Þe Liflade of St. Juliana : from two Old English manuscripts of 1230 A.D. / with renderings into modern English, by Oswald Cockayne, and Edmund Brock ; edited by Oswald Cockayne.

About this Item

Title
Þe Liflade of St. Juliana : from two Old English manuscripts of 1230 A.D. / with renderings into modern English, by Oswald Cockayne, and Edmund Brock ; edited by Oswald Cockayne.
Editor
Cockayne, Thomas Oswald, 1807-1873, Brock, Edmund
Publication
London: Oxford University Press
1957
Rights/Permissions

The University of Michigan Library provides access to these materials for educational and research purposes. These materials are in the public domain. If you have questions about the collection, please contact [email protected]. If you have concerns about the inclusion of an item in this collection, please contact [email protected].

DPLA Rights Statement: No Copyright - United States

Link to this Item
http://name.umdl.umich.edu/Juliana
Cite this Item
"Þe Liflade of St. Juliana : from two Old English manuscripts of 1230 A.D. / with renderings into modern English, by Oswald Cockayne, and Edmund Brock ; edited by Oswald Cockayne." In the digital collection Corpus of Middle English Prose and Verse. https://name.umdl.umich.edu/Juliana. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed May 8, 2025.

Pages

Page [2]

JULIANA. [Royal MS. 17 A. xxvii].

[[Royal MS. 17 A. xxvii], Leaf 56.]

Her cumſeð þe uie of seinte iuliane. ant telleð of liflade hire.

IN ure lauerdes luue þe is feader of frumſchaft. ant on his deorewurðe ſunes nome. ant o þes haligaſtes. þat glideð of ham baðen. alle lewede men. þat underſtonden ne mahen latines ledene. liðin. & luſtnin ane meidenes liflade. þat is of latin iturnd into engliſch. þat te lif hali lefdi. in heouene luuie us þe mare. ant of þis lihinde lif: leade us wið hire erndunge. [Leaf 56, back.] þe is icoren of criſt into þe eche of heouene.

Page 4

Þeoſ meiden. ant tis martir. wes iuliane inempnet. in nichomedes burh. & of heðene cun icumen. ant hire fleſchliche feder wes affrican ihaten. of þe heðene meſt þeo þat criſtene weren: derfliche droh ham to deaðe. ah heo as þeo þat te heouenlich feder luuede. leafde al hire aldrene lahen. & bigon to luuien þene liuiende lauerd þe lufſum godd. þat wiſſeð ant weldeð al þat is on worlde: & al þat iwraht is. Þa wes biþon time as redegunge telleð. Maximian þe modi keiſer ine rome heinde ant heriende heðene mawmez. wið unmeð muchel hird & unduhti duheðe. & fordemde alle þeo: þe on drihtin bilefden. þes Maximian luuede an heh mon of cunne ant eke riche of rente elewſius wes ihaten. ant weren as feolahes þurh muche freontſchipe. þis meidenes feder & he. weren ſwiðe wel togederes. as he ſumchere iſeh

Page 6

hire utnume feir. ant freoliche. he felde him iwundet. þat wið uten lechnunge of hire libben he ne mahte. Affrican wiſte wel þat he weſ freo boren. & þat him walde bicumen a freo boren burde. ant ȝettede him his dohter. & wes ſone [Leaf 57.] ihondſald al hire unwilles. ah heo truſte on him þat ne trukeneð namon: þat truſteð treowliche on him. ant euch deis dei eode to chirche to leornen godes lare. ȝeornliche to witen hu ha mahte beſt witen hire unweommet. & hire meiðhad wiðuten man of monne. Elewſius þe luuede hire longe hit him þuhte. þat tis dede nere idon. þat heo ibroht were þurh wedlac to bedde. ah as ha wende

Page 8

hire ſummeſ weis to witene. ſende him to ſeggen. þat nalde ha lihten ſwa lahe ne nehlechen him for nan liuiende mon. er þen he were under Maximian heheſt in rome þat is heh reue. Sone ſo he iherde þis. he bi-ȝet et te keiſer þat he ȝettede him [Altered from hem.] reue to beonne as þat he iȝirnd hefde. ant he as me þa luuede. lette leaden him into ture. & te riche riden in. & tuhen him ȝont te tun: from ſtrete to ſtrete. ant al þe tur wes bitild. þat he wes in. wið purpre wið pal. & wið ciclatun. & deorewurðe claðes. as þe þat heh þing hefde to heden. ant þa he hefde þis idon: he ſende hire to ſeggen. þat he hefde hire wil iwraht. & heo ſchulde his wurchen.

IUliane þe edie ihesu criſteſ leouemon of his bliſfule luue balde hire ſeoluen. ſende him to onſwere. [Leaf 57, back.] bi an of hire ſonden. Elewſiuſ wite þu hit wel ireadi. wraðði ſo þu wraðði. no lengre nulich hit heolen

Page 10

þe. ȝef þu wult leauen þe lahen þat tu liſt in. ant leuen in godd feder. & in his deorewurðe ſune. & iþe hali gaſt. ichulle wel neomen þe. ȝef þu nult no: þu art wundi of me. & oðer luue ſech þe. Þa þe reue iherde þis: he wreððede him ſwiðe. & hire feder cleopede. ant feng on to tellen him. hu his dohter droh him from deie to deie. ant efter þat he wende to habben his iwil ſo ha him þis word ſulliche ſende. Bi þat ilke godd quoð hire feder þat me is lað to gremien beo hit ſoð þat tu ſeiſt to wraðer heale ſeide ha hit. ant nu ichulle o great grome al biteachen hire þe. to wurchen þi wil. & al þat te wel likeð as mit tin ahne. & me cleopede hire forð biuoren hire feder. & he feng feire to fondin his dohter Mi deorewurðe dohter hwer fore uorſakeſtu þi ſy. ant ti ſelhðe. þe weolen ant te wunnen þat walden awakenin ant waxen of þi wedlac. þat

