Page 85
Lamentatio St. Bernardi de compassione Mariae.
A.
Her is a gret lamentacion betwene vr ladi & seint Bernard of Cristes passion, hire dere sone, þat was so pyneful & so hard.
The University of Michigan Library provides access to these materials for educational and research purposes. These materials are in the public domain. If you have questions about the collection, please contact [email protected]. If you have concerns about the inclusion of an item in this collection, please contact [email protected].
DPLA Rights Statement: No Copyright - United States
Her is a gret lamentacion betwene vr ladi & seint Bernard of Cristes passion, hire dere sone, þat was so pyneful & so hard.
Lamentacio sancti Bernardi de com∣passione beate Marie virginis ex dul∣cissimi filii sui passione et eiusdem crudeli morte.
Ipsa enim portauit regem gloriae, illum omni petenti datura. Ipsa genuit eum, lactauit eum, die octaua circuncidit, et quadragesima praesentauit in templo, duos tuttures vel duos pullos columbarum pro eo offerens in holocaustum. Fugiens ab Herode ipsum portauit in Aegyptum, lactans eum et nutriens, curam illius habens, sequens eum fere quocunque pergebat. Credo [ 5]
Petiam firmiter quod ipsa mater Jesu erat inter illas faeminas quae ipsum se∣quebantur ministrantes ei. Nullus debet inde admirari si sequebatur eum, cum ipse esset totus eius dulcor, solatium, desiderium et solamen. Hanc etiam arbitror fuisse inter illas dolentes atque gementes, quae lamentabantur flentes dominum. Poterat etiam et haec esse inter illas faeminas, filias Hierusalem, [ 10] ad quas Jesus tunc non clarus imperio, sed plenus opprobrio, spinis coronatus, sputis illitus, flagellis afflictus, sibi in angariam mortis crucem baiulans, conuersus dixit: Filiae Hierusalem, nolite flere super me, sed super vos ipsos flete et super filios vestros! Putasne, domina mundi, domina mea, mater dilecta eiusdem Christi, estne verum, quod dico? En obsecro ut dicas seruulo tuo [ 15] decus paradisi, gaudium coeli, veritatem huius rei. Obliuiscere tamen causam
doloris rogo, quem tunc passam te fuisse non dubito. Vtinam dolor iste sic quotidie inhaereret visceribus meis, sicut inhaesit tunc tuis! Vtinam die qua assumpta fuisti in coelum ut in aeternum gauderes cum filio tuo, mihi indi∣casses lachrymas tuas, ut per illas cognoscerem quantum tibi amaritudinis [ 20] fuit, cum Jesum dilectum tibi, heu, heu et parum dilectum mihi, clauis in ligno confixum, capite inclinato suum sanctissimum exhalare videres spiritum! Sed peto, domina mea, ne te moveant verba mea, quae dico, cum tamen saxa deberent scindi ad illa. Quis unquam regnans in coelo sursum, aut peregrinans in terra deorsum, audiens vel mente pertractans, quomodo factus est opprobrium [ 25] hominum ipse dominus angelorum, poterit lachrymas continere etiam in coelo, ubi est impossibile flere? Quare ego miser non ploro, cum abiectio plebis factus est filius Dei patris? Veruntamen tu, domina, gaude gaudio magno valde ab ipso nunc glorificata in coelis, quae in mente tantis clauis amarissimis fuisti confixa tuae piissimae mortis! Mihi tamen, obsecro, lachrymas illas infunde, [ 30]
quas ipsa habuisti in sua passione; et ut his affluam largius, de passione filii tui, Dei mei et Domini mei, verba ad inuicem conferamus. Teneris pro∣missione; redde quia hoc nobis superius promisisti! Memini te mihi in primo exordio nostri sermonis fuisse locutam de doloribus quos ipsa portasti pro morte vnigeniti tui. Quod ut audiui, non modicum perturbatus coepi quaerere dolens, [ 35] qui essent illi tui sermones. Cui ipsa dixisti: Qui sunt isti mei sermones, interim recogita in amaritudine animae tuae, donec de his ad inuicem con∣feramus. Ennarra mihi, te flagito, seriem veritatis, quae mater es et virgo et templum totius Trinitatis! Ad quem illa: Illud quod quaeris, compunctiuum est magni doloris. Sed quia glorificata sum, ultra jam flere non possum; tu [ 40] cum lachrymis scribe ea quae cum magnis doloribus ego persensi. Cui inquam: Flere peropto, quia et nihil aliud mihi libet, sed ego miser cor lapideum habens flere non possum. Regina coeli, mater crucifixi, da quod iubes et praebe quod cupio, loquere, quia audit seruus tuus! Dic, domina mea, dic,
