The romance of Guy of Warwick. The first or 14th-century version.

About this Item

Title
The romance of Guy of Warwick. The first or 14th-century version.
Publication
London,: Pub. for the Early English text society by K. Paul, Trench, Trübner, & co., limited,
1883, 1887, 1891.
Rights/Permissions

The University of Michigan Library provides access to these materials for educational and research purposes. These materials are in the public domain. If you have questions about the collection, please contact mec-info@umich.edu. If you have concerns about the inclusion of an item in this collection, please contact libraryit-info@umich.edu.

DPLA Rights Statement: No Copyright - United States

Subject terms
Guy of Warwick (Legendary character)
Link to this Item
http://name.umdl.umich.edu/AHA2638.0001.001
Cite this Item
"The romance of Guy of Warwick. The first or 14th-century version." In the digital collection Corpus of Middle English Prose and Verse. https://name.umdl.umich.edu/AHA2638.0001.001. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed June 17, 2024.

Pages

Page 631

Scan of Page  631
View Page 631

Reinbrun, Gij sone of Warwike.

Iesu, þat ert of miȝte most, [folio 167b:b] Fader, & sone, & holy gost, Ich bidde þe a bone: Ase þow ert lord of our ginning, & madest heuene and alle þing, Line 5 Se, and sonne, and mone, Ȝeue hem grace wel to spede Þat herkneþ what y schel rede, Iesu, god in trone. Of a kniȝt was to batayle boun, Line 10 Sire Gij is sone, þat hiȝte Rey[n]broun, Of him y make my mone.
[¶, though sug|gested by the scribe, omitted by the rubricator.] His fader Gij, þat him get, He was a werrour swiþe gret: Þar nas nowhar his per In Fraunce, in Pycardy, In Spayne, in Lombardy, Line 5 Neyþer fer ne ner. Mani batayle he be-gan For þe loue of o wimman Þat was him lef & dere. Siþe Rey[n]broun on hire he wan, Line 10 Þat was a swiþe douȝti man, Ase ȝe may forþward here.

Page 632

Scan of Page  632
View Page 632
¶ Þay were togedre fifti niȝt, [folio 167b:a] After a spusede þat swete wiȝt Wiþ meche melody. Þanne was be-ȝete þat baroun, His sone þat was cleped Rey[n]broun, Line 5 Of þat kniȝt sire Gij. Fourti wikes wiþ child ȝhe was & dilyured þourȝ [godes] gras And is moder Mari. [C line 8411] Cristned hit was werschipliche: Line 10 Reinbroun men calde him, sikerliche, For-soþe and [Read y?] nouȝt ne lye.
¶ Heraud hadde þat child to lore Seue winter and wel more: Ful wel he gan him lere. Be þat he was seue winter old, He was a fair child and a bold, Line 5 And of swete chere. So hit befel þat of fer lond Marchauns [Marchaund MS.] riche, ich vnder-stond, Hider þai come were: Gold and seluer þai brouȝte meche, Line 10 Badekenes and pane riche, Gris and menyuer,
¶ Bras, maslyn, yren, & stel, Wod-wex, selk, and cendel, Gingiuer and galingale, Clowes, quibibes, gren de Paris, Pyper, and comyn, and swet anis, Line 5 Mani a riche bale, Fykes, reisyn, dates, Almaund, rys, pomme-garnates, Kanel and setewale, Scarlet and grene wel y-wrouȝt: Line 10 More richesse wiþ hem hii brouȝt Þan y can tellen in tale.

Page 633

Scan of Page  633
View Page 633
¶ Þai riuede at Londen þat cite: King Aþelstond þan fonden he, Þat her was king wiþ croune. A ȝaf hem leue in alle wise To wende wiþ her marchaundise Line 5 In is londe fro toun to toune. To Walingforde þai gonne fare: A strong bourȝ þai fonde þare (Þai boskede & made hem boune), [folio 167b:b] Ac it was strued, wiþ-outen lesing, Line 10 For werre of Heraud & þe king: Hit was niȝ brouȝt adoun.
Þe marchauns kedde hii wer fre: A Spayniis mvle than token he, To Heraud hii [hit] sende. For he was lord of þat cite, Wiþ him hii þouȝte wel to be: Line 5 So þai han him kende. Sire Heraud, for soþ to say, Bad hem ete wiþ him þat day, Er hij þannes wende. Þe marchauns seie þe child goand Line 10 In þe halle faire pleiande, Þat was so faire and hende.
¶ At a kniȝt hii askede anon riȝt Whas was þo child so faire of siȝt And of swete chere, And he answerde anon, y pliȝt, 'Hit is Gij is sone, þe gode kniȝt, Line 5 Þat Heraud haþ to lere.' Þe marchauns hem beþouȝte, Ȝif hii þat child haue mouȝte, Hii wolde stele him þere; &, ȝif hii hadde þat child bolde, Line 10 Richely in-to her londe þai wolde, And selle hit full dere.

Page 634

Scan of Page  634
View Page 634
¶ Wiþ þe porter þai speke stille, [C line 8453] Þat hii hadden al her wille. Þai ȝeue him riche mede: He betauȝte hem þe child þare, And into schip þai gonne fare; Line 5 Away þai gonne him lede. Þay gonne saily toward Roussy: Al glad hii were þet londe to sy; Hii þouȝte wel to spede. Al siker hii were alond te gon, Line 10 Ac swiche a strom hem cam upon, Þat sore hem gonne drede.
¶ Þe wind began to blowen loude, Þe elmence þikkede on þe cloude: Gret strom hem wex vpon. Þe four wyndes began to blowe, Þe se gan tornen & to þrowe: [folio 168a:a] Line 5 Ded hii wende haue ben echon. Here ropes to-borsten, her mast also: Þar nas non þat him nas wo; Hii made reuful mon. To Iesu Crist þai gonne crye Line 10 And to his moder Marie: Nas þer no beter won.
¶ Þe wind faire slake gan: Mery in þe se þe schip ran. Ase god hit wolde Þai wer driuen al þe niȝt: In Aufrik þai riuede riȝt; Line 5 Þai toke a wel gode holde. Þe marchauns han it vnder-nome, Þat hii beþ into Aufrik come: Hii þouȝte þat hii wolde Þe king of þe lond presenti Line 10 Wiþ þat child þat was so fry And of chere bolde.

Page 635

Scan of Page  635
View Page 635
¶ Of hem hii token marchauns þre Þat noble were, curteis, & fre, Wiþoute more duelling: Þai toke þat child, veraiment, And made þerwiþ a present Line 5 To Arguus þe king. Þe king hadde a douȝter fair: Of al Aufrik ȝhe was air, A swiþe fair ȝonling. Meche ȝhe kouþe of menstralcie, Line 10 Of harpe, of fiþele, of sautri, Of romaunce reding.
¶ So was Reynbroun, for soþ to say, Meche liche þat faire may Of semlaunt and of chere. Besouȝt ȝhe haþ be hir moder rede, & to hire fader king ȝhe sede, Line 5 'Leue, fader dere, Y mote him in me chaumber norsy: Ȝet a may me seruy; Norture y schel him lere.' Þe king him graunted þourȝ alle þing, Line 10 For he hire louede wiþ-oute lesing, To ben hire plaie-fere.
Whan sire Heraud parseued was [folio 168a:b] Þe child was stole, for þat cas Gret sorwe he gan make. [C line 8497] He let seche him in þat cite: Mani man made gret pite Line 5 For þat childes sake. Wiþ mesagers a sente is sonde To seche him in mani londe Ȝif hii him miȝte of-take; &, whan hii him finde ne miȝte, Line 10 Sorwe hii made day & niȝte: For drede þai gonne quake.