Page 12

ich þe to reade. for he iſ inoh lauerd elewſius ine rome. & tu maht beon leafdi dohter ȝef þu wel wult. Iuliane þe eadie onſwerede him & ſeide aſ þeo þat [Leaf 58.] ine godd hire hope hefde. ȝef he wule leuen an god al mihti. þenne mei he ſpeoken þrof & inohraðe ſpeden. ant ȝef þat he nule nawt. ne ſchal wiuen on me. wiue þer hiſ wil is. þa hire feder iherde þis: þa feng he to ſwerien. Bi mi kinewurðe lauerd apollo. ant bi mi deore leafdi diane. þat ich muche luuie. ȝef þu haldeſt heron. ichulle leoten deor to teoren ant to luken þe. & ȝeouen þi fleſch: to [A hole in the MS.] fuheles of þe lufte. Iuliane him onſwerede & ſofteliche ſeide. ne wen þu nawiht leoue feder. þat tu affeare me ſwa. for ihesu criſt godes ſune þat ich on leue & luuie as lauerd lufſumeſt on liue. þah ich beo forbernd. & to loken limel. nulich heronont buhen þe nawiht Þa feng eft hire federon wið olhnunge to fondin ȝef he mahte eiſweis wenden hire heorte. & ſeide hire lufſumliche. þat

Page 14

ne ſchulde ha nane wunne lihtliche wilnin: þat he ne ſchulde welden. wið þat ha walde hire þonc wenden Nai quoð þat meiden ſchuldich don me to him þat is alle deoulen bitaht. & to eche deð idemet. to furwurðen wið him world abuten ende. for hiſ wedlakeſ weole oðer for eni wunne. for ſoð ich hit ſegge unwurð iſ hit me. ichulle þat he hit wite wel. ant tu [Leaf 58, back.] eke mid him þat ich am iweddet to an þat ichulle treowliche to halden ant wið uten leſ luuien. þe iſ unlich him. & alle worldlich men. ne nullich him nowðer leauen. ne lihen for weole ne for wunne. for wa. ne for wunne þet ȝe mahen don me. þa feng hire feder te wreððen ſwiðe ferlich & ſwiðe hokerliche freinede. Me hwet iſ he þes were þat tu art to iweddet. þat tu haueſt wið uten me þine luue ilenet [A hole in the MS.] for hwam þu leteſt lutel of þat tu ſchuldeſt luuien. ne ich neuer þat ich wite neſ wið him icnawen. For gode quoð þet meiden þin harm iſ þe

Page 16

mare nawt forþi þet tu naueſt ofte iherd of him ȝare. þat iſ ieſu godes ſune. þe forto leſen moncun þat forloren ſchulden beon: lette hiſ deorwurðe lif on rode. ne ich ne ſeh him neuer þat me ſare forþuncheð. ah ichim luuie ant leue aſ on lauerde. ne ſehal me firſin him from: nowðer deouel ne mon. For mi lif quoð hire feder þe ſchal laðin hiſ luue for þu ſchalt beon ibeaten. mid beſmes ſwa bittre þat tu wummon were ſchal to wraðer heale iwurðen. Swa muche quoð ha ich iwurðe him þe leouere: So ich derure þing for hiſ luue drehe. þat ti wil iſ: wurch nu. & he het hatterliche ſtrupen hire ſteortnaket. & beten hire ſwa luðere þat hire leofliche lich: liðeri al oblode. & ſwa ha duden ſo luðere þat te blod ȝet adun of þe ȝerden. & heo bigon to ȝeien. Beaten ſo ȝe beaten ȝe beliales budeleſ. [Leaf 59.] ne mahe ȝe nowðer mi luue ne min bileaue lutlen toward him mi lufſum leof mi leowinde lauerd ne nullich leauen

Page 18

ower read þat forreadeð ow ſeoluen. ne ower mix mawmex [So in MS.] þat beoð þeſ feondeſ fetleſ heien ne herien. for teone ne for tintreow þat ȝe mahen timbrin. Na quoð he iſ hit ſwa hit ſchal ſutelin ſone. for ichulle biteachen miſlich þi bodi to elewſium þe riche reue irome ant he ſchal forſwelten ant forreden þe efter eſ wille wið alleſ cunneſ pinen. ȝe quoð þiſ meiden þat mei crist welden. for ne mahe ȝe nawt don me bute hwet he wule þeauien ow to muchelin mi mede & te murðe þat lið to meiðhadeſ menſke for euer ſo ȝe mare merrið me her: ſo mi crune bið brihtre & fehere. for ichulle bliðeliche drehen euereuch derf for mi deore lauerdes luue. ant ſofte me bið euch derf hwen ich him ſerui þah þu me to elewſium willes biteache: ne ȝeue ich for inc nowðer. þat ȝe me mahen harmen. for ſo ȝe mare me her harmeð. ſo mare ȝe me helpeð ſeoueuald to heouene. & ȝef ȝe me doð to deaðe

Page 20

hit bið me deorewurðe ant ich ſchal þer þurh bliðe bicumen into endeleſe bliſſen ant ȝe ſchulen wrecches áwei ower wurðes þat ȝe iboren weren ſinken to wraðer heale ow to þe bale bitter deope into helle. Hire feder affrican þurh þiſ bittre teone bitahte hire to elewſium þe luðere [Leaf 59, back.] reue. ant he lette bringen hire biuoren him to hiſ heh ſeotel aſ he ſet in dome aſ reue of þe burhe aſ he biheold ant iſeh hire leofliche leor lilies iliche & rudi aſ þe roſe & hire leofliche ſchape.̉ He ſikede aſ þing þat ſare were iwundet hiſ mod feng to heaten ant hiſ meari to melten ant wiðinnen bernde of þe heate of hire luue ſwa þat him þuhte þat he ne bede na mare bliſſe in þiſſe liue bute hire bodi ane to wurchen hiſ wille ant feng on toward hire ſweteliche to ſeggen. Mi lif ant mi leouemon. mi lefdi ȝef þu wel wult biþench þat in rome richeſt am

