The minor poems of the Vernon ms. ... (with a few from the Digby mss. 2 and 86) ...
About this Item
- Title
- The minor poems of the Vernon ms. ... (with a few from the Digby mss. 2 and 86) ...
- Publication
- London,: Pub. by K. Paul, Trench, Trübner & Co., for the Early English Text Society,
- 1892-1901.
- Rights/Permissions
The University of Michigan Library provides access to these materials for educational and research purposes. These materials are in the public domain. If you have questions about the collection, please contact mec-info@umich.edu. If you have concerns about the inclusion of an item in this collection, please contact libraryit-info@umich.edu.
DPLA Rights Statement: No Copyright - United States
- Subject terms
- English poetry
- Link to this Item
-
http://name.umdl.umich.edu/APE7335.0001.001
- Cite this Item
-
"The minor poems of the Vernon ms. ... (with a few from the Digby mss. 2 and 86) ..." In the digital collection Corpus of Middle English Prose and Verse. https://name.umdl.umich.edu/APE7335.0001.001. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed June 4, 2024.
Pages
Page 554
2 st. om.
Page 555
Cum animaduerterem quam-plurimos homines graui|ter errare in via morum, succurrendum opinioni eorum & consulendum forte existimaui, [existinaui] maxime ut gloriose uiuerent et honorem contingerent.
Nunc te, fili carissime, docebo quo pacto animi tui morem [al. mores] componas.
Page 556
Igitur mea precepta [ita] legito, vt intelligas: legere & non intelligere est negligere.
Ideoque deo supplica. parentes ama. cognatos cole.
Datum serua. foro te para.
Mutuum da. cum bonis ambula.
Cui des videto. ad consilium ne accesseris antequam voceris.
Page 557
Conuiua raro. mundus esto. Quod satis est dormi. saluta libenter.
Coniugem ama. cede maiori.
Magistrum metue. vino te tempora. verecundiam serua.
Page 558
Libros lege; quod legeris memento. rem tuam custodi.
Lib[e]ros erudi. diligenciam adhibe. Blandus esto. iusiurandum serua.
ffamiliam cura. irasci ab re noli. Neminem irriseris. [MS. irasceris.] meretricem fuge.
Page 559
In iudicium adesto; ad pretorium stato.
Literas disce. consultus esto.
Bonis benefacito. virtute vtere. Tutis [r. tute] consule. maledicus ne esto.
Page 560
Troco lude; aleas fuge.
Existimacionem retine.
Patere legem quam ipse tuleris.
Equ[u]m iudica. nil mentire.
Beneficij accepti memor esto. Pauca in conuiuio [MS. comunio] loquere. minime iudica.
Page 561
Illud stude agere quod iustum est. pugna pro patria.
Aliena noli concupiscere. parem pacienter vince.
Minorem ne contemseris. Noli confidere in tua fortitudine.
Page 562
Nichil arbitrio uirium feceris, [Libenter amorem ferto.] [MS. Noli confidere in tua fortitudine.]
[Magnus Cato]
Incipit liber catonis.
Si deus est animus, nobis ut carmina dicunt, Hic tibi precipue sit pura mente colendus.
Plus uigila semper: ne sompno deditus esto: Nam diuturna quies uicijs alimenta ministrat.
Page 563
Virtutem primam esse puta compescere linguam: Proximus ille deo est qui scit racione tacere.
Sperne repungnando tibi tu contrarius esse: Conueniet nulli qui secum desidet ipse.
Si uitam inspicias hominum, si denique mores, Cum culpas alios nemo sine crimine viuit.
Que nocturna tenes, quamuis sint cara, relinque: Vtilitas opibus preponi tempore debet.
Page 564
Constans & lenis ut res expostulat esto: Temporibus mores sapiens sine crimine mutat.
Nil temere uxori de seruis crede querenti: Sepe etenim mulier quem coniux diligit odit.
Cumque mones aliquem nec se uelit ipse moneri, Si tibi sit carus, noli desistere ceptis.
Page 565
Contra verbosos noli contendere verbis: Sermo datur multis, animi sapiencia paucis.
