Altenglische legenden ...

About this Item

Title
Altenglische legenden ...
Author
Horstmann, Carl, ed. b. 1851.
Publication
Paderborn,: F. Schöningh,
1875.
Rights/Permissions

The University of Michigan Library provides access to these materials for educational and research purposes. These materials are in the public domain. If you have questions about the collection, please contact [email protected]. If you have concerns about the inclusion of an item in this collection, please contact [email protected].

DPLA Rights Statement: No Copyright - United States

Subject terms
English poetry
Legends
Link to this Item
http://name.umdl.umich.edu/AFY7823.0001.001
Cite this Item
"Altenglische legenden ..." In the digital collection Corpus of Middle English Prose and Verse. https://name.umdl.umich.edu/AFY7823.0001.001. University of Michigan Library Digital Collections. Accessed May 29, 2025.

Pages

Page [unnumbered]

Scan of Page  [unnumbered]
View Page [unnumbered]

A. Ashmol. 43.

Of Joie & blisse is al my song, : kare to bileue, [folio 208b] & to herie him among : þt al our sorwe schal reue. Icome he is þe suete dew, : to wan is al our hope, Jhu kyng of alle kynges, : þe swete hony drope; Bicome he is oure broþer; : war was he so longe? Line 5 He it is & non oþer, : þt boȝte ous so stronge. Oure broþer we mowe him clupie wel, : so seiþ he him sulf ilome. So ne miȝte hi neuer adel : þt bifore ous come. He nas oure broþer noȝt, : ar he oure flesch nome, þer myde he haþ ous dere aboȝt : to make ous isome. Line 10 Isome we nere bifore, : angelis & oure kunde, Ar swete ihc were ibore, : þt to selde is in munde. Ac nou he haþ oure kunde Inome, : & oure broþer is; Oure kunde is wel heie i come : among oþer iwis. Vor he is al oure kunde hext : saue is godhede, Line 15 & aboute is trone is next, : so noble is manhede! [Nach trone fehlt man.] Angel ne worþ noȝt so hei, : for he nys oure broþer noȝt, & oure kunde is eke so hei, : he haþ ous dere abouȝt, Ne angeles he ne boȝte noȝt; : we beþ him wel ner; Wen he vs haþ so dere aboȝt, : wel auȝte men louye him her. [vs ist im Ms. meist durch v mit dem Zeichen der Abkürzung für us ausgedrückt.] Line 20 þe angel nys naþemo : bote as his messager; Hou miȝte it þanne go : to beo is broþer her? & In heuene hi scholleþ also, : wen þt we beþ þere, Oure heste & oure wille do, : as hi oure hinen were, To oure heste seruy ous : to fot & to honde; Line 25 Oure owene we mowe holde ous, : as ic vnderstonde: [vnder stonde: das ausschliesslich nach d gebrauchte Zeichen der Abkürzung ist überall durch er wiedergegeben, obwohl es auch ur vertreten könnte.]

Page 66

Scan of Page  66
View Page 66
Ne mowe we þenne glade beo : to habbe suche hyne? þt soþe ȝe mowe her iseo, : as we iseþ ate fyne, [suche: Ms. such; der Strich über h ist stets durch e auf|gelöst.] þt we beþ alle kunde hext, : wiþþoute god one, [folio 209] & in heuene also him next : among is angeles echone, Line 30 & alle þt nouþe late come, : seþþe our louerd aliȝte & oure flesch haþ her Inome, : ihered beo is miȝte! þulke þt bifore ous come, : wen hi þen deþ founde, þenne hi were anon icast : In to helle gronde, Nere hi so holi ne so good, : þer nas vorbore non: Line 35 þerfore hem longede more : after our lord echon. þe prophetes þt were so gode : & so holi alle, þt of oure lord vnderstode : wat it scholde bifalle, Hi wusten þt he wolde come, : ac hi nuste wanne; þe tyme hem þoȝte longe Inouȝ, : ech vnche hem þoȝte a sponne. Line 40 Hi gradden after him wel ofte : In here prophecie & In þe bokes þt hi write, : þt he scholde hie. God ȝeue, quaþ on of hem, : þt heuene borste atwo, þt he miȝte liȝte adoun : to sauy ous so. Somdel hem longede þo, : wen hi nolde abide, Line 45 þt heuene cloue ofte atwo : to sauy eiþer side; Ac he scholde al to berste : & oure lord falle adoun. Ac he hiede noȝt so bliue, : he com softe al isoun; [Ms. heiede, mit unterpungirtem e.] Miȝte hi him habbe ihent : faste bi þe croune, [Ms. halbe statt habbe; bb ist im Ms. stets lb geschrieben.] Hi him wolde narwe habbe iwent, : ac he hem huld þer doune. Line 50 Parde ȝut ne com he noȝt, : nere hem no so wo; Hi þe grond of helle soȝte, : ar he com hem to. S. dauyd after his anuy : after him he gradde þus: [s mit einem Häkchen darüber = seint ist stets durch s. bezeichnet.] Louerd In heuene, to ous abowe : & liȝte to ous! Scewe ous of þin holi face, : & we worþeþ hol anon. Line 55 Him longede ek after is face : þe holi symeon, & alle blisse him was bynome, : & ofte gradde bifore: [nach ofte fehlt e oder he.] Louerd, wanne woltou come? : wenne woltou be ibore? Wene ȝe ic mowe dure? : wene ȝe ic mowe ise?