Page 22

ant iboren heheſt hwi deſtu uſ ba ſo wa: þurh þi muchele unwit & wurchest ſo wraðe nulli þe na mare uuel þen þi ſeolf waldeſt ah leof me were þat tu þi luðere þonc lefdeſt. & te wel ſchulde wið alle wunne iwurðen. & neauer of þi wil ne ſchal þe nawt wontin. ant loke alſwa þe lahen aſ al þat cun þat tu art of icumen. & akennet of: leueð ant luuieð hwi leaueſtu ham þe ane. & wurðeð þe ſo laðe. ne wen þu nawt þe ane wið þi wiſdom to ouerſtihen ham alle.

LEt quoð ha elewſi ant ſtew ſwucche wordeſ for ne beoð ha riht nohteſ. for ȝef þu cneowe ant were cuð wið þe king þat iſ ouer alle kingeſ icrunet in heouene lutel waldeſtu leoten of ower laheleſe lahen þet leareð ow to luten dedliche ſchaften aſ ȝe ſchulden to [Leaf 60.] godd ant gremieð ower ſchuppent for þe cwike deoulen doð ham þrin on hwet ȝe bileueð ant hwen ſo ȝe herieð ham: ȝe herieð þen unhwiht ant buheð aſ to healent ant he wule ower hwile bitterliche ȝelden. For ne wergeð he neauer to wurchen ow al þat wandreðe world á buten

Page 24

ende. Do þat tu don wult for nullich þe nan oðer don bute ȝef þu liðe ant leue min lare ant luuie godd al mihti ant leaue alle þe lahen þat tu liſt inne.

ME leof quoð elewſiuſ ȝef me ſwa biluuede hit were ſone iſeid þe keiſer ant ikudd to þe kinge. & he me walde warpen ut of mine wike ant demen me to deaðe. ant heo him onſwerede. ȝef þu dredeſt ſo muchel an dedlich mon þe liueð al aȝein law ant leueð al hiſ luue in lifleſe ſchaften: on hiſ ſchuppent ſcheome. & art offruht ſwa to leoſen hiſ freontschipe. ſchuldich þenne forſaken ihesu criſt godes ſune þe iſ ort ant ende of al. þat euer god iſ. þe wule hefter þiſ lif. þat ich lete lutel of. for hiſ lufſum luue leue wið him ſeolf þe ſy ant þe ſelhðe of heouenriches wunnen. ſpeche þu maht ſpillen ant ne ſpeden nawiht þah þu me buſte ant beate aſ þat iſ bitaht te. & to derue pine don me ant te dreori deð. ne schaltu þah þu famon flea

Page 26

me: ne ſchaltu ſeon [Leaf 60, back.] me þe ſonre ſlakien to leuen ant te luuien godd alre gume lauerd. þe reue rudnede ant ogrome grede. ſtrupeð hire ſteort naket. & ſtrecheð hire on þe eorðe ant ſix men beateð hire hwil ha mahten drehen. þat ha al weſ bigan mite blode & hwil ha hire beoten ha bigonne to ȝeien: þiſ iſ þe biginnunge of þe ſar ant te ſcheome þat tu ſchalt drehen: bute þu to vſ beie. ȝet tu maht ȝef þu wult burhen þe seoluen. ant ȝef þu mare wiðſeiſt: wa wurðe him wurſt þat te meſt ſparie. wondreðe to donne. Doð quoð ha deaðeſ ſuneſ al þat te deouel hwaſ driueleſ ȝe beoð driueð ow to donne. lutel iſ me of ower luue. laſſe of ower wraðe þat wite ȝe to wiſſe. Nu cweðen heo wa him þenne þe ne wurche þe meſt wa. þer wes ſorhe te ſeon hire leoflich lich

Page 28

faren ſo reowliche wið. & þuldeliche heo hit þolede for þe luue of drihtin ant hwen ha meſt ſar hefde ſikerlukeſt ha ȝeide. halden on longe ne leaue ȝe neuer. for nullich leauen þiſ luue for luue. ne for eie.

Þe reue þa he herde þiſ het hire hon up ant hongin biþe toppe. ant ſwa me dude ſone. & leiden ſwa luðerliche on hire on euch half. þat euch dunt defde into hire liche þat ha al biȝet on gure blode. Lauerd godd almihti quoð heo þa. loke to þi meiden. þu fondedeſt abraham ant fundeſt him treowe þu lef me þat ich mote þe treowliche luuien. hald me min healent aſ þu haueſt bigunnen. for nabich na mahte bute [Leaf 61.] of þi ſtrencðe. ant on þe itruſte nawt ome ſeoluen ant ſwuch hope ich habbe to þin help healent þat her ich habbe bihaten þe þat ne ſchal neauer mi luue ne min bileaue lutlin for na derf ne for nan wondreðe. ne for dute of deaðe þah ich hit ſchulde

Page 30

drehen. þa elewſiuſ iſeh þiſ þat ha þuſ feng on to feſtnen hire ſeoluen þohte þat he walde anan don hire ut of dahene & bed ſwiðe bringen hire brune of wallinde breaſ ant healden on hire heauet þat hit urne endelong hire leofliche bodi dun to þe helen ant ſwa me dude ſone. ah hire hende healent wiſte hire unweommet. elewſiuſ warð wod ut of hiſ witte. ant nuſte hwet ſeggen & het ſwiðe don hire ut of hiſ ehſihðe. & dreihen hire into darc huſ & priſuneſ pine. ant he duden sone. Heo aſ ha þrinne weſ in þeoſterneſſe hire ane feng te cleopien to criſt ant bidden þeoſ bone.