Dilige sic alios ut sis tibi carus amicus; Sit bonus esto bonis ne te mala dampna sequantur.
Rumores fuge, ne incipias nouus auctor haberi: Nam nulli tacuisse nocet, nocet esse locutum.
Page 566
Rem tibi promissam certam promittere noli: Rara fides ideo quia multi multa locuntur.
Cum te aliquis laudat iudex tuus esse memento: Plus alijs de te quam tu tibi credere noli.
Officium alterius multis narrare memento, Atque alijs cum tu benefeceris ipse sileto:
Page 567
Multorum cum facta senex & dicta recenses, ffac tibi succurrant iuuenisque feceris ipse.
Ne cures siquis tacito sermone loquatur: Conscius ipse sibi de se putat omnia dici.
Cum fueris felixque sunt aduersa caueto: Non eodem cursu respondent (vltima) primis.
Page 568
Cum dubia & fragilis sit nobis uita tributa, In mortem alterius spem tu tibi ponere noli.
¶ Exiguum munus cum det tibi pauper amicus, Accipito placide, plene laudare memento.
¶ Infantem nudum cum te natura creauit, Paupertatis onus pacienter ferre memento.
Page 569
¶ Ne timeas illam que uite est ultima finis: Qui mortem metuit amittit gaudia uite.
¶ Si tibi pro meritis nemo respondet amicus, Incusare deum noli, set te ipse coerce.
¶ Ne tibi quid desit quesitis, vtere parce; Vt-que quod est serues, semper tibi deesse putato.
¶ Quod prestare potes, ne bis promiseris vlli, Ne sis uentosus dum vis bonus esse videri.
Page 570
¶ Qui simulat verbis, nec corde est fidus amicus; Tu quoque fac simile: sic ars deluditur arte.
¶ Noli homines blando nimium sermone probare: ffistula dulce canit volucrem dum decipit auceps.
¶ Cum tibi sint nati nec opes, tunc artibus illos Instrue, quo possint inopem defendere vitam.
Page 571
¶ Quod vile est, carum; quod carum, vile putato: Sic tibi nec cupidus, nec auarus nosceris vlli.
¶ Que culpare soles, ea tu ne feceris ipse: Turpe est doctori, cum culpa redarguit ipsum.
¶ Quod iustum est, petito, vel quod videatur honestum: Nam stultum est petere, quod possit iure negari.
Page 572
¶ Ignotum tibi tu noli preponere notis: Cognita iudicio constant[i], incognita casu.
¶ Cum dubia in certis uersetur vita periculis, [[periclis, V. R.]] Pro lucro tibi pone diem, [[MS. qui . . . . .]] quocumque laboras.
¶ Vincere cum possis, interdum vince ferendo; [[cede sodali, V. R.]] Obsequio quoniam dulces retinentur amici.
Page 573
¶ Ne dubites, cum magna petas, impendere parua: Hiis etenim rebus coniungit gracia caros.
¶ Litem inferre caue, cum quo tibi gracia iuncta est: Ira odium generat, concordia nutrit amorem.
¶ Seruorum ob culpam [[Servorum culpa, V. R.]] cum te dolor vrget in Iram, Ipse tibi moderare, tuis ut parcere possis.
Page 574
¶ Quem superarepotes, interdum uince ferendo; Maxima etenim morum est [[Maxima enim morum, V. R.]] semper paciencia virtus.
¶ Conserua pocius, que sunt iam parta labore: Cum labor in dampno est, crescit mortalis egestas.
¶ Dapsilis interdum notis & carus amicis; Cum fueris felix, semper tibi proximus esto.
[ [[Harl. MS. 4657]] Telluris si forte u]elis cognoscere cultus, [ [[Harl. MS. 4657]] Virgilium le]gito; quod si mage nosse laboras
Page 575
¶ [Harl. MS. 4657, leaf 40 back, at foot, prefixes this spurious line: 'Humanos si forte uelis depellere morbos;' but MS. Harl. 116, leaf 106 back, of B. Burgh's Cato, has, rightly, only the one line of the text above.] Herbarum vires, Macer tibi carmine dicet.