Page 68

Scan of Page  68
View Page 68
Here mone was deol to ihure, : ne gamede hem no gle; Line 60 Ac he ne mened hem noȝt : aȝen oþer bifore, [hem st. him.] Vor he nas noȝt to deþe ibroȝt, : ar god were ibore; Ac he lyuede, vorte he him isei : & in armes nom, [Ms. iseie u. inome mit unterpungirtem e.] þo he acandelmasse dai : to þe temple com. Louerd, wel may ous beo : bet, þen hem miȝte þo, Line 65 þt miȝte nowar fleo : ac to helle scholde go. þer oure lord sede, : þo he was ibore, [þer st. þerfore.] þt we miȝte beo wel glad : ouer oþer þt were bifore. þe prophetes wilnede uorte se : & mony kynges also, þt we iseeþ, ȝif it miȝte be, : ac hi ne miȝte noȝt do; Line 70 We mowe nou as it were : for noȝt to heuene come, Seþþe our lord ous haþ iboȝt : & þe deueles power bynome; Ac hi þt such grace nadde, : þt to fore ous come, After oure lord hi gradde : In prophecie ilome; After him hi gradde : wiþ grete wille & longe, Line 75 No mendement hi ne seie : bote þe pine stronge. So longe þt hi weri were : & lete al beo stille, & here aredinge forbere : & turnde to godes wille, [aredinge, st. gredinge verschrieben?] Vor hi ne seie non oþer won : as ose seieþ uor sore,
Vche of hem to reste drouȝ : & ne speke of him nammore: Line 80 þt swete bern our kunde : boþe of flesch & felle. [Nach kunde fehlt wol nam.] Of þe kunde of wan we come : somwat ic mot telle. [we come fälschlich st. he com.] A good mon þt me clupede isacar : was bi olde dawe In bedlehem, þt doȝtren hadde two : In þe olde lawe: þt on was s. anne, : þt ber our leuedi marie, Line 85 þt oþer elizabethes moder, : þt het Ismarie; Elisabhet bar of hire : s. Jon þe baptist, & marie, anne doȝter, : bar our lord ihū crist. A good mon þer was In galilee, : me clepede ioachym, Scephurde he was & holi mon, : gode grace was wiþ him. [gode st. godes.] Line 90

Page 70

Scan of Page  70
View Page 70
Line 90 þo he was of twenti ȝer, : s. anne he nom to wyue. þer nas couple In ierlm : of so clene lyue. Boþe hi doutede oure lord, : hi delde here good aþre Vche ȝer, al þt hi hadde, : þt ech man miȝte ise: þt o del hi ȝeue to þe temple, : to hem þt seruede þer Inne, Line 95 As we ȝeueþ oure teþinge : of þt we mowe awynne; þt oþer del hi ȝeue to pouere men : & weiueringe also; Hem silue hi lyuede bi þe þridde : godes seruise to do. þer nere none men In ierlm : þt so muche good hadde, As ioachim & his wif, : vor triwenesse þt hi ladde. Line 100 Vor hose doþ wel his teþinge : nouþe & eke þo, His good wole þe betere wexe : nouþe & euer mo. Joachim & anne is wif : to gadere hor lif ladde In clene spoushod twenti ȝer, : & no child hi nadde. Aschamed þer of hi were sore, : for hem þoȝte þt hi were Line 105 Vor ȝete of god to fore alle oþer, : vor no child hi ne bere. Hi bihete god, ȝif þt he wolde : eny child hem sende, [folio 210] To godes seruice oblege hi wolde : þt child wiþþouten ende. Vche ȝer also ioachim : to þe temple wende þre siþe, to stable his biheste, : ȝif god him eny sende; [Nach eny fehlt child.] Line 110 & offrede largeliche : of þing þt he hadde, ffor schame & for sorynesse : þt hi no child nadde. þo hi hadde twenti ȝer : hor lif ilad so, Joachim offrede to þe temple, : as he was iwoned to do. þe prest þt þe temple wuste : pulte him abac anon Line 115 & sede þt he werþi nas : a mong godemen to gon, & oure lord him scewede wel, : wen he ne þolede noȝt [Nach & fehlt þat.] þt eny child as of oþer men : were of him ibroȝt. Joachim was so sore of schamed : þt he wende out anon, ffor schame among oþer men : In þe temple he nolde gon. Line 120 Wiþ is scip he wende in to anoþer lond : wepinge wel sore. He ne þoȝte to þe temple come : ne to anne is wif nammore. Wiþ scephurdes þer he was : In sorwe monþes fiue, He ne hurde noȝt of is frendes : ne of anne is wyue. An angel com adoun to him : & bad him be wel bliþe, Line 125

Page 72

Scan of Page  72
View Page 72
Line 125 & sede our lord him wolde sende : þt he wilnede ofte siþe, þt anne scholde a doȝter bere : & of him be biȝite, To blisse of al þe world, : as þe prophetes hadde iwrite. In toknynge he bad him go hom, : ȝif he ileue nolde, At þe guldene ȝate his wif : he mete scholde. Line 130 Joachim ne leuede it noȝt, : uor longe childles hi were, Ac hamward he wende naþeles, : he ne dorste elles for fere. Gret deol made his wif vor him, : no womman miȝte more. As heo was in morninge adai : wepinge wel sore & gan to wringe hire honde: : swete lord, heo sede, Line 135 Eche þing þu ȝeuest Joie : & eche þing of blede, Me one þu makes Joie les, : Ine seo non oþer so; Me wondreþ ȝif ic dorste segge : wi þu þenchest so do, [Ms. þencheste mit unterpungirtem e.] Wen þu children hast me bynome, : & me eke hast bynome Myn hosebonde þt is my Joie, : Inot war he is bicome. Line 140 þo com þus an angel to hire; : doute þe noȝt! he sede, Icham þe angel þt habbe ibore : bifore god þi godhede; A douȝter þu schalt her bere : al bi godes rede, Marie schal hire name beo, : þt holi lif schal lede; Of hire schal wondri al þe world : & þoru hire isaued beo; Line 145 þt child þu schalt bityme bere : & þt soþe iseo; Aȝen þin hosebonde þu go; : to voluelle þi bone, Ate guldene ȝate þu schalt him mete, : ne come þu so sone. Anne ne leuede noȝt þis, : ac naþeles uorþ heo wende Vorte Imete hire hosebonde, : as þe angel hire kende. Line 150 Joachim & anne is wif : sone to gadere hem mette Ate guldene ȝate wiþ grete Joie, : as þe angel hem sette. Hi clupte & custe wiþ Joie Inou; : þe bet hi leuede þo, Vor hope of þis holi child, : hamward hi gonne go. Anne seþþe wiþ childe was, : & seþþe wiþ riȝte kunde Line 155 Bar þt swete holi bern : þt euer worþ In munde, Marie, þt ous haþ isaued : þt erore were ilore. þe eiȝteþe dai of septembre : þt swete child was ibore.