Page 636

Scan of Page  636
View Page 636
¶ Hit nas nouȝt longe after þan, Þat in Londen held king Aþelstan A riel parlement. Sire Heraud þeder gan gon: Þe king a [Read him?] werschipede & mani on, Line 5 Whan he was þeder y-went. Oþer hadde þer-of envie, And þouȝte hii wolde on him lye, Þat a wer y-schent, & segge he hadde Reinbroun sold Line 10 For is wiȝte of rede gold To þe marchauns, verayment.
¶ 'Lordinges,' seide þe king y-core, 'Al ȝe ben to me y-swore For helpe me at nede. Ȝour consaile wite y welle. Wel ȝe witen ȝe han herd telle Line 5 Ase ȝour eldren sede, [fede MS.?] Þat þe king of Denemark Þourȝ a geaunt stor & stark Kalaungeþ al oure þede. A gret ost he haþ y-nome Line 10 & ȝif he may vs ouercome He makeþ our sides blede.'
¶ 'Sire,' queþ Heraud, 'þarf þe no drede: Þourȝ godes help we scholle wel spede Þei he vs wile asaile. Gode kniȝtes ȝe han & cite stro[n]g: Ȝif ȝe him douteþ it is wrong Line 5 For al is grete taile. Myn eldren seide, ich vnder-stonde, Þe Dennisch men hadde riȝt in þis londe, Wiþ-outen eni faile, [folio 168b:a] Whilom, & nouȝt ful ȝore it is, Line 10 & siþþe þai han it lore, y-wis, And here folk in bataile.

Page 637

Scan of Page  637
View Page 637
¶ Now þai han loren here riȝt: Hii weren ouercomen in fiȝt Þourȝ help of god almiȝte. Þarfore ensemle þe barouns Þat haþ þe toures & þe tounes Line 5 Before þe an hiȝte. [anhiȝte MS.] At what hauen þai alende, Ase tit aȝen hem we scholle wende Wiþ hors and armes briȝte. & ȝif a comeþ in þis londe, y-wis, Line 10 We scholle sle him & alle his: So wel we scholle fiȝte.'
[¶ omitted by the rubricator, although sug|gested by the scribe.] Þanne seide þe king, 'þow hast wel sed: Þou hast red me a gode red; Y-blessed mote þow be. A beter rede ne wot y non: Ase þow hast seid so y schel don, Line 5 Also mote ich þe. Þow ert me beste consailer: In al þis lond þer nis þe per Þat ich mowe y-se. Al þe while icham coren king, Line 10 Don ich wile be þe teching, Sire Heraud þe fre.'
Þe duk Medyok vp aras: Of al Cornewaile lord he was, [C line 8563] A sterne kniȝt & a grim. 'Sire king,' a seide, 'herkne to me. Þow ert nouȝt wis ase þe holdest þe, Line 5 Whan þow leuest on him. Þow werschepest him fer & ner, And he nis boute a losenger Ful of tresoun [and] gin. Beter we beþ to þe consaile Line 10 Þanne þe treitour, wiþ-outen faile, Be god and seinte Martyn.

Page 638

Scan of Page  638
View Page 638
¶ His gode lord traye he gan Þat þourȝ him he was maked man, Of Warwik sire Gij: Euel he haþ is while ȝolde, Whan he Reinbroun, is sone, solde [folio 168b:b] Line 5 To þe marchauns of Roussy: For gold & seluer gret plente To þe marchauns diliurede he, Ase we gonne aspie. & ȝif he hadde þe riȝte lawe Line 10 A scholde ben hanged & drawe For þat trecherie.'
¶ Þo Heraud herde him speke so, Him þouȝte his herte barst ato: Vp he sterte an hye. 'Felawe duk,' a seide, 'þow lyxst, Whan þow wiþ tresoun me betwyxst: Line 5 Þow dost me vileynie. Þow hit schelt to soþe bringe Þat þow hast seid be-fore þe kinge, Or þow schelt abye. Hasteliche now arme þe: Line 10 Anon it schel proued be, Þat þow dost on me lye.
¶ Ich wile þat y ben hanged & drawe Boute y defende me wiþ þe lawe Of þis famacioun, Þat þow seist y scholde selle Me lordes sone þat ich of telle, Line 5 Þat men clepede Reinbroun. Whan ich þe soþe parseued hadde, Þe marchauns him hadde wei ladde Me of-þouȝte þat tresoun. Wiþ mesagers y sente me sonde Line 10 To seche him in mani londe: Þow lyxst on me, feloun.

Page 639

Scan of Page  639
View Page 639
¶ Before þe king i say þe riȝt, Þar-to me treuþe y þe pliȝt: To seche him y schel fonde In Fraunce, in Lombardie, In Spayne, in Spir, in Roussie, Line 5 In mani an honkouþ londe. Betwene þis and þe lond of Ynde Ȝif a be, y schel him fynde, And bringe him to honde. & whan ichaue so y-do Line 10 Þin heued y schel smite þe fro: For no man nel ich wonde.'
¶ 'Pes, feloun,' queþ [þ]erl of Cornewayle [folio 169a:a] [C line 8623] , [ȝis feloun quaþ þerl of cornwaile] 'Al þe lesing schel þe nouȝt vaile: Traytour þow worst holde.' Þat herde anoþer kniȝt: Egar a het, forsoþ apliȝt, Line 5 Heraud is man y-tolde. His steward, for-soþ, he was: He sterte vp in þat plas, And to the duk a wolde. 'Felawe duk,' a seide, 'þow lixst, Line 10 Whan þow me lorde be-twixst Þat he Reinbroun solde.
Fif hondred siþe haue þow maugre Of Iesu, þat sit in trinite, Iesu ful of miȝt, Boute þow swiþe arme þe, & do þe bataile aȝenes me, Line 5 And proue it [proued MS.] ariȝt.' Þar hii hadde togedres smite, Nadde þe king hit vnder-ȝite, & departede hem an hiȝt. He bad hem lete be þat fare, Line 10 & besouȝte hem to make hem ȝare Aȝenes þe Dennisch king to fiȝt.

Page 640

Scan of Page  640
View Page 640
Heraud [Beraud MS., by a mistake of the rubricator.] wiþ is ferde fre [C line 8683] Wente to Walingford þat cite Ful of sorwe and care. 'Egar,' a seide, 'þow schelt be-leue, & kepe þis land to me be-heue, Line 5 And forþ ich wile fare, Til ich Reynbroun finde may: Y ne schel reste niȝt ne day, Til ich wite whar he ware. Ac war þe fro þerl of Cornewayle: Line 10 He wile arere on þe batayle; He nele þe noþing spare.'
¶ 'Sire,' queþ Egar, 'we scholle vs were, Þat he ne schel vs noþing dere, Þei he vs wile agreue.' Heraud went out of þat cite: For him was maked gret pite, Line 5 Whan he tok his leue. Hasteliche to schip a wente, Gode wind and weder god him sente: In Denemark þai gonne riue. [folio 169a:b] In Fraunce, in Lombardie, Line 10 In Spayne, in Spyr, in Roussie Reynbroun a souȝte bliue.
¶ Þourȝ mani londes þai him souȝte: Whan hii miȝte finde nouȝte, To schip þai gonne fare. To Costantin noble hii wolde wende: Swiche a tempest god hem gan sende, Line 5 Þat hii come nouȝt þare. Þai were driue wiþ-oute þe toun: In Aufrik þai riuede soune. Þanne wer þai ful of care. Þe cite on þe riuage hii sye, Line 10 Meche & wide, & walles hye: Of blisse þai wer al bare.

