Oll synnwyr pen kembero ygyd vvedy r gynnull, ei gynnwys ae gyfansoddi mewn crynodab ddosparthus a threfn odidawc drwy ddyual ystryw. Gruffyd Hiraethor prydydd o wynedd is Conwy.

AByl i pop peth ae bodlono. Abyl i pawp y gydrad Achos bychan yd aw blinder Achos eb achos o honaw Achwyn rac achwyn racddo A achwyno eb achos, gwneler achos iddo A chwanekit mefyl mowrair Achub maes mawr adryg wa∣rch Adwyth dirait eb achos Adail dedwydd yn ddiddos Adnau kehyryn gann gath Adwaen mab ae lluwch ac nid* 1.1 adwaen ae car Adwyoc cae anhwsmon Adiuar cupydd am draul Aduyd pop hir tristwch Addaw mawr, a rodd vechan Addaw maen, addaw map Addaw tec a wna ynfyd yn lla∣wen Addewit gwraic, odit yw

Addas i bawp i gydradd Adduc yr hydd ir maes mawr A ddyscych ith vap ddywsul ef ai cais ddywllun Addef, a dau Addued angau i hen Addunet herwr, hirnos A el i chware gaded i groen gar tref A el i ddadlau eb neges, a ddaw a neges adref. Aerwy kynn buwch. Afiach pop trwm galonn Afieithus pop maeth Aflauar pop tawedoc Aflwyddianns pop diriait Aflednais pop gwyllt Aflan dwylaw diowgswrth Aflan genau anudonol Afrwydd pop dyrys A vo amyl i vara, dan gany aed i laetha A vo amyl i veibion bid wac i

goluddion. A vo amyl i vel, troed yn i ywd A vo trechaf treisiet A vo nesaf ir ecclwys, pellaf o ywrth paradwys. A vo da gau ddeo ys dir A vo marw ny ochelir A vo marw er bygwth a y ky∣munet A vynno clod, bid varw A vynno Deo a vydd* 1.2 A fwl, nid doeth ymryson A gwyno kwyn bychan, kwyn mawr a ddarogan. A gatwer, a gair wrth rait A crea r vran vawr, a crea r vrall vechan. A gymero dysc, catwet A gynuller ar gefyn march mar len, dan i dor ydd a A llygradd Deo, a lygradd dyn Allan o olwc, allan o veddwl Ameu pop annwybot

Amrafaelus pop ymladdgar Amgeledd y ki am y cwd halen Am gwymp hen, y chwardd gw∣en gwas Amod a dyr deuod Amod a dyr kefreith Amcan a vydd can bawb Am caro i, caret vycki Amaerwy diriait, dryc anian Amlwc bai, lle ny charer Amlaf ywr cwrwf tra hitler Amraint, pop tor deuot Amparat pop anallu Amheuthun pop dieithrvwyt Amser sydd i pop peth Amser i vwyt, amser i lochwyt A anraith gustuddiwyd tayoc yn hy i gylydd Anafus pop drygvoesawc Annoc dy ci, ac na ret canto Annoc ci y cell egoret Anhydyn pop afrywyoc Anhappus pop trwch

Anhael pop cupydd Annwyl can powp a gar Anwadal pop hyhud Anhyderus pop ofnoc Angel pen fordd, a diauol pen∣tan Angen a dyr deddf Angen a yrr hen i redec Angen a yr henwrach i duthio Angen a bryn ac a werth Angenus pop tlawt Ancynnes pop oet Ancwbyl pop eisie Ancariadus pop dirait Ancymen pop fol Antur hir latrat eb ddial Andoeth, llithric i dauot Ail y vam, modryb dda A arbeto i vach, arbetet i gynoc A ranno i liaws, ranet yn hyn∣aws Araf dan, a wna brag melys Ar ni wano yn ddraen, ny wan yn giffill

Ar ny roddo a garo, ny chaiff a ddamuno A ry bortho y cath, porthet i ly∣got Arwydd drwc, mwc yn diffaith Ardd tra vych, ardd ken na bych Ar ddiwedd y may barny Arian a bryn ac a werth A roddo dorth i daith ef a ddi∣vudd a wnel i waith A gwelle y llas y weirglood Arglwyd a gympell Arglwydd gwan gwae i was Arglwydd powp ar a veddo Assaeth ny phlycko, nyd da Ascwrn hen yn angen Aftrus pop anaf Attat vebyn Aatcas direid dyn Atteb araf can ddyscedic Athro powp yn i tuy Athrod waith o genvigen Aur can pawp a chwenych

Awchus arf, a eillio Awdur pop kerdd ai gwnel Awydd, a dyr i wddwf Awgrym, pawp nis gwybydd A wahanodd cnawd, gwaha∣nadd a dolur A wnel mad, mad a ddyly A wnel drwc arhoed vn arall A wnel y mowrddrwc a wna y mawrllw Awr ddrwc caffaeliat ffalswr A yuo ormodd, bid veddw