Page 74

Scan of Page  74
View Page 74
In ierlm heo was ibore : In hire fader house iwis Biside þe ȝate of iosaphat, : þt nouþe an abbei is Line 160 In honourance of s. anne : of blake nonnerie, In þe stude þer heo was bore : þe swete maide marie. Holi chirche nuste noȝt : wuch dai heo was ibore, Ar nou late þoru myracle : þt god dude þeruore. A good mon nou late eche ȝer : gret Joie in heuene isay Line 165 ffram ȝere to ȝere In septembre, : as falleþ our leuedi day. Our lord he bad ententifliche : sum tokene him sende þere, Wi more Joie were In heuene þo : þen in oþer time were. Angeles sede þt for our leuedi : ibore was þulke dai, [þat for wol st. for þat.] & of hire burtime was al þt ioie : þt he In heuene isai; Line 170 & bad warny holi churche : & men on erþe also þt hi made feste of þulke dai, : as he sei in heuene do. Hire burtime holi chirche : wuste In þisse manere. Telle we of hire lif, : þt heo ladde anerþe here! Anon as heo was þre ȝer old, : as it vel in þe lawe, Line 175 I offred heo was to þe temple, : as it vel bi olde dawe, þo heo bileuede hire moder breste : & ne sek namore. þo heo to þe temple com, : me miȝte ise godes ore: Vor þer were viftene de gres : bifore þe heie auter In þe honur of þe viftene saumes : þt beþ In þe sauter; Line 180 þis maide clamb ech after oþer, : vorte heo com vp an hei, As heo were of gret elde, : ne com nomon hire nei; Heo ne lokede after no moder, : þo heo vpard stei. Gret Joie hadde ech man : of hire þt hit isei. Chastete heo bihet, : ȝif godes wille it were. Line 185 Wiþ oþer maidens In þe temple : heo was iset to lere. So vair heo was & queynte : of witte & of dede, þt ech mon of such ȝong þing : wondrede & were in drede. Heo nas neuer iseie wroþ : ne enes liȝynge gon Ne no misword enes segge, : bote euer heo was In on. [folio 211] Line 190 Heo sewede & span & waf : boþe wollone & lynne, Heo hadde lute erliche good, bote as heo miȝte wynne, [Ms. erliche st. erþliche, wie häufig im Ms.] Eche werkedai bi riȝte tyme : þen dai heo delde a þre:

Page 76

Scan of Page  76
View Page 76
Eche day vorte vnderne : In bedes heo wolde beo, ffram vnderne to mydouernon : to werke heo wolde sitte, Line 195 To spinne oþer to sewe, : heo was of gode witte; In hire beden heo wolde þenne beo : vorte eue wel softe. To hire angeles come al day : & confortede hire wel ofte. Wen heo hurde of sikemen, : sone to hem heo wende & confortede & helde hem : þoru grace þt god hire sende. Line 200 In hire childhod hit was : þt ic ȝou habbe itold. ffor ech godnesse myd hire was : boþe ȝong & old. þo heo was fourtene ȝer old, : þe biscop of þe lawe Het ech maide of þulke elde : to hore contreie drawe, To take hosebondes as þe lawe was; : þe maidens were vawe Line 205 Of þulke heste, bote marie : ne likede noȝt þe sawe; þo heo wiþ oþer was ihote go : hosebonde to take, Heo sede : þt þe lawe wole, : nele ic noȝt vorsake; Mi fader & my moder made biheste, : ar ic were biȝute, þt ic scholde in godes seruise : my maidenhod wute; Line 210 Ic my sulf, þo ic was child, : bihet our lord al one To lede my lif in chastete : wiþþoute mannes mone; þerfore ic ȝou segge to soþe : al myne wille: Nei man ne schal ic neuer come : my maidenhod to spille. þe biscop & þe oþer maistres, : þt In þe temple were, Line 215 Gret conseil nome of þis word : & were in gret fere, Vor þe lawe wolde þt noman : aȝen suche biheste scholde beo, & þe lawe wolde þt no womman : vn spoused me scholde iseo. Gret conseil þer of hi nome : fram daie to dai in þe ȝere In orisoun to bidde our lord, : som toknynge to sende hem þere. Line 220 þo com a uois to hem & sede: : þencheþ in isaie! þt maide ches hire spouse : þoru his prophecie. Nou sede isaye : þt þer scholde springe A ȝerde of Jessees more : of dauid þe kynge, & aflour scholde springe : of þulke more also, Line 225 & þer vppe aliȝte þe holi gost : & come so þerto. Her þoru þis men wuste : hou hi scholde on take. Of dauies kunde he het eche man, : þt was wiþþoute make

