Þe Liflade of St. Juliana : from two Old English manuscripts of 1230 A.D. / with renderings into modern English, by Oswald Cockayne, and Edmund Brock ; edited by Oswald Cockayne.
About this Item
Title
Þe Liflade of St. Juliana : from two Old English manuscripts of 1230 A.D. / with renderings into modern English, by Oswald Cockayne, and Edmund Brock ; edited by Oswald Cockayne.
Editor
Cockayne, Thomas Oswald, 1807-1873, Brock, Edmund
Publication
London: Oxford University Press
1957
Rights/Permissions
The University of Michigan Library provides access to these materials for educational and research purposes. These materials are in the public domain. If you have questions about the collection, please contact [email protected]. If you have concerns about the inclusion of an item in this collection, please contact [email protected].
"Þe Liflade of St. Juliana : from two Old English manuscripts of 1230 A.D. / with renderings into modern English, by Oswald Cockayne, and Edmund Brock ; edited by Oswald Cockayne." In the digital collection Corpus of Middle English Prose and Verse. https://name.umdl.umich.edu/Juliana. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed May 8, 2025.
Pages
descriptionPage [2]
JULIANA. [Royal MS. 17 A. xxvii].
[[Royal MS. 17 A. xxvii], Leaf 56.]
Her cumſeð þe uie of seinte iuliane. ant telleð of liflade hire.
IN ure lauerdes luue þe is feader of frumſchaft. ant on
his deorewurðe ſunes nome. ant o þes haligaſtes. þat
glideð of ham baðen. alle lewede men. þat underſtonden
ne mahen latines ledene. liðin. & luſtnin ane meidenes
liflade. þat is of latin iturnd into engliſch. þat te lif hali
lefdi. in heouene luuie us þe mare. ant of þis lihinde lif: leade us wið hire erndunge. [Leaf 56, back.] þe is icoren of criſt into þe
eche of heouene.
descriptionPage 4
Þeoſ meiden. ant tis martir. wes iuliane inempnet. in
nichomedes burh. & of heðene cun icumen. ant
hire fleſchliche feder wes affrican ihaten. of þe heðene
meſt þeo þat criſtene weren: derfliche droh ham to deaðe.
ah heo as þeo þat te heouenlich feder luuede. leafde al hire
aldrene lahen. & bigon to luuien þene liuiende lauerd þe
lufſum godd. þat wiſſeð ant weldeð al þat is on worlde:
& al þat iwraht is. Þa wes biþon time as redegunge
telleð. Maximian þe modi keiſer ine rome heinde ant
heriende heðene mawmez. wið unmeð muchel hird &
unduhti duheðe. & fordemde alle þeo: þe on drihtin bilefden.
þes Maximian luuede an heh mon of cunne ant
eke riche of rente elewſius wes ihaten. ant weren as
feolahes þurh muche freontſchipe. þis meidenes feder
& he. weren ſwiðe wel togederes. as he ſumchere iſeh
descriptionPage 6
hire utnume feir. ant freoliche. he felde him iwundet.
þat wið uten lechnunge of hire libben he ne mahte.
Affrican wiſte wel þat he weſ freo boren. & þat him
walde bicumen a freo boren burde. ant ȝettede him his dohter. & wes ſone [Leaf 57.] ihondſald al hire unwilles.
ah heo truſte on him þat ne trukeneð namon: þat
truſteð treowliche on him. ant euch deis dei eode
to chirche to leornen godes lare. ȝeornliche to witen
hu ha mahte beſt witen hire unweommet. & hire meiðhad
wiðuten man of monne. Elewſius þe luuede hire
longe hit him þuhte. þat tis dede nere idon. þat
heo ibroht were þurh wedlac to bedde. ah as ha wende
descriptionPage 8
hire ſummeſ weis to witene. ſende him to ſeggen. þat nalde ha
lihten ſwa lahe ne nehlechen him for nan liuiende mon. er
þen he were under Maximian heheſt in rome þat is heh reue.
Sone ſo he iherde þis. he bi-ȝet et te keiſer þat he ȝettede
him [Altered from hem.] reue to beonne as þat he iȝirnd hefde. ant he as me
þa luuede. lette leaden him into ture. & te riche riden in.
& tuhen him ȝont te tun: from ſtrete to ſtrete. ant al þe
tur wes bitild. þat he wes in. wið purpre wið pal. & wið
ciclatun. & deorewurðe claðes. as þe þat heh þing hefde to
heden. ant þa he hefde þis idon: he ſende hire to ſeggen.
þat he hefde hire wil iwraht. & heo ſchulde his wurchen.
IUliane þe edie ihesu criſteſ leouemon of his bliſfule luue balde hire ſeoluen. ſende him to onſwere. [Leaf 57, back.] bi
an of hire ſonden. Elewſiuſ wite þu hit wel ireadi.
wraðði ſo þu wraðði. no lengre nulich hit heolen
descriptionPage 10
þe. ȝef þu wult leauen þe lahen þat tu liſt in. ant leuen
in godd feder. & in his deorewurðe ſune. & iþe hali gaſt.
ichulle wel neomen þe. ȝef þu nult no: þu art wundi of me.