mater angelorum, mater misericordiae, si in Hierusalem eras, quando filius [ 45] tuus captus fuit et vinclus et in Annae atrium tractus et ductus? Cui illa respondit: Fui itaque in Hierusalem quando haec audiui, et gressu qualicun∣que potui et vix potui ad dominum meum venire plorans. Cumque ipsum fuissem intuita pugnis percuti, alapis caedi, in faciem conspui, spinis coronari, opprobrium hominum fieri, commota sunt omnia viscera mea, et defecit spiritus [ 50] meus et non erat mihi fere sensus, neque vox neque sonus. Erant etiam mecum sorores meae et aliae mulieres multae plangentes eum quasi unigenitum. Inter quas erat Maria Magdalena, quae super omnes, excepta me, quae tecum loquor, dolebat et plorabat. Cumque Christus praecone clamante, S. Pilato im∣perante sibi baiulans crucem ad supplicium traheretur, factus est concursus [ 55] populorum post eum euntium, alii super eum plangentes, alii illudentes, et proiicientes lutum, fimum et immunditias super caput eius. Sequebar ego eum
prout poteram, eius maestissima mater, cum mulieribus quae eum secutae fuerant a Galilaea ministrantes ei, a quibus velut emortua tenebar et sustentabar, quous∣que peruentum est ad locum passionis ubi crucifixerunt eum ante me. Et [ 60] ipse me videns fuit in cruce eleuatus et ligno durissimis clauis affixus. Stabam et ego videns eum, et ipse videns me plus dolebat de me quam de se. Ipse vero tanquam agnus coram tondente se vocem non dabat, nec aperiebat os suum. Aspiciebam ego infaelix et misera Deum meum et filium meum in cruce pendentem et morte turpissima morientem. Tantoque dolore et tristitia [ 65] vexabar in mente quod non posset explicari sermone. Erat enim aspectu dulcis, colloquio suauis et omni conuersatione benignissimus. Manabat nam∣que sanguis eius ex quatuor partibus rigantibus undis, ligno manibus pedibus∣que confixis. De vultu illius pulchritudo effluxerat omnis, et qui erat prae filiis
hominum speciosa forma, videbatur omnium indecorus. Videbam quod complebatur [ 70] illud propheticum in eo: Vidimus eum et non erat ei species neque decor. Vultum enim illius iniquorum Judaeorum foedaverat liuor. Iste erat dolor meus maximus quia videbam me deseri ab eo quem genueram, nec supererat alius, quia mihi erat unicus. Vox mea fere perierat omnis, sed dabam gemitus suspiriaque doloris. Volebam loqui, sed dolor verba rumpebat; quia verbum jam mente [ 75] conceptum, dum ad formationem procederet, oris ad se imperfectum reuocabat dolor intimus cordis. Vox triste sonabat foris, vulnus denuncians mentis. Verba donabat amor, sed rauce sonabant, quia lingua, magistra vocis, usum perdiderat loquendi. Videbam morientem quem diligebat anima mea et tota liquefiebam prae doloris angustia. Aspiciebat et ipse benignissimo vultu me, [ 80] matrem plorantem, et verbis paucis voluit me consolari, sed ego nullo modo consolari potui. Flebam dicendo et dicebam flendo: fili mi, fili mi, vae mihi, vae mihi! Quis dabit mihi ut ego moriar pro te, fili mi? O misera, quid
faciam? Moritur filius meus. Cur secum non moritur haec maestissima mater eius? Mi fili, fili mi, amor unice, fili dulcissime, noli me derelinquere post [ 85] te, trahe me ad te ipsum, ut et ego moriar tecum! Male solus moreris. Moriatur tecum ista tua genetrix. O mors misera, noli mihi parcere, tu mihi sola prae cunctis places, exaggera vires, trucida matrem, matrem cum filio perime simul! Fili, dulcor unice, singulare gaudium, vita animae meae et omne sola∣tium, fac ut ego ipsa nunc tecum moriar, quae te ad mortem genui, sine matre [ 90] noli mori! O fili, recognosce miseram et exaudi precem meam! Decet enim filium exaudire matrem desolatam. Exaudi me obsecro, in tuo me suscipe patibulo, ut qui una carne viuunt, et uno amore se diligunt, una morte pereant! O Judaei impii, o Judaei miseri, nolite mihi parcere! Ex quo natum meum crucifixistis, et me crucifigite, aut alia quacunque morte saeua me perimite, [ 95]