Page 641

Scan of Page  641
View Page 641
¶ 'O god,' seide þe meister þo, 'Gret mishap is come vs to: [C line 8703] Our lif y telle y-lore. In Aufrik we ben, wiþ-outen lesing, Upon Arguus lond þe king: Line 5 Worsse man nas neuer bore. Al þat leueþ in godes lawe A wile hem hongen & to-drawe: His oþ he haþ y-swore. Al for-soþe, we beþ dede, Line 10 Boute god vs helpe at our nede, Þat was of Marie bore.'
¶ Heraud seide, 'whas is þis cite? Distrued it is, so þenkeþ me: Her haþ be strong bataile.' Þe maroner seide, 'y þe telle For soþe, sire, lye i nelle: Line 5 Wiþouten eni faile, Hit is þemerailes Parsan: In þis world nis þer worsse man Cristene men to asaile.' Þe Sarazins come wiþ þis, Line 10 & nemeþ Heraud & alle his, And distrueþ is vitaile.
¶ Þai nomen Heraud & al is man, And brouȝte hem before Parsan, Þat was of gret power. He let hem caste in prisoun Stinkande & þerk, wel fer adoun, [folio 169b:a] Line 5 For þai cristen were. Lite þai ete & dronke, ywis: [C line 10793] Vnneþe her lif sostened is; To god he made his prayere. For Reynbroun him was ful wo, Line 10 For he neste whider he was go: He made reuly chere.

Page 642

Scan of Page  642
View Page 642
'O,' seide [he], 'allas, allas! In werre douȝti man y was, And now icham for-lore.' On of þe gaylers herde þis: To þemeraile a wente, y-wis, Line 5 And gan him telle fore: 'Sire,' a seide, 'wite nouȝt ȝe Of a prisoun ȝe han in ȝour pouste, A noble man y-kore? A is wel douȝti in bataile Line 10 * * * * * [A line is want|ing here in MS.] Ase icham to ȝou swore.'
¶ Queþ þemeraile, 'bringe him forþ now. Ȝif he be swich ase seistow, Meche helpe me a miȝte.' Þe gayler wente aȝen anon, & to þe prisoun he gan gon, Line 5 And Heraud vp atwiȝte. In a sklauin he gan him folde. Swiþe meche a was be-holde Of mani a douȝti kniȝte. His berde was to is brest y-wax, Line 10 To his gerder heng is fax: Grisliche he was of siȝte.
¶ Before þemeraile hii [hem MS.] gan him lede, & a-reisoned him in ech a side, 'Man, what is þe name? Whar wer þow bore (tel me now), Þat so meche of werre canstow? Line 5 Of þe ichaue game. Ich, ameraile Parsan, Icham a swiþe douȝti man: Wide springeþ me fame. Miȝte [y] of þe siker be, Line 10 Þat þou woldest serue me, Ne schostow haue no schame.'

Page 643

Scan of Page  643
View Page 643
¶ He answerde, 'leue lord, To þe ich wile bere rekord, [folio 169b:b] And telle y wile þe: Heraud, for-soþ, me nam is (In grete dede ichaue be er þis), Line 5 So men clepeþ me. Ȝif me stringþe wer aȝen i-come Þat ichaue lore in þe prisone, Ich wer of gret pouste. Find me stede gode & liȝt, Line 10 Spere, & scheld, & armes briȝt: Þe man wile ich be.'
¶ Queþ þemeraile, 'wolcome, ywis! Þow schelt haue þat þe nede is, Briȝt armur & stede. Ingliis þow ert, sikerly: Knew þow ouȝt þe gode Gij, Line 5 Þat douȝti wes of dede?' Heraud seide, 'y knew him wel: His man icham & euer be schel. He was tauȝt me to fede. His sone was stolen him [Read me?] fro: Line 10 To seche him icham y-go, Ȝif god me wolde spede.'
Þemeraile cleped is chaumborlain, And bad him wiþ al is mayn Heraud to him take. In pourpre pal þei gan him schrede, & founde him al þat was nede, Line 5 And baþes let him make. On a day sire ameraile [C line 10877] Tok Heraud in consaile Wiþ-oute þe castel gate: 'Now Arguus king werreþ on me, Line 10 Me nis leued boute þis cite For grete werre & hate.

Page 644

Scan of Page  644
View Page 644
¶ Þe king haþ a kniȝt wiþ him Sterne in bataile & swiþe grim: Of swich þow neuer herd. In þis world nis man, sikerly, Boute hit wer þe lord sire Gij, Line 5 Þat of him nolde ben aferd. [afered MS.] Miȝtest of him awreke me, A noble prins þan schostow be, & sle him wiþ dent of swerd.' Heraud seide, 'so y schel do, [folio 170a:a] Line 10 Ȝif god wile helpe me þerto, Be min hore berd.'
Wiþ þat com a mesagere bold, To þemeraile he haþ y-told Swiþe hard tiding: King Arguus stiward wiþ-outen let On of is castels hadde be-set, Line 5 Wiþouten eni lesing. Whan þemeraile herde þis, He bad is stiward, for-soþ y-wis, His folk be-fore him bringe. So a dede riȝt anon, Line 10 & bad hem bosken euerichon Al boun to batailinge.
Heraud lep on a rabyte [arabyte MS.] [C line 10911] Þat was meche, & noþing lite, Rod out of þe toun. Þat ost him siwede fair & wel, Til hii come to þe castel Line 5 Wiþ spere and gounfanoun, Wiþ helm on heued & brinie briȝt. Iyren-wrye mani a kniȝt To bataile wer þai boun. Ayþer ost gan oþer asaile: Line 10 Ech man fondede, wiþouten faile, To felle is foman adoun.

Page 645

Scan of Page  645
View Page 645
¶ Heraud a Sarazin smot, Þat he fel doun fot hot Dede of is stede. Þe þredde, þe ferþe þat he mai hitte— No man miȝte his strok wiþ-sitte. Line 5 For wreþþe a wolde a-wede. Wiþ is swerd of meche pris Mani Sarazin a slouȝ, y-wis, And made here sides blede. Þe Sarazins seide hit was a fend Line 10 Þe deuel hadde þeder i-sent Þemeraile [Emeraile MS.] to spede.
¶ Þe king hadde a Sarazin, His stiward, þat seruede Apolyn: Heraud he gan þrete. Heraud he mete & is men echon: Hard þai hewe to-gedre anon, Line 5 And delde dentes grete. [folio 170a:b] Þe stiward was sconfited þere, Abated was þe meister banere: To fle þai nolde lete. Heraud siwede him on a rabyte: [arabyte MS.] Line 10 Hard hii gonne to-gedre smite Sterne strokes and grete.
¶ Here scheftes schiurede, scheldes flitte, Brenyes barsten, [barsteþ MS.] hauberk ritte: Þar was strong bataile. Heraud ouercom him in þat fiȝt, And ladde him to his folk ariȝt, Line 5 Wiþouten eni faile. Prisouns þai toke gret plente: Forþ hii wente to þat cite To þemeraile, & presente him þe stiward, Line 10 Þat in werre was so hard, Swiþe heȝ of paraile.

Page 646

Scan of Page  646
View Page 646
¶ Þanne seide þemeraile, 'Heraud, do be me consaile: Me stiward þow schelt be. Erles, barouns, riche & poure, Al me land folk lasse & more Line 5 Scholle do after þe.' Þanne gret werre he began: Boþe into is hond he wan Castel and cite Þat þemeraile hadde lore: Line 10 King Arguus made þar-fore Deul and gret pite.
¶ Þo þe king wiste þis, Þat his stiward nomen is, [C line 10993] And al his men a-slawe, Wroþ he was and sori: His barouns a clepede an hie, Line 5 And tolde to hem þat sawe. Þanne answerde an old kniȝt, 'Sire, y nel þe lye no-wiȝt: A kniȝt of cristene lawe Þemeraile is souder is he. Line 10 Þe wer beter þan þis cite Þat he wer of dawe.
¶ Hore a is and kniȝt ful eld: Wel gode hit were to flen is scheld. [folio 170b:a] Sire, þe miȝt me leue: In al þe lond Sarazin þer nis Wer he neuer so strong, y-wis, Line 5 Þat he nolde to-cleue.' Þe king seide, 'a fend [afend MS.] it is. To Mahoun i swore, y-wis, Wel sore y schel him greue. Min ost schel ensembled be, Line 10 In is lond schel brenne and sle: No cite schel ich be-leue.'