& oðer luue ſech þe. Þa þe reue iherde þis: he wreððede
him ſwiðe. & hire feder cleopede. ant feng on to tellen
him. hu his dohter droh him from deie to deie. ant efter
þat he wende to habben his iwil ſo ha him þis word
ſulliche ſende. Bi þat ilke godd quoð hire feder þat me
is lað to gremien beo hit ſoð þat tu ſeiſt to wraðer heale
ſeide ha hit. ant nu ichulle o great grome al biteachen hire
þe. to wurchen þi wil. & al þat te wel likeð as mit tin
ahne. & me cleopede hire forð biuoren hire feder. & he
feng feire to fondin his dohter Mi deorewurðe dohter hwer
fore uorſakeſtu þi ſy. ant ti ſelhðe. þe weolen ant te
wunnen þat walden awakenin ant waxen of þi wedlac. þat
descriptionPage 12
ich þe to reade. for he iſ inoh lauerd elewſius ine rome. &
tu maht beon leafdi dohter ȝef þu wel wult. Iuliane þe eadie onſwerede him & ſeide aſ þeo þat [Leaf 58.] ine godd hire
hope hefde. ȝef he wule leuen an god al mihti. þenne mei
he ſpeoken þrof & inohraðe ſpeden. ant ȝef þat he nule
nawt. ne ſchal wiuen on me. wiue þer hiſ wil is. þa hire
feder iherde þis: þa feng he to ſwerien. Bi mi kinewurðe
lauerd apollo. ant bi mi deore leafdi diane. þat ich
muche luuie. ȝef þu haldeſt heron. ichulle leoten deor to
teoren ant to luken þe. & ȝeouen þi fleſch: to[A hole in the MS.] fuheles of
þe lufte. Iuliane him onſwerede & ſofteliche ſeide. ne wen
þu nawiht leoue feder. þat tu affeare me ſwa. for ihesu
criſt godes ſune þat ich on leue & luuie as lauerd lufſumeſt
on liue. þah ich beo forbernd. & to loken limel.
nulich heronont buhen þe nawiht Þa feng eft hire federon wið olhnunge to fondin ȝef he mahte eiſweis
wenden hire heorte. & ſeide hire lufſumliche. þat
descriptionPage 14
ne ſchulde ha nane wunne lihtliche wilnin: þat he ne ſchulde
welden. wið þat ha walde hire þonc wenden Nai quoð þat
meiden ſchuldich don me to him þat is alle deoulen bitaht.
& to eche deð idemet. to furwurðen wið him world abuten
ende. for hiſ wedlakeſ weole oðer for eni wunne. for ſoð
ich hit ſegge unwurð iſ hit me. ichulle þat he hit wite wel. ant tu [Leaf 58, back.] eke mid him þat ich am iweddet to an þat ichulle
treowliche to halden ant wið uten leſ luuien. þe iſ unlich
him. & alle worldlich men. ne nullich him nowðer leauen.
ne lihen for weole ne for wunne. for wa. ne for wunne
þet ȝe mahen don me. þa feng hire feder te wreððen
ſwiðe ferlich & ſwiðe hokerliche freinede. Me hwet iſ
he þes were þat tu art to iweddet. þat tu haueſt wið uten
me þine luue ilenet[A hole in the MS.] for hwam þu leteſt lutel of þat tu
ſchuldeſt luuien. ne ich neuer þat ich wite neſ wið him
icnawen. For gode quoð þet meiden þin harm iſ þe
descriptionPage 16
mare nawt forþi þet tu naueſt ofte iherd of him ȝare. þat iſ
ieſu godes ſune. þe forto leſen moncun þat forloren ſchulden
beon: lette hiſ deorwurðe lif on rode. ne ich ne ſeh him
neuer þat me ſare forþuncheð. ah ichim luuie ant leue
aſ on lauerde. ne ſehal me firſin him from: nowðer deouel
ne mon. For mi lif quoð hire feder þe ſchal laðin hiſ
luue for þu ſchalt beon ibeaten. mid beſmes ſwa bittre þat
tu wummon were ſchal to wraðer heale iwurðen. Swa
muche quoð ha ich iwurðe him þe leouere: So ich derure
þing for hiſ luue drehe. þat ti wil iſ: wurch nu. & he het
hatterliche ſtrupen hire ſteortnaket. & beten hire ſwa
luðere þat hire leofliche lich: liðeri al oblode. & ſwa ha
duden ſo luðere þat te blod ȝet adun of þe ȝerden. & heo bigon to ȝeien. Beaten ſo ȝe beaten ȝe beliales budeleſ. [Leaf 59.]
ne mahe ȝe nowðer mi luue ne min bileaue lutlen toward
him mi lufſum leof mi leowinde lauerd ne nullich leauen
descriptionPage 18
ower read þat forreadeð ow ſeoluen. ne ower mix mawmex [So in MS.]
þat beoð þeſ feondeſ fetleſ heien ne herien. for
teone ne for tintreow þat ȝe mahen timbrin. Na quoð he
iſ hit ſwa hit ſchal ſutelin ſone. for ichulle biteachen
miſlich þi bodi to elewſium þe riche reue irome ant he
ſchal forſwelten ant forreden þe efter eſ wille wið alleſ
cunneſ pinen. ȝe quoð þiſ meiden þat mei crist welden. for
ne mahe ȝe nawt don me bute hwet he wule þeauien ow
to muchelin mi mede & te murðe þat lið to meiðhadeſ
menſke for euer ſo ȝe mare merrið me her: ſo mi crune
bið brihtre & fehere. for ichulle bliðeliche drehen euereuch
derf for mi deore lauerdes luue. ant ſofte me bið euch
derf hwen ich him ſerui þah þu me to elewſium willes
biteache: ne ȝeue ich for inc nowðer. þat ȝe me mahen
harmen. for ſo ȝe mare me her harmeð. ſo mare ȝe me
helpeð ſeoueuald to heouene. & ȝef ȝe me doð to deaðe
descriptionPage 20
hit bið me deorewurðe ant ich ſchal þer þurh bliðe bicumen
into endeleſe bliſſen ant ȝe ſchulen wrecches áwei
ower wurðes þat ȝe iboren weren ſinken to wraðer heale
ow to þe bale bitter deope into helle. Hire feder affrican
þurh þiſ bittre teone bitahte hire to elewſium þe luðere [Leaf 59, back.] reue. ant he lette bringen hire biuoren him to hiſ heh
ſeotel aſ he ſet in dome aſ reue of þe burhe aſ he biheold
ant iſeh hire leofliche leor lilies iliche & rudi aſ þe roſe &
hire leofliche ſchape.̉ He ſikede aſ þing þat ſare were
iwundet hiſ mod feng to heaten ant hiſ meari to melten
ant wiðinnen bernde of þe heate of hire luue ſwa þat him
þuhte þat he ne bede na mare bliſſe in þiſſe liue bute
hire bodi ane to wurchen hiſ wille ant feng on toward
hire ſweteliche to ſeggen. Mi lif ant mi leouemon. mi
lefdi ȝef þu wel wult biþench þat in rome richeſt am
descriptionPage 22
ant iboren heheſt hwi deſtu uſ ba ſo wa: þurh þi muchele
unwit & wurchest ſo wraðe nulli þe na mare uuel þen þi
ſeolf waldeſt ah leof me were þat tu þi luðere þonc lefdeſt.