¶ Si roma[na] cupis & punica noscere bella, Lucanum queras, qui martis prelia dicet. [[dixit, V. R.]]
¶ Si quid amare libet, uel discere amare legendo, Nasonem petito: [sin autem tibi cura [[cura tibi, V. R., and Addit. MS. 22,283.]] hec est, (Harl. MS. 116, lf. 107)]
Page 576
¶ 1 Sin autem cura tibi hec est, 1 [[1_1 This belongs metrically to the last couplet, as in Addit. 22, 283: see p. 575.]] ut sapiens uiuas, audi, que discere possis.
Per que semotum uiciis deducitur eu[u]m.
¶ Ergo ades; & que sit sapiencia, disce legendo.
¶ Si potes, ignotis eciam prodesse memento: Vtilius regno est, meritis adquirere amicos.
Page 577
Mitte archana dei, celum [[coelumque, V. R.]] inquirere quit sit; Cum sis mortalis, que sunt mortalia, cura.
¶ Linque metum leti; nam, stultum est tempore in omni; Dum mortem metuis, amittis [[amittere, V. R.]] gaudia vite.
¶ Iratus de re incerta contendere noli: Impedit ira animum, ne possit cernere uerum.
ffac sumptum propere, cum res desiderat ipsa; Dapsilis interdum, [[Dandum etenim est aliquid, V. R.]] cum tempus postulat aut res.
Page 578
¶ Quod nimium est, fugito, paruo gaudere memento; Tuta magis [[mage est, V. R.]] puppis, modico que flumine fertur.
¶ Quod pudeat, socios prudens celare memento: Ne plures culpent id, quod tibi displicet uni.
¶ Nolo putes, prauos homines peccata lucrari: Temporibus peccata latent, & [[sed, V. R.]] tempore parent.
Page 579
ke pecche aiment, e le funt suuent,ke pru emporterunt;Ne pot ester ke tus peccheske or sunt cuuers, e celéés;En aucun tens se mustrunt.]] [Kar pecche]s escapisent [E en tens] arere issent [E renden]t mal louer.
Corporis [[MS. corpus]] exigui vires contempnere noli: Consilio pollet, cui uim natura negauit.
¶ Quem [[Cui, V. R.]] scieris non esse parem [te [[tibi, Addit. 22,283.]] tempore cede: Victorem a uicto superari sepe videmus.
¶ Aduersus [[MS. Aduersum]] notum noli contendere verbis: Lis minimis verbis interdum maxima cressit.
Page 580
Quod [[Quid, V.R.]] deus intendat, noli perquirere sorte; Quod [[Quid, V.R.]] statuit [[statuat, V. R.]] de te, sine te deliberat ipse.
¶ Inuidiam nimio cultu uitare memento; Que si non ledat, [[ledit, V. R.]] tamen hanc sufferre molestum est.
¶ Esto forti animo, [[animo forti, V. R.]] cum sis dampnatus inique: Nemo diu gaudet, qui iudice uincit iniquo.
Page 581
¶ Litis preterite, noli maledicta referre; Post inimicicias iram meminisse, malorum est.
¶ Nec te collaudes, nec te culpaueris ipse: Hoc faciunt stulti, quos gloria vexat inanis.
¶ Vtere quesitis modice: cum sumptus abundat, Labitur exiguo, quod partum est tempore longo.
Page 582
¶ Insipiens esto, cum tempus postulat, aut res: Stulticiam simulare loco prudencia summa est.
¶ Luxuriam fugito, simul & vitare memento Crimen Auaricie; nam sunt contraria fame.
¶ Noli tu quedam referenti credere semper: Exigua est tribuenda fides, quia multa locuntur. [[loquuntur]]
Page 583
¶ Quod potu [[Quae potus, V. R.]] peccas, ignoscere tu tibi noli; Nam nullum crimen uini est, set culpa bibentis.
¶ Concilium archanum tacito committe [[MS. committere.]] sodali: Corporis auxilium medico committe fideli.