Page 647

Scan of Page  647
View Page 647
¶ Þe king a parlement let crie. To þemeraile a wolde an hie Wiþ briȝt armvr & stede, His castels struede & is cite: Þat Heraud wan þanne les he, Line 5 Douȝti man of dede. Whan þemeraile wiste þis He bed is kniȝtes, for-soþ y-wis, To helpe him at is nede. Heraud was prest to bataile: Line 10 Þe king is ost he gan asaile; God þat day him spede!
Faste þei smite to her fon: Wiþ swerdes, speres wel gode won Togedres þai gonne fiȝte. Gret slauȝter was in eiþer side: Þe blod ran in þe feld wel wide Line 5 Of mani a douȝti kniȝte. Heraud mette wiþ þe king, & smot him wiþ is swerd keruing A strok of meche miȝte: Þer he hadde slawe him þo, Line 10 Boute his ost com him to: An [And MS.] hors þai gonne him diȝte.
¶ Wel stoutliche þe king gan fiȝte: Al þat a mette he felde doun riȝte. Heraud he gan discrie. Þemeraile was sconfited þere: Abated was þe meister banere Line 5 And al here cheualrie. In eche side asailed a is Wiþ speres & wiþ swerdes, iwis, Þat he miȝte nouȝt flie. Wiþ is swerd a wereþ him wel [folio 170b:b] Line 10 In eche side, ase a gode kniȝt schel, Whiles a miȝte driȝe.

Page 648

Scan of Page  648
View Page 648
¶ Þo he seȝ Heraud a cleped him to: [C line 11053] To helpe him he gan go. An erl Heraud gan mete: Heraud wiþ is fauchoun him smot A dent þat þourȝ is helm bot; Line 5 Þar a lefte þe swete. Heraud & þemeraile anon Delde dentes wel god won: For noþing þai nolde lete. Þe king þai sailede and al is men: Line 10 So mani ȝede to deþe þen, Þat grimly þai gonne grete.
¶ Þe king wel sori þanne was he, Whan he seȝ is men fle, And al y-brouȝt to gronde. Whar þat he seȝ Heraud ride He fleȝ awei be þat oþer side Line 5 Wel sory in þat stonde. His men ouercome were: Þar-fore sori he was þere & for his owene wonde. King Arguus, for-soþ, a geþ: [ageþ MS.] Line 10 A was afered of is deþ Ȝif þat a were y-fonde.
¶ Whan Heraud parseued is, Be his armes a knew him, iwis, And after him he gan ride. Neȝ he hadde him ouer-come, Slawe, oþer in þe feld y-nome Line 5 In þat ilche tide. Þanne seȝ he come a ȝingling (Ouer al þe oþer a miȝte be king) Out of þe wodes side. Þe king him hadde dobbed kniȝt, Line 10 Ȝeue him hors & armes briȝt Wiþ wel meche pride.

Page 649

Scan of Page  649
View Page 649
¶ Whan he seȝ þe king fleande, Heraud after him folwande, He him gan discrie: 'Old man, no forþer þow ne gon, Boute þe ȝeue me bataile anon. Line 5 Þow dost a gret folye. [folio 171a:a] Þe lif þow lest er þe gon: Þin heued þe king schel haue anon; For-soþ, þow schelt abye. Þe rabite is min, sikerliche: Line 10 Y ne disirede neuer hors so meche Þat y sauȝ wiþ eye.'
¶ Sire Heraud knew him anon Be his armes he hadde vpon: Togedres þai gonne ride, Þat boþe þei fellen of here stede, & seþe gonne swerdes brede: Line 5 No lenger þai nolde abide. Hii cleueþ helm & scheldes bo: Gret fiȝt þer was betwene hem to In þat ilche tide. Þai hewe þe scheldes of gode entaile, Line 10 Þe hauberk of so gode a maile Te-borsten be boþe side.
¶ Betwene hem was strong batayle: Eiþer fondede, wiþouten faile, To bringe oþer to dede. Ac, ȝif aiþer wiste of oþer ariȝt, Betwene hem to þar ner no fiȝt Line 5 For none skines nede. Sire Heraud drouȝ him an heȝ, [C line 11109] And seide, 'kniȝt corteis and sleȝ, Alse god þe spede, What is þe name? tel þow me, Line 10 For godes loue in trinite, And of what þede.

Page 650

Scan of Page  650
View Page 650
¶ Aȝild þe now to me: Gret harm it wer to sle þe, So ȝong a bacheler; For neuer kniȝt y ne fond So wel werchande wiþ dent of brond Line 5 Naiþer fer ne ner.' Reinbroun seide, 'þerof be stille: Þat telle þe y ne wille, Be godes moder dere. Er þan ich wile ȝelde me Line 10 Erst þin heued schel of fle Faste, be þe swere.
¶ Boute þow now telle me Wheþen þow ert, & what þow be, [folio 171a:b] I schel þe sle anon riȝt; For þow ert old & whit i-blowe, Þe stringþe is gon alse y trowe, Line 5 Þe power and þe miȝt.' Heraud seide, 'me frend fre, So fareþ folk in me contre In bataile and in fiȝt: Whan hii ginneþ for to helde, Line 10 Þanne þai wexeþ stout, & belde, And stronge men, apliȝt.
¶ Er þow fro me departed be, Wel ȝonge thow schelt holde me, And douȝti man of dede.' Togedres þai smite, wiþ-outen faile, [C line 11139] Ase sterne lyouns in bataile, Line 5 Kniȝtes stif on stede. To-gedre þai smite ernest & faste: Þe fur out of here helmes braste, And made here sides blede. Ful dedli fon now þai are: Line 10 Ȝet þai scholle be frendes þare; Crist þer-to hem spede!

Page 651

Scan of Page  651
View Page 651
¶ Heraud seide, 'sire kniȝt, Herkne to me a lite wiȝt, For þe courteisie. Gode þow ert & hardi, ywis: In al þis land þe beter nis Line 5 Þat ich conne aspie. Ȝif it were þe y-teld Which ichaue ben in feld Of miȝt and of meistrie, Ne wostow neuer aschamed be Line 10 Þe name for to telle me, Ne holde hit to vileynie.'
¶ 'Sire olde man,' þanne seide he, 'For a coward ich holde þe. Min armes beþ al sonde, Me strokes beþ sene on þin helm cler: Out of þe scheld ichaue a quarter Line 5 Y-feld to þe grounde.' Heraud seide, 'me frend fre, Þei min armes apeired be, Me bodi naþ no wounde. What is þe name? tel me fore, [folio 171b:a] Line 10 & y schel sai þe whar ich was bore, Er ich fro þe founde.
¶ Swiche tiding þow miȝt of me here, Or ich of þe in swiche manere, Þat frendes scholle we be. I ne aske it for no vileinie, Boute for meche courteisie: Line 5 For loue ich asked þe.' Wiþ þat Reynbroun wiþ-drouȝ him þere: Wiþ drery semlaunt & reuful chere To Heraud seide he: 'Kniȝt,' a seide, 'thow ert wise, Line 10 Sleȝ, and hardi, of gret prise, Be god in trinite.

Page 652

Scan of Page  652
View Page 652
¶ Y nolde haue told it for non awe: Erst ich wolde ben islawe In þis ilche batayle. In Ingelond ich was y-bore, So were min eldren me be-fore, Line 5 Wiþouten eni faile. Gij a Warwik me fader was: No beter kniȝt neuer nas, Ase wid ase man mai saile. A stiward hadde me fader Gioun Line 10 Þat hiȝte Heraud, þe noble baroun, Swiþe hiȝ of paraile.
¶ Lord he was of al Arderne: Ich was take him to lerne To conne of courteisie, And siþe marchaundes stele me (And brouȝte me to þis contre) Line 5 Þat weren of Russie. Þe king me haþ dobbed kniȝt, & ȝeue me hors & armes briȝt To lede is chiualrie. Be me lai a dede me swere Line 10 In eueri bataile is baner to bere: Þar-of y nouȝt ne lie.'
Whan Heraud herde þis, [C line 11193] Þat he Gij is sone is, Away a cast is scheld. 'Lord,' a seide, 'in trinite, Fader and sone, y-herd þow be! Line 5 Þis dai y [a MS.] bide in min eld, [folio 171b:b] Þat ich me lordes sone se may!' For ioie a wep al þe day, And swonede in þe feld. Reinbroun hadde of him pite, Line 10 And seide, 'sire kniȝt, tel what þe be, For god, þat alle þing weld.'