& te wel ſchulde wið alle wunne iwurðen. & neauer of þi
wil ne ſchal þe nawt wontin. ant loke alſwa þe lahen aſ al
þat cun þat tu art of icumen. & akennet of: leueð ant
luuieð hwi leaueſtu ham þe ane. & wurðeð þe ſo laðe. ne
wen þu nawt þe ane wið þi wiſdom to ouerſtihen ham alle.
LEt quoð ha elewſi ant ſtew ſwucche wordeſ for
ne beoð ha riht nohteſ. for ȝef þu cneowe ant
were cuð wið þe king þat iſ ouer alle kingeſ icrunet in
heouene lutel waldeſtu leoten of ower laheleſe lahen þet
leareð ow to luten dedliche ſchaften aſ ȝe ſchulden to [Leaf 60.] godd ant gremieð ower ſchuppent for þe cwike deoulen
doð ham þrin on hwet ȝe bileueð ant hwen ſo ȝe herieð
ham: ȝe herieð þen unhwiht ant buheð aſ to healent ant
he wule ower hwile bitterliche ȝelden. For ne wergeð he
neauer to wurchen ow al þat wandreðe world á buten
descriptionPage 24
ende. Do þat tu don wult for nullich þe nan oðer don
bute ȝef þu liðe ant leue min lare ant luuie godd al mihti
ant leaue alle þe lahen þat tu liſt inne.
ME leof quoð elewſiuſ ȝef me ſwa biluuede hit were
ſone iſeid þe keiſer ant ikudd to þe kinge. & he
me walde warpen ut of mine wike ant demen me to deaðe.
ant heo him onſwerede. ȝef þu dredeſt ſo muchel an dedlich
mon þe liueð al aȝein law ant leueð al hiſ luue in lifleſe
ſchaften: on hiſ ſchuppent ſcheome. & art offruht ſwa to
leoſen hiſ freontschipe. ſchuldich þenne forſaken ihesu criſt
godes ſune þe iſ ort ant ende of al. þat euer god iſ. þe wule
hefter þiſ lif. þat ich lete lutel of. for hiſ lufſum luue
leue wið him ſeolf þe ſy ant þe ſelhðe of heouenriches
wunnen. ſpeche þu maht ſpillen ant ne ſpeden nawiht þah
þu me buſte ant beate aſ þat iſ bitaht te. & to derue pine
don me ant te dreori deð. ne schaltu þah þu famon flea
descriptionPage 26
me: ne ſchaltu ſeon [Leaf 60, back.] me þe ſonre ſlakien to leuen ant te
luuien godd alre gume lauerd. þe reue rudnede ant ogrome
grede. ſtrupeð hire ſteort naket. & ſtrecheð hire on þe
eorðe ant ſix men beateð hire hwil ha mahten drehen.
þat ha al weſ bigan mite blode & hwil ha hire beoten ha
bigonne to ȝeien: þiſ iſ þe biginnunge of þe ſar ant te
ſcheome þat tu ſchalt drehen: bute þu to vſ beie. ȝet tu
maht ȝef þu wult burhen þe seoluen. ant ȝef þu mare
wiðſeiſt: wa wurðe him wurſt þat te meſt ſparie. wondreðe
to donne. Doð quoð ha deaðeſ ſuneſ al þat te
deouel hwaſ driueleſ ȝe beoð driueð ow to donne. lutel
iſ me of ower luue. laſſe of ower wraðe þat wite ȝe to
wiſſe. Nu cweðen heo wa him þenne þe ne wurche
þe meſt wa. þer wes ſorhe te ſeon hire leoflich lich
descriptionPage 28
faren ſo reowliche wið. & þuldeliche heo hit þolede for
þe luue of drihtin ant hwen ha meſt ſar hefde ſikerlukeſt
ha ȝeide. halden on longe ne leaue ȝe neuer. for nullich
leauen þiſ luue for luue. ne for eie.
Þe reue þa he herde þiſ het hire hon up ant hongin
biþe toppe. ant ſwa me dude ſone. & leiden ſwa
luðerliche on hire on euch half. þat euch dunt defde into
hire liche þat ha al biȝet on gure blode. Lauerd godd
almihti quoð heo þa. loke to þi meiden. þu fondedeſt abraham
ant fundeſt him treowe þu lef me þat ich mote þe
treowliche luuien. hald me min healent aſ þu haueſt bigunnen. for nabich na mahte bute [Leaf 61.] of þi ſtrencðe. ant
on þe itruſte nawt ome ſeoluen ant ſwuch hope ich habbe
to þin help healent þat her ich habbe bihaten þe þat ne
ſchal neauer mi luue ne min bileaue lutlin for na derf ne
for nan wondreðe. ne for dute of deaðe þah ich hit ſchulde
descriptionPage 30
drehen. þa elewſiuſ iſeh þiſ þat ha þuſ feng on to feſtnen
hire ſeoluen þohte þat he walde anan don hire ut of
dahene & bed ſwiðe bringen hire brune of wallinde breaſ
ant healden on hire heauet þat hit urne endelong hire leofliche
bodi dun to þe helen ant ſwa me dude ſone. ah hire
hende healent wiſte hire unweommet. elewſiuſ warð wod
ut of hiſ witte. ant nuſte hwet ſeggen & het ſwiðe don hire
ut of hiſ ehſihðe. & dreihen hire into darc huſ & priſuneſ
pine. ant he duden sone. Heo aſ ha þrinne weſ in
þeoſterneſſe hire ane feng te cleopien to criſt ant bidden
þeoſ bone.