LAuerd godd al mihti. mi murhðe ant mi mede mi ſy ant mi ſelhðe þu iſiſt hu ich am biſtaðet ant biſtonden feſtne mi bileaue ſteor me ant ſtreng me. for

Page 32

al mi ſtrencðe is uppon þe. mi feder. & mi moder for ich nulle forſaken þe: habbeð forſaken me & al mi neſt falde cun me heaneð þet ſchulden mine freond beon: beoð me meſt feondes ant mine hinen me beoð meſt heanen ah habbich þin aneſ help ich am wil cweme ne leaf þu me neuer liuiende lauerd as þu wiſteſt daniel bimong þe wode leunſ ant te þreo children [Leaf 61, back.] ananie zacharie miſael inempnet. biwiſteſt unweommet from þe ferliche fur of þe furneiſe ſwa þu wite ant witen me to witen me from ſunne. lauerd þurh þiſ leaſe lif: lead me to leſtinde to þe hauene of heale aſ þu leddeſt iſraeleſ folc þurh þe reade ſea buten ſchip druifot ant hare fan ſenchteſt þat ham efter ſohten afal þu mine famen ant to drif drihtin þen deouel þat me derueð. for ne mei na mon wið uten þi ſtrencðe ſtonden him aȝeines lef me þat ich mote iſeon him ȝet

Page 34

ſchent: þat weneð me to ſchrenchen ant ſchunchen of þe weie: þat leadeð to eche lif. wite me from hiſ lað ant wið hiſ crefti crokes. wite me wið mine unwines þat tu beo euer iheret ant iheiet in heouene ant in eorðe beo þu áá ibleſcet aſ þu were ant art. ant euer ſchalt beon in eche bliſſe. amen.

Þa ha hefde ibeden þuſ. com a kempe of helle in englene heowe ant feng on to motin wið þiſ edie meiden. Iuliane þe edie mi leof. þu haueſt for mi luue muchel idrohen ant idrehen ant haueſt for mi luue. feorliche fan þat te wið fehteð þat ogrome greieð þe alles cuneſ pinen. ne mei ich hit þolien þat ha þuſ merren þe na mare þu haueſt inoh min freontſchipe of-ſeruet. me areoweð þi read ah hercne me nuðen. wurch elewſiuſes wil. for ich ȝeue þe leue.

Page 36

þiſ meiden weſ awundret [Leaf 62.] ſwiðe ant þah feng to freinen þuſ cweðinde. hwet hwiht art tu þat ſwuch word me bringeſt. ich am quoð þat unwiht godeſ heh engel. for to ſeggen þe þiſ iſend from þe heouene. Heo awundrede ſwiðe ant tah aſ þeo þet nes nawt of lihte bileaue on heh wið hire heorte ſtille bute ſtefne þuſ to criſte cleopede

IEſu quoð ha godeſ ſune þu art þi feder wiſdom wiſſe me nuðen hwet me beo to donne ant do me to underſtonden ȝef þiſ iſ þi ſonde þat me þiſ ſeið. þa com þer ſofte a ſtefne ſihinde from þe heouene ſihinde ant þuſ cweðinde. Iuliane þe edie ibleſcet beo þe time þat tu iboren were. nule nawt þi leouemon þolien na þe leſ þing lihen þe longe. hit iſ þe ſtronge deouel þat ſtont ter biforen þe ga neor ant nim him ant bind him hetefeſte godd al mihti ȝeueð þe gode leue ant þe mahte hit forte donne & tu ſchalt him leaden efter þat te likeð ant he ſchal unþonc in his teð cuðen þe þat tu wilneſt.

Page 38

þiſ eadie meiden aſ heo weſ iwiſſet of þen engel leop to ant lahte him ant ſeide. Swiðe ſei me hwet art þu ant hweonne ant hwa þe hider ſende ant he wende heowes & warð ſwuch aſ he her wes unwiht of helle. lefdi quoð he lef me ant ich þe wule ſeggen. Swiðe quoð ha ſei me for ich for ichulle þe leowſin ant leauen hwen me þuncheð. Deore lefdi quoð [Leaf 62, back.] he þa ich am þe deouel belial deoflene wureſt ant meſt iſ awariet. for wel niſ me neuer bute hwen ich makie moncun wurchen to wundre. ich weorp adam ant eue of paraiſes prude. ant þene acurſede kaym to acwellen abel hiſ broðer. ant te þreo children þat icoren weren beon iduſt in þe fur of þe ofne. ant ich makede nabugodonoſor þe king of caldey makien þe mawmez igoten of golde. ant ich makede þen wittie yſaye beon iſahet þurh ant þurh to deaðe.

Page 40

& ich makede tenden ieruſalem ant driuen hit to duſte þet deore godeſ temple. ant ich makede iſraheleſ folc to leuen iþat wilderneſſe þen lauerd þat heom aleſde: ant igotene godes to heien ant te herien. ant ich þe þat refde þen riche iob his ahte. & wrahte ſo muche wondreðe. ant ich am þat weſ ſum hwile þurh þe wiſe ſalomon feſte bitunet. & ich am þe makede ſein iuhan hefdeſ bicoruen. ant ſeinte ſtefne mid ſtaneſ iſtenet. & ich am þe þet ſpec þurh ſymoneſ muð þe wicche. þet weorrede euer aȝein peter ant pawel ant ich redde nerrun: þe riche keiſer of rome to bihefden pawel ant don peter on rode ant ich makede þat te cniht þurlede criſteſ ſide mit te ſpere ſcharpe. þah ich þe talde al dei ne mahte ich þe tellen þe wundreſ þat ich iwraht habbe ant meſt monne bone ibeon of alle mine breðren Do ſei me quod þat meiden hwa ſende þe to me ant iſ meiſter ouer þe. lefdi quod he

Page 42

béélzebub [Leaf 63.] þe alde þurſ of helle. ant wet were iſ þat he meſt wurcheð. lefdi ȝef þi wil iſ he ifindeð al uuel ant bi þencheð al. ant ſend us þenne hwider ſo him þuncheð. & hwa ſe wel ne ſpet nawt hwen he ſent us to wrenchen eni rihtwiſe ut of þe weie ant we ne mahen þet don: þenne darie we. & ne durren neuer cumen biuoren him & he hatterliche hat þeo. þat habbeð iwraht efter hiſ wille þat hwer ſo ha uſ findeð: beaten uſ ant binden. & mare wa don uſ þen euer eni mon mahte þolien. For þi we moten lefdi: buhen to ure leowunde lauerd ant wurchen hiſ wille.