dummodo cum meo filio simul moriar! Male solus moritur. Orbas orbem radio, me Judaea filio, gaudio et dulcore. Vita mea moritur, et salus peri∣mitur, atque de terra tollitur tota spes mea. Cur ergo viuit mater post filium in dolore? Tollite, suspendite matrem cum pignore! Non parcitis proli, non parcatis et mihi! Tu mihi soli, mors, esto saeua; nunc summe gauderem si [ 100] mori cum filio simul possem. Dulce est mihi miserae mori, sed mors optata recedit. Vae mihi et tibi, fili, mors ipsa praecipitata venit! Morte mori melius est mihi quam vitam ducere mortis. Sed fugit a me misera et infaelicem me relinquit cui ipsa mors multum optata nunc esset. O fili carissime, o benignissime nate, misereri matri tuae et suscipe preces eius! Desine nunc [ 105]
mihi esse durus, qui cunctis semper fuisti benignus! Suscipe matrem tuam in cruce ut vivam tecum post mortem semper! Nihil mihi dulcius est quam te am∣plexato, in cruce tecum mori; et nil certe amarius quam viuere post tuam mortem. O vere Dei nate, tu mihi pater, tu mihi mater, tu mihi filius, tu mihi sponsus, tu mihi anima eras. Nunc orbor patre, viduor sponso, desolor filio, omnia perdo. [ 110] O fili mi, ultra quid faciam? vae mihi, vae mihi! Quo vadam, carissime? ubi me vertam, dulcissime? quis mihi de caetero consilium et subsidium praestabit? fili dulcissime, omnia tibi possibilia sunt, sed etsi non vis ut moriar tecum, mihi saltem relinque aliquod benignum consilium! Tunc iam dominus anxius in cruce annuens oculis et vultu de Joanne ait: Mulier, ecce, [ 115]
filius tuus! Erat enim Joannes praesens, vultu tristis et corde maestissimus, lachrymis semper plorans. Ac si diceret: O mater mollis ad fluendum, mollis ad dolendum, tu scis quia ad hoc veni et ad hoc de te carnem assumpsi ut per crucis patibulum saluarem genus humanum. Quomodo ergo implebuntur scripturae? sic enim oportet me pati pro salute generis humani. Die namque [ 120] tertia resurgam, tibi et discipulis meis patenter apparens; desine flere et dolorem depone, quia ad patrem vado et ad gloriam paternae maiestatis percipiendam ascendo! Congratulare mihi, quia nunc inueni ovem errantem quam tam longo tempore perdideram. Moritur unus ut totus inde reuiuiscat mundus. Vnius ob meritum cuncti periere minores, et nunc saluantur unius ob meritum. [ 125]
Quod placet Deo patri, quomodo displicet tibi? Mater dulcissima, calicem quem dedit mihi pater, non vis ut bibam illum? Noli flere mulier, noli flere mater speciosissima! non te desero, non te derelinquo. Tecum sum et tecum ero omni tempore saeculi. Secundum carnem subjaceo imperio mortis, secundum diuinitatem sum et ero semper immortalis et impassibilis. Bene scis unde [ 130] processi et unde veni. Quare ergo tristaris, si illuc ascendo unde descendi? Tempus est ut reuertar ad eum qui me misit. Et quo ego vado, tu non potes venire modo, venies autem postea. Interim Joannes, qui est nepos tuus, reputabitur tibi filius, curam habebit tui et erit solatium fidelissimum tibi. Inde dominus intuitus Joannem ait: Ecce mater tua! Ei seruies, curam illius [ 135]
