Tractatus de legibus et consuetudinibus regni Anglie, tempore Regis Henrici secundi compositus, Iusticie gubernacula tenente illustri viro Ranulpho de Glanuilla iuris regni & antiquarum consuetudinu[m] eo tempore peritissimo. Et illas solu[m] leges continet et consuetudines secundum quas placitatur in Curia Regis ad scaccarium et coram Iusticiis vbicunque fuerint. Huic adiectæ sunt a quodam legum studioso adnotationes aliquot marginales non inutiles

Cap. i,

IN alia enim acceptione, acci∣pitur dos secūdū leges roma¦ nas secundum quas proprie appellatur dos, id quod cum muliere datur viro quod vul¦gariter dicitur maritagiū. potest itaque qui∣libet liber homo terram habens quandam partem terre sue cum filia sua vel cum aliqua alia qualibet muliere, dare in maritagium si∣ue habuerit heredem siue non, velit heres vel non, imo et eo contradicente et recla∣mante.

Quilibet etiam euicunque voluerit porest dare quandam partem sui liberi tene∣menti, in remunerationem seruitii sui vel lo∣co religioso in elemosinā, ita quod si donati∣onem illam seisina fuerit ••equuta, perpetuo remanebit illi cui donata fuerit terra illa et heredibus fuis, si iure hereditario suerit eis cō∣cessa Sivero donationem talem nulla sequuta fuerit seisina, nihil post mortem donatoris ex tali donatione contra voluntatem heredis ef¦ficaciter peti potest quia id intelligitur secū∣dum consuetam regus interpretationem po∣tius esse nuda promissio quam aliqua vera promissio vel donatio. Licet autē ita genera∣liter cuilibet de terra sua rationabilem par∣tē pro sua volūtate cuicunque voluerit libere in vita sua donare. In extremis tamen agenti non est hoc cuiquam hactenus permissum quia possit tunc immodica fieri heredita∣tis distributio si fuisset hoc permissum illi qui feruore passionis instantis et memoriā et rationē amitut quod non nunquā euenire so let vnde presumeretur quodsi quis in infirmit∣ate positus ad mortē: distribuere cepisset terrā suam, quod in sanitate sua minime facere

voluisset: quod potius proueniret illud ex furore animi quam ex mentis deliberatione posset tamen huiusmodi donatio in vltima voluntate alicui facta ita tenere si cum con∣sensu heredisfieret et ex suo consensu con∣firmaretur. Cum quis autem de terra sua in maritagium vel alio modo donat: aut haber hereditatem tantum, aut questum tantum, aut hereditatem et questum. Si hereditatem tantum poterit quidem ex eadem heredita¦te quandam partem donare vt dictum est cuilibet extraneo cuicunque voluerit. Si autē plures habuerit filios mulieratos, non pote∣rit de facili preter consensum heredis sui fi∣lio suo post nato de hereditate sua quantam∣libet partem donare. Quia si hoc esset per missum, accideret inde frequens prius nato∣rū filiorum exheredatio, propter maiorem patrum affectionem quam sepe erga post na∣tos filios suos habere solent. sed nunquid fi∣lio suo Bastardo potest quis filium et heredē habens de hereditate sua donare? Quod si verum est. tunc melioris condicionis est in hoc bastardus filius quam mulieratus post∣natus quod tamen verum est Si vero questum

tantum habuerit is qui partem terre sue do∣nare voluerit: tunc quidem hoc ei licet sed non totū questū non potest filiū suū heredē exheredare verūtamen si nullū heredē filiū vel filiā ex corpore suo procreauerit poterat quidē ex questu suo quicūque voluerit quan∣dā partē donare siue totum questū heredita∣biliter. Ita quod si inde seisitus fuerit is cui do natio illa facta fuerit in vita donatoris, non poterit aliquis heres remotior donationē il∣lā irritare. Potest itaque quilibet sic totū que∣stum donare in vita sua, sed nullum heredem inde facere potest, neque collegiū, neque ali∣quem hominem quia solus deus heredem facere potest non homo. Sin autem et he∣reditatem et questum habuerit: tunc indi∣stincte verum est quod poterit de quest•••• suo quantamlibet partem siue totum cui∣cunque voluerit donare, ad remanentiam de hereditate vero sua nihilominus dare potest, secundum quod predictum est dum scilicet rationabiliter hoc fecerit. Sciendum autem quod si quis liberum habens socagi∣um plures habuerit filios qui omnes ad he∣reditatem equaliter pro equalibus propor∣tionibus