Page 653

Scan of Page  653
View Page 653
¶ 'Heraud,' a seide, 'me name is: 'Ich norschede þe, Reinbroun, y-wis; In my nory þow were.' Sone Reinbroun wiste þis, Þat [he] Heraud of Arderne is, Line 5 Merci a cride him þere. Sire Heraud tok him vp þo Leuelich in is armes to Wiþ hertte & wel gode chere. On here stedes lopen he, Line 10 & forþ hii ride to þe cite Wiþ meche ioie y-fere.
¶ To þemeraile tolden he How þai acorded be Þourȝ grace of god almiȝte. King Arguus was ouer-come, & al is men y-slawe and nome Line 5 In þat ilche fiȝte. Heraud & Reinbroun toke leue þo [C line 11232] Into Ingelond for to go, And in-to schip hem diȝte. So longe hii sailede in þe se, Line 10 Þat in a lond thanne riuede he Þat wonder was of siȝte.
¶ Hii ne seie castel ne cite: Erst hii wente in al þe contre (So distrued it is), Til it toward þe neuen cam. A castel þei seie fer hem fram: Line 5 To þe gate þai riden, iwis. Of þe porter Heraud gan craue, 'Tel me now, so god þe saue, Was þis castel is? Forhel it [Forheled MS.] nouȝt, we bedeþ þe: Line 10 Kniȝtes we beþ of fer contre, Ase god ȝeue vs blis.

Page 654

Scan of Page  654
View Page 654
¶ Þis in we beddeþ par cherite, For godes loue in trinite, [folio 172a:a] Þat is lord [so] fre. To-morwe anon so it is day We scholle wenden in our way Line 5 Towardes our contre.' Þe porter answerde anon riȝt, 'Of þis lord i ne can telle no-wiȝt, Ne in what contre a be. Ac a leuedi her-in is Line 10 Ful of del and sorwe, y-wis: Wel sore wepeþ ȝhe
¶ For hire lord þat ȝhe haþ lore: Ioie ne worþ hire neuer þer-fore For non menstralcie.' Þe porter in anon gan wende, And tolde tale ord and ende Line 5 To Amis is leuedy: 'Madame, her beþ come twei kniȝte: Noble men hii be in fiȝte. Þai wolde her soiurny Al þis niȝt, for soþ to say, Line 10 To-morwe wenden in her way: Þarof y nouȝt ne lye.'
¶ Þe leuedi seide, 'let hym in: Þai scholle be serued wel afyn, Be þe grace of god almiȝte.' Þe porter wente aȝen anon, & to þe gate he gan gon, Line 5 & let hem in ful riȝte. Þe kniȝtes were kende kore: Whan þai come to halle dore, Adoun þai gonne liȝte. Men toke here swerdes, scheld, & spere, Line 10 Here stedes, and here oþer gere: Ful wel men gan hem diȝte.

Page 655

Scan of Page  655
View Page 655
¶ Þe leuedi faire grete hem anon: To vnarme hem hire-selue is gon Wiþ a wel gode chere. Here mete was redi wiþ-outen let: [C line 11293] Anon hii were adoun y-set Line 5 To þe sopere. Heraud askede hire, y-wis, 'Dame, what þe lordes nam is Fayn ich wolde hire.' 'Of þe Montayne he het Amis: [folio 172a:b] Line 10 Wiþinne Almayne no swich þer nis, Me leue frendes dere.
¶ A stiward was wiþ þemperour (To al Almayne he was treitour), Sire Berard of Paui: Me lordes swike euer was he; Þourȝ him in al þis sorwe we be. Line 5 For þe loue of sire Gij, Þat me lord louede wel, & sokoured him in is castel, We beþ in gret vileinie. For þe dukes deþ Otoun, Line 10 Þat was a treitour feloun, He vs gan beliȝe,
¶ And made vs fle out of þat londe, & in þis contre we beþ astonde, Þat wonder is of siȝt: Mechel Arderne cleped it is. A fairy kniȝt herin is Line 5 Þat is of meche miȝt: Wiþ him ones fauȝt me lord, & ȝaf him dentes wiþ is sword Vpon is helm briȝt. Wepne mai him dere non: Line 10 He is so hard to hewe vpon Ase marbel, y þe pliȝt.

Page 656

Scan of Page  656
View Page 656
¶ On a dai me lord honted a best, & drof it out of þe forest Wiþ-inne is merkes stake. Siþþe herde ich of him namore: Þarfore me of-dredeþ sore Line 5 Þe kniȝt him haue take.' 'Allas,' queþ Heraud, 'is it Amis, Þerl of Montaine of gret pris?' Gret sorwe he gan make. 'O,' a seide, 'sire Reinbroun, Line 10 Wel a louede þe fader Gioun: We mote him helpe for is sake.'
¶ Reinbroun seide, ase he was hende, 'Tomorwe ich wile þerder wende To seche sire Amis.' 'Me swete frend,' queþ þe leuedi, 'Be þow nouȝt to foul-hardi; Line 5 For gret perel it is.' [folio 172b:a] Amorwe Reinbroun aros erly, [C line 11357] And armede him ful hastely, For to winne pris. A gode stede he bestrod, Line 10 & forþ a wente wiþ-oute abod To þe forest, ywis.
¶ Heraud wiþ him go wolde, Ac he seide þat he ne scholde For non skines nede, & he dradde of him strangliche, & betauȝte him god in heuen riche, Line 5 & in is wey a ȝede. Heraud blefte, & he gan gon: Þe merkes stake a pased anon, Þat was wel vnrede. Al þe dai a tok þe pas, Line 10 Til it noun apased was, Ridand vpon is stede.

Page 657

Scan of Page  657
View Page 657
¶ An hille he seȝ before him þere: Gates þeron maked were. Forþ riȝt he rod in. Þe gate aȝen anon was spered: Þo was Reinbroun sore afered, Line 5 & faste blessede him. Nouȝt he ne seȝ boute þesternesse. Half a mile a rod, ywisse: Þe wai was þerk and dim. He rod ase faste ase a miȝte: Line 10 Þanne he seȝ more liȝte Be a water is brim.
¶ To þe water he com sone þas: [C line 11389] A riuer be a launde [alaunde MS.] þer was; Þar he gan to liȝte. Faire hit was y-growe wiþ gras: A fairer place neuer nas Line 5 Þat he seȝ wiþ siȝte. On þat place was a paleis on: Swich ne seȝ he neuer non, Ne of so meche miȝte. Þe walles were of cristal, Line 10 Þe heling was of fin ruwal Þat schon swiþe briȝte.
¶ Þe reftes al cipres be, Þat swote smal casten he [folio 172b:b] Ouer al aboute. Þe resins wer of fin coral, To-gedre iuned wiþ metal Line 5 Wiþ-inne and ek wiþ-oute. On þe front stod a charbokel ston: Ouer al þe contre it schon, Wiþ-outen eni doute. Postes and laces þat þer were Line 10 Of iaspe gentil þat was dere, Al of one soute.