habebis, eam tibi commendo, suscipe matrem tuam, imo magis suscipe matrem meam! Dum haec pauca diceret, illi duo dilecti lachrymas fundere non cessabant. Tacebant ambo illi martyres et prae nimio dolore loqui non poterant. Solus illis dolor luctusque remansit amicus. Amabant flere et flebant amare. Amare flebant, qui amare dolebant. Nam gladius mortis Christi animas utrorumque transibat. [ 140] Transibat saeuus, saeuus perimebat utrunque. Quo magis amabat, saevior fiebat in matre. Vulnera Christi morientis erant vulnera matris dolentis. Dolores saevi fuerunt tortores in anima matris. Mater erat laniata morte cari pignoris. Mente mater erat percussa cuspide teli, quo membra Christi serui foderunt iniqui. Ipsa enim erat quam dolor tenebat. In mente eius creuerant immensi dolores [ 145] nec poterant extra refundi. Intus atrocius saevientes dolores nati matris animam gladiabant. In carne Christus soluebat debitum mortis quod grauius erat,
quam mori in anima matris. Interim Christus matre commendata Joanni, dixit: Sitio. Et dederunt illi, qui crucifixerunt eum accetum cum felle mixtum. Quod cum gustasset noluit bibere. Dixitque: consummatum est. Et exclamauit [ 150] voce magna dicens: heli, heli, lamazabacthani! hoc est, Deus meus, Deus meus, ad quid me dereliquisti? Et haec dicens expirauit. Tunc terra tremuit et sol sua luminaria clausit. Moerebantque poli, moerebant sydera cuncta. Omne suum iubar amisit luna dolendo recessitque omnes ab alto aethere fulgor. Finduntur duri lapides, scinduntur fastigia templi. Petrae durissimae scissae [ 155] sunt et momenta aperta. Surrexerunt multi apertis tumulis fatentes voce magna Christum esse Deum. Cogitare nunc libet quantus dolor tunc infuit matri, cum sic dolebant, quae insensibilia erant. Nec lingua poterit loqui nec
mens cogitare valebit, quanto dolore afficiebantur pia viscera Mariae. Nunc soluis virgo cum usura quod in partu non habuisti a natura. Dolorem pariendo [ 160] filium non sensisti, quem millies replicatum filio moriente passa fuisti. Juxta crucem stabat emortua mater, quae ipsum ex spiritu sancto concepit. Vox illi non erat, quia dolore attrita jacens pallebat. Quasi mortua viuens, viuebat moriens, moriebatur viuens, nec mori poterat, quae viuens mortua erat. In illius anima dolor saeve saeviebat. Optabat mori magis, quam viuere post [ 165] mortem Christi, quae male viuens mortua erat. Ibi stabat dolens saevo dolore confecta. O verum eloquium iusti Simeonis, quem promisit, gladium sentiebat
doloris. Expectant corpus Christi deponi, plorabat dicens: Heu me, heu me, reddite vel saltem nunc maestissimae matri extinctum filium! Vel certe, si magis libet, me morte illi conjungite ut cum doloribus suis pereant et dolores [ 170] mei! Deponite illum, quaeso, deponite mihi, ut mecum habeam corpus exa∣nime, sitque meus unicus mihi in solatium vel defunctus! Stabat iuxta crucem Maria intuens vultu benigno Christum pendentem in patibulo pedumque summitatibus annitens manus leuabat in altum amplectens rubricatam crucem ac in oscula eius ruens ea parte qua unda preciosissimi sanguinis defluebat. [ 175] Sursum manus nisu quo poterat extendebat unicum suum amplecti desiderans nec valebat. Sperat enim amor multa quae nunquam vel raro fieri possunt;
impatiens siquidem amor credit quod sibi debeant cedere uniuersa. Volebat amplecti Christum in alto pendentem, sed manus frustra protensae in se com∣plosae, complexae redibant. Leuabatur a terra sursum, ut dilectum suum [ 180] contingeret ipsumque tangere nequiens durissime recollidebatur ad terram. Ibi doloris immensitate oppressa prostrata jacebat; sed maxima vis amoris qua incensa mens eius ardebat eam erigere compellebat, et amoris impetu surgens reextensis manibus suum attrectare filium affectabat et rursum magno cruciata dolore terram repetere cogebatur. O quam male tunc illi erat! Grauius illi [ 185] erat vita viuere tali quam diro gladio saeve necari ab impiis. Tanquam mortis