¶ Successus dignos noli tu [[Noli successus indignos, V. R.]] ferre moleste: Indulget fortuna malis, ut ledere possit.
¶ Prospice, qui ueniunt, hos casus esse ferendo[s]: Nam leuius ledit, quicquid preuidimus ante.
Page 584
¶ Rebus in aduersis animum submittere noli; Spem retine: spes una hominem nec morte relinquid.
¶ Rem, tibi quam noscis aptam, dimittere noli; ffronte capillata, post est occasio calua.
¶ Quod sequitur specta: que quod [[specta: quodque, V. R.]] imminet ante, videto; Illum imitare deum, partem qui spectat vtramque.
Page 585
¶ fforcius [[Fortior, V. R.]] ut ualeas, interdum parcior esto: Pauca uoluptati debentur, plura saluti.
¶ Iudicium populi numquam contempseris vnus: Ne nulli placeas, dum uis contempnere multos.
¶ Sit tibi precipue, quod primum est, cura salutis; Tempora ne culpes, cum sit [[sis, V. R.]] tibi causa do[lo]ris.
Page 586
¶ Sompnia ne cures; nam mens humana quod optat, [[optans, V. R.]] Dum vigilat, sperat, per sompnum cernit id Ipsum.
¶ Hoc quicumque uelis carmen cognoscere lector, Hec precepta feras [[Quum p. ferat, V. R.]] que sunt gratissima uite, [[Commoda multa feres: sin autem spreveris illud, Non me scriptorem, sed te neg|lexeris ipse.]]
¶ Instrue preceptis animum, ne [[nec, V. R.]] discere cesses; Nam sine doctrina uita est quasi mortis ymago.
Page 587
¶ Commoda multa feres; sin autem spreueris illud, Non me scriptorem, sed te neglexeris ipsum.
¶ Cum recte uiuas, ne cures verba malorum; Arbitrii nostri non est quod quisque loquatur.
¶ Productus testis, saluo tamen ante pudore, Quantumcumque potes, celato crimen amici.
Page 588
¶ Sermones blandos blesosque cauere memento: Simplicitas veri fama est, fraus ficta loquendi.
¶ Segniciem fugito, que uite ignauia fertur; Nam cum animus languet, consumit inercia corpus.
¶ Interpone tuis interdum gaudia curis, Vt possis animo quemuis sufferre laborem.
Page 589
¶ Alterius dictum aut factum ne carpseris unquam, Exemplo simuli ne te derideat alter.
¶ Quod tibi sors dederit tabulis supprema notato, Augendo serua, ne sis, quem fama loquatur.
¶ Cum tibi diuicie superant in fine senecte, Munificus facito uiuas, nec parcus amicis.
Page 590
¶ Vtile consilium dominus ne despice serui; Nullius sensum, si prodest, tempseris vnquam.
¶ Rebus & in censu si non est, quod fuit ante, ffac viuas contentus eo, quod postulat vsus. [[q. tempora praebent, V.R.]]
¶ Vxorem fuge ne ducas sub nomine dotis, Nec retinere velis, si ceperit esse molesta.
Page 591
¶ Multorum disce exemplo, que facta sequaris, Que fugias; uita est nobis aliena magistra.
¶ Quod potes, id temptes, [[tenta, V.R.]] operis ne pondere pressus Succumbat labor, & frustra temptata relinquis.
¶ Quod nosti factum non recte, noli silere, [[haud recte factum, nolito tacere, V.R.]] Ne videare malos imitari uelle tacendo.
¶ Iudicis auxilium sub iniqua lege rogato; Ipse etiam [MS. eniam] leges cupiunt, ut iure regantur.
Page 592
¶ Quod merito pateris, pacienter ferre memento, Cumque reus tibi [[tibi reus, MS.]] sis, ipsum te iudice dampna.
¶ Multa legas fac[i]to: perlectis, perlege [[neglige, V.R.]] multa; Nam miranda canunt, sed non credenda, poete.