Page 658

Scan of Page  658
View Page 658
¶ Þe paleis was beloken al Aboute wiþ a marbel [amarbel MS.] wal Of noble entaile. Vpon eueriche kernal Was ful of speres & of springal, Line 5 And stoutliche enbataile. Wiþoute þe gate stod a tre [atre MS.] Wiþ foules of mani kines gle Singande, wiþ-oute faile. Þe water was so sterne & grim, Line 10 Miȝte no man come þerin, Boute he hadde schip to saile.
Reinbroun dorste nouȝt pasy: Wiþ is spere a gan [agan MS.] it prouy, How dep hit was beside. He þouȝte on is fader fot hot: Þe stede in þe side a smot, Line 5 & in he gan to ride. Ouer is helm þe water is gon: He nolde haue be þer for eiȝte non; Swich aunter him gan betide. Er he vp of þe water ferde, Line 10 A fond it was þretti mete ȝerde: So dep he gan doun glide.
¶ Þanne he þouȝte on Iesu Crist: His hors was wel swiþe trist, & quikliche swam to londe: His fet fastnede on þe grounde. Reinbroun was glad in þat stounde, Line 5 And þankede gode[s] sonde. In-to þe pales he him dede: He [be]helde þe est[r]es of þat stede; For no man a nolde wonde. Ac wimman ne man fand he non þere [folio 173a:a] Line 10 Þat wiþ him speke or confort bere Naiþer sitte ne stonde.

Page 659

Scan of Page  659
View Page 659
¶ And þar-of war a is. Into a chaumber a goþ, y-wis: A knight a seȝ al-one. A grette him wiþ wordes fre, & seide, 'sire, god wiþ þe be, Line 5 Þat sit an heȝ in trone. Sire,' a sede, 'tel þow me Ȝif þis pales þin owen be: Ich bidde þe a bone. &, ȝif þow ert her in prisoun diȝt, Line 10 Tel hit me, so wel þow miȝt: To me now make þe mone.'
¶ Amis answerde to Reinbroun, [C line 11459] 'In Almayne ich was a baroun, And now icham for-lore. Ich was driue out wiþ a feloun, And now y lye her in prisoun: Line 5 Allas þat ich was bore! Of þis paleis inam no lord. Ich telle þe a soþe word Wiþoute oþ iswore: Hit is a kniȝtes of fayri, Line 10 And al þis forest her-by, A sterne man y-kore.
¶ Þis paleys is of swiche miȝt, Her schel no man elde, apliȝt, Be he her neuer so longe. Þei he wer her a þosand ȝer, In is heued schel hore non her, Line 5 Ne non elde fonge.' Reinbroun seide, 'ert þow Amis, Þerl of Montayne of gret pris? Þow singest a reuly songe. Now ichaue fonde þe, Line 10 Þow schelt wende now wiþ me Out of þe paines stronge.'

Page 660

Scan of Page  660
View Page 660
¶ Amis seide, [Another seide erased.] 'spek nouȝt so: Of þe me wondreþ, so mot y go, Þat þow ert hider y-come. Siþe þis world ferst began, In þis paleis ne [s n in l. 5, and er i no in l. 6 a] com noman, Line 5 Boute ȝif a wer i-nome, [s n in l. 5, and er i no in l. 6 a] Boute ȝif þe lord him hider ladde, [folio 173a:b] Oþer of him sum leue hadde: Nis non so hardi gome. How miȝtest þow lede me, Line 10 Whan þow miȝt nouȝt saue þe? Ich telle þe at þe frome.'
¶ Reinbroun seide, 'drede nouȝt þe; Þar-fore schel hit nouȝt lete be. Go we anon riȝt. Ȝif eni man so hardi were Þat vs wolde at-helde here, Line 5 His deþ wer y-diȝt: Swich a strok ich him ȝeue wolde, Þat is heued lese a scholde, Be grace of god almiȝt. Þei he wer te bataile boun Line 10 Ase sterne alse eni lyoun, Wiþ him ich wile fiȝt.'
¶ Amis seide, 'let now be: Swiche stringþe mai nouȝt helpe þe Aȝenes sire Gayere; For noþing ne schel him dere Wiþ no wepne þat man may bere, Line 5 Naiþer stel ne yre; Ac, ȝif þow wilt ouercome him, Þat ilche swerd to þe nym Þat hangeþ a þe pylere.' Reinbroun braide it out anon riȝt: Line 10 Þe chaumber was al ful of liȝt Þat schon swiþe clere.

Page 661

Scan of Page  661
View Page 661
To þerl Amis anon a wond, & tok him vp be þe hond: No leng hii nolde abide. Out of þe paleys boþe hii ȝede, And lopen on Reinbroun is stede, Line 5 And forþ þai gonne ride. Nouȝt fer þannes beþ hii gon, Þai be-held aȝen anon Vpon here riȝt side: Comande hii seȝe ride a kniȝt Line 10 Upon a stede gode and liȝt, Prikande wiþ pride.
¶ Swift ase swalwe he com ride: 'Kniȝtes,' a seide, 'ȝe scholle abide, No forþer þat ȝe ne wende. [folio 173b:a] In me paleys þow hast y-be, And me prisoun ledest wiþ þe: Line 5 Þow dost a dede vn-hende. Her ȝe sholle bleue bo In me prisoun for euer-mo Into þe worldes ende, Or þow schelt, Reinbroun, þin hed forgo. Line 10 Kep for me: icham þe fo; Bataile y wile þe sende.'
¶ Þerl Amys þer aliȝte: Arome he drouȝ him anon riȝte, [C line 11545] And Reinbroun Gayer gan smite. Gret strokes hii smite betwene, Þat adoun hii fellen bene: Line 5 Aiþer sparede oþer lite. Siþe þai drowe brondes on grounde, & hewe to-gedre wiþ grimly wounde Wiþ swerdes þat wolde bite. Ȝe herde neuer a stringe[r] fiȝt. Line 10 Reinbroun stirede him as gode kniȝt: Hit was him nouȝt to wite.

Page 662

Scan of Page  662
View Page 662
¶ He þouȝte on is fader anon riȝt: Ase fresch a was to fiȝt Ase grehonde to hare. Betwene hem twie was gret fiȝt: Aiþer smot oþer in helmes briȝt, Line 5 And delde dentes sare. Þai hewe helm and scheldes bo: Gret fiȝt was betwene hem to; Swich herde ȝe neuer are. Reinbroun made [made repeated in MS.] him to blede, Line 10 And felde him doun of is stede: Þanne was he out of care.
¶ Reinbroun be þe nose him tok, And drouȝ to him, & faste him schok: Þat greuede him ful sore. His heued benome him he hadde Ner it þat he merci gradde, Line 5 & seide, 'sire R[e]inbroun, þin ore, For þe fader loue Gii, Þe beste kniȝt, sikerly, Þat euer was y-bore. Wiþ þat þow haue merci on me, Line 10 Al me prisouns diliured be, [folio 173b:b] And hennes for euermore.'
¶ R[e]inbroun seide, 'so y schel: In þat forward y graunte wel Þat þow aliue go, So þe prisouns diliured be; Þar-to þe treuþe pliȝte me Line 5 Betwene vs-selue to.' R[e]inbroun glad & bliþe is: [C line 11581] He hadde diliured sire Amis, Þre hondred kniȝtes & mo. Into þe castel wenten hii, Line 10 Þar was Heraud & þe leuedy Ful of sorwe and wo.

Page 663

Scan of Page  663
View Page 663
¶ Þai wer welcomed [The first e altered from an o.] wiþ fair gle. Whan þe leuedi hire lord gan se, Ȝhe made meche blis, & Heraud, forsoþe, dede also, And herede god almiȝti þo, Line 5 And Amis he gan kisse. Heraud tolde him al is treye, How he hadde in prisoun leye, For-soþe wiþ-outen misse, Fo[r] me [Read his?] lordes loue Reynbroun, Line 10 What sorwe he hadde in prisoun, Honger, and þesternesse.
¶ 'Þis is Reinbroun, Gii is sone, Þat haþ set þe out of prisone, And [brouȝt] þe out of þe care.' Al is lif a tolde him þo, How Gij was out of londe y-go, Line 5 And how hit was y-fare. Among hem gret ioie þer is: In þe castel was meche blis Among alle þare. Euerich of hem oþer gan kisse, Line 10 And made meche ioie & blisse: For blisse þai wepe ful sare.
¶ Wiþ þat þer com a kniȝt riding: To þerl Amis a brouȝte tiding [C line 11611] Fro þat emperur, Þat þe duk Berard ded is: A palmer slouȝ him, y-wis, Line 5 Wiþ wel mechel onour. Þemperur hadde sent is sonde [folio 174a:a] A scholde come, and [haue] is londe, Boþe toune and tour; & þat þerl Terry and he Line 10 Were skyred and maked fre Þourȝ þe conquerur.