BAlchder eb droed Bara ac emenyn yw vn tameit Bai ar wrach dori i chlun Be caffai bawb a vynnai, ef a vyddei gyuoethoc Be caffei bawb a vynnei ni byd∣dei hiraethus Bendith ir hwch bieu r blonec

Bellach bellach val chwedyl y barkut Bit gwastat gwraic ny charer Bit gwyw gwr eb vagwrieth Bid drwc gwraic, o vynech warth Bit ehud drud er chwerthin Bit aha byddar Bid anwadal ehud Bit nych kwyn claf Blin yw bod yn vlin Blawd yn y gist Blodau kyn mai, gore na bai Blaengar ymadrodd fol Breuddwyt gwrach wrth hi e∣wyllys Brith i god a gynull Boreu coch, a mowredd gwraic Bonedd a dywys: dillat a gyn∣nwys Bu gwell ir gwr aeth i hely ar vanec, nac ir gwr aeth ar sach Buan i barn pop hyhud

Bwrw ath vnllaw: cais ath ddwylaw Bwrw y gwddi yn ol yr hwyaid Bwrw dwfyr am ben gwr ma∣rw Bwrw cath i, cythraul Bwrw heli yn y mor Bychan yw mam y cynnen Bychan yw mam y kenuil Byr hoedloc dygasoc saint Byddar a gaiff gyffelyp

CHware ac na vriw: kellwa∣ir ac na chwelyddia Chwarddedic pryd wrth a garer Chwarddiat dwfyr dan ia Chwanoc trwch i drin Chwanoc map yw hynt, a chw∣noc y dref a vo kynt Chwedyl chwedston Chwefror a chwyth, neidyr oe nyth.

DAdle gwedy brawd Dadleu gwedy barn Da ywr maen y gyd ar Euangel Da gweddei r ber ir golwyth Da gwna Deo roi cyrn vyron i vuwch hwylioc Da yw cof map Dall pop ancyfarwydd Damwain pop hely Dangos diriaid i gwn Dangos ffordd i ancyfarwydd Dau bryd newyuoc, a wnar trydydd yn glwth Dauparth clod ympenclog Dauparth gwaith i ddechrau Dauparth fordd i gwybod Dauparth fydd yn calon Dauparth pryd yn trwsiat Dauparth parch yn aruer Dauparth bonedd yn dysc: Dauparth dysc yw hyder Dauparth taith ymdrwsio Dauparth tref i haruereu

Dauparth kerdd i gwrando Dauparth Rodd yw ewyllys Dedwydd a i gwyl, ai car Dedwydd dofydd a rydd rad iddo Defnydd vawr pop ankeluydd Dewys a yr iau a yr vwyall. Dewys or ddwy vachddu hwch Dibech vywyd, gwyn i vyd Dygystudd deurudd dagrau Digou o grwth a thelyn Digon yw digon o fficus Diglod pop anhawddgar Diffaith llyffant dan rew Dyencid rywan o lid ry gadarn Dirait a gascl ir dedwydd Diraid a gabyl i oreu Dirmycker, ny weler Dysymwth vydd dryglaw am∣wyll Dlet ar pawp i addaw Drwc vn drwc a rall Drwc pawp oe wybot Drwc llys ny ater, ond a ohod∣der

Drwc y ffordd nid eler iddi onid vnwaith Drwc yw drygwas, gwaeth yw bot ebddo Drwc pechat oe ddylyn Drwc yw drwc, gwaeth yw r gwaethaf Drwc wrth dranoeth Drygwaith dwywaith y gw∣nair Drud a ddyly doeth i ostwng Drych i ddyn i gydymaith Drythyllwch drwc i ddichaen Drythyll pop dirait Dod venthic i noeth, nis cai dra noeth Doeth dyn tra dawo Doeth a dwyllir deirgweith, ny thwyllir drud ond vn∣waith Dotiedic pop anghofus Dogyn sydd ar pop peth

Dolurus calon oualvawr Deo a byrth i vusgrell Deo a varn: dyn a levair Deo a rannodd, nef a gafadd Deo a rann yr anwyd val y rhan y dillat Deo cadarn a varn pop iawn Dy gas ath erlyn Dygyn dyn o garchar Dykid Deo da o law Dyker ni weler i ran Dyweddi o agos, galanas o pell Dyryssus y garthen Dyscy crafy i hen varch Da yw Deo, a hir yw byth

EAang ywr byd i bawp Eddunet herwr hirnos Ef a ddaw haf ir ci coch Ef a ddaw rhew y lyffant Ef aeth hynny ar gyrn a phibeu