¶ Inter conuiuas fac sis sermone modesta, [[modestus, V.R.]] Ne dicare loquax dum vis vrbanus haberi.
Page 593
Coniugis irate noli tu uerba timere; Nam lacrimis struit insidias, dum [[Nam str. ins. lacr., quum, V. R.]] femina plorat.
¶ Vtere quesitis, sed ne videaris abuti; Qui sua consumunt, cum deest, aliena secuntur.
¶ ffac tibi proponas, mortem non esse timendam: Que bona si non est, finis tamen illa malorum est.
Page 594
Vxoris linguam, si linguam si frugi est, ferre memento; Namque malum [est] nil uelle pati, nil [[non v. p., nec, V. R.]] posse tacere.
Dilige non ega [[Aequa diligito, V. R.]] caros pietate parentes, Nec matrem offendas dum uis bonus esse parenti.
¶ Securam quicumque cupis deducere vitam, Nec uiciis aderre animum, que [[haerere animos, qui, V. R.]] moribus obsunt.
¶ Hec precepta tibi semper relegenda memento: Invenies aliquid, quod te vitare magistro.
Page 595
Despice diuicias, si uis animo esse beatus; Quas qui suscipiunt, mendicant semper auari.
¶ Comoda nature nullo tibi tempore deerunt, Si contentus eo fueris, [[Si fueris c. eo, V. R.]] quod postulat vsus.
¶ Cum sis in-cautus, nec racione gubernas, Noli fortunam, que non est, dicere cecam.
Page 596
¶ Dilige denarium, [[denari, V. R.]] set parce dilige, formam, Quem nemo sanctus nec honestus captat habere. [[ab aere, V. R.]]
¶ Cum fueris locuples, corpus curare memento; Eger diues habet nummos, set non habet ipsum.
¶ Verbera cum tuleris discens aliquando magistri, ffer patris imper[i]um, [[ingenium, V. R.]] cum verbis exit in iram.
¶ Res age, que prosunt: rursus uitare memento, In quibus [[quis, V. R.]] error inest, nec spes est certa laboris.
Page 597
¶ Quod donare potes, gratis concede roganti; Nam gratis fecisse bonis, in parte [[recte f. b., in parte. V. R.]] lucrosum est.
¶ Quod tibi suspectum est, confestim discute, quid sit; Namque solent, primo que sunt neglecta, nocere.
¶ Cum te detineat veneris dampnosa uoluptas, Indulgere gule noli, que ventris amica est.
Page 598
¶ Cum tibi preualide fuerint in corpore vires, ffac sapias; quo [[sic, V. R.]] tu poteris vir fortis haberi.
¶ Cum tibi preponas animalia cuncta timere, Vnum precipio tibi plus hominem [[MS. hom. plus.]] esse timendum.
¶ Auxilium a notis petito, si forte laboras; Nec quisquam melior medicus, quam fidus amicus.
Page 599
¶ Cum sis ipse nocens, moritur cur uictima pro te? Stulticia in [[est, V. R.]] mortem alterius sperare salutem.
Cum tibi uel socium, uel fidum queris amicum, Non fortuna tibi [[tibi fortuna, V. R.]] est hominis, sed vita petenda.
Vtere quesitis opibus; fuge nomen auari. Quid tibi diuicie prosunt, si [[Quo tibi divitias, si semper, V. R.]] pauper abundas?
¶ Si famam seruare cupis, dum uiuis, honestam, ffac fugias animo, que sunt mala gaudia uite.
Page 600
¶ Cum sapias animo, noli irridere senectam; Nam quocumque sene, [[quicumque senet, V. R.]] puerilis sensus in illo est.
¶ Disce aliquid; nam, cum subito fortuna recedit, [[recessit, V. R.]] Ars remanet uitamque hominis non deserit vnquam.
¶ Prospicito cuncta [[Perspicito tecum, V. R.]] tacitus, quod quisque loquatur: Sermo hominum mores celat, set & indicat idem.
Page 601
Exerce studium, quam-uis perceperis artem: Vt cura ingenium, quoque sic [[sic et, V. R.]] manus adiuat usum.