SEI me ȝet witerluker quod ha hwucheſ weiſ ȝe wurcheð ant bicherreð godes children. Lefdi quod he iuliane? þe ifont ant habbe ifulet me to wraðer-heale. ich wende to habben ilead þe into þin aldrene lahen ant makien þe to leauen þe luue of þi lauerd. ant feng to fondin þe ant ich am afallet. Hwer ſo euer eni mon god wule biginnen we makieð him to þenchen þonckes þer to ȝeineſ ant wenden hare heorte toward oþer willes þat wulleð ham harmen. ant makien ham to

Page 44

leoſen forto bidden ȝeorne þat godd binime ham þene wil þat we ham in warpeð. & heo unſtrengeð þerwið ant we ſtrengeð on ham. & ouerſtiheð ham er ha leſt wenen. & ȝef ha gað to chirche to bireowſen hare ſunnen. & liðeliche luſtnin hali writen lare: þer we beoð biſilukeſt ant þer mare þen elles hwer. to letten ham & wrenchen hare þonckes [Leaf 63, back.] toward oðer unnute þingeſ. ah þeo ilke þat beoð ſtalewurðe ha underſtondeð ham ant warpeð mid ſtrencðe ut of hare heorte hare unwreſte wil þat ich in ham warpe & ȝeornliche ȝeieð efter godes grace to helpe. ant þenne meſt hwen þe preoſt inwið þe meſſe noteð godes licome þet he nom on þe laſteleſe meiden þer iſ riht bileaue ant inward bone ant ſwa icweme to godd: þet þenne biginne we to fleonne ant turneð to þe lufte ant þiſ iſ al þat we doð te deruen criſtene men ant eggin to þen uuele.

Page 46

ME ȝe ateliche wihteſ quoð þiſ meiden hu durre ȝe neomen ow to criſteſ icorne. Me ſeli meiden hu derſtu nu hondlin me ant halden me ſwa hardeliche. bute for þi þat tu art truſti on þi lauerd. ant ich truſte on minne aſ þu deſt oþinne. ant mi lauerdeſ wil ich wurche þat iſ meiſter ouer mixſchipe ouer al þer imei. ant ȝef ich mahte mare ich walde beon þe fenre. ah nat ich hwet me makede her forte ſechen. bute mi muchel unſeli ſið ſohte þe te ſeonne wumme þat ſihðe ſariliche ſit hit me ne ſet me neuer naþing ſwa luðere ne ſwa ſwere. wei hwi nefdich iwiſt hwuch weane me weſ toward. ne mi kinewurðe lauerd me ne cuðe nawt cuðen. þer of þulli [Leaf 64.] wa iſ of foſter. for let me nu lefdi ant ichulle bileauen þe ant folhen an oðer. oðer ichulle forwreien to mi meinfule feder ah ichulle warnen þe biforen: niſ hit nawt þe biheue.

O quod ha þreateſtu me nu wrecche. þe ſchal iwurðen godd hit wat godes þe wurſe ant grap a great raketehe þat heo wes mide ibunden ant bond

Page 48

to hiſ ruge ba twa hiſ honden þat him eoc euch neil & blakede of þe blode ant hef him up ant duſte him adun ruglunge ant ſtod up on þe ſteorne & nom hire ahne bondeſ & bigon to beaten þen belial of helle. ant he to rarin reowliche ant te ȝuren ant te ȝeien. & heo leide ſwa luðerliche þat wa weſ him onliue.

AMi lefdi lef me iuliane euening wið apoſtel patriarchen ilich. ant leof wið þe martirs englene ifere ant arcanglene freond friðe me ane hwile ich halſi þe ogodes half. & on hiſ ſune rode. þat we ſo muchel dredeð. & oþe pine ant te deð þat he droh for mon milce ant merce wummon haue of mi wrechedom. Stew þe ſtorne of helle quoð þe edie meiden niſ na merci wið þe for þi ne aheſtu nan habben. ah ſei me ſwiðe mare of þe wa þat tu haueſt mid woh iwraht monne. lefdi lef me ant hald þine edie honden ich habbe i-blend men ant ibroken ham þe ſchonken & te ſchuldren [Leaf 64, back.] baðen. ifur iwarpen ant iwater. ant hare ahne blake blod to ſpitten ant te ſpeowen ant te an to fleon þat oðer ant hongin him

Page 50

ſeoluen. Me þu witti wummon hu wultu þat ich endi þe tale þat waxeð áá aſ ich hit telle. ſo feole ich habbe ifulet of þeo þat neren nawt ibleſcet aſ wel aſe ham bihouede. þat ne mahte hit na mon rikenin ne tellen. of al þat uuel iþe world hwet wultu wurſe ich am an of þe ſprunges.̉ þat hit meſt of ſpringeð. ant neuer ear þen nu neſ ich þuſ ihondlet. O? þu mihti. oþu meiðhad hu þu art iwepnet to weorren awei.̉ aȝein us. ȝet tu wurcheſt uſ wurſt aſ þu euer dudeſt. of alle þat uſ wa doð ah we ſchulen ſechen efter wrake on alle þat we biwiteð þat ne ſchulen ha beon ſker of ure weorre. we wulleð meidnes áá mare henen ant hatien. ant þah an etſterte uſ.̉ tene ſchulen etſtunten. O? ihesu godeſ ſune þat haueſt iſet in heh ſeotel meidenes mihte hire to muchele menſke.̉ wa wurcheſtu uſ þer wið. ant al to wel þu witeſt ham þat treowlich habbeð hire in heorte to halden ȝef ha milde ant meoke beoð ah aſ meiden ah te beonne. wið þat.̉ þe unwiht ȝurde þat monie weren awundret hwet te ȝuring mahte beon.