LAuerd godd al mihti. mi murhðe ant mi mede mi
ſy ant mi ſelhðe þu iſiſt hu ich am biſtaðet ant
biſtonden feſtne mi bileaue ſteor me ant ſtreng me. for
descriptionPage 32
al mi ſtrencðe is uppon þe. mi feder. & mi moder for ich
nulle forſaken þe: habbeð forſaken me & al mi neſt falde
cun me heaneð þet ſchulden mine freond beon: beoð me
meſt feondes ant mine hinen me beoð meſt heanen ah
habbich þin aneſ help ich am wil cweme ne leaf þu me
neuer liuiende lauerd as þu wiſteſt daniel bimong þe wode leunſ ant te þreo children [Leaf 61, back.] ananie zacharie miſael inempnet.
biwiſteſt unweommet from þe ferliche fur of þe furneiſe
ſwa þu wite ant witen me to witen me from ſunne. lauerd
þurh þiſ leaſe lif: lead me to leſtinde to þe hauene of
heale aſ þu leddeſt iſraeleſ folc þurh þe reade ſea buten
ſchip druifot ant hare fan ſenchteſt þat ham efter ſohten
afal þu mine famen ant to drif drihtin þen deouel þat
me derueð. for ne mei na mon wið uten þi ſtrencðe
ſtonden him aȝeines lef me þat ich mote iſeon him ȝet
descriptionPage 34
ſchent: þat weneð me to ſchrenchen ant ſchunchen of þe
weie: þat leadeð to eche lif. wite me from hiſ lað ant wið
hiſ crefti crokes. wite me wið mine unwines þat tu beo
euer iheret ant iheiet in heouene ant in eorðe beo þu áá
ibleſcet aſ þu were ant art. ant euer ſchalt beon in eche
bliſſe. amen.
Þa ha hefde ibeden þuſ. com a kempe of helle in
englene heowe ant feng on to motin wið þiſ
edie meiden. Iuliane þe edie mi leof. þu haueſt for
mi luue muchel idrohen ant idrehen ant haueſt for
mi luue. feorliche fan þat te wið fehteð þat ogrome
greieð þe alles cuneſ pinen. ne mei ich hit þolien
þat ha þuſ merren þe na mare þu haueſt inoh min
freontſchipe of-ſeruet. me areoweð þi read ah hercne
me nuðen. wurch elewſiuſes wil. for ich ȝeue þe leue.
descriptionPage 36
þiſ meiden weſ awundret [Leaf 62.] ſwiðe ant þah feng to freinen
þuſ cweðinde. hwet hwiht art tu þat ſwuch word me
bringeſt. ich am quoð þat unwiht godeſ heh engel. for to
ſeggen þe þiſ iſend from þe heouene. Heo awundrede ſwiðe
ant tah aſ þeo þet nes nawt of lihte bileaue on heh wið
hire heorte ſtille bute ſtefne þuſ to criſte cleopede
IEſu quoð ha godeſ ſune þu art þi feder wiſdom wiſſe
me nuðen hwet me beo to donne ant do me to
underſtonden ȝef þiſ iſ þi ſonde þat me þiſ ſeið. þa com
þer ſofte a ſtefne ſihinde from þe heouene ſihinde ant
þuſ cweðinde. Iuliane þe edie ibleſcet beo þe time þat
tu iboren were. nule nawt þi leouemon þolien na þe leſ
þing lihen þe longe. hit iſ þe ſtronge deouel þat ſtont
ter biforen þe ga neor ant nim him ant bind him hetefeſte
godd al mihti ȝeueð þe gode leue ant þe mahte
hit forte donne & tu ſchalt him leaden efter þat te likeð
ant he ſchal unþonc in his teð cuðen þe þat tu wilneſt.
descriptionPage 38
þiſ eadie meiden aſ heo weſ iwiſſet of þen engel leop to ant
lahte him ant ſeide. Swiðe ſei me hwet art þu ant hweonne
ant hwa þe hider ſende ant he wende heowes & warð
ſwuch aſ he her wes unwiht of helle. lefdi quoð he lef me
ant ich þe wule ſeggen. Swiðe quoð ha ſei me for ich for
ichulle þe leowſin ant leauen hwen me þuncheð. Deore lefdi quoð [Leaf 62, back.] he þa ich am þe deouel belial deoflene wureſt ant
meſt iſ awariet. for wel niſ me neuer bute hwen ich makie
moncun wurchen to wundre. ich weorp adam ant eue of
paraiſes prude. ant þene acurſede kaym to acwellen abel
hiſ broðer. ant te þreo children þat icoren weren beon
iduſt in þe fur of þe ofne. ant ich makede nabugodonoſor þe
king of caldey makien þe mawmez igoten of golde. ant ich
makede þen wittie yſaye beon iſahet þurh ant þurh to deaðe.
descriptionPage 40
& ich makede tenden ieruſalem ant driuen hit to duſte
þet deore godeſ temple. ant ich makede iſraheleſ folc
to leuen iþat wilderneſſe þen lauerd þat heom aleſde: ant
igotene godes to heien ant te herien. ant ich þe þat refde
þen riche iob his ahte. & wrahte ſo muche wondreðe. ant
ich am þat weſ ſum hwile þurh þe wiſe ſalomon feſte
bitunet. & ich am þe makede ſein iuhan hefdeſ bicoruen.
ant ſeinte ſtefne mid ſtaneſ iſtenet. & ich am þe þet ſpec
þurh ſymoneſ muð þe wicche. þet weorrede euer aȝein
peter ant pawel ant ich redde nerrun: þe riche keiſer of
rome to bihefden pawel ant don peter on rode ant ich
makede þat te cniht þurlede criſteſ ſide mit te ſpere
ſcharpe. þah ich þe talde al dei ne mahte ich þe tellen þe
wundreſ þat ich iwraht habbe ant meſt monne bone ibeon
of alle mine breðren Do ſei me quod þat meiden hwa
ſende þe to me ant iſ meiſter ouer þe. lefdi quod he
descriptionPage 42
béélzebub [Leaf 63.] þe alde þurſ of helle. ant wet were iſ þat he
meſt wurcheð. lefdi ȝef þi wil iſ he ifindeð al uuel ant bi
þencheð al. ant ſend us þenne hwider ſo him þuncheð. &
hwa ſe wel ne ſpet nawt hwen he ſent us to wrenchen eni
rihtwiſe ut of þe weie ant we ne mahen þet don: þenne
darie we. & ne durren neuer cumen biuoren him & he
hatterliche hat þeo. þat habbeð iwraht efter hiſ wille þat
hwer ſo ha uſ findeð: beaten uſ ant binden. & mare wa
don uſ þen euer eni mon mahte þolien. For þi we moten
lefdi: buhen to ure leowunde lauerd ant wurchen hiſ
wille.