Page 78

Scan of Page  78
View Page 78
& of elde to habbe wif, : þt ech of hem bere A ȝerde to þe auter, : þt non vorbore nere; Line 230 & wuche ȝerde bigonne to blowe : & a coluere þer vppe ibroȝt, þt he tok maric to spouse, : þt it nere bileued noȝt. þe biscop was þo glad Inouȝ, : he let crie þere Al þt were of dauies kunde : aȝerde to þe auter bere. þo hi were to þe auter icome, : ech hadde a ȝerde an honde. Line 235 þer was Josep an old mon, : þt bihynde alle gan stonde. Aȝenes wille he þuder com, : he ne dorste elles vor fere; His ȝerde he hudde, þo oþer men : hore to þe auter bere. þer nas non þt gan to blowe, : ac iosep hi vnderȝete þt he hadde is ȝerde ihud; : hi gonne anon to þrete; Line 240 Hi made him bere uorþ is ȝerd, : hit ne moste non oþer beo; þo he to þe auter com, : me miȝte miracle iseo: His ȝerde bigan to blowe anon, : þt raþer was old & bar, Anoueward sat acoluere; : fair miracle was þar: Vpe þe ȝerde longe heo sat, : & seþþe þt folc isei: Line 245 Heo flei in to al þe temple : & seþþe in to heuene an hei. þer nas non þt þis isei, : þt sore adrad nas. Ac Joseph þe oldeman : swiþe sori was; þo me lokede him þe maide, : a schamed he was sore. Lokeþ, he sede, my feblesse : & habbeþ of me milce & ore! Line 250 Nam ic old & cke feble? : my miȝte is me bynome; Heo is ȝong & sunne it is : make ous to gadere come. Nym ȝeme, quaþ þe biscop, : þt þu þi sulf ne aspille, As dude datan & abiron, : vor hi were aȝen godes wille. þo was Joseph sore adrad, : he ne dorste wiþsegge namore Line 255 Vor drede of oure lordes heste; : he gan to sike sore. Inele noȝt god misdo; : wenne it mot be so nede, Ichulle hire wedde, ac heo ne schal : for me hire maidenhod scede; Ichulle hire wite as hire wardeyn, : oþer ne mai ic noȝt, þt my sone hire wedde after me, : þt hire kunde be uorþ ibroȝt. [Ms. kude st. kunde.] Line 260 Vor þe lawe was: wen man ne miȝte : biȝute child bi is wyue, þt is nexte kun scholde : hire wedde after is lyue, & ech after oþer, vorte sun child : of þe blode come; [Ms. sun st. sum.] Hoso non wonne, vnwerþi was, : as it verde ilome.

Page 80

Scan of Page  80
View Page 80
Joseph wedde in þis entente : þis clene maide þere. [wedde st. weddede.] Line 265 Ac for oþer þing our lord nolde : þt heo iwedded nere: þt is moder nere isclaundred : þt heo vnwedded wiþ childe were, Ne þt þe deuel it vnderȝete : þt a maide child bere; Vor þer bi he wolde habbe iwust : þt it were godes sone, [Hinter sone ist von späterer Hand þere, hinter 271 sone zugefügt, offenbar um den irrthümlich ver|missten Reim zu ergänzen.] & habbe destourbed in alle þing : of his passione; Line 270 & god wolde ek, þt is moder : were in eche god hod; [Ms. goohod st. godhod.] Of wymmen þre þer beþ : þe hexte is maiden hod, þe oþer hexte is widewehod, : spoushod þe þridde is. [folio 212] Alle þre þe maide hadde : þt bar oure lord crist: Heo was maide widewe & wif; : hoso nys non of þis þre, Line 275 Bote heo come to amendement, : non hope ne mai of hire be. Ac naþeles þer wiþþoute : me mai ifynde some, Ac, ȝif god wole, hi mowe amende, : ar hi to deþe come. [Hier schliesst Ms. Ashmol. 43 ab; das Uebrige findet sich allein in Ms. Egerton 1993.]

Page [65]

Scan of Page  [65]
View Page [65]

B. Egerton 1993.

Of ioie and blisse is now mi þouȝt, . care to bi leue, [folio 27] Vor te herien him among . þat al oure sor schal reue. ffor icome he is þe swete þeng, . þe swete honi drope, Jhs king of alle þing, . to wham is al oure hope; I come he is oure swete broþer; . whar was he so longe? Line 5 He it is and non oþer, . þat bouȝte vs vrom pine stronge. Oure broþer we mowen him clepe, . so seiþ him self ilome. So ne miȝten heo neuer adel . þat bi foren vs come. Vor he nas here broþer nouȝt, . ar he oure vlessch nome, þer wiþ he haþ vs dere abouȝt . to maken vs i some. Line 10 I some nere hi nouȝt to fore, . angles and oure kuinde, Ar swete ihs were ibore, . þat seldene is in oure muinde. Ac now he haþ oure vlesch inome, . and oure broþer is; Oure kuinde is wel heiȝ bicome . among alle oþere iwis. Vor he is al oure kunde next . saue his god hede, [is ist übergeschrieben.] Line 15 And aboute is trone men worþ next, . so noble is monhede! Angles ne worþ him nout so neiȝ, . vor he nis heore broþer nouȝt, And oure kuinde is eke so heiȝ, . vor he haþ vs deore abouȝt, Vor angles ne bouȝte he nouȝt, . we beþ þer fore him þe ner; Whan he vs haþ so dere abouȝt, . wel auȝte we louen him her. Line 20 Angel nas neuer mo . bote as his messager; How miȝte hit þanne go . þt angel were oure broþer her? And in heuene heo schulen also, . whan þt heo beþ þere, Oure heste and oure wille do, . oure hinen as hit were, And to oure heste seruen vs . to fote and to honde; Line 25 Vor oure we mowen hem holden þus, . who so wole vnderstonde:

Page 67

Scan of Page  67
View Page 67
Ne mowe þenne glade be . vorto habben such hine? [we fehlt hinter mowe.] þe soþe we mowe now iseo, . whose siþ al þe fine, þat we beþ alre kuinde hext, . wiþ oute oure lord one, And in heuene al so him next . among his angles echone, Line 30 And alle þat now late come, . seþþe oure lord aliȝte And oure vlesch haþ here inome, . ihered beo is miȝte! And hi þat bi fore were, . whan hy þe deþ afonge, þanne heo were forþ inome . in to helle grounde; Nere neuer so holi ne so god, . þer nas for bore non: Line 35 þer fore heo longeden in here mod . after oure lord echon. þe prophetes þt were so gode . and so holi men alle, þat of oure lord vnderstode . how hit scholde bi falle, Heo wusten wel þat he wolde come, . ac heo nusten whanne; þe time hem þouȝte swiþe long, . vnche hem þouȝte aspanne. [vch fehlt vor vnche.] Line 40 Heo gradden after him wel ofte . in here prophecie And in here bokes þat heo wrouȝten, . vor he scholde hiȝe. God ȝeue, quaþ on of hem, . þat heuene borste ato, þat he miȝte liȝte adoun anon . and vs sauie so. Somdel hem longede þo, . whan he ne miȝte abide, Line 45 þat heuene cleue softe ato . to sauen eiþer side. [hat Ms. Ash. 43 vier Verse, die hier fehlen.]
Par di ȝet ne cam he nouȝt, . nere him neuer so wo, Ar he hedde þe ground of helle souȝt, . he & oþer mo. Sein dauid ek in his anuy . after him gradde þus: Lord, þin heuene abowe adoun . and aliȝt to vs, [Am Rande ist nebengeschrieben: D(omi)ne inclina celos tuos et ostende fac(iem) t(uam) et salui erimus.] Line 50 And schew vs þin holi face, . & we worþ sauf anon! Him longede ek after his grace . þe olde symeon, Vor al oþer blisse him was binome, . & ofte he gradde bifore: Lord, whanne wol he come? . whann wol he be bore? [Ms. wan statt wanne.] Weneste þat ich mowe dure? . weneste þat ic mowe iseo? Line 55

