Here the Harleian MS. has the following prose Additions; which also occur at the end of the Selden MS. Serenissimus Princeps Henricus Rex Anglie & France, quintus post conquestum Anglie, die Mercurii, septimo die Augusti, anno Regni su. tercio, a castro suo Porchestre, in una navicula ad mare discendit, ascendens suam navim vocatam le Trynyte, super mare, inter Portesmouth et portum de Southampton, erigens veli virgam in medium mali ut simul promptitudinem velandi ostenderet, ut signum daret navigio spe so per loca maritima ad eum quo cicius poterant festinandi.
Et cum sequenti die Dominica omnes simul convenissent, vento amicabiliter flante, exposuit vela ventis, circiter in mille quingentis navibus; et proximo die Martis, circa horam quintam, post nonam, intravit ostium fluminis de Sayne, ubi finxit anchoras corans villula de Kittecaus, per tria milliaria a villa de Harflete, uoi proposuit terram ascendere.
Et cum die Mercurii proximo sequenti, in vigilia Assumpciouis beate Marie, sol monstrasset pulcram auroram, inter horam sextam et septimam, premisit Iohanuem Holande comitem Huntyngdon, Gilbertum Vmfrevile nominatum comitem de Kyme, Iohannem Cornewaile, Iohannem Gray, Willielmum Porter, Iohannem Stewarde, cum aliis equitibus precursoribus ad explorandum patriam si aliqua hostiliter esset prope villam de Harflete et situm pro requiescione Regis et exercitus sui.
Et cum Rex cognovisset per relacionem predictorum nobilium quod ascensus stetit clare de inimicis in naviculis et . . . terre se appulit et cepit montem proximum versus Harflete inter quendam silvam non de grossis arboribus sed ceduam in declivo vallis versus aquam de Sayne ex una parte, et diversas villulas, pomeria, et clausuras, ex altera parte, quousque totus exercitus, equi et evecciones, ac alie necessarie fuissent de navibus ad terram asportata.
Mons vero et locus ascencionis Regis et exercitus sui erat valde petrosus pro defencione inimicorum, tam saxorum grandium quam minorum lapillorum ad jactum, si Regis ascensui resistere volutssent. Et in primo ascensu Regis, aute se, fiebant magne fosse, profunde, plene aqua, ac muri magni terrei grandis spissitudinis cum turribus armati et propugnaculis, ad modum castri: et inter unamquamque turran et propugnaculum terra dimittebatur integra non fossata ad altitudinem unius cubiti per unius hominis introitu & exitu. Et introitus et exitus predictus cum muris, fossatis, & turribus duravit, a rupibus maris usque ad mariscum versus Harflete per dimidium miliare, quam providerat Gallicana industria. Sed ex eorum vecordia seu pigricia omnino indefensatus erat. Et mariscus predictus tam structus fuit, cum per fovcas aqua plenas, cum per vias obstupatas, quod durum fuit intrare mariscum.
Et cum die Sabbati sequente proxima omnia evecta que itineri erant necessaria de navibus erant asportata, Rex removit se cum exercitu suo monstrando se coram villam de Harflete super litus montis, et ex deliberatione et consilio prehabito misit fratrem suum ducem Clarencie cum competenti parte exercitus sui pro obsidione ponenda ex altera parte ville. Et die Dominica sequente idem dux Clarencie monstravit se ex altera parte ville, cujus via et transitus erat in circuitu circa novem miliaria sole illius diei seronante pulcram auroram.
Et die Lune sequente Rex ordinavit obsidionem ex parte maris per navigium et ex parte vailis in qua villa de Harflete stat, et ex parte dulcis fluminis currentis ad villam in batellis, per servientes suos proprios, et posuit machinas cavellas suas cum porcellis, clapers cum cuniculis, domos cum plovers, et alia abilimenta guerre prope villam bene munitas cum municionibus et tutamentis que Rex fieri fecit ex opere lignario et ferrario ex altis tabellis et spissis ante quamlibet portam ville pro custodia et salvacione dictarum ordinacionum & municionum, ne lederentur ab hostibus.