Page 52

ÞA het þe reue ſwiðe bringen biuoren him ȝef ha þe ȝet liuede ant heo forð ant funden [Leaf 65.] hire. ant of þat griſliche.̉ ſwiðe agriſen weren ledden hire þah forð ant heo lec efter hire þen ladliche of helle holhninde ȝeorne. Mi lefdi iuliane ne make þu me nawt men to huting ant to hokere. for inoh wa me iſ. þah þu ne do me na mare. Mi feder ich habbe iloren þat neuer mare heonne forð.̉ ne dar ich cumen biuoren him. lefdi quoð he lef me ogodeſ half ich halſi þe. ne beoð criſtene men ȝef hit ſoð iſ þat me ſeið merciable ant milzful ant tu art buten reowðe haue merci of me for þi lauerdes luue þi lufſume leofmon lefdi ich þe bidde Ant heo leac him efter hire endelong þe cheping chepmenne huting. ant heo leiden him to ſumme wið ſtan ſumme wið ban. & ſletten him wið hundeſ ant leiden to wið honden aſ he wes imaket þuſ armeſt alre þinge. & iberde aſ ful wiht.̉ þat ter fluhen monie. ſwa þat te edie meiden

Page 54

wergede ſum hwet ant reat him mitte raketehe unrudeliche ſwiðe & warp him forð efter þet from hire into a put of fulðe. Com baldeliche forð biuoren þene reue aſ he ſet on hiſ dom ſeotel. hire nebſcheft ſehininde al aſ ſchene aſ þe ſunne þe reue aſ he ſeh þiſ þuhte muche wunder ant [Leaf 65, back.] bigon to ſeggen. Iuliane þe edie ſei me ant beo ſoð cnawes hwer weren þe itaht þine wichecrefteſ þat tu ne telleſt na tale of naneſ cunneſ tintreo ne ne dredeſt na deð ne nane cwke [So in MS.] deoulen.

HER me heðene hund quod þe edie meiden ich heie ant herie godd feder ant hiſ ſulliche ſune ieſu criſt hatte & te hali gaſt. godd aſ þe oðer þreo ant nawt þreo godes ah iſ an euer ihwer untwemet. he þe kingene king helle bule haueð ouercumen te dei belial baldeſt of helle. & þi ſire ſathan þat tu leueſt uppon ant for feder haldeſt ant aſ on lauerd leueſt ant hiſ heste forðeſt ant wel bicumeð to donne ant ſemeð to beon ſwuch ſtreon.̉ of aſwuch ſtrunðe ant euer beo acurſet colt of ſwuch cunde. ah þe mihti godd þat ich á munne he ſende me mihte & mein from þe heouene

Page 56

me forto helpen ant him forto herien. ant þe forte ſchenden ant tu þat ſchucke art.̉ ſchucken herien ant heien. weilawei.̉ as þu were iboren wrecche owraðer time. þat ti ſawle & þi ſari gaſt ſchal wið þe ſchucke pleiferen pleien in helle. Reue areow þe ſeoluen unſeli mon biſih þe hei godd ant her me. criſt iſ ſo milzful þat he walde bliðeliche alle monne heale. ah hwa ſe obote nule gan.̉ ne ſchal he beon iborhen. ȝe quod he haldeſtu ȝet uppon þi gencling. weneſtu þat we beon [Leaf 66.] ſo eð to biwihelen ah we ſchulen nu iſeon hu þe ſchulen ſutelen þine wichecrefteſ. & witen þe ant werien. & lette owode wiſe a ſwiðe wunderfule hweol meten ant makien & þurh ſpiten hit al ſpaken ant uelien & þreuald þicke mid irnene gadien. kene te keoruen al þat ha rineð to aſ neil cniueſ. þat axtreo ſtod iſtraht on twa half in te twa ſtanene poſtles. þat hit aſ hit turnde ne ouer teoc nowðer abuuen ne bineoðen to þer eorðe. griſen him mahen þet ſehen hu hit grond in hwet ſo hit rahte

Page 58

ant me brohte hire forð aſ belialeſ budel het ant bunden hire þerto harde & hetefeſte. ant dude on eiðer half fore of hiſ cnihteſ. forte turnen þat hweol on þe edie meiden. wið hondlen imaket þron ſo ſwiðe aſ ha mahten. þe reue het on liue ant oleomen ſwingen hit ſwiftliche abuten ant tidliche turnen. & heo aſ þe feond ſputte ham te don hit. duden hit unſparlich. þat ha bigon te breoken al aſ þat iſtelet irn.̉ to limede hire ant te leac lið ba ant lire. burſten hire baneſ & þat meari weol ut.̉ imenget wið blode. þer ha mahten ſar iſeon alle þat ter ſeten & abuten weren.

AS ha ȝeide to godd ant walde aȝeuen hire gaſt into hiſ honden ſo þer lihtinde com an engel of heouene. & reat to þat hweol. ſwa þat hit al to refde & burſten hire bondes & breken alle clane ant heo aſ fichſ al aſ þah ha nefde hurtes [Leaf 66, back.] nowher ifelet. feng þuſ to þonken godd wið honden upaheuene.