pallor eius vultum perfuderat, genis et ore tantum cruore Christi rubentibus cadentes guttas sanguinis ore sacro tangebat, terram deosculans quam saepissime cruoris unda rigabt. O grave martyrium! O frequens suspitium! O languens pectus virgineum! Anima eius tota liquefacta est, facies pallet rosea, sed [ 190] precioso filii sanguine rubet respersa. Interim vir quidam nobilis nomine Joseph, qui erat discipulus eius, occulte tamen, ad Pilatum accessit postulans sibi donari corpus Domini Jesu Christi. Quo sibi concesso accersiuit quendam virum sapientem et legisperitum nomine Nichodemum, discipulum Christi
occultum simulatque venerunt ad locum ubi erat Dominus crucifixus, secum [ 195] instrumenta ferentes, quibus clauos extraherent, et ut eum de cruce depo∣nerent. Quos cum benignissima et maestissima mater aspiceret et sciret, eos unicum velle deponere de cruce quasi de morte consurgens, paululum reuixit anima eius et de terra festina exiliens ubi jacebat, dolens violentia prostrata quod poterat adiutorium debilissima illis ministrabat. Unus duros ullos ac [ 200] diros clauos trahebat manibus, alius, ne corpus exanime caderet sustentabat. Stabat et Maria brachia leuans in altum vulnera contemplans manus perforatas
sacroque sanguine respersas intuens vix sustinere se potuit. Jamque manus brachia sancta et caput supra triste pectus suscepit ut hoc ultimo miserando solatio posset consolari. Quem ut attingere valuit amore materno mens in [ 205] dulcissimos amplexus et oscula de suo sic male tractato filio non poterat satiari. Sed cum de cruce corpus eius fuisset totaliter depositum prae doloris vehementia et amoris immensitate quasi exanimis facta fuit. Stabat ad caput extincti filii maestissima mater et eius regalem faciem mortis obscuratam pallori∣bus, magna rigabat affluentia lachrymarum. Aspiciebat illud reuerendissimum [ 210] caput coronae spineae diris aculeis perforatum, manus illas et pedes sacros
clauis ferreis crudelissime perforatos, latusque suffossum lancea cum caeteris membris laceratis et amarissime suspirans ac flens dicebat: O fili mi dulcissime, quid fecisti? Quare crudelissimi Judaei te crucifixerunt? Quae causa mortis tuae? Commisistine scelus ut tali morte damnareris? Non, fili, non, fili, sed [ 215] sic tuos redimere dignatus es ut posteris exempla relinquas. In gremio meo nunc te mortuum teneo. Quid ego, tua mater, fili mi dilectissime, faciam? Vae mihi, fili mi, dulcedo mea, consolatio mea, vita mea! Ubi est illud gaudium indicibile quod in tua admirabili Natiuitate habui? Vae mihi, fili mi, in quantum dolorem et tristitiam versum est illud tam magnificum gaudium? [ 220]
Sucurre mihi, fili mi, et spiritum sanctum mihi interim infunde quia iam gaudii illius quod in obumbratione et angelica salutatione concepi, fere prae dolore immemor deficio. Interim autem frontem et genas, nasum, oculos, osque simul frequentius osculabatur, tanta perfluens affluentia lachrymarum ut carnem cum spiritu resolui putares in lachrymas. Rigabat faelicibus lachrymis [ 225] corpus exanime filii et monumentum in quo posuerunt eum modo mirabili madidabat ubi et eius lachrymae adhuc apparere dicuntur indicatiuae doloris intimi qui animam eius tanquam gladius acutus pertransiuit. logitabat mira∣bilia facta unici sui et durissima opprobria et tormenta quae viderat oculis suis
et auribus audierat, reuoluebat in mente, quis videlicet, qualis et quantus [ 230] fuerat quem ipsa virgo concepit illaeso pudore et peperit sine dolore, quem etiam cum summa diligentia lactauerat, custodierat et educauerat, qui erat ei vita, dulcedo, gaudium, et solatium, consilium, refugium et auxilium vitae suae. Videbat inquam Dominum et Deum suum, unicum suum filium sic viriliter et crudeliter pertractatum. Unde dicebat: dic, fili dilectissime, amor [ 235] unice, vitae meae singulare gaudium, unicum solatium, quare sic me dolore perimi permittis? Cur tam longe factus a me? Deus meus, consolare animam meam, miserere mei et respice in me! Dicat qui potest, cogitet quantum potest,