Page 664

Scan of Page  664
View Page 664
¶ Sire Amis wiþ is meyne [C line 11641] Wente hom to is contre To þat emperour: A ȝaf him is londes fre, Boþe castel and cite, Line 5 Wiþ wel meche onour. Glad of him was þemperur fre: Euer a was to him priue Boþe in halle and bour. And also was þerl Terry, Line 10 Þat was þerles sone Aubry, A man of gret fauour.
Heraud [Beraud MS. by a mistake of the rubricator.] & Reinbroun tok leue þo Into Ingelonde te go: [C line 11629] Þanne was þe leuedi in care. Mani iurne þai ride þo [C line 11649] Þourȝ Spayne & þourȝ londes mo: Line 5 Into Bourgoyne þai come ware; Þe contre was strued doun riȝt. Heraud askede askede at a kniȝt How hit was y-fare. He seide, 'þe duk of Marce y-told, Line 10 Þat is a stout kniȝt and bold, Vs haþ y-brouȝt in care.
¶ Vpon our erl werreþ he: He naþ leued boute þis cite, Þat he naþ y-nome. Ac þis castel is gode engyn: Noblech a wereþ him þer-in Line 5 Also a douȝti gome. Wiþ him he haþ a noble kniȝt, His souder, siker apliȝt, Þat to him is y-come. Ȝong a is, so þenkeþ me, Line 10 Nouȝt twenti winter old nis he, Ich telle þe at þe frome.

Page 665

Scan of Page  665
View Page 665
¶ In þis launde her-before An hondred haþ her lif y-lore, Whan he seȝ hem ride. [folio 174a:b] Her forþ ne schel pase no kniȝt, Ȝif he haþ brenye [breyne MS.] or stede liȝt, Line 5 Þat he ne schel abide, And for-lese þer þat on, Oþer is heued riȝt anon Be þe wode side. Ȝif ȝe be þat launde gon, Line 10 Ich telle ȝow be sein Ion, Swich aunture ȝow schel betide.'
¶ 'O, god be þanked,' queþ Reinbroun, 'Ichaue founde me compaynoun, Me felle wiþ to fiȝte. Ȝif he wile haue oure þing, Y schel him teche, wiþ-outen lesing, Line 5 Þat he doþ vnriȝte.' Nouȝt fer þanne ne beþ þai gon, Þai be-helde aȝen anon: Hii siȝe his armes briȝte Vpon a stede whit so flour; Line 10 His armes wer of rede kolour, A semede of meche miȝte.
¶ 'Sire Heraud,' seide Reinbroun, 'Now y se þat bolde baroun Þat is so stout a fere. Wiþ vs to fiȝte he makeþ him ȝare: Wiþ him to iusten ich wile fare Line 5 Emforþ me powere. Ich him asaile, ȝif þow wilt so.' Heraud seide, 'so þow schelt do, Me leue sone dere.' Swiþe þeder rod Reinbroun, Line 10 & he in þe launde com adoun Vpon is deistrere.

Page 666

Scan of Page  666
View Page 666
Aiþer was prout & mody: [C line 11715] No word þai speke, sikerly, To-gedres þai gonne driue. Aiþer hitte oþer in þe scheld, Þat boþe hii fellen in þe feld Line 5 Of here hors beliue. Siþe þai drowe brondes of stel, And hewe togedre hard & wel, And delde dentes riue, & laiden on wiþ swerdes clere: Line 10 Helm and scheld, þat stronge were, [folio 174b:a] Þai gonne hem al to-schliue.
¶ Heraud beheld longe þat fiȝt: For Reinbroun a bad te god almiȝt Þat he non harm ne fonge. To him-selue a seide þare Swich fiȝt ne seȝ he neuer are Line 5 Of dentes þat were stronge. 'Sire kniȝt,' seide Reinbroun, 'Vnderstand to me resoun, So god þe saule fonge, Ac neuer ne fond ich a kniȝt Line 10 Þat me strokes driȝe miȝt Haluendel so longe.
What is þe name? whar wer þe bore? Ich þe praie, tel me fore, For loue of oure driȝte, &, ȝif þow wost ȝelde þe, Ich schel þe lede to me contre. Line 5 Me treuþe i schel þe pliȝte: Y schel þe ȝeue [One or two letters erased after ȝeue.] castel & cite, Bourwes, & tounes, & riche fe, And mani a douȝti kniȝte; For þow ert of gret power: Line 10 In al þis world þer nis þe per Þat man finde miȝte.

Page 667

Scan of Page  667
View Page 667
¶ 'Sire kniȝt,' þanne answerde he, 'Y nel nouȝt, be him þat made me, Telle þe me name. Þourȝ þe sarmoun scheltow nouȝt wite Whar y was boren ne gete Line 5 An erneste ne a game: Erst y schel þe sle, verament. Sire, let be þe prechement: Hit is þe meche schame; Ac neuer kniȝt i ne fond Line 10 So wel worchande wiþ dent of brond Þat ich fauȝt wiþ y-same.
Ac y ne sei nouȝt for þam: Þin heued y schel smite þe fram, For-soþe, wiþ-oute more. Þat olde man þat ich y-se (Y ne wot ȝif he þe fader be, Line 5 Or þow ert wiþ him at lore), [folio 174b:b] Lite a louede [alouede MS.] [þe], siker þow be, Whan a sente þe to me, He wiþ þe berde hore. Whan ichaue þin hed of-take, Line 10 Be þe berd y schel him schake, Þat him schel smerte sore.
¶ So y schel him þer-bi ploke, Þat al is teþ schel roke Þat sitteþ in is heued.' &, þo Reinbroun herde þis, [C line 11767] Þat Heraud dispised is, Line 5 His swerd to him a weued: A strok a smot is helm vpon, Þat a quarter gan doun gon; Hit was half to-cleued. Wiþ þat strok a stente adoun al, Line 10 & to þe erþe a is y-fal: His lif neȝ he hadde leued.

Page 668

Scan of Page  668
View Page 668
'O frend,' a seide, 'ich bidde þe lete, For it is meche foly to þrete Eni man aliue.' & he ascorn bad him lete, And a sterte vpon is fete Line 5 Hasteliche and bliue. Haslak smot Reinbroun anon, Þat to þe bokel þe schel[d] chon: Neȝ a gan doun driue. Strong and gode hii wer boþe: Line 10 Eiþer kedde þat hii wer wroþe To bringe oþer of liue.
¶ Betwene hem strong fiȝt þer is: Swich ne herde [ȝe] neuer, iwis, Siþe þat ȝe wer bore. So miȝte nouȝt longe be: Þat [on] moste þat oþer sle Line 5 Of þe kniȝtes kende i-core. Heraud be-held þat bataile, How aiþer gan oþer asaile: Wo was him þer-fore. A gret harm him þouȝte it were Line 10 Ȝif aiþer slouȝ oþer þere: For hem a wep wel sore.
¶ Wiþ þat amonges hem com he, And seide, 'kniȝt, for godes pite, Herkne to me a stounde. [folio 175a:a] Let now ben al ȝour fiȝt, And aȝild þe to þis kniȝt Line 5 Þat þou hast her y-founde. For he is man of gret power: In al þis world þer nis is per, Ne of so meche mounde. In is merci, y rede, þow [þe] do, Line 10 Er þan be mad betwene ȝow to Eni mo harde wounde.'

