown er xv. Offeren pawp yd ei galon
• Os gwr mawr cawr, os gwr by∣cnan cor
• Oni hehir, ni vedir
• Oni chai genin, dwc vresych
• Oni byddi gryf, bydd gyrfwys
• O myni vod yn iyrchci, ti a neidy

• yn well
• O hoenyn i hoenyn, ydd a ir ce∣phyl yn cwta
• O er yw isgell yr'alanas▪
• Oed y dyn, ny chalyn y da▪
• O lladd y cath lygoten, ar vrys hi hi ei hys i hun
• O vn wreichionen y cynne tan mawr
• O sul i sul, ydd a'r vorwyn yn wrach.
• O vlewyn i blewyn, ydd a'r pen yn voel
• Olymeit i lymeit i darvu'r cawl.

• PAn dywysor dall ddall arall, y ddau a ddygwydd ir pwll
• Pan dywyso ir hyn deric i braidd ni bydd ir yscrubl
• Pand gwaeth y dring y gath o dori hi ewinedd?
• Pand rryued na thyf post aur trwy nen tuy ir enwir?
• Pan gaer mi hi, ni chair mi ha
• ...

• Pan roer it porchell, agor digwd
• Pan vo moeliri ar ben maluriat y bydd escud ascell gwipiat
• Pan vo'r boly'n llawn y myn ir escyrn' orffywys
• Pan vo tecaf y cware, tecaf vydd peidio
• Pawp a gnith gedor ynfyd
• Pawp aei chwedil cantho
• Pawp a chwenych anrydedd
• Pan el llatroni ymgyfymliw, i caiff kywiriait ei da
• Pen carw ar ysgy farnoc
• Pen kil ar vorau gwanwyn
• Pen punt, a llosgwrn dimeu
• Pensaer pop perchenoc
• Penrros pawp, lle ni s carer
• Perchi gwr er i vawet
• Petwn dewin, ny vwytawn vur∣gin
• Pilio wy cyn ei rostio
• Pop enwir, diuen wir ei blant
• *Pop diareb gwir
• Pop coel, celwydd
• ...

• Pop gwlat yn hi aruer
• Pop cyffelyp a ymgeis
• Pop peth yn ei amser
• Pop cadarn, gwan ei ddiwyedd
• Po wyaf o ddeueit, drutaf vydd y gwlan.
• Po ddyfnaf vo'r, mor diogelaf vydd ir llong
• Po hynaf vydd dyn, gwaythaf vydd i bwyll
• Po hynaf vo'r yd tebycaf vydd i vyd
• Po hynaf vo'r Kymro ynuytaf vyd
• Po kyfyngaf can ddyn, ehengaf can Ddew.
• Po mwyaf vo'r brys, mwyaf vydd y llestair
• Po mwyaf vo'r difrod, mwyaf vyd y goruod.
• Po mwyaf vo'r llanw, mwyaf vydd y trai
• Po tynnaf vo'r llinin, cyntaf i tyr
• Pwy bynac sydd eb wraic, i mae

• efeb ymryson
• Pyscota o vlaen y Rwyc.

• RAc bod y sul e•• siglaw
• Rait i segut beth yw wneu∣thur
• Rait yw cropian kyn kerddet
• Rait wrth ammwyll pwyll barot
• Rwng y ddwy stol ydd a'r din i lawr
• Ran ddrwc, ran o drayan
• Ran y gwas o cic ir iar
• Ranny ryng y boly ar cefn
• Ranny r gwadyn val y bo'r troed
• Rin tri-dyn, cannyn ei clyw
• Roi y carr o vlayn y march
• Rwydd pop peth ny bo dyrys
• Ry dynn, a ddyrr
• Ry lawn a gyll
• Ry vchel a syrth
• Ry gas, ry welir
• Ryw ei vap ys gyrchlamy
• ...

• Rythyr mamaeth
• Rodd ac adrodd a'rrod bachcen

• SIeffre piaur troet, Sieffre piau r vwyall
• Somi Dew a manach marw
• Sonio am Awst wilieu Na∣talic
• Sicraf ywr hyn sicraf
• Swrth pop dioc.