Page 69

Scan of Page  69
View Page 69
Line 55 Heore mone hit was deol to here, . hem gladede no gleo; Ac he menede him for nouȝt . aȝen oþere bifore, Vor he nas nouȝt to deþe ibrouȝt, . ar god were ibore, Ac liuede, forte he him say . & in his armes nom, [de in liuede übergeschrieben.] þo he acondel masse day . to þe temple com. Line 60 Lorrd, wel may vs bet now, . þan hem miȝte þo, [Ms. lorrd st. lord; vor bet fehlt beo.] þat ne miȝte nouȝt so fle, . þt he ne moste to helle go. þer fore oure lord him selue seide, . þo he was on erþe ibore, þt we miȝten beo glade & lute dede (!) . þen heo þt weren bifore. þat prophetus wilneden to seo . and mankuinde al so, Line 65 þat we seþ now, ȝif hit miȝte be, . ac heo miȝten hit noȝt do; Vor we mowen as it were for nouȝt . anon to heuene come, Suþþe oure lord vs haþ i bouȝt . & þe deoles power binome; Ac heo þat such grace nadden, . þat biforen vs come, After oure lowde (!) gradden . in here prophecie ilome; [Ms. lowde st. lorde, oder es fehlt lorde nach lowde.] Line 70 Hoe gradden after him so heiȝe . wiþ grete wille and longe, [hoe st. heo, wie v. 626.] And non amendement ne seiȝe . bote þe pine of helle stronge. So longe þat heo weren weri . & leten al be stille, And of greding for bere . and toke al godes wille, Vor heo ne seiȝe non oþer won, . þeiȝ hem þouȝte longe; [Von þeiȝ bis inowȝ 77 fehlt in Ash. 43.] Line 75 Oure lord lette heo (!) wille ago, . ar he wolde oure vlesch avonge. [lette aus hette corrigirt; Ms. heo st. heom.] And þo heo weren weri inowȝ . as whose seiþ for sore, Euer vch to reste drow . & speken of him namore. þat swete bern oure kuinde nam . in vlesch & in velle. Of þe kunde of wham he com . somwat imot telle. Line 80 A god mon þat het Isacar . was bi olde dawe In bedleem, þat douȝtren to . hadde bi olde lawe: þe on was anne, þt ber . oure ledi seinte Marie, þe oþer þat was sein Jones moder, . þt al so marie; [Statt was ist jedenfalls ber zu lesen; hinter al so fehlt het.] And elisabet ber of hire . sein Jon þe baptist, Line 85 And marie, anne douȝter, . ber oure lord ihū crist. A god mon þat was in galilee, . iclepud Joachim, A schepherde was and holi mon, . & godes grace was wiþ him.

Page 71

Scan of Page  71
View Page 71
þo he was of twenti winter, . seint anne he nom to wiue. [folio 28] þer nas couple in isrl . of so clene liue. [isrl Abbrv. st. Israel.] Line 90 Boþe heo douteden ihū crist, . here god heo deleden a þreo Vche ȝer, al þat heo hadden, . þat ech mon miȝte iseo. þat o del heo ȝaf to þe temple, . þat serueden þer inne, As we ȝeueþ now oure teuþinge . of þat we mowe winne; þat oþer del heo ȝaf pore men . and wey uerinde al so; Line 95 Hem self he liueden bi þe þridde . godes seruise to do. þer fore nomon of isrl . þat so muche of orf hedde, [Vor nomon fehlt nas.] As Joachim and his wif, . for þe gode lif þat heo ladden. Vor whose deþ is teþinge wel . loke now and þo, His god wol þe bctere waxe . and schal euer mo. Line 100 Joachim and anne is wif . to gadere here lif ladde In clene spoushod twenti ȝer, . and nochild heo nadde. Of schamed heo weren þerof sore, . vor hem þouȝten þat heo were [Ms. þouȝtē mit überflüssigem n.] Vorȝete of god bi fore alle oþere, . vor heo no child ne bere. Heo bi heten god, ȝif þat he wolde . eni child hem sende, Line 105 To godes seruise to oblegi . þat child wiþ outen ende. Ech ȝer also Joachim . to þe temple wende þreo siþe, to stablen his bi heste, . ȝif god him eni child sende; And offrede largeliche . of þing þat he hadde, Vor schame & eke for sorinesse . þat he no child nadde. Line 110 þo heo hadden twenti ȝer . ilad here lif so, Joachim offrede to þe temple, . as he was woned to do. þe preost þat þe temple wuste . pulte him abak anon And seide þat he vn wurþe was . among gode men to gon, And seide þt oure lord hit schewede wel, . whan he ne þolede nouȝt Line 115 þat eni child as of oþer was . of hem were forþ ibrouȝt. Joachim was so sore aschomed . þat he wende out anon, Vor schame among oþer men . in þe temple he nolde gon. Wiþ his schep he wende in to anoþer lond . wepinde wel sore. He ne þouȝte in þe temple come . ne to anne is wif na more. Line 120 Wiþ oþere schep herdes þer he was . in deol monþes fiue, þat he ne herde word of is frend . ne of anne is wiue. An angel com adoun to him . and bad hem be liþe, [hem st. him.]