¶ Multum uenturi ne cures tempora fati: Non metuit mortem qui s[c]it contempnere uitam.
Disce, set a doctis: indoctos ipse doceto; propaganda est etenim [[etenim est, V. R.]] rerum doctrina bonarum.
¶ Hoc bibe quod possis, si tu uis viuere sanus: Morbi namque mali causa [[M. causa mali nimia, V. R.]] est quecumque voluptas.
Page 602
¶ Laudaris quodcumque palam, quecumque probaris, Prospice, [[Hoc vide, V. R.]] ne rursus leuitatis crimine dampnes.
¶ Tranquillis rebus, que su[n]t aduersa caueto: [[timeto, V. R.]] Rursus in aduersis, melius sperare memento
[Discere ne cesses: cura sapientia crescit: Rara datur longo prudentia temporis usu.]
¶ Parce laudato; nam, quem tu sepe probaris, Vna dies, qualis fuerit, demonstrat, [[ostendet, V. R.]] amicus.
Page 603
¶ Ne pudiat, que nescieris, te uelle doceri: Scire aliquid laus est; turpe [[culpa, V. R.]] est, nil discere uelle.
¶ Cum uenere & bacho lis est, coniuncta [[sed iuncta, V. R.]] voluptas. Quod lautum est, animo complectere, set fuge lites.
¶ Dimissos animo tacitos que cauere [[ac tacitos vitare, V.R.]] memento: Quo [[Qua, V.R.] flumen placidum est, forsan latet alciori [[altius, V.R.]] vnda.
Page 604
¶ Cum tibi displiciat rerum fortuna tuarum, Alter[i]us specta, quo sis discrimine peior.
¶ Quod potes, id tempta: litus nam [[nam litus, V.R.]] carpere remis Tucius est multo, quam uelum tendere in altum.
¶ Contra hominem iustum praue contendere noli: Sepe [[Semper, V.R.]] enim deus iniustas vlciscitur iras.
Page 605
¶ Ereptis opibus, noli tu flere [[maerere, V.R.]] dolendo: Set gaude pocius, si te contingat [[tibi si contingit, V.R.]] habere.
¶ Est iactura grauis, que sunt, amittere dampnis: Sunt quedam, que ferre decet pacienter amicum.
¶ Tempora longa tibi noli promittere vite: Quocumque ingrederis, sequitur mors, corporis vmbram.
¶ Ture deum placa: vitulum sine crescat aratro; Ne credas placare deum, cum cede litatur.
Page 606
¶ Cede locum lesis fortune, [[laesus Fortunae, V.R.]] cede potenti; Ledere qui poterit, prodesse aliquando valebit.
¶ Cum tu [[Quum quid, V.R.]] peccaris, castiga te ipse subinde: Vulnera dum sanas, dolor est medicina doloris.
¶ Dampnaris nunquam post longum tempus amicum; Mutauit mores: sed pignora prima memento.
¶ Gracior officijs, quo sis mage carior, esto: Ne nomen subeas, quod dicitur, officij perdi. [[officiperdi, V.R.]]
Page 607
¶ Suspectus caueas, ne sis miser omnibus horis: Nam timidis & suspectis aptissima mors est.
¶ Cum seruos fueris proprios mercatus in vsus Et famulos dicas, homines tamen esse memento.
¶ Quam primum rapienda tibi est occacio prima: Ne rursus queras, que iam neglexeris ante.
Page 608
¶ Morte repentina noli gaudere malorum: ffelices obeunt, quorum sine crimine uita est.
¶ Cum coniux tibi sit, nec [[Quum tibi fit conjux, ne, V.R.]] res & fama laborat, Vita ne [[Vitandum, V.R.]] ducas inimicum nomen amici.
¶ Cum tibi contigerit studio cognoscere multa, ffac discas multa; culpa est nil velle [[et vita nescire, D.]] doceri.
Page 609
¶ Mireris verbis nudis me scribere versus? Hos breuitas sensus fecit congungere [[coniungere, V.R.]] binos.