Page 60

DRihtin undedlich an godd al mihti al oðer unilich heouene wruhte ant eorðeſ ant alle iwrahe þingeſ þe ich þoncki to dei alle þine deden. þu makedeſt mon of lame. ant ȝeue liuiende gaſt ilich to þe ſeoluen & ſetteſt for hiſ ſake al þat iſ on eorðe. ah he for gulte him anan þurh eggunge of eue & weſ iput ut ſone of paraiſeſ prude & weox ſwa hiſ team þat ne mahte hit namon tellen. ant ſunegede ſwa ſwiðe þat tu hit forſenchteſt al in noeſ flode. buten ahte þat tu friðedeſt. þu chure ſoððen iþe alde lahe abráám. iſahac. & iacob. & hiſ children ȝeue to ioſep þe weſ ȝungeſt hap in pharaoneſ halle. longe þrefter þu leddeſt moyſen þurh þat tu muche luuedeſt buten brugge ant bat þurh þe reade ſea ant hiſ cunreden & feddeſtam fowrti ȝer iþe wildernesse wið heouenlich fode & wurpe under hare fet hare fan alle & brohteſt into þat lond þet tu ham bihete. þer weſ bi ſamueleſ dei ſaul þe forme king kempene keneſt. in an weorre þer he weſ þu dudeſt in þen

Page 62

lutle dauið þe ſelhe þat he ſloh him wið a ſtan to deaðe. þene ſtronge gulie ant reddeſt him to rixlen in ſawmueleſ riche þuſ þu makeſt milde alle þeo muchele þat makeð ham meoke ant þeo þet heieð ham her leiſt ham ſwiðe lahe. þer [Leaf 67.] efter þa þe þuhte iþoncket beo hit þe. lihteſt hider of heouenlich leomen & nome blod & ban iþe mere meiden ant were in bethlehem iboren moncun to heale ant to þe hirden ſchawdeſte.̉ þat te engel to þe tahten ant of þe þreo kingeſ were kinewurðliche iwurget. weoxe ant wrahteſt wundreſ. ah her þu were ioffret & wið lake aleſet ant iflum iurdan of ſein iuhan ifulhet. þu heldeſt al unheale ant deade of deaðe. alaſt aſ þe biluuede. þu leteſt an of þe tweolue þat tu icoren hefdeſt chepin þe ant ſullen. ant þoledeſt pinen ant paſſiun þurh giweſ read on rode. deideſt & were idon dead in þruh of ſtane ant ſtepe adun & ſtrupteſt helle. ariſe ant þin ariſte cuddeſt þine icorne & ſtihe abuuen þe ſteorren to þe heſte heouene ant cumeſt king odomeſ dei. to demen cwike & deade.

Page 64

þu art hope of heale. ant þu art rihtwiſe weole. & ſunfule ſalue. þu art an þat al maht ant nult nawt bute riht. ibleſcet beo þu euer. þe ah euer euch þing to herien ant to heien. & ich do deore drihtin. þin an meiden þat am. & luuie to leouemon liuiende lauerd. þu haueſt for me ſwa muche iwraht wiðuten min ofſeruinge. beo nu bliſful godd wið me. & were me wið þeſ deoules driueleſ. ant wið alle hiſ crefteſ. þu wurch ſwuche wundreſ for me & for þi deorewurðe nome þat te reue rudni. & [Leaf 67, back.] ſheomie wið hiſ ſchucke ant tu beo iwurget áá wiðuten ende aſ þu art wurðe from worlde into worlde amen.

Wið þiſ þat ha ſtutte ſtoden þe cwelleres ant ȝeiden lude ſtefne. Mihti lauerd iſ þe þat iuliane on leueð. ne nis nan godd buten he we beoð wel icnawen. Reue uſ reoweð þat ſið þat we ſo longe habbeð ileuet þine reades. & wenden alle aneſ weiſ abuten fif hundret þe ſtoden ant ȝeiden alle in ane ſtefne. luuewurðe wummon we wendeð alle to him þat tu on truſteſt. Forloren beo þu reue wið falſe bileaue. & ibleſcet beo iheſu criſt mid alle hiſ icorne do þu

Page 66

dedlich on uſ al þat tu don maht. Reue make uſ ananriht miſliche pinen. tend fur. & feche hweol & greiðe hwet ſo þu conſt grimliche biþenchen. forðe al þi feder wil þeſ feondeſ of helle. to longe he heold uſ aſ he halt te ȝet. ah we ſchulen heonne uorð halden to ieſu godeſ ſune moncun aleſent Swa þe reue gromede þat he griſpatede aȝein þet wod he walde iwurðen. ant ſende o wode wiſe to maximien þe heh keiſer in rome herof hwet he redde. ant he het euchan hefdes bikeoruen ant he lette ſwa don fif hundret bi tale of weopmen & of wummen an hundret ant þritti. euchan biuoren oðer forte beon hefdeſ bicoruen ant ferden alle martirſ feire to criſte. Elewſiuſ lette hiſ men makien a muche fur [Leaf 68.] ant bed binden hire baðe fet ant honden ant caſten hire into þe brune þer forto bernen. aſ ha biſeh uppard. ant ſeh þene ley leiten. ha lokede to heouene wið honden up aheuene ant þuſ to criſte cleopede wið inwarde bone.

Mildheortfule godd milce þi meiden ne leaf þu me

Page 68

neauer nu in þiſ neode ah mit ti ſofte grace ſalue mine ſunnen. Ieſu mi ſelhðe ne warp þu me neauer ut of þin ehſihðe. bihald me ant help me ant of þiſſe reade leye ref me arude me þat þeoſ unſelie ne þurue nawt ſeggen. þi lauerd þet tu luueſt ant ſchulde þi ſcheld beon hwer iſ he nu meiden. Nefde ha buten iſeid ſwa þat an engel ne com briht aſ þah he bernde ant iþat ferliche fur amidden riht lihte ant hit cwenchte anan euer euch ſperke. ant heo ſtod unweommet heriende hire hehe healent wið lude ſtefne.