Page 73

Scan of Page  73
View Page 73
And seide oure lord him wolde sende . þt he wilnede ofte siþe, And þat he scholde habbe a douȝter . of him bi ȝite, Line 125 To ioie and blisse of alle þe world, . as þe prophetes hadden iwrite. In tokninge þerof he bed him gon hom, . ȝif he it leue nolde, [him im Ms. doppelt.] And ate goldene ȝate his wyf . homward he mete scholde. Joachim ne leuede him nouȝt, . vo heo so longe childles were, [vo st. vor, wie v. 361.] Ac hamward he wende naþeles, . he ne dorste elles for fere. Line 130 Gret deol made anne his wif vor him, . ne miȝte no wommon more. As heo was for him in morning . and wep aday wel sore And gan to sike and wringe hire honden: . swete lord, heo sede, Vch þing bote vs þow ȝeuest ioie . and echinge of blede, Vs one þow makest ioieles, . ine seo non oþer so; Line 135 Me wondreþ ȝif ic dorste sigge . þt þu wolt þi wille do, Whanne þou children me binimest, . þt þow me hast binome Min hosbonde þat is mi ioie, . i not whar he is bicome. þo com þer angel to hire; . ne doute þe nouȝt! he sede, Ich am þe angel þat habbe ibore . bi fore god þi godhede; Line 140 An gode douȝter þou schalt bere . al þorw godes rede, Marie schal hire name beo, . þat holi lif schal lede; Of hire schal wondri al þe world . & þorw hire isaued beo; þat child þow schalt bi time bere . and þat soþe iseo; Aȝe þin hosbonde þow go anon, . and, to folfulle þi bone, Line 145 Ate goldene ȝate þu schalt him mete, . ne come þu neuer so sone. Anne ne leuede nouȝt wel þis, . ac naþeles forþ heo wende Vorte meten hire hosbonde, . as þe angel hire sende. [a. R.: Portam auream.] Joachim and anne his wif . to gadere sone hem mette Ate guldene ȝate wiþ gret ioie, . as þe angel hem sette. Line 150 Heo clupten and custen wiþ ioie inow; . þe bet heo loueden þo [loueden st. leueden.] Vor to habben þis holi child, . hammard heo gonnen go. Anne seþþe wiþ childe, . and þorw riȝte kunde [Die Verse 153-273 finden sich als eigenes Gedicht auch in Ms. Bodl. 779, fol. 271 b, in dem dem Ms. vorangehenden Inhaltsverzeichnisse angegeben als Seint Anne oure lady moder.] [fehlt was hinter childe,] Ber seþþe þe sweete bern . þat euer worþ in muinde, Marie, þat vs haþ isaued . þat er were for lore. Line 155 þeiȝteþe day of septembre . þe child was ibore.

Page 75

Scan of Page  75
View Page 75
In ierlm heo was ibore . in hire fader house iwis Bi side þe ȝate of iosaphat, . þer an abbey now is In þe honour of oure ledi, . a blak nonnerie, [Statt of oure ledi lesen Ash. 43 u. Bodl. 779 of s. anne.] In þe stude þt heo was ibore . þe swete maide marie. Line 160 Holi chirche nuste nouȝt . whuc day heo was ibore, Ar now late þorw miracle . þat god dude fore. A god mon now late euer vch ȝer . gret ioie in heuene say Vrom ȝere to ȝere in septembre, . as valleþ oure ledi day. Oure lord he bad ententifliche . som tokne him sende þere, Line 165 Whi more ioie in heuene þo . þan in oþer time were. An angel him seide þat oure ledi . was ibore þulke day, And of hire burþtime was al þe ioie . þt he in heuene isay; And bad him warne holichurche . þat men on erþe al so Maden feste of þulke day, . as he say in heuene do. Line 170 Hire burþtime al holichirche . wusten on þis manere. Telle we now of hire lif, . þat heo ladde on erþe here! Anon þo heo was þreo ȝer old, . as hit fel in þe lawe, Offred to þe temple heo was, . as me vsede bi olde dawe, þo heo bi leuede hire moder breste, . þt heo ne sek na more. Line 175 And þo heo to þe temple com, . me miȝte iseo godes ore: Vor þer were viftene degres . imad bifore þe auter [folio 29] In þe honuraunce of viftene salmes . þat beþ in þe sauter; þis maide clomb vch after oþer, . vor te heo come an heiȝ, As heo were of gret elde, . ne com hire no mon neiȝ; Line 180 Heo ne bi heold after fader ne moder, . þo heo vppard steiȝ. Gret wonder hadde vch mon of hire . þat þis þing iseiȝ. Chastite heo bihet al bi hire lif, . ȝif hit godes wille were. Mid oþer maidnes in þe temple . heo was forto lere. So renable heo was and queinte . of wit & of dede, Line 185 þat vch mon of a so ȝong þing . wonder hedde and drede. Heo nas neuer iseiȝe wroþ . ne enes liȝynge gon Ne onus word sigge to man, . bote euer more in on. Heo sewede and span and wafȝ . boþe wollene and lynne, Heo hedde oþer lutel erþliche god . hire mete to winne. Line 190 Vche werke day bi riȝt time . þe day heo delede aþreo: [Ms. b riȝt st. bi riȝt.]