SEI me ȝet witerluker quod ha hwucheſ weiſ ȝe
wurcheð ant bicherreð godes children. Lefdi
quod he iuliane? þe ifont ant habbe ifulet me to wraðer-heale.
ich wende to habben ilead þe into þin aldrene lahen
ant makien þe to leauen þe luue of þi lauerd. ant feng
to fondin þe ant ich am afallet. Hwer ſo euer eni
mon god wule biginnen we makieð him to þenchen
þonckes þer to ȝeineſ ant wenden hare heorte toward
oþer willes þat wulleð ham harmen. ant makien ham to
descriptionPage 44
leoſen forto bidden ȝeorne þat godd binime ham þene wil
þat we ham in warpeð. & heo unſtrengeð þerwið ant we
ſtrengeð on ham. & ouerſtiheð ham er ha leſt wenen. & ȝef ha
gað to chirche to bireowſen hare ſunnen. & liðeliche luſtnin
hali writen lare: þer we beoð biſilukeſt ant þer mare þen elles hwer. to letten ham & wrenchen hare þonckes [Leaf 63, back.] toward
oðer unnute þingeſ. ah þeo ilke þat beoð ſtalewurðe
ha underſtondeð ham ant warpeð mid ſtrencðe ut of hare
heorte hare unwreſte wil þat ich in ham warpe & ȝeornliche
ȝeieð efter godes grace to helpe. ant þenne meſt hwen
þe preoſt inwið þe meſſe noteð godes licome þet he nom
on þe laſteleſe meiden þer iſ riht bileaue ant inward bone
ant ſwa icweme to godd: þet þenne biginne we to fleonne
ant turneð to þe lufte ant þiſ iſ al þat we doð te deruen
criſtene men ant eggin to þen uuele.
descriptionPage 46
ME ȝe ateliche wihteſ quoð þiſ meiden hu durre ȝe
neomen ow to criſteſ icorne. Me ſeli meiden hu
derſtu nu hondlin me ant halden me ſwa hardeliche. bute
for þi þat tu art truſti on þi lauerd. ant ich truſte on minne
aſ þu deſt oþinne. ant mi lauerdeſ wil ich wurche þat iſ
meiſter ouer mixſchipe ouer al þer imei. ant ȝef ich mahte
mare ich walde beon þe fenre. ah nat ich hwet me makede
her forte ſechen. bute mi muchel unſeli ſið ſohte þe te
ſeonne wumme þat ſihðe ſariliche ſit hit me ne ſet me
neuer naþing ſwa luðere ne ſwa ſwere. wei hwi nefdich
iwiſt hwuch weane me weſ toward. ne mi kinewurðe lauerd me ne cuðe nawt cuðen. þer of þulli [Leaf 64.] wa iſ of
foſter. for let me nu lefdi ant ichulle bileauen þe ant
folhen an oðer. oðer ichulle forwreien to mi meinfule
feder ah ichulle warnen þe biforen: niſ hit nawt þe biheue.
O quod ha þreateſtu me nu wrecche. þe ſchal
iwurðen godd hit wat godes þe wurſe ant grap
a great raketehe þat heo wes mide ibunden ant bond
descriptionPage 48
to hiſ ruge ba twa hiſ honden þat him eoc euch neil &
blakede of þe blode ant hef him up ant duſte him adun
ruglunge ant ſtod up on þe ſteorne & nom hire ahne bondeſ
& bigon to beaten þen belial of helle. ant he to rarin reowliche
ant te ȝuren ant te ȝeien. & heo leide ſwa luðerliche
þat wa weſ him onliue.
AMi lefdi lef me iuliane euening wið apoſtel patriarchen
ilich. ant leof wið þe martirs englene ifere
ant arcanglene freond friðe me ane hwile ich halſi þe
ogodes half. & on hiſ ſune rode. þat we ſo muchel
dredeð. & oþe pine ant te deð þat he droh for mon milce
ant merce wummon haue of mi wrechedom. Stew þe
ſtorne of helle quoð þe edie meiden niſ na merci wið
þe for þi ne aheſtu nan habben. ah ſei me ſwiðe mare of
þe wa þat tu haueſt mid woh iwraht monne. lefdi lef me
ant hald þine edie honden ich habbe i-blend men ant ibroken ham þe ſchonken & te ſchuldren [Leaf 64, back.] baðen. ifur
iwarpen ant iwater. ant hare ahne blake blod to ſpitten
ant te ſpeowen ant te an to fleon þat oðer ant hongin him
descriptionPage 50
ſeoluen. Me þu witti wummon hu wultu þat ich endi þe
tale þat waxeð áá aſ ich hit telle. ſo feole ich habbe ifulet
of þeo þat neren nawt ibleſcet aſ wel aſe ham bihouede.
þat ne mahte hit na mon rikenin ne tellen. of al þat uuel
iþe world hwet wultu wurſe ich am an of þe ſprunges.̉ þat
hit meſt of ſpringeð. ant neuer ear þen nu neſ ich þuſ
ihondlet. O? þu mihti. oþu meiðhad hu þu art iwepnet
to weorren awei.̉ aȝein us. ȝet tu wurcheſt uſ wurſt aſ
þu euer dudeſt. of alle þat uſ wa doð ah we ſchulen ſechen
efter wrake on alle þat we biwiteð þat ne ſchulen ha beon
ſker of ure weorre. we wulleð meidnes áá mare henen ant
hatien. ant þah an etſterte uſ.̉ tene ſchulen etſtunten.