Ef a chwery y map noeth ac ny chwery y map newynoc Ef a wyr dyn pan el at ny wyr pan ddell Ef wyr y cath pa varyf a lyf Ef vynner r cath pyscot, ac ny vynnei wlychy i throet Eiriach law ac nac eiriach droet Eiriol ni charer ni chyngain E las a gauas rybydd, ac ny las ai cymerth Elid yscupor can ddrycdorth Elid y wrach ir vreu er i genau Elid bryd yn ol breuddwyt Elit gwraic yn ol i henllib Elit ryw ar barth pan yw Elit llaw can droet Enw eb senw Enwoc meichiad oi voch Enwir divenwir i blant Ehegr vydd dryglaw i amwyl Escit drygddyn yn tuy arall Esmwythaf dim yw methy

E volir pawp wrth i waith E gaiff dyn dysc oe vebyt hyd i henaint

FAwd pawp yn i dal Fol pop tlawt Fordd bell i wr o Benllyn Fo rac dicter, ac na fo rac drwc arglwydd Fiaidd pop peth ny charet

GAdael y nos ddywaythaf yn olaf Gair gwr o castell Gair gwraic val gwynt yn va∣wadaw Gelyn i ddyn i dda Gellwng drygwr i yscupor gwrda Gochel tauern ac na ochel ildio Goddiweddit hwyr vuan Goval dyn, deo ae gweryd Gogany r bwyt ae vwyta

Golwc deo ar adyn Golwc serchoc syber vydd Gorau can vy mam i lladd Gorau ywr gwarau tra ater Gorau enw Mi piau Goreu gwrthwynep, gwrthwy∣nep etewyn Goreu gwrthwynep gwrthwy∣nep kwys Gordmodd bw ar ebol Grawn cupydd a ys glwth Gwac tuy eb vap Gwae a dro o glun i glun ac ny veddo peth i hun Gwae a vynn mefyl et pechat Gwae a vo i vefyl yn i vonwes Gwae a gawdd Deo, ac nis cred Gwae a wyl i arglwydd beunyd Gwae a wnel da i ddioc Gwae ouerwr yn cynayaf Gwae a gaffo drygair yn ie∣uank Gwae ieuank a edduno henaint

Gwae wr a gaffo dryg wraic Gwaythaf ir yd ryfel teisban Gwaythaf ystor, stor o verch Gwaethwaeth, val map cafr Gwas da a gaiff i le Gwatwar dydd am waith y nos Gwaith nos, dydd ai dangys Gwayw yncalon can hiraeth Gwala gweddw gwraic vnben Gweddill map iach Gweddw crefft eb i dawn Gweddw pwyll eb amynedd Gwelius nid diddolur Gwelet deubeth or vn Gwelet i clust ae lygat Gwell aros, no mefyl gerddet Gwell am y paret a derwydd nac am y tan a diriait Gwell bedd na buchedd anghe∣uol Gwell eidiō gwerth nac vn pryn Gwell y ddyn y drwc, a wyr nar drwc nys gwyr

Gwell i wraic y pyscotwr nac i wraic y gwynvydwr Gwell can hwyr na chan voreu Gwell gochell mefyl na e ddial Gwelly gwr a ddeuth ympen y vlwyddyn nar gwr ny ddeuth byth Gwell gwae vi na gwae ni Gwell gwichio or coludd na chochi or ddeurudd Gwell gwegil car, nac wynep e∣stran Gwell gwr na gwyr Gwell y tynn gwraic na Raff Gwell hen ddlet na hen ala∣nas Gwell hir weddtot na drwc wra Gwell car yn llys nac aur ar vys Gwell kyngor hen na i vayddy Gwell clwt na thwll

Gwell coginaeth na brēhinaeth Gwell map ieuank doeth na brenhin hen ynvyd Gwell mayn garw am attalio nar maen llyfn am gellyngo Gwell marw no mynych ddifr∣od Gwell naac, no gau addewit Gwell nerth dwywrach nac vn Gwell penloyn yn llaw, na hwy∣ad yn awyr Gwell pren, na dyn kyhuddgar Gwell trann Ofyn, na ran Kary Gwell vn gair ym blaen, na dan yn ol Gwell vn keidwad, na dau ymlidiad Gwell vn Hwde, no dau Ti gai gwell ychydic gan rat, no llawer gan Afrat Gwell ynckyscot y gawnen, nac eb ddim Gwell ym blayn yr Iyrchot, nac yn ol yr Hyddot Gwell y wialen a blycko na hon

a dorro Gwell yw drygsaer na drwg of Gwell yw drygsaer na drwc daliwr Gwell ywr ki a rodio nar ci a ei∣steddo Gwell yw toliaw na huriaw Gwell yw Deo na drwc obaith Gwell yw Deo n gar, na llu y ddaiar Gwyrthvawr pop odidoc Gwerthy cic twrch a phryny cic hwch Gwneuthyr deuddrwc or vn Gurthod gohadd, a dyuot i west Gyr vap, cat nac Gyrry bran i geiso tir Gyrry y cyn a gerddo.