Page 669

Scan of Page  669
View Page 669
He answerde wiþ-oute more, 'Say me ferst, þow faimel hore, [C line 11803] Also god þe [me struck out before þe.] spede, Why me stringþe is for-lore: Siþþe þe time þat ich was bore Line 5 Y nas in swiche a drede. Ȝif þow ert of fendes come, For whi þis drede me haue nome, Ich wolde þat þow me sede. In gode[s] name ich coniure þe Line 10 Þat þow þe soþe telle me, And be al is ferede.'
¶ Heraud seide, 'þer-of be stille: Þat telle þe [nis] me wille For noman aliue. Erst þow schelt telle me Wheþen þow ert, & what thow be, Line 5 Also mote y þriue. Þanne y schel telle þe riȝt Boþe of me and of þis kniȝt Þat ȝif[þ] þe dentes riue. Þin hauberk is al to-siȝe, Line 10 And þe face wiþ blod bewriȝe Of woundes mo þan fiue.'
¶ He answerde, 'þow seist wel. Boute for drede, be sein Miȝel, Y nolde ben aknowe, Ac for ich wolde wite an haste Whi ich was so sore agaste Line 5 Now in a lite þrowe. In Ingelonde ich was bore, So were min eldren me before Boþe heȝ and lowe. Heraud me fader het, y-wis: [y wis faded.] Line 10 Of Walingforde lord a is, [folio 175a:b] And al þe contre is owe.

Page 670

Scan of Page  670
View Page 670
¶ Out of londe þan wente he To seche Gi is sone þe fre, Þat marchauns stele away. To þerl of Winchester y was sent: Þar ich was loked, veraiment, Line 5 Boþe niȝtes and day. Whan ich was woxe of meche pris, Douȝti, and swiþe strong, y-wis, Me felawes gonne say Þat y nas of dedes nouȝt, Line 10 For þat y me fader [ne] souȝt In vnkouþe contray.
¶ To Walingforde y [he MS.] gan gon, Me fader is armes þer y fond anon, His hauberk and is stede, His scheld, and is helm briȝt, And is swerd gode and liȝt, Line 5 Þat he was woned to lede. Me selue y dobbed me kniȝt þare: Man ne tolde ich it neuer are, Also god me spede. Out of þat londe ich wente þo Line 10 To seche me fader [in] wer & wo In mani an vnkouþ þede.
¶ Of werre ne herde y neuer speke, Þat y ne com þer me fader to seke: Þus to þis lord y cam. Þe duk of Marce haþ strued him, Boute þis castel is gode engyn. Line 5 Þe lord þat y wiþ am Neȝ he hadde is lond for-lore (Swiþe wo was him þar-fore), And mani a douȝti [adouȝti MS.] man. Boute þretti hors he nadde þo: Line 10 Now he haþ þre hondred & mo Þat ich in bataile wan.'

Page 671

Scan of Page  671
View Page 671
Heraud herde þis wordes alle: Byter teres he let doun falle, [C line 11895] And seide, 'what is the name?' 'Haslak,' a seide, 'þow schelt me calle. Heraud het me fader in halle, Line 5 & Cristiane het me dame. [folio 175b:a] Now þow wost whar ich was bore, And what ich hatte wiþ-oute more An erneste and agame: To forward þow schelt telle me Line 10 Whi ich was afered of [of indistinct.] þe Þat we made er y-same.'
¶ Heraud beheld þe ȝonge kniȝt, Ac o word speke he ne miȝt For meche ioie and blisse. 'Heraud is me name, apliȝt, And þow Haslak y se wiþ siȝt, Line 5 Me sone, wiþ-oute misse. Þis is þe lord, sire Reinbroun: Ichaue had for him in prisoun Honger and þesternesse. Þe miȝt him se: a stant [astant MS.] þe by. Line 10 Ȝild him þe swerd in is merci, And pray him þat he þe kisse.'
¶ Þo Haslak wiste sikerly Hit was is fader þat stod him by, And is lord Reinbroun, Swiþe loude he gan to crie, 'Fader, for loue of oure leuedye, Line 5 Ȝem [The e possibly altered from an i.] me þe benesoun.' Ofte he knewelede to þe grounde, And cride him merci in þat stounde Wiþ gode deuocioun. 'In þe merci y do me riȝt, Line 10 And euermore to ben þe kniȝt Boþe in feld and toun.'

Page 672

Scan of Page  672
View Page 672
¶ Þo Reinbroun wiste þis, Þat he Heraud is sone is, Up he gan him take. Leueliche a kiste him þo, Sire Heraud, for-soþ, dede also: Line 5 Meche blisse þai gonne make. Haslak ladde hem faire and wel [C line 11935] Hom til is lordes castel, And tolde, wiþ-oute sake, Þat he hadde is fader brouȝt Line 10 Þat he hadde wide y-souȝt Wiþ meche wer and wrake,
¶ 'And me lord, sire Reinbroun, Ase sterne ase eni lyoun At euery skenes nede, [folio 175b:b] Þat euer to bataile was boun.' Glad was þanne þerl Myloun, Line 5 And ȝaf hem riche mede Þe kniȝtes of seluer & of golde, Ase meche as he take wolde, Briȝt armur and stede. So þai wente sone anon Line 10 For to wreke hem of here fon, Ȝif god hem wolde spede.
Fiue dawes before þe Miȝel-mas Þai armede hem more & las Aȝen here fon to fiȝte. Out of þe castel þai gonne pas: Þe duk hii fonden in þe plas Line 5 Wiþ mani helmes briȝte. Þar miȝte men se scheftes schake, Þar men miȝte se crounes crake Of mani an hardy kniȝte. Heraud, Haslak, and Reinbroun— Line 10 Al þat hii smite ȝede adoun Of þai [Read that?] hii mete miȝte.

Page 673

Scan of Page  673
View Page 673
¶ Þe duk of Marce seȝ þat tide His folk was slawe be ech aside, & in þe feld alto-dreued. He prikede is stede wiþ meche pride: Aȝenes þerl he gan ride, Line 5 And smot him on þe heued. Almest a felde þerl adoun: Heraud com wiþ is fauchoun, His body ato he cleued. Þanne Haslak and Reinbroun Line 10 Þerl is folk þai felde adoun: Noþing þai ne leued.
¶ Þis seȝ al þe barnage: For to do þerl omage, Merci þai gonne crie. Kniȝtes, squier, and page Þai toke þer in-to ostage Line 5 Of þe duk is partye. Þus þai stablede þe lond wiþ fiȝt, & þerafter anon riȝt Þai toke leue an hiȝe. In-te Ingelonde þai gonne saile. [The next leaf gone.] Line 10 . . . . . . . . . . [A Londres sont tut dreit ale, [folio 181a:a] Ou le rei Athelstan ont troue. [C line 11953] Le rei encontre eus est ale, Od li le meulz de la cite. Mult duement les ad honure, Line 5 E del suen assez done. A Rainbrun doune sun conte, E si lui acrest mult sun fie. Treis iours i ont soiurne, Al quart ont pris lur congie, Line 10 A Warewik uunt, la bone cite:

Page 674

Scan of Page  674
View Page 674
Cil del pais sunt mult le. Rainbrun prent de ses hommes feute: Mult par est entre eus ame. Heraud sen ua a Walingeford, Line 15 A son chastel bon e fort. Desore i uodra soiurner Od sa femme, bone mulier, Kar mult ad son cors trauaille En plusurs lius por sa leaute. Line 20
De ceste estorie uoil fin faire: Plus nen uoil desore traire. Bel ensaumple i peut em prendre Qui bien la siet e ueut entendre De pruesce amer, leaute tenir, Line 25 De tuz biens faire e mal gerpir, Orguil, richesces auer en despit: De Guion nus aprent le escrit Ceo est la summe de la ualur, [folio 181a:b] Ke tut guerpi pur sun creatur. Line 30 E cil qui en la sainte trinite Vn deu est par sa pite Nus doint en terre si servir, Ke ali en glorie puissums venir. Amen.]
Do you have questions about this content? Need to report a problem? Please contact us.