O? ihesu godeſ ſune þat haueſt iſet in heh ſeotel meidenes
mihte hire to muchele menſke.̉ wa wurcheſtu uſ þer wið.
ant al to wel þu witeſt ham þat treowlich habbeð hire
in heorte to halden ȝef ha milde ant meoke beoð ah aſ
meiden ah te beonne. wið þat.̉ þe unwiht ȝurde þat monie
weren awundret hwet te ȝuring mahte beon.
descriptionPage 52
ÞA het þe reue ſwiðe bringen biuoren him ȝef ha þe ȝet liuede ant heo forð ant funden [Leaf 65.] hire. ant
of þat griſliche.̉ ſwiðe agriſen weren ledden hire þah forð
ant heo lec efter hire þen ladliche of helle holhninde
ȝeorne. Mi lefdi iuliane ne make þu me nawt men to
huting ant to hokere. for inoh wa me iſ. þah þu ne do me
na mare. Mi feder ich habbe iloren þat neuer mare
heonne forð.̉ ne dar ich cumen biuoren him. lefdi quoð
he lef me ogodeſ half ich halſi þe. ne beoð criſtene
men ȝef hit ſoð iſ þat me ſeið merciable ant milzful
ant tu art buten reowðe haue merci of me for þi lauerdes
luue þi lufſume leofmon lefdi ich þe bidde Ant
heo leac him efter hire endelong þe cheping chepmenne
huting. ant heo leiden him to ſumme wið ſtan ſumme
wið ban. & ſletten him wið hundeſ ant leiden to wið
honden aſ he wes imaket þuſ armeſt alre þinge. & iberde
aſ ful wiht.̉ þat ter fluhen monie. ſwa þat te edie meiden
descriptionPage 54
wergede ſum hwet ant reat him mitte raketehe unrudeliche
ſwiðe & warp him forð efter þet from hire into a put of fulðe.
Com baldeliche forð biuoren þene reue aſ he ſet on hiſ dom
ſeotel. hire nebſcheft ſehininde al aſ ſchene aſ þe ſunne þe reue aſ he ſeh þiſ þuhte muche wunder ant [Leaf 65, back.] bigon to ſeggen.
Iuliane þe edie ſei me ant beo ſoð cnawes hwer weren þe
itaht þine wichecrefteſ þat tu ne telleſt na tale of naneſ
cunneſ tintreo ne ne dredeſt na deð ne nane cwke [So in MS.] deoulen.
HER me heðene hund quod þe edie meiden ich
heie ant herie godd feder ant hiſ ſulliche ſune
ieſu criſt hatte & te hali gaſt. godd aſ þe oðer þreo ant
nawt þreo godes ah iſ an euer ihwer untwemet. he þe
kingene king helle bule haueð ouercumen te dei belial
baldeſt of helle. & þi ſire ſathan þat tu leueſt uppon ant
for feder haldeſt ant aſ on lauerd leueſt ant hiſ heste
forðeſt ant wel bicumeð to donne ant ſemeð to beon
ſwuch ſtreon.̉ of aſwuch ſtrunðe ant euer beo acurſet
colt of ſwuch cunde. ah þe mihti godd þat ich á
munne he ſende me mihte & mein from þe heouene
descriptionPage 56
me forto helpen ant him forto herien. ant þe forte
ſchenden ant tu þat ſchucke art.̉ ſchucken herien ant
heien. weilawei.̉ as þu were iboren wrecche owraðer
time. þat ti ſawle & þi ſari gaſt ſchal wið þe ſchucke
pleiferen pleien in helle. Reue areow þe ſeoluen unſeli
mon biſih þe hei godd ant her me. criſt iſ ſo milzful
þat he walde bliðeliche alle monne heale. ah hwa ſe
obote nule gan.̉ ne ſchal he beon iborhen. ȝe quod he
haldeſtu ȝet uppon þi gencling. weneſtu þat we beon [Leaf 66.] ſo eð to biwihelen ah we ſchulen nu iſeon hu þe
ſchulen ſutelen þine wichecrefteſ. & witen þe ant werien.
& lette owode wiſe a ſwiðe wunderfule hweol meten
ant makien & þurh ſpiten hit al ſpaken ant uelien &
þreuald þicke mid irnene gadien. kene te keoruen al þat
ha rineð to aſ neil cniueſ. þat axtreo ſtod iſtraht on twa
half in te twa ſtanene poſtles. þat hit aſ hit turnde ne
ouer teoc nowðer abuuen ne bineoðen to þer eorðe. griſen
him mahen þet ſehen hu hit grond in hwet ſo hit rahte
descriptionPage 58
ant me brohte hire forð aſ belialeſ budel het ant bunden
hire þerto harde & hetefeſte. ant dude on eiðer half fore of
hiſ cnihteſ. forte turnen þat hweol on þe edie meiden. wið
hondlen imaket þron ſo ſwiðe aſ ha mahten. þe reue het
on liue ant oleomen ſwingen hit ſwiftliche abuten ant
tidliche turnen. & heo aſ þe feond ſputte ham te don hit.
duden hit unſparlich. þat ha bigon te breoken al aſ þat
iſtelet irn.̉ to limede hire ant te leac lið ba ant lire. burſten
hire baneſ & þat meari weol ut.̉ imenget wið blode. þer
ha mahten ſar iſeon alle þat ter ſeten & abuten weren.
AS ha ȝeide to godd ant walde aȝeuen hire gaſt into
hiſ honden ſo þer lihtinde com an engel of heouene.