HAel Owain o bwrs y w∣lad Hap ddeo ddewryn Hardd pop newydd

Hanner y wledd hoffedd yw Hawdd eiriol ar a agarer Hawdd dangos diraid i cwn Hawdd yf, a wyl i wely Hawdd yw ofny ofnoc Hawdd yw digio dic Hawdd yw clwyfo claf Hawdd yw doedyt pymthec Hawdd yw tynny cleddyf byr or wain Hawdd yw tynny carrai lydan o groen vn arall Hawdd yw tynny gwaet o grach Hawdd yw cymod lle i bo cariat Hawdd yw cennau tan yn lle tanllwyth Hawdd naw ynghyscot gor∣wyd Hawdd yw peri y vingam wylo Haws dringo na discin Haws dadleu o goet nag o ca∣stell

Haws doedyt mynydd na my∣ned trostaw Haws gan hwyr na chan vore Haws cau a bys nac a dwrn Haws bwrw tuy y lawr nae a∣deilad Haws twyllo maban na thwyl∣lo gwrachan Heb ddeo eb ddim Hen pechat a wna cywilydd ne∣wydd Hen hwyr hawdd i orddiwes Hen, hawdd i oruot Heuddy annerch yw cary Hir amod ni ddaw yn dda Hir eistedd i ogan Hir sefyll i drwm Hir longwriaeth i vawdd Hir latrat i croc Hir addewit y nac Hir nych i angau Hir y bydd march bach yn ebol Hir y bydd blewyn yn myned yn

hin blaidd Hir y bydd yn deric ych drygwr Hir y bydd y mut ymporth y byd∣dar Hir y byddir yn cnoi tameit chw∣erw Hir y bydd chwerw hen alanas Hir y bydd i cupydd i gabl Hir weddwdot i vefyl Hir wnnie gan ddiriait Hir hun Uaelgwn yn Ros Hir hi edau gwraic vusgrell Hir i gof ny vynych rydd Hir pop aros Hoff can ynfyd i gnwpa Hof can pop edyn i lais Hof can angenoc i goelo Hoed y dyn ny chalyn y da Hwy yw clod na golud Hwyr o ddial, dial Deo Hwyr y gellir dyn, or diniawed du Hy pawp ar i vapsant Hy pawp yn absen ofyn

Hy pop costoc ar i domen i hun

JAch rydd ryuedd pa gwyn Jr pant y red y dwfyr Jro blonhogen Jawn i pawp i gadw i hun

KAdarnach yw r edau yn gy frodedd Kad maly, cad i werth Kauas da ni chauas drwc Kaledach glew, no maen Kalon estran wrth Gymro Kam wrando a wna cam ddoe∣dyt Kany eb gywydd Kais yn y mwlwc Kais varchoc dan draet i varch Kaisiet powp dwfyr yw long Kaisio swllt yngwalfa blaidd Karet drwgchwaer kyn ni cha∣rer Karet yr afr i mynn bit e yn dduy bit yn wyn Kas dyn yna, cas Deo vry

Kassec cloff, cloff hi e bol Kas gwelet a geisio Kas gwir ni charer Kariat a orch vycca pop peth Kas myharen, mieri Kau r gorddlan wedy mynet y deueit allan Kau r estabyl wedy dwyn y march Kau tin wedy bramy Kefaillt blaidd bugail diog Keluydd kelet i aruaeth Kell arglwydd yw y weilgi Kell hauodwr yw i vuarth Kenat vut drut ae cred Kenau milgi a morwyn, ae mac∣ko, ny chaiff i mwyn Keintiach wedy brawt Kerddodd a rwymodd Ki chwrnoc holoc i bais Kyd ar ki y cerdd i gynffon Kymeint ar y werthvyt ac ar y bellen: ner cogel Klywir corn kyn ni weler

Kludo heli ir mor Knawd wedy traha tranck hir Knaifier wedy praidd Knaif Dauad varw Kneuen yngenau henhwch Knawd o egin meithrin das Knawd aflwydd can ddiriait Knawd anaf ar ddiriait Knawdd o ben drythill draha knawd cyssull dedwydd yn ddo∣eth Knawd digarad yn llys Knawd wedy traha tramgw∣ydd Knawd buan o vain Knawd ffo o fraeth Knawd aelwyt ddiffydd, yn ddi∣ffaith Knawt gwarth o vynech gys∣swyn Koes yn lle morddwyt Kof a lithr, llythr a geidw Kof gan bawp a gar Kofyl gwas dioc Koffa dy din pan ystrewych Kogor iar yn ydlam