Page 77

Scan of Page  77
View Page 77
Ech morwe forto vnderne . in hire bedes wolde beo, [heo fehlt vor wolde.] Vrom vnderne to midouernon . to hire werke sitte, Spinne oþer sewe oþer weue, . he was gode witte; [of fehlt nach was.] In hire bedes þanne heo wolde . vort eue beo wel softe. Line 195 To hire an angel com alday . and confortede ofte. [hire fehlt vor ofte.] Whan heo herde of sike men, . to hem sone heo wende And confortede & helede hem sone . þorw grace þat god hire sende. In hire child hod al þis was . þat ichabbe of itold. Vor alle godne(sse) wiþ hire was . boþe ȝong and old. [Ms. godne st. godnesse.] Line 200 þo heo was of fortene ȝer old, . þe bisschop of þe lawe Het vche maide of þulke elde . to hire contreie drawe, To take hosbonde as lawe was; . þe maidnes were alle fawe Of þe heste, bote marie, . hire likede noȝt þe sawe; þo heo was ihote vorþ . hosbonde wiþ oþere to take: Line 205 Sire, heo seide, þat lawe wole, . inul nowt for sake; [Vor lawe fehlt þe.] Ac mi fader and mi moder . bi hete for me, ar ic were biȝete, þat ischolde in godes seruise . mi maidenhod wite; And mi seluen ek, þo ich was child, . bi het oure lord al one To libbe mi lif in chastite . wiþ oute mannes mone; Line 210 þer fore isigge ow to soþe . þat þis is mi wille: Neiȝ mon nulle ic neuer come . mi maiden hod to spille. þe bischop and alle þe oþer maistres, . þt of þe temple were, Gret conseil nomen of þis word . and weren in grete fere, Vor þe bok wolde þat no mon . aȝen such bi heste scholde be, Line 215 And þat þe lawe wolde þat no wommon . from spoushod scholde vle. Gret conseil þer of heo nomen, . from daiȝe to daiȝe were [and fehlt vor from.] In bedes to bidde ihū crist . som tokninge hem sende þere. þo com þer avois and bad hem . þenchen on Isaye, And þat maide spouse chese . þorw his prophecie. Line 220 Now seide Isaye . þat þer scholde springe A ȝerde of Jessees more . and of dauid þe kinge, And a flour scholde vp teo . of þilke more also, And þer vpe þe holi gost . come aliȝte þer to. Her þorw þis men wuste . how heo scholden on take. Line 225 Of dauiþes kunne he het vche man, . þt were wiþ oute make

Page 79

Scan of Page  79
View Page 79
And elde to habbe wif, . þat vch of hem bere [of fehlt vor elde.] A bar ȝerde to þe auter, . þt non vor bore nere; And whos ȝerde bigonne to blowe . & a coluere þer on ibrouȝt, þat he toke marie to spouse, . þt hit nere bi leued nouȝt. Line 230 þe bischop was þo glad inow, . he let crie þere þat alle þat were of dauiþes kunne . aȝerde to þauter bere. þo heo weren alle to gadere, . & vch hedde aȝerde an honde: þer was iosep an old mon, . þat bi hinde alle gan stonde. Aȝen his wille þider he com, . he ne dorste elles for fere; Line 235 His ȝerde he hudde, þo his felaws . here ȝerden to þe auter bere. þo þer nas non þat gan to blowe, . and iosep heo vnder ȝite þat hedde is ȝerde so ihudde, . heo gonnen him to þrete; Heo maden him bere is ȝerde forþ, . he ne moste vor bore beo; þo he to þe auter com, . me miȝte miracle iseo: Line 240 His ȝerde bigan to blowe faire, . þat bar was and old er, And anowarde sat awhit coluere; . gret miracle was þer: Vpe ȝerde longe heo sat, . and seþþe þat volk isaiȝ [þe fehlt vor ȝerde.] þat heo vleiȝ into þe temple aboute . & seþþe to heuene anheiȝ. þer nas non þat þis seiȝ, . þat sore adrad nas. Line 245 Ac iosep þe olde mon is his half . þer fore sori was; þat me lokede him to wedde þat maide, . of schamed he was sore. Lokeþ, he seide, mi feblesse . and habbeþ of me milse and ore! Nam ich old wiþ manie children? . mi miȝten beþ me bi nome, And heo is ȝong, & sunne hit is . to maken vs to gedere come. Line 250 Nim ȝeme, iosep! quaþ þe bischop, . þat þow þi self ne aspille, As datan dude and abiron . þat weren aȝe godes wille. þo was iosep sore adrad, . he ne dorste wiþ sigge na more Vor drede of oure lordes wreche; . he gan to sike sore. I nul noȝt, he seide, god misdo; . ac, whan hit mot so nede, Line 255 Ichul hire wedde, ac heo ne schal . hire maidenhod for me schede; Ichul hire witen and hire warden, . oþer ne mai it be nouȝt, þat mi sone mai hire wedde after me, . þt oure kuinde be forþ ibrouȝt. Vor þe lawe was þo : whan amon ne miȝte . biȝete child bi is wiue, þat is nexte kun hire wedde scholde . anon after is liue, Line 260 And vch after oþer, vorte som child . of þe blode come; Whose no child no wonne, vn wurþe was, . as hit fel ofte ilome.

Page 81

Scan of Page  81
View Page 81
Josep weddede in þis entente . þis clene maide þere. Ac for oþer þing oure lord wolde . þat heo wedded were: þat is moder isclaundred nere . wiþ childe vnwedded were, [Vor wiþ childe fehlt þat heo.] [folio 30] Line 265 Ne þat þe deuel it vnder ȝite . þat amaide achild bere; Vor, ȝif he it wuste, e wolde wite . þat hit were godes sone, And habbe destourbed al þe dede . of his swete passione; And oure lord wolde ek þat is moder . were in eche god hod Of wommon, þat þreo beþ: . þe hexte is maiden hod, Line 270 þat oþer hexte is widue hod, . spoushod is þe þridde: Alle þe þreo þat maiden hadde, . þat swiþe wel bi tidde: Heo was maide, wif, and widue; . whose nis non of þe þreo, Bote heo comen to amendement, . of hiren ne may he nouȝt beo. Ac naþeles al þer wiþ oute . me may ȝet finde some, Line 275 Ac, ȝif god wole, heo amendeþ hem, . ar heo to deþe come. Bi eroudes day þe king . aprest was of god lif, [A. R.: Fuit in diebus herodes rex; s. Luc. 1, 5.] þat Zakarie was ihote, . and elisabeþ is wif; Boþe heo weren god inow . and inelde weren igon And oure lordes heste douteden, . ac child nadden heo non. Line 280 þo scholde vch prest after oþer, . as hit fel in þe lawe, Vrom saterday to saterday . aboute þe weued drawe And serue þat weued al þe wike . and al þe wike be clene, Ne from þe weued come nouȝt, . ne seon is wif nouȝt ene. So it bifel þat Zakarie, . as it aboute com, Line 285 His prestes wike scholde beo. . holi ensense e nom And þer wiþ wende into þe temple . and þt weued ensensede aboute; And þat volk stode in orisons . and in here bedes wiþ oute. In þe riȝt half of þe weued . an angel þer stod; Zakarie him bihuld . and dradde in his mod. Line 290 Ne dred þe nouȝt! þe angel sede, . (þ)i bone is herd anon: [Ms. ibone st. þi bone.] þiwif schal bere a sone, . þat schal beo cleped Jon; And þow schalt habbe ioie inow, . whan þow it miȝt iseo, And þer schulle of his burþtime . manie glade beo; Bifore oure lord he worþ gret, . he ne schal drinke nouȝt Line 295 Wyn ne sider; ar he beo . of is moder wombe ibrouȝt, He worþ fol of þe holi gost, . and ate nende Manie children of isrl . to oure lord wende.