sunt admittēdi, tunc iudistincte ve∣rum est quod pater eorum nihil de heredi∣tate vel de questu si nullam habuerit heredi∣tatem alicui filiorū quod excedat rationabi∣lem partem suam que cum contingit de tota hereditate paterna donare poterit. Sed tan∣••um donare poterit de hereditate sua pater, cuilibet filiorum suorū delibero socagioin vita sua, quantū iure successioni•• post mortē patris idē consequuturus esset de cadē here∣ditate. veruntumen occasione liberalitatis {quod} patres in silios vel etiam in alios exercere so∣lēt: iuris quidē questiones in huiusmodi do∣nationibus sepius emergūt. Esto enim quod aliquis miles vel aliquis liber homo quatuor vel plures habens filios ex eadē matre om∣nes legittime procreatos, et vni corum (verbi gratia) prius nato post heredē, quandā partē rationabilē de hereditate sua cū concensu e∣tiam heredis sui (ne super hocfieret contēti∣o) hereditabiliter donat ita quod scisinā in∣de idem filius recipiat, et cōmoditates et cri∣tu: in vita sua quādiu vixerit percipiat, et in rali seisina moriatur tam parre suo q̄ fratri∣bus omnibus adhuc viuentibus. Magna qui∣dem

iuris dubitatio et virorū iuris regni pe∣rotorū disceptatio et contētio super tali casu in curia domini Regis euenit vel euenire po¦test super hoc scilicet quis isti de Iure succe∣dere debeat et possit pater enim seisinā de∣functi filii sui sibi retinere contendit et itae torram que ex sua donatione processit, ad se iterum cupit reuerti. Super hoc habita con∣tentione in curia, patri ius in terra ipsa cla∣manti respōdetur a filio primogenito quod non est pater suus super hoc audiēdus. Quia generaliter verum est secundum ius regni, quod nemo eiusdem tenementi simul po∣test esse heres et dominus sed hac eadem ra∣tione querit filius medius: primogenitum filiū ab illa successione repellere. Cum enim iam heres sit totius hereditatis non potest simul esse dominus illius partis hereditatis et heres preterea si iam mortuus esset pater illius filii primogeniti, idem filius domi∣nus fieret totius hereditatis. Sed tune de iure regni non remaneret ei terra pre∣dicta ratione. Si ergo eam retinere non poterit ad remanentiam, quo mo∣do eam petere potest iure hereditario sed

pari ratione videtur quod post natus fili∣us omnes alios inde possit excludere. Si∣milis vero dubitatio cōtingit, cum quis fra∣tri suo postnato portionem terre suc heredi∣tabiliter concedit et donat; quo defūcto sine herede de cor••ore suo exeunte frater ipsius defuncti terram ipsam in manum capit su∣am. sicuti illā que de feodo suo est vacantē versus quem duo filii sui assisam petunt de morte auunculi sui procedente vero placito, primogenitus filius versus patrē, et post na∣tus filius versus fratrem primogenitum, pre∣monstrato modo placitare possunt. Sed sci∣endum quod pater ipse terram illam nullo modo de iure regniretinere potest, quia non potest simul esse heres et dominus. sed nec etiam ad donatorem licite reuertitur terra alicuisic donata, seilicet cum hamagio se∣quuto si aliquem heredem habuerit is cui facta est donatio ex corpore suo siue etiam remotiorem Preterea terra ista que sic do∣nata estsicut alia quelibet hereditas, natura∣liter quidem ad heredes hereditabiliter de∣scen dit. nunquam autem naturaliter ascen∣dit. Sic ergo remanet placitum inter patrem

et primogenitum filium, sed procedit inte∣primogenitū filium et postnatum predicto modo aliquando tamen super hoc vltimo casu in curia domini Regis de consilio cu∣rie ita ex equitate consideratū est, quod ter∣ra sic donata, filio primogenito remanea••. maxime si aliud feodum non habeat in ma∣nu sua donec hereditas deliberetur ei. Quia interim cum dominus non sit hereditatis paterne, non obuiat id quo dicitur q••od si∣mul non possit quis heres esse et dominus. Sed cum ex illa successione fiat dominus il∣lius partis here ditatis: nonne et heres eiusdē patris intelligitur esse, cum et heres sit totius hereditatis. ad hoc tamen res••ōdemus quod incertum est adhuc et in pendenti vtrum fi∣lius primogenitus heres sit an non Quia si premoriatur pater tunc const••ns est quia heres eius est. Quod si sic euenerit tunc qui∣dem desinit dominus esse illius terre quam ex successione auunculi sui prius acquisierat et tunc demum ad post natum filium tan∣quam ad heredem rectum reuertetur terra illa. Sin autem premo riatur filius primoge∣nitus, tunc satis constat quia ille non suit fu∣turus

heres patris sui: et ob id nunquam cō∣currunt circa eius personam ista duo accidē∣tia iuris, scilicet ius hereditarium et dominiū Notandum autem quod nec episcopus nec abbas quia eorum baronie sunt de aelemo∣sina domini Regis et antecesloium eius,* 1.1 non possunt de dominicis suis aliquam partem dare ad remanētiam sine assensu et confir∣matione domini Regis.

Notes

• * 1.1

  Heelex cō∣firmatur sta tuto vv. 2. Cap, 41.