Eciam Rex fecit fieri fossas ex utraque parte municionum et tutamentorum predictorum altas supra terram cum fasc culis et terra edificatas in modum murorum cum fossatis pro salvacione ordinacionum hominum suorum in eisdem vigilancium et custodiencium dietas ordinaciones tam per diem quam per noetem. Et interim predicti vigilantes effoderunt continue, die ac nocte, terram, lucrantes versus bastellum ville quousque tandem venerunt in oppositum ejus, prope latus ad latus, et tune Rex cum suis cavellis et machinis sic verberavit bastellum ville quod exarmatum fuit et diruptum infra paucos dies, quainvis hostes essent bene de ligneis facuiis, calce viva, aqua bulliente, ollis terreis plenis pulveribus adustivis sulphuris, ac de aliis vastbus plenis oleoruru et pinguium bulliencium et plumbi bullientis que jactaverunt super insultantes.
Eciam Rex parari fecit obpugnacionem per cuniculos in clapers, tam diebus quam noctibus, in viis subterraneis per sues, porceilos, & plovers, necnon per fasciculos ad implendum fossata, ac eciam per bastellos & fortalicios ligneos ad altitudinem murorum ville, ac per scalas, et alia instrumenta, et cum illis obpugnavit villam, ita quod cuniculi et porcelli recuperaverunt fossam exteriorem ville.
Alioque die succedente, non immediate, Galli irrumperunt de bastello super Comites Huntyngdon et de Kyme, Iohannem Cornewaile, Willielmum Boursier, Iohannem Gray, Willielmum Porter, et Iohannem Stewarde, nobiles milites qui cum gente sua Armigera & sagittaria eos obpugnaverunt et duro prelio devicerunt, occiderunt, et fugarunt in bastellum illud recuperandum ubi Penones et Vexilla sua super muros posuerunt.
Unde Rex absque dilacione proclamari fecit communem insultum per tetum exercitum, pre timore cnjus assultus dominus de Gaucourte, Capitaneus ville, cum assensu nobiliorum, ville quid pro timore de penis legis Deutronomii si villa recuperaretur ab eis resistentibus desperantes de re . . . . illa nocte inierunt de tractatum cum rege si obsidio non fuerit remota vi Francorum.
Et die Dominica proxima sequente xxijo. die Septembris post nonam Rex Francie Dolphinus nec aliquis alius ad solvendum obsidionem se obtulit. Ascendebat Rex solium suum Regale, stratum sub uno Papilione, vestibus aureis & carpasitis in cardine montis coram villa, stipatus viris illustribus, proceribus, & nobilioribus, in multitudine & apparamentis culcioribus, tenta a dextris suis super uno hastili per Gilbertum Vmfrevile, comitem de Kyme, sua coronata galea triumphali. Venit de villa prefatus dominus de Gaucourte comitantibus eum xxxiiijor. de nobilioribus ville, qui prius secum tractaverunt et se obligaverunt ad tractatum predictum, et Regi reddiderunt claves seipsosque simul & obcessos gracie sue; et tunc Rex fecit poni super portas ville vexilla sua et vexillum sancti Georgii, fecitque inde Capitaneum Thomam Beauforde comitem Dorset et in crastino intravit villam propria persona.
Et die Lune Rex misit haraldum, nomine Guyen̄, cum domino de Gaucourte, ad Dolphinum, ad intimandum sibi quod expectaret apud villam suam de Harflete adhuc per octo dies tunc sequentes, ab eo petens responsum infra illud tempus si vellet venire cum eo ad pacem, et dimitti sibi facere jus suum absque duricia vel effusione sanguinis multitudinis, inter seipsos, persona ad personam per duellum terminarent, et utriusque regis consilio; sed lapsis inde octo diebus sine responso, iter suum arripuit versus villam snam Calesie que distat abinde plus quam centum miliaria Anglicana, precipiens exercitui suo se in victualibus instaurare pro octo dietis.
Et die Martis, primo die Octobris, cum exercitu suo, non excedente nongentas lanceas et quinque milia sagittarios, removit de Harflete dimittendo villam de Mustrede Villers per dimidium miliare a dextris. In tribus bellis et aciebus constans, intrepidus, iter cepit, et sequenti die Veneris venit coram Castro & villa de Arkes super fluvio currente ad Depe, dimittens villam de Depe per tria miliaria a sinistris. Et die Sabbati venit per villam de Ewe, dimittens eam a sinistris per dimidium miliare. Et die Dominica venit prope villam de Abvile ubi non potuit transire aquam de Sowme propter pontes, calceta, & vias diruptas. Et die Lune iter suum cepit versus caput aque de Sowme dimittens civitatem Ambianensem a sinistris, per unam leucam. Et die Martis pertransivit lateraliter juxta aquam de Sowme versus caput aque de Sowme, & nullum transitum aut vadum ultra inveniri poterit. Et die Mercurii simili modo. Et die Iovis venit ad Bowes, et sic ad villam de Corby muratam, dimittendo eam a sinistris in valle ubi Rex indixit et precepit ut quilibet sagittarius faceret sibi palum vel baculum quadratum seu rotundum, sex pedum longitudinis, acutum in utroque fine, ad figendura coram se in terram unum finem et alterum finem in declino versus hostes tempore belli.