Kosp ar ben iar Kosp y llew yw maddy r arth Kospi r arth yngwydd y llew Kos din tayoc, ef a gach ith ddwru Kraffach nac euail Krechwen yngenau ynfyd Kol medd y vran pan gaffo ddi∣gon Krywyn kyn moch, moch kyn a ddamwain Kryd ar hen, angeu ys dir Kryny val y vor wialen Kwlwm angenoc ar y genioc Kwlwm oedioc a ddetyd Kwymp y gwr yn y Rych Kwymp ar galedlawr Kyd boed da, nid Morda Kyd vwyta a bonneddic ac na chyd chwarau Kyd gwichio y venn hi a ddwc i llwyth Kydles i bawb yw galw ychen Kyd keler nownos ny chelir no∣wmis

Kydymdaith can ci ei losgwrn Kyuathrach i vwyta, kenetl i ymladd Kyvaereddion gwrach waeth∣waeth Kyfoed vydd da a dedwydd Kyuoethoc i werthy, a thlawt i brynny. Kyfing ac eheng yw dewis Kyfoethdc pop dedwydd Kyffes pop rrwydd Kyn ebrwydded vynd ir varch∣nat, croen yr oen a chroen y ddauat Kynniuer pen, kynniuer synnw∣yr Kyngor yn ol Kynt y llysc yr odyn na r yscu∣por Kynt crupyl na e was Kynt meddwl na gweithret Kysgy val y pathew Kystadl yw march ae varchw∣erth

Kystadl kerddet ar draet a mar∣chogaeth ffon Kystatl Howel a Heilyn Kywir yn ing y gwelir

LEilai lymeit gayaf Lledled rydau: waeth wa∣eth ddeddfeu Lladd y gwadyn val y bo r troet Llawen meichiad pan vo gwynt Llawer a ddyfynnwyt, ychydic a ddewiswyt Llawer am hawl vu n dyly Llawer a weddill o veddwi chw annawc Llawer gwir drwc i ddoedyt Llawer tec drwc i deunydd Llawer hagyr hygar vydd Llawer or dwfyr a heibio eb wy∣bot ir melinydd Llaw map yn llawes i dat Llaw lan ddiogel i pherchen Llaw liaws ar waith

Llaw pawp ar i anaele. Llawn i bobi golwyth Lle bo y dolur y bydd y llaw Lle da i pawp y man y carer Lles pawp pan veddyger Lletaf vydd y biswelyn oe sa∣thry Llif yn auon hindda vydd Llon colwyn ar arffet i veistres Llon llygot lle ny bo cath Llwm tir i poro dauat Llwfr lladd i gydymaith Llwyt pop hen Llwyt ywr varchnat Llygat Deo ar adyn Llymaf vydd y gwayw oe vlayn Llyma r maes llymar ysgyfar∣noc

MAp eb ddysc tuy a lysc Magy chwileryn ym mon wes Mae achos ir byssen i vot ar y barth Mae gwehilion ir gwenith

Maeddy tulluan wrth y maen Maen dros iaen Mai oer a wna yscupor glet Mal angenoc eb geinoc Mal dall yn tafly i ffon Mal dryguoneddic ai vaich Mal dyrnot pen Mal gwalch tros vin yr ellyn Mal cogail gwraic vusgrell Mal cof gwrach Mal llygoten dan balf y cath Mal llyn melin ar drai Mal llyffant dan yr oc Mal llyffant dan y maen Mal llwynoc am y sirian Mal myn magot Mal rraw ymisweil Mal ederyn ar y cank Mal y bydd y dyn y bydd y lw∣dyn Mal y ci ar hwch Mal y moch am y ffawydd Mal yr ap am i chenau Mal y pysc yn y dwfyr

Mal yr aran am i dwygoes Mal yr hwch dan y vwyall Mal y rhisc am y pren Mal y saeth or llinyn Mal y tan ar yr aeloyt Mal y tan yn y carth Mam vechan a ddivanw plant March a syrth o ddyar i bed∣warcarn March a wyl yr yd ac ni wyl y cae Mawrhedic pendeuic castell Mawr yw toreth yr aflwydd Mawrth a ladd: Eprill a vling Mefyl ir coc ny lyfo i law Mefyl ir llygoden vntwll Melus gair da am a garer Melysaf ywr cic po nesaf ir as∣cwrn Melus, moes etto Melus pan gaer chwerw pan daler Mi a gawn a vyddei gan vy mam, ac ny chawn ae dyc∣kei ir llan Mi adwaen iwrch er nas dali∣wyf

Moes pop tut yn i tut Moliant gwedy marw Molet pawp y rhyt mal i caffo Mutlen o wr, mal o wraic Mwy na r bel dan yr humoc Mwy na r afr er dangos i thin Mwy na r regen yn y rych Mwy nag y bydd da blaidd, ny bydd da moi iscell Mwy nag vn ci am y cynarth Myned ar gogor ir afon Mynech eb rait, bot ar wall add i Mynech y daw drwc vugail.