& reat to þat hweol. ſwa þat hit al to refde & burſten hire
bondes & breken alle clane ant heo aſ fichſ al aſ þah ha nefde hurtes [Leaf 66, back.] nowher ifelet. feng þuſ to þonken godd wið
honden upaheuene.
descriptionPage 60
DRihtin undedlich an godd al mihti al oðer unilich
heouene wruhte ant eorðeſ ant alle iwrahe þingeſ
þe ich þoncki to dei alle þine deden. þu makedeſt mon of
lame. ant ȝeue liuiende gaſt ilich to þe ſeoluen & ſetteſt for
hiſ ſake al þat iſ on eorðe. ah he for gulte him anan þurh
eggunge of eue & weſ iput ut ſone of paraiſeſ prude &
weox ſwa hiſ team þat ne mahte hit namon tellen. ant
ſunegede ſwa ſwiðe þat tu hit forſenchteſt al in noeſ
flode. buten ahte þat tu friðedeſt. þu chure ſoððen iþe
alde lahe abráám. iſahac. & iacob. & hiſ children ȝeue to
ioſep þe weſ ȝungeſt hap in pharaoneſ halle. longe þrefter
þu leddeſt moyſen þurh þat tu muche luuedeſt buten brugge
ant bat þurh þe reade ſea ant hiſ cunreden & feddeſtam
fowrti ȝer iþe wildernesse wið heouenlich fode & wurpe under hare fet hare fan alle & brohteſt into þat lond þet tu
ham bihete. þer weſ bi ſamueleſ dei ſaul þe forme king
kempene keneſt. in an weorre þer he weſ þu dudeſt in þen
descriptionPage 62
lutle dauið þe ſelhe þat he ſloh him wið a ſtan to
deaðe. þene ſtronge gulie ant reddeſt him to rixlen
in ſawmueleſ riche þuſ þu makeſt milde alle þeo muchele þat makeð ham meoke ant þeo þet heieð ham her leiſt
ham ſwiðe lahe. þer [Leaf 67.] efter þa þe þuhte iþoncket beo hit
þe. lihteſt hider of heouenlich leomen & nome blod & ban
iþe mere meiden ant were in bethlehem iboren moncun to
heale ant to þe hirden ſchawdeſte.̉ þat te engel to þe
tahten ant of þe þreo kingeſ were kinewurðliche iwurget.
weoxe ant wrahteſt wundreſ. ah her þu were ioffret & wið
lake aleſet ant iflum iurdan of ſein iuhan ifulhet. þu
heldeſt al unheale ant deade of deaðe. alaſt aſ þe biluuede.
þu leteſt an of þe tweolue þat tu icoren hefdeſt chepin þe
ant ſullen. ant þoledeſt pinen ant paſſiun þurh giweſ read
on rode. deideſt & were idon dead in þruh of ſtane ant
ſtepe adun & ſtrupteſt helle. ariſe ant þin ariſte cuddeſt
þine icorne & ſtihe abuuen þe ſteorren to þe heſte heouene
ant cumeſt king odomeſ dei. to demen cwike & deade.
descriptionPage 64
þu art hope of heale. ant þu art rihtwiſe weole. & ſunfule
ſalue. þu art an þat al maht ant nult nawt bute riht.
ibleſcet beo þu euer. þe ah euer euch þing to herien ant to
heien. & ich do deore drihtin. þin an meiden þat am. &
luuie to leouemon liuiende lauerd. þu haueſt for me ſwa
muche iwraht wiðuten min ofſeruinge. beo nu bliſful
godd wið me. & were me wið þeſ deoules driueleſ. ant
wið alle hiſ crefteſ. þu wurch ſwuche wundreſ for me & for þi deorewurðe nome þat te reue rudni. & [Leaf 67, back.] ſheomie wið
hiſ ſchucke ant tu beo iwurget áá wiðuten ende aſ þu art
wurðe from worlde into worlde amen.
Wið þiſ þat ha ſtutte ſtoden þe cwelleres ant ȝeiden
lude ſtefne. Mihti lauerd iſ þe þat iuliane on leueð.
ne nis nan godd buten he we beoð wel icnawen. Reue uſ
reoweð þat ſið þat we ſo longe habbeð ileuet þine reades. &
wenden alle aneſ weiſ abuten fif hundret þe ſtoden ant ȝeiden
alle in ane ſtefne. luuewurðe wummon we wendeð alle to
him þat tu on truſteſt. Forloren beo þu reue wið falſe
bileaue. & ibleſcet beo iheſu criſt mid alle hiſ icorne do þu
descriptionPage 66
dedlich on uſ al þat tu don maht. Reue make uſ
ananriht miſliche pinen. tend fur. & feche hweol &
greiðe hwet ſo þu conſt grimliche biþenchen. forðe
al þi feder wil þeſ feondeſ of helle. to longe he heold
uſ aſ he halt te ȝet. ah we ſchulen heonne uorð halden to
ieſu godeſ ſune moncun aleſent Swa þe reue gromede þat
he griſpatede aȝein þet wod he walde iwurðen. ant ſende
o wode wiſe to maximien þe heh keiſer in rome herof hwet
he redde. ant he het euchan hefdes bikeoruen ant he lette
ſwa don fif hundret bi tale of weopmen & of wummen an
hundret ant þritti. euchan biuoren oðer forte beon hefdeſ
bicoruen ant ferden alle martirſ feire to criſte. Elewſiuſ lette hiſ men makien a muche fur [Leaf 68.] ant bed binden hire
baðe fet ant honden ant caſten hire into þe brune þer
forto bernen. aſ ha biſeh uppard. ant ſeh þene ley leiten.
ha lokede to heouene wið honden up aheuene ant þuſ to
criſte cleopede wið inwarde bone.
Mildheortfule godd milce þi meiden ne leaf þu me
descriptionPage 68
neauer nu in þiſ neode ah mit ti ſofte grace ſalue
mine ſunnen. Ieſu mi ſelhðe ne warp þu me neauer ut
of þin ehſihðe. bihald me ant help me ant of þiſſe reade
leye ref me arude me þat þeoſ unſelie ne þurue nawt
ſeggen. þi lauerd þet tu luueſt ant ſchulde þi ſcheld beon
hwer iſ he nu meiden. Nefde ha buten iſeid ſwa þat an
engel ne com briht aſ þah he bernde ant iþat ferliche fur
amidden riht lihte ant hit cwenchte anan euer euch ſperke.
ant heo ſtod unweommet heriende hire hehe healent wið
lude ſtefne.