Et die Veneris Rex hospitahatur in villulis prope villam de Neell muratam ubi nunciatam fuit Regi de duobus locis ubi potuit pertransire aquam de Sowme qua de causa premisit dominum Gilbertum Vmfrevile comitem de Kyme, Willielmum Porter, Iohannem Cornewaile et Willielmum Bourser, cum penonibus suis, custodire passagium exercitus ultra aquam predictam, qui illud custodierunt a meredie usque ad unam horam infra noctem. Et die Sabbati pertransivit Rex et totus exercitus ad duo loca predicta, ubi magnus mariscus fuit ex utraque parte aque predicte, et ad duo calceta inter mariscos pertransitus totus exercitus, qui quidem custodes passagü illud custodierunt a meredie diei usque ad unam horam noctis.
Et die Dominica sequente Dux de Orliaunce et Dux de Bourbone miserunt tres haraldos Regi quod pugnarent cum eo. Et die Lune Rex venit prope villam de Peron̄ muratam, dimittendo eam a sinistris per unum miliare. Et deinde Rex venit ad aquam de Suerdes et transivit ultra. Et die Martis, ac die Mercurii hospitabatur Rex et exercitus in villulis, ubi habuerunt visum de maximo exercitu Gallicorum. Et die Iovis Rex statim removit exercitum semper equitando arraiati adversum eos, et ad solis occasum Gallici hospitabantur in villulis et ortis prope Regem. Et cum Rex viderat hoc et quod quilibet clamavit et vociferavit pro famulo, amico, et socio, ut moris est, precepit exercitum suum hospita . . . vociferacione sub certa pena in villa de Agencourte prope hostes usque ad mane.
Et die Veneris, in festo sanctorum Crispini et Crispiniani, surgente aurora Gallici se constituerunt in exercitu in aciebus, turmis, et cuneis, coram Rege in dicto campo de Agencourte, in via et transitu suo versus Calisiam. Et interim Rex constituit se in bello ibi prope hostes, ponens Edwardum Ducem Eboraci in acie anteriori, et dominum de Camoys in acie posteriori, pro alis dextra & sinistra. Et Rex appropinquavit versus hostes, et hostes versus eum, et per durum prelium percussum Rex habuit victoriam, ubi occisi erant Dux de Barre, Dux de Braban, Dux de Alaunson, Comites quinque, Barones et vexilla levantes nonaginta, mille quinquaginta milites, et maxima multitudo populi, secundum computacionem haraldorum ad numerum centum milia hominum: et capti fuerant Dux de Orlience Lodowicus, frater Regis Francie, Dux de Burbone, Comes de Vendismo, Arthurus de Britayne comes de Richemonde, et Comes de Ewe, ac dominus Bursigaldus Marescallus Francie, ex parte Francie; et ex parte Anglorum occisi erant Edwardus Dux Eboraci, Michael de la Pole comes Suffolchie, juvenis, duo milites de novo insigniti, et decem alie persone.
Cumque dominus noster Rex, post finitum prelium, ex humanitate et maxima audacia, in villa de Agencourte, et in eodem loco ubi pernoctavit et requievit nocte precedente, pernoctasset. Et die Sabbati iter suum arripuit versus per illum locum ubi bellum fuit percussum, amare lamentando in corde effusionem tantam Christianorum occisorum, qui numerabantur ad centum milia hominum, ubi Rex non habuit ultra ix mɫ. de viris infirmis et sanis pugnantibus. Et di Martis, in crastino sanctorum Simonis et Iude venit Rex cum toto exercitu ad Calisiam cum magno gaudio populi et leticia, ubi laudes soli Deo pro victoria faciens decantari cum maxima devocione, litera F, tunc dies Dominica Anno Domini Mo. CCCC. XVo.