NA choll dy henfordd er dy ffordd newydd Na ddeffro y ci sy n cyscy Na ddoes a gwr wrth y drych Na vid drygwraic dy gyfrin Na vram anyth wthier Na bydd ty vwythus lle galler dy hepcor

Na vynych gur lwfr Naill ai llwynoc ai llwyn redyn Natur yr hwch a vydd yny por∣chell Na wrthot dy parch pan y cynyker Neges pendeuic yn rat Nesaf i bawp i nesaf Nes elin nac arddwrn Nes i mi vyccrys nam pais Nesnes ywr llefain ir dref Ny ad anoeth i or vot Ny ain deu vras yn vnsach Ny bu ry gu na bai ry gas Ny bu Arthur ond tra vu Ny bydd marw march er vn∣nos Ny bydd gwr wrth ddim Ny bydd hybarch rry gynefin Ny bydd y dryw, eb y lyw Ny bydd vcheneit eb i deicr Ny bydd budd o ychydic Ny chredir y moel oni weler i e∣menydd Ny chlyw wilkyn, beth nys myn

Ny chlyw madyn i ddrygsawr i hun Ny chryn llaw ar vapddysc Ny bydd dialwr diofn Ny bydd dy un dau Gymro Ny bydd y gwan eb i gadarn Ny bydd mosogloc maen a vy∣nech ysmuter Ny char buwch hesb lo Ny chaiff ry voddawc rybarch Ny chaiff chwedyl nid el oe duy Ny chair dewis gam yn ffo Ny chair gan y llwynoc ond i groen Ny chair a ddiobaith ddeo Ny chair gwlan rywoc ar glun cafr Ny chair y melus eb y chwerw Ny chair bwyd tayoc yn rat Ny chair aual per ar pren sur Ny chaidw Kymbro oni gollo Ny chel grudd cystudd calon Ny chred eiddic, er a deckaer

Ny chwery cath dros i blwydd. Ny chyll iar i hirnos Ny chwyn yr iar vod y gwalch yn glaf Ny chwyn ci er i daro ac ascwrn Ny chwsc gofalus, ac ef a gwsc galarus Nyd aeth ryhir i goet Nyd a ret a gaiff y budd Nyd a wyl dyn ae pyrth Nyd adwna Deo dim a wnaeth Nyd a gwayw yngronyn Nyd a cosp ar ynvyt Nyd a vn trew na dau i angau Nyd a cynic Arglwydd ir llawr Nyd chware a vo erchyll Nyd chware, chware a than nac a dur nac a hayarn Nyd da ry o ddim Nyd drwc wr, wrth ddrwc wraic Nyd drwc arglwydd, namyn drwc was Nyd diswrth nep dioc Nyd edrychir dannedd march rodd Nyd eglur y drych yn y tywyl∣lwch

Nid erchys vwyt ond i broui Nyd esmwyth ymgyflogi Nid gwell dim no digon Nid gwell gormodd na ryuy∣chan Nyda hawdd chwythy tan a y blawt yngeneu Nid hawdd blingo callestr Nyd hwyrach yn y varchnat, croen yr oen, na chroen y dauat Nid iangwr nep ar Uerwyn Nid kymeint bleddyn ae drwst Nid kynefin cath a chapistr Nyd cof can yr offeirat vot yn glochydd Nit kytun hun a haint Nyd kyweithas eb vrawt Nyd cywaethoc ond ae cymero Nyd moel gwr yn aros gwallt Nyd llafurus llaw gywraint Nyd llai gwerth mefyl na fawd Nyd llai cyrch dyn i laith no gyuarwys

Nid moesawc morwyn a glyw llef ceiloc i that Nyd mwy gwaith coc na chany Nyd myned, a ddel eilwaith Nyd oes nep eb i vai Nyd oes ar vffern ond eissiau i threfny Nid oes o ddim ond val i ky∣merer Nid prophwyt neb yn i wlat ehū Nit rait i ddedwydd ond i eni Nit rait roi cloch wrth vursen Nit reit dangos direit i gwn Nyt rhydda nep i wasanaythy ehun Nyt twyll twyllo twyllwr Nyt wrth i bic y mae pryny cyf∣fyloc Nyt y bore y may canmol dydd tec Nyt amwys a wnel warth Nyt yn vndydd ydd adeilwyt Ruuein Nyt yn iach ond a vo marw Nit estyn llaw nis rrybuch calō Ny ddaw drwc i vn, niddel da i arall