• TAbler i lyuau
• Tauern i chwedleu
• Tauot aur ym-pen dedwydd
• Tavlath vnllaw, cais ath ddwyllaw
• Tairg waith y dywait mursen, Bendith ddew yn tuy
• Tebic oedd corn bwch i carecl
• Tebic oedd cwd i gyfrwyf
• Tec pop dianaf
• Tec pop hardd
• Tec pop chwedyl ny bo gwrth∣wynep
• Tra vo'r yd yn tyfy, y bydd ma∣rw

• y march.
• Travo'r ci'n cachy, ydd a rysgy∣uarnoc ir coet
• Trech a gais nag a geidw
• Trech Dew na druc: obaith
• Treiglet maen hyt wastat
• Trist pop galarus
• Troi o poptuy ir berth
• Troi'r cath yn ir haul
• Tario val ir abbat am y coueint
• Toll vechan, a wna toll vawr
• Tw varch benthyc
• Tyst ywr chwedyl ir englyn

• VMpryt ir iar yn ir yscupor
• Umpryd y ceilioc ar y twr gwenith
• Unllaw ar dan, canllaw ar wlan
• Unllawioc hydd mamaeth
• Unwaith ir aeth ir arglwyddes y nofio, a'r waith hono i boddes

• WAeth waeth val map gafr
• Waeth-waeth vaensaer,

• well well brensaer
• Well well pop ffynnedic
• Wythnos y llwynoc.

• YPendro wibwrn
• Y budd a ludd y lluddet
• Ychenait gwraich yn ol hi ywd.
• Ychenait at ddoeth
• Ychydic laeth, a'hynny yn enwyn
• Ychidic yn amyl, a wna llawer
• Y defnyn a dylly carec, nyd o gryfder ond o vynech syrthio.
• Y drwc a wneler yn y nant, a dy wynir yn-gwydd cant.
• Y dywethaf a orddiwedder, ar hwnnw y dialer.
• Y ydiw corn eb yscyarn
• Y vorwyn a ato hi phroui, hwyr daw ew phriodi.
• Y gwr yn ceisio ei casec, aei casec y dano.
• Y gwn a roed i gannwr, Nyd a ir gwn o duy'r gwr
• Y lle'rymgreingio'r march y gedy

• dy beth oei vlew.
• Ymguddio ar gefyn y cist
• Ym-pop daoni y may gobrwy
• Ym-pop drigioni y may pechat
• Ym-pop dewis y may cifingdwr
• Ym-pop kelfyddit y may ffalster
• Ym-pop rith i daw angau
• Ym-pop ryuel y may gofal
• Ym-pop pechat y may ffolder
• Ym-pop clwyf y may pericl
• Ym-pop dyn y may eneit
• Ym-pop eneit y may deall
• Ym-pop deall y may meddwl
• Ym-pop meddwl y may naill ai drwc ae da
• Y mut a ddwait y gwir
• Y march a vram, a ddwe y pwn
• Y march a wich, ys ef a ladd
• Y march a wyl yr yd, ac ny wyl y cae
• Ymryson a'r gof yn ei efail
• Ymryson a doeth, ti a vyddy ddo▪ ethach
• Ymryson a ffol, ti a vyddy folach
• ...

• Ynaill wenwyn a ladd y llal.
• Y nep a vo a march ar ei elw, a gaiff venffic march
• Y nep a vo marw er bygwth &c.
• Y nep ae ry vostio ehun, a baw y coroner
• Ynuyd a gabl i wrthban.
• Yn ceisio 'rblewyn glas, y bo∣ddes y casec
• Yn y croen y ganer y ci, y bydd marw
• Y car cywir, yn ir ing y gwelir
• Y ci a vynner ei ladd, a ddoedir e vod yn cynddeirioc
• Y ci a vynner ei grogi, a ddywe∣dir e vot yn llady deueit
• Y cyu a el, a'orddir
• Y cyntafa'i clybu, dā i din y darfu
• Y cyntaf ei oc, cyntaf ei gryman
• Y cyntaf ir velin, maler yn gyntaf iddo.
• Y porchell a vo byw, byddet mau
• Yr'afr dduy a las
• Yr hai a laddodd ir hwch
• ...

• Yr hwch adau, a vwyty'r soet
• Yr oen yn dyscy ir ddauat bori
• Yr vn asgwrn ei tal
• Ys dir drwc, rac drwc arall
• Ys ef a ladd, a gyhudd
• Yscafnllwyth a gludd coet
• Yscasn y doeth, ysgafn ir aeth
• Ysglodun gwern ym-pen y gath
• Ys marw, a vo diobaith
• Ys gwell y llysc dau tewyn nac vn.
• Ys dir nithio, ni bo pur
• Ys drwc a dec ewin a'r ny phor∣tho vn gyluin
• Yspys y dengys pop dyn
• O ba'radd i bo i wreiddyn.

Teruyn.