ÞE reue ſeh hit acwenct ant bigon te cwakien ſwa grimliche him gromede ant ſet þat balefule beaſt as an burſt bar. þat grunde hiſ tuſkeſ. ant feng on to femin ant te griſpatien o þiſ meoke meiden. ant þohte on hwucche wiſe he mahte hire awelden ant lette fecchen a feat. & wið pich hit fullen ant heaten hit walm hat. ant

Page 70

het warpen hire þrin [Leaf 68, back.] hwen hit wodelukeſt weolle. aſ me dude hire þrin.̉ ha cleopede to drihtin ant hit colede anan ant warð hire aſ wunſum. aſ euer eni wlech weter. þat were iwlaht te baðien. ant leop wallinde hat up aȝein þeo ilke þat hit hefden iȝarket. ant for ſcaldede of ham ſeoluen fifti ant tene. ant fordude fifti al italde. þa þe reue iſeh þiſ.̉ he rende hiſ claðes ant toc him ſeoluen bi þe top. & feng to fiten hiſ mawmez & laſten hiſ lauerd. Swiðe quoð he ut of min ehſihðe. þat ich ne ſeo hire na mare er þe bodi wið þe buc beo iſundret from hire heauet.

SOne aſ ha þiſ iherde ha herede godd in heouene. & warð ſwiðe gled. For þet heo iwilnet hefde me ledde hire. & hleac forð ant heo weſ eð-luke aſ ha ſtutte oþe stude þer ha ſchulde deð drehen. þa com þe ilke belial of helle. þat ha hefde ibeaten hire bihinden. ant gon to ȝeien. a.̉ ſtalewurðe men ne ſparie ȝe nawiht.

Page 72

ha haueð uſ alle ſcheome idon. ſchendeð hire nuðen ant ȝeldeð hire ȝarewborh ne ſtudgi ȝe neauer. Iuliane þe edie openede hire ehnen ant lokede toward him. ant te bali blenchte. & braid him aȝeinward aſ an iſchoten arewe. wumme þat ich [Leaf 69.] libbe quoð he þa ich beo nunan ilaht ant ȝef ha keccheð me nu.̉ ne findi neauer leche. igripe ha me eneſ.̉ ne ga i neauer eft mare. ant leac him aȝeinward aſ a beore.̉ þet unwiht. ne mahte him nawt letten. aſ ha ſchulde ſtupen ant ſtrecchen forð þe ſwire ha bed firſt ant feng on þuſ to learen þeo þet þer weren ant þus ſeide

Lvſteð me leoue men ant lideð ane hwile biwepeð. & bireowſeð ower ſunnen. & laſſeð wið ſoð ſchrift. & wið dedbote. leaueð ower unlahen. & buldeð ower boldeſ uppon treowe ſtaðele þat ne dredeð na wind ne na weder nowðer. lokeð þat te heouenlich lauerd beo grundwal of al þat ȝe wurcheð.

Page 74

for þat ſtont ſtudelfaſt falle. cleopeð ȝeorne to godd in hali chirche þat he ȝeoue ow wit wel forte donne ant ſtrenge ow wið hiſ ſtrencðe aȝein þen ſtronge unwiht. þat ſeleð euer & áá ow forte ſwolhen. luſteð writen lare ant luuieð þrefter. wel iſ him þat wakeð wel in þiſ lutle hwile & witeð wel him ſeoluen. aut heorteliche ſikeð ofte for hiſ ſunnen. þiſ world weint awei aſ weter þat eorneð ant aſ imet ſweuen aſwindeð hire murhðen ant al niſ buten a leſ wind þat we liuieð. leaueð þe leaſe ant luuieð þe ſoðe. for we ſchulen [Leaf 69, back.] leten þiſ liſ nute we neauer hwenne ant reope we of þat ripe ſed þat we ſeowen ſwiðe ich biſeche ow þat ȝe bidden for me.̉ breðren ant ſuſtren & cuſte ham a coſ of peſ alle aſ ha ſtoden ant biheold uppard ant hehede hire ſtefne.

Lauerd godd al mihti þu luueſt treowe bileaue ne lef þu to þin ifan þin ilicneſſe. ah underfeng me to

Page 76

þe. & do me in þin englene hird wið meidneſ imeane. ich aȝeoue to þe mi gaſt drihtin. & wið þat ilke beide & def duuelunge dun to þer eorðe ſone bihefdet. ant þe edie engleſ wið hire ſawle ſinginde ſihen toward heouene. ſoððen ſone þerefter com a ſeli wummon ſophie inempnet. bi nicomedeſ burh o rade toward rome. of heh cun akennet & nom þiſ meideneſ bodi. & ber hit in a bat biwunden deorliche in deorewurðe claðeſ. aſ ha weren in wettre com a ſteorm & draf ham to londe into campaine. & þer lette ſophie from þe ſea a mile ſetten a chirche & don hire bodi þrin in ſtanene þruh hehliche aſ hit deh alhen to donne. þe reue

Page 78

þa he herde þiſ.̉ bigon te rowen efter forte reauen hit ham.̉ & iþe [ſea] ſenchte. for þer ariſen ſtormeſ ſtarcke & ſtronge & breken þe ſchipeſ bord. adrenchten on hare þrittuðe [Leaf 70.] ſum an þerto eke fowre. ant warp ham adriuen to þe londe. þer aſ wilde deor limel to luken ham & te unſeli ſawlen ſuncken into helle.

Þvſ þat edie meiden wende þurh pinen to heouenliche wunnen in þe nomecuðe burh nicomede hatte oþe ſixtenðe dei of feouereleſ moneð. þe fortende kalende of mearch þat cumeð efter. heo uſ erndi to godd þe grace of him ſeoluen. þet rixleð in þreohad. & þah iſ an untweamet iheret ant iheiet wurðe he him ane aſ he is wurðe ant euer ah te beonne world abuten ende.

AMEN.
Do you have questions about this content? Need to report a problem? Please contact us.