Ni ddawr croesan pa ga∣byl Ny ddawr newynoc pa ys Ny ddawr putain pa gnuch Ny ddiolch dyn i borthi Ny ddyly drwc voly, namyn drwc Ny ddygymydd medd a chupyd Ny phell anrregir tlawt Ny phis boneddic ehun Ny hynaf eiddigedd Ny hyna hawl er i hoedi Ny las cennat er oed Ny ludd aniweirdeb ffawd Ny ludd parot i gymryt Ny lwgr y da ar y llall Ny lwyddodd, ond a dramgwy∣ddodd Ny lwydd gwenyn i geilioc Ny roed gwlad i vut Ny thawdd dlet er i haros Ny thyrr llestr er na bo llawn Ny thyr pen er doedyt yn dec Ny vynno Deo ny lwydd Ny vutra dwyla er gwneuthy

da i ddo i hun Ny vynn drygwrach ddal i chwd Ny vyn y sant mor caws Ny weleis lam rwydd i ewic Ny wna r mor waeth na boddi Ny wnel kyngor i vam, gwnaed cyngor i lysfam Ny wyl hawdd vod yn hawdd oni d el hawdd yn anhawdd Ny wyddir mwyniant y ffynnon oni d el yn hispydd Ny wyr y ci llawm pa gyfarth y ci gwac Ny wyr ny wyl Ny ddawr yr iar vot y gwalch yn glaf Ny wyr yr iar nesaf ir ceiloc No drwc dyn ys gwell ki da Noswyl iar gwae ae car

O Bydd cell i ci, mynych ydd a iddi O bydo nep yn ol bid y

bawaf O bop trwm, trymach henaint O chaiff yr afr vynet it eccleis hi a ir allar O chyrredd vry ny ddaw obry Odid archoll eb waed Odit o cant cydymaith Odit elw eb antur Odit da diwrafwn O down ni, ni ddown O down er. riiii. ni ddown er rv. Offeren pawp yn i galon Os gwr mawr cawr, os gwr by chan cor Oni hehir ni vedir Oni byddi gryf, bydd gyfrwys Oni chai cenin, dwc vresych O myni vod yn iyrchci ti a neidy yn well O hoenyn i hoenyn, ydd a yr ce∣phyl yn cwta Oer yw isgell yr alanas Oed y dyn, ny chalyn y da O lladd y cath lygoten, ar vrys

hi ay hys i hun O vn wreichionen y cynne tan mawr Odit taliwr diwaglaw O sul i sul ydd ar vorwyn yn wrach O vlewyn i vlewyn ydd ar pen yn voel O lymeit i lymeit i darvu r cawl

PAn dywyso r dall dall a∣rall, y ddau a ddygwydd ir pwll Pan dywyso yr hen deric i bra∣idd ni bydd yr yscrubl Pand gwaeth y dring y gath o dori hi ewinedd Pan gaer myhi ni chair myha Pan roer yt porchell egor dy gwd Pan vo moeliri ar ben ma∣luriat, y bydd escud ascell gwpi∣at Pan vor boly n llawn y myn yr escyrn orffywys Pan vo teckaf y chware, teckaf vydd peidio

Pawp a gnith cedor ynfyd Pawp ae chwedyl cantho Pawp a chwenych anrydedd Pan el llatron i ymgyfymliw, y caiff kywiriait y da Pen carw ar ysgyfarnoc Pen kil ar vorau gwanwyn Pen punt, a llosgwrn dime Pensaer pop perchenoc Pen rros pawp lle nis carer Perchi gwr er i vawet Petwn dewin ny vwytawn vur∣gin Pilio wy cynny rostio Pop enwir diuenwir i blant Pop diareb gwir Pop coel celwydd Pop gwlat yn hi aruer Pop cyffelyp a ymgeis Pop peth yn i amser Pop cadarn gwan i ddiwedd Po wyaf vo o ddeueit drutaf vydd y gwlan Po ddyfnaf vor mor diogelaf

bydd ir llong Po gorau vor gwarau, goreu yw peidiaw Po hynaf wydd dyn gwaythaf vydd i bwyll Po hynaf vo r yd tebyckaf vydd i vyd Po hynaf vor Kymro ynuytaf vydd Po kyfyngaf can ddyn, ehengaf can ddeo Po mwyaf vor brys, mwyaf vydd y llestair Po mwyaf vor difrod mwyaf vydd y goruod Po mwyaf vo r llanw mwyaf vydd y trai Po tynnaf vo r llinin cyntaf i tyr Pwy bynac sydd eb wraic, i mae ef eb ymryson Pyscota o vlaen y Rwyt.