meditetur si potest quae doloris immensitas tunc maternam animam cruciabat. Non credo plene enarrari vel meditari posse dolorem virginis, nisi tantum [ 240] fuisse credamus quantum unquam dolere potuit de tali filio talis mater. Veruntamen rectum erat amoris et maeroris continens modum. Non desperabat, sed pie et iuste dolebat, sperans tamen firmiter fortiterque tenens ipsum secun∣dum promissum suum tertia die resurgere. In ipsa enim sola in triduo illo fides Ecclesiae stabat; et dum unusquisque haesitabat, haec quae fide concepit [ 245] fidem quam a Deo semel suscepit, nunquam perdidit speque certissima Domini resurgentis gloriam expectauit. Aderant secum quaedam sanctae et paucae mulieres parvusque virorum numerus qui Christum Dominum cum matre flente
amarissime flebant. Erant similiter et Angeli dolentibus condolentes. Dole∣bant quidem pio iustoque dolore morti compatientes Dei et Domini sui, si [ 250] tamen dolere quomodolibet poterant. Sed credo quod gaudentes erant eo quod genus humanum miserum et captiuum misericorditer redimabatur. Flebant et ipsi (ut arbitror) amarissime mente turbati, videntes dominam suam, matrem, utique Dei sui, tam vehementi dolore repletam, tot riuulis affluentium lachry∣marum perfusam. O quis tunc Angelorum Archangelorumque etiam contra [ 255] naturam suam non fleret, ubi auctor naturae, Deus immortalis, homo, mortuus jacebat? Videbant Christi corpus sic male tractatum ab impiis, sic laceratum a pessimis, jacere exanime suo sanguine cruentatum. Videbant etiam illam
piissimam, illam sanctissimam ac beatissimam virginem, matrem eius, tantis cruciari singultibus, tam amaris repleri doloribus, tam abundantibus lachrymis [ 260] madidari, sic amarissime flere, quod nullo modo poterat suas lachrymas refre∣nare. Et quis poterat tunc a lachrymis se abstinere? Fiebat proinde maeror et luctus ab Angelis ibidem praesentibus, qualis decebat spiritus almos: imo mirarer, si omnes Angeli in illa beatudine ubi flere est impossibile non fleuis∣sent. Credo propter quod et loquor, quia dolebant, si dolere valebant. Sicut [ 265] enim fuit possibile Deum per assumptum hominem mori, ita forte possibile Angelos bonos dolere de morte Domini Dei sui. Joseph autem ab Arimathia,
vir sanctus et iustus, qui corpus Christi cum Nicodemo deposuerat de cruce, (sicut evangelistae testantur) mercatus sindonem inuoluit illud preciosis condi∣tum aromatibus et in monumento nouo, quod sibi exciderat, sepeliuit. Tunc [ 270] Angelorum millia millium qui ad Christi sepulcrum conuenerant dulces ei ac deuotas exequias et victoriam decantabant. Illi domino laudes canebant, sed Maria gemitus et suspiria emittebat. Dum igitur Joseph et Nicodemus domi∣num
ponerent in sepulcro, volebat simul cum illo mater maestissima sepeliri. Erat enim innixia super delictum suum quem amplectens suauiterque deosculans [ 275] sic dicebat: Miseremini mei, miseremini mei, saltem vos amici mei! Illum adhuc paululum mihi relinquite, ut faciem illius sublato velamine valeam contemplari
et prae amore ipsius aliquantulum videndo consolari! Nolite eum quaeso, tam cito tradere sepulturae, sed ipsum reddite mihi, miserae matri suae, ut illum mecum habeam saltem vel defunctum; aut si illum in sepulchro reconditis, ibidem me [ 280] miseram matrem cum ipso sepelite, quia male post ipsum superero! Ad quid post ipsum viua? Illi ponebant dominum in sepulchro, et illa nisu, quo poterat, illum ad trahere conabatur. Illa volebat eum sibi cum totis viribus retinere et ipsi volebant eum tradere sepulturae. Sicque pia lis erat et contentio miseranda
inter ipsos. Omnes tamen virgines compatientes dolori, pio desiderio coacti [ 285] sic amarissime flebant ut nullus eorum posset ad plenum verba formare. Videbant etenim piam matrem omni quidem solatio destitutam et super ipsam potius quam super dominum suum extinctum plangebant. Maior illis inerat dolor de dolore matris quam de morte Domini sui . . . . . . . . .
BRESLAU.
G. Kribel.