ÞE reue ſeh hit acwenct ant bigon te cwakien ſwa
grimliche him gromede ant ſet þat balefule beaſt
as an burſt bar. þat grunde hiſ tuſkeſ. ant feng on to femin
ant te griſpatien o þiſ meoke meiden. ant þohte on hwucche
wiſe he mahte hire awelden ant lette fecchen a feat.
& wið pich hit fullen ant heaten hit walm hat. ant
descriptionPage 70
het warpen hire þrin [Leaf 68, back.] hwen hit wodelukeſt weolle. aſ me
dude hire þrin.̉ ha cleopede to drihtin ant hit colede anan ant
warð hire aſ wunſum. aſ euer eni wlech weter. þat were
iwlaht te baðien. ant leop wallinde hat up aȝein þeo ilke
þat hit hefden iȝarket. ant for ſcaldede of ham ſeoluen fifti
ant tene. ant fordude fifti al italde. þa þe reue iſeh þiſ.̉ he
rende hiſ claðes ant toc him ſeoluen bi þe top. & feng to
fiten hiſ mawmez & laſten hiſ lauerd. Swiðe quoð he ut
of min ehſihðe. þat ich ne ſeo hire na mare er þe bodi wið
þe buc beo iſundret from hire heauet.
SOne aſ ha þiſ iherde ha herede godd in heouene. &
warð ſwiðe gled. For þet heo iwilnet hefde me
ledde hire. & hleac forð ant heo weſ eð-luke aſ ha
ſtutte oþe stude þer ha ſchulde deð drehen. þa com þe
ilke belial of helle. þat ha hefde ibeaten hire bihinden.
ant gon to ȝeien. a.̉ ſtalewurðe men ne ſparie ȝe nawiht.
descriptionPage 72
ha haueð uſ alle ſcheome idon. ſchendeð hire nuðen ant
ȝeldeð hire ȝarewborh ne ſtudgi ȝe neauer. Iuliane þe edie
openede hire ehnen ant lokede toward him. ant te bali
blenchte. & braid him aȝeinward aſ an iſchoten arewe. wumme þat ich [Leaf 69.] libbe quoð he þa ich beo nunan ilaht ant
ȝef ha keccheð me nu.̉ ne findi neauer leche. igripe ha
me eneſ.̉ ne ga i neauer eft mare. ant leac him aȝeinward
aſ a beore.̉ þet unwiht. ne mahte him nawt letten. aſ ha
ſchulde ſtupen ant ſtrecchen forð þe ſwire ha bed firſt ant
feng on þuſ to learen þeo þet þer weren ant þus ſeide
Lvſteð me leoue men ant lideð ane hwile biwepeð.
& bireowſeð ower ſunnen. & laſſeð wið
ſoð ſchrift. & wið dedbote. leaueð ower unlahen.
& buldeð ower boldeſ uppon treowe ſtaðele þat ne
dredeð na wind ne na weder nowðer. lokeð þat te
heouenlich lauerd beo grundwal of al þat ȝe wurcheð.
descriptionPage 74
for þat ſtont ſtudelfaſt falle. cleopeð ȝeorne to godd
in hali chirche þat he ȝeoue ow wit wel forte donne
ant ſtrenge ow wið hiſ ſtrencðe aȝein þen ſtronge
unwiht. þat ſeleð euer & áá ow forte ſwolhen. luſteð
writen lare ant luuieð þrefter. wel iſ him þat wakeð
wel in þiſ lutle hwile & witeð wel him ſeoluen. aut
heorteliche ſikeð ofte for hiſ ſunnen. þiſ world weint awei
aſ weter þat eorneð ant aſ imet ſweuen aſwindeð hire
murhðen ant al niſ buten a leſ wind þat we liuieð. leaueð þe leaſe ant luuieð þe ſoðe. for we ſchulen [Leaf 69, back.] leten þiſ liſ
nute we neauer hwenne ant reope we of þat ripe ſed þat
we ſeowen ſwiðe ich biſeche ow þat ȝe bidden for me.̉
breðren ant ſuſtren & cuſte ham a coſ of peſ alle aſ ha
ſtoden ant biheold uppard ant hehede hire ſtefne.
Lauerd godd al mihti þu luueſt treowe bileaue ne lef
þu to þin ifan þin ilicneſſe. ah underfeng me to
descriptionPage 76
þe. & do me in þin englene hird wið meidneſ imeane. ich
aȝeoue to þe mi gaſt drihtin. & wið þat ilke beide & def
duuelunge dun to þer eorðe ſone bihefdet. ant þe edie
engleſ wið hire ſawle ſinginde ſihen toward heouene.
ſoððen ſone þerefter com a ſeli wummon ſophie inempnet.
bi nicomedeſ burh o rade toward rome. of heh cun akennet
& nom þiſ meideneſ bodi. & ber hit in a bat biwunden
deorliche in deorewurðe claðeſ. aſ ha weren in wettre com
a ſteorm & draf ham to londe into campaine. & þer lette
ſophie from þe ſea a mile ſetten a chirche & don hire bodi þrin
in ſtanene þruh hehliche aſ hit deh alhen to donne. þe reue
descriptionPage 78
þa he herde þiſ.̉ bigon te rowen efter forte reauen hit
ham.̉ & iþe [ſea] ſenchte. for þer ariſen ſtormeſ ſtarcke
& ſtronge & breken þe ſchipeſ bord. adrenchten on hare þrittuðe [Leaf 70.] ſum an þerto eke fowre. ant warp ham adriuen to
þe londe. þer aſ wilde deor limel to luken ham & te unſeli
ſawlen ſuncken into helle.
Þvſ þat edie meiden wende þurh pinen to heouenliche
wunnen in þe nomecuðe burh nicomede hatte oþe
ſixtenðe dei of feouereleſ moneð. þe fortende kalende of
mearch þat cumeð efter. heo uſ erndi to godd þe grace of
him ſeoluen. þet rixleð in þreohad. & þah iſ an untweamet
iheret ant iheiet wurðe he him ane aſ he is wurðe ant euer
ah te beonne world abuten ende.
AMEN.
email
Do you have questions about this content? Need to report a problem?
Please contact us.