RAc bod y sul eb suglaw Rait i segur beth yw w∣neuthur

Reit yw croppian kyn kerddet Rait wrth ammwyll pwyll bar ot Rwng y ddwy stol ydd a r din i lawr Ran ddrwc ran o drayan Ran y gwas o cic yr iar Ranny ryng y boly at cefyn Ranny r gwadyn val y bo r tro∣ed Rin tridyn cannyn ae clyw Roi y carr o vlayn y march Rwydd pop peth ny bo dyrys Ry dynn, a dyrr Ry lawn a gyll Ry vchel a syrth Ry gas ry welir Ryw i vap ys gyrchlamy Rythyr mamaeth Rodd ac adrodd a todd bachcen

SIeffre piaur troet, sieffre piau r vwyall Somi Deo a manach ma∣rw Sonio am Awst wilieu na∣talic Sickraf ywr hyn sickraf

Swrth pop dioc

TAbler i lyuau Tauern i chwedleu Tauot aur ympen ded∣wydd Tafl ath vnllaw, cais ath ddwy law Tairgwaith y dywait mu∣rsen bendith ddeo yn tuy Tebic oedd corn bwch i carecl Tebic oedd cwd i gyfrwyf Tec pop dianaf Tec pop hardd Tec pop chwedyl ny bo gwrth∣wynep Tra vo r yd yn ty fy y bydd marw y march Tra vor ci n cachy, ydd a rysgy∣uarnoc ir coet Trech a gais nag a geidw Trech Deo na dryc obaith Treiglet maen hyt wastat Trist pop galarus Troi o poptuy ir berth Troi r cath yn yr haul Tario val yr abbat am y coueīt

Toll vechan a wna toll vawr Tw varch benffyc Tyst ywr chwedyl ir englyn

UMpryt yr iar yn yr yscu∣por Umpryd y ceiloc ar y twr gwenith Unllaw ar tan, canllaw ar wlā Unllawioc vydd mamaeth Unwaith yr aeth yr arglwyddes y nofio ar waith hono y boddes

UUaeth waeth val map ca∣fr Waeth waeth vaensa∣er, well well brensaer Well well pop ffynnedic Wythnos y llwynoc

YPendro wibwrn Y budd a ludd y lluddet Ychenait gwrach yn ol hi ywd Ychenait at ddoeth Ychydic laeth a hynny yn en∣wyn Ychidic yn amyl, a wna llawer Y defnyn a dyll y carec, nyd o

gryfder ond o vynechsyrthio. Y drwc a wneler yn y nant a dy wynir yngwydd cant. Y dywaythaf a orddiwedder ar hwnnw y dialer Yydiw corn eb yscyarn Y vorwyn a ato i phroui, hwyr i daw ew phriodi Y gwr yn ceisio y casec, ae casec y dano Y gwn a roed i gannwr, ac nyd ar gwn o duy r gwr Y lle r ymgreingio r march y gedy beth oe vlew Ymguddio ar gefyn y cist Ympop daoni y may gobrwy Ympop drigioni y may pechat Ympop dewis y may cyfyng∣dwr Ympop kelfyddyt y may ffalster Ympop rith i daw an∣gau Ympop ryuel y may gofal Ympop pechat y may ffolder Ympop clwyf y may pericl

Ympop dyn y may eneit Ympop eneit y may deall Ympop deall y may meddwl Ympop meddwl y may naill ae drwc a e da Y mut a ddywait y gwir Y march a vram a ddwc y pwnn Y march a wich ys ef a ladd Y march a wyl yr yd ac ny wyl y cae Ymryson ar gof yn i efail Ymryson a doeth ti a vyddy ddoethach Ymryson a fol ti a vyddy folach Ynaill wenwyn a ladd y llall Y nep a vo a march at ei elw, a gaiff benffic march Y nep a vo marw er bigwth &c Y nep ae ry vostio ehun, a baw y coroner Ynuyd a gabl i wrth ban

Yn ceisio r blewyn glas y bod∣des y casec Yn y croen y ganer y ci y bydd marw Y car cywir, yn yr ing y gw∣elir Y ci a vynner i ladd a ddoedir e vod yn cenddeirioc Y ci a vynner i grogi, a ddywe∣dir e vot yn lladd y deueit Y cyn a el a orddir Y cyntaf ai clybu dan i din y darfu Y cyntaf i oc, cyntaf i gry∣man Yr cyntaf ir velin maler yn gyntaf Y porchell a vo byw byddet mau Yr afr dduy a las Yr hai a laddodd yr hwch

Yr hwch a dau a vwyty r soec Yr oen yn dyscy ir ddauat bori Yr vn asgwrn ae tal Ys dir drwc, rac drwc arall Ys ef a ladd a gyhudd Yscafnllwyth a glud coet Yscafn y doeth ysgafn yr aeth Ysglodun gwern ympen y gath Ys marw a vo diobaith Ys gwell y llysc dau tewyn nac vn Ys dir nithio ni bo pur Ys drwc a dec ewin or ny phor∣tho vn gylvin Yspys y dengys y dyn, O ba radd i bo i wreiddyn

☞ Teruyn ☜

☞ Imprynted at London in saynt Iohns strete, by Nycholas Hyll.

Notes

• * 1.1

  ☞
• * 1.2

  ☞