Page 82

Scan of Page  82
View Page 82
þanne spak Zakarie: . how miȝte þis bicome? Vor icham old and eke mi wif, . & oure kuinde is bi nome. Line 300 Icham, quaþ þe angel, þulke . þat to þe come in sonde, [u. 2. Die letzten Halbzeilen sind umzustellen.] þe archangel gabriel . þt bi fore oure lord deþ stonde; Vor þow nelt nouȝt þis ileue, . þow worþ dombe þer fore, And þi speche þe bi nome, . vorte þe child be bore. þis angel wende forþ anon, . and Zakarie þo Line 305 Bileuede dombe al þilke time . and ne spak wordes na mo. Euere was þe folk wiþ oute . and wondrede in here þouȝt, Vor þat Zakarie was so longe . & ne com among hem nouȝt. þo wende Zakarie out . among þis men echon And made signe what e wolde, . ac he ne spak word non. Line 310 þat volk, vor he was so dombe, . stoden alle in gret eiȝe And wuste wel þat wiþ inne . sum siȝt he hadde iseiȝe. þo his seruise was ido . and is wike ibrouȝt to ende, Al dombe as he was bicome . to is wif he gan wende, And biȝat þat holi bern, . sein Jon þe baptist, Line 315 þat was alre bern best, . wiþ oute ihū crist. þe vifþe day he was biȝete . bifore miȝelmasse riȝt, Euene þe time þat þo was . euene day and niȝt, [Ms. þa st. þe, oder þat wie 535.] Half ȝer bifore þat oure lord . in his moder wombe was aliȝt. þus was sein Jon þe baptist . bi ȝete on gode niȝt. Line 320 And is (fader) bilafte dombe, . vor he nolde þe soþe iwite. [fader fehlt im Ms.] Telle we now forþ of iosep, . as hit is iwrite! þo iosep hadde is wif iwedded, . as hit fel in þe lawe, To ward is owne contre . to bedleem e gan drawe, To purueien him of bruidale, . whanne he hedde wher wiþ, [Zu wher wiþ vgl. 871 whar of.] Line 325 Mid is werk and mid is craft, . vor he was smiȝþ. Into galile to hire frendes . oure swete ledi wende To nazareth, þer heo was bore, . as þe bischop hire sende, [In v. 157 war Jerusalem als Geburtsort bezeichnet; vgl. v. 1103.] Wiþ maidnes of hire elde . þat hire wardeins were. As heo was al one in here bedes . in hire chambre þere, Line 330 I send was þe angel gabriel . vrom god to þe cite, [A. R.: Missus est A(ngelus), s. Luc. 1, 26.]

Page 83

Scan of Page  83
View Page 83
þat is icleped nazareth, . in þe lond of galilee, To amaide ispoused to amon . wiþ oute vche folie Of dauiþes hous, þat het iosep, . þat maide het marie. þe angel com in to hire chambre . & grette hire faire iwis: Line 335 Hail be þow, fol of grace, . oure lor mid þe is; [lor st. lord; is im Ms. doppelt.] A mong alle wimmen iblessed be þow, he sede. [A. R.: Aue mar(ia).] þo þe maide þis iherde, . heo stod as in drede And of þe angeles word . destourbed was þere, And in gret þouȝte was, . what þis greting were. Line 340 þo nempnede vurst þe angel . hire name: marie, he sede, þow hast ifounde grace of god, . ne haue þow none drede! Vor þow schalt in þine wombe . conceiue wiþ oute blame, And a sone ibore of þe, . þat ihc schal beo is name. [beo fehlt vor ibore.] þis schal muche beo, . & icleped he worþ also Line 345 þe heiȝe godes sone, . & oure lord him wole do And ȝiue him dauiþes sege, . his fader, and neuer mo, And þanne e schal in Jacobs house . regni euer mo, And of is kuinde ne worþ . neuer more non ende. [St. kuinde ist wol kinedom zu lesen.] þanne spak oure ledi furst . to þe angel so hende: Line 350 How miȝte þis ben ido? . vor inot monnes dede, Ne of none monnes mone. . þe angel aȝen sede: þe holi gost schal on þe come . and þe heiȝe godes miȝte, [folio 31] And is vertue schal þe bischadwe . and on þe aliȝte; þis holi þing, þat of þe . worþ ibore so, Line 355 Worþ icleped godes sone; . and elisabeþ lo, þicosine þat is, . haþ now in hire olde liue I conseiued haþ asone, . þat wel schal iþriue; [haþ überflüssig.] And, þat þis child was biȝete, . þe sixte monþe hit is, To hire þat wiþ oute bled . wommon iclepud is. Line 360 þer fo honureþ god in vch word, . for he is wurþe iwis. Marie þonkede faste oure lord . and þo seide þis: Lo me here godes hine! . ido beo hit bi me Riȝt al vpe worde . þat sprong out of þe! Mid þis word þe holi gost . in hire wombe aliȝte, Line 365 And þe angel wende forþ; . ihered beo godes miȝte!

Page 84

Scan of Page  84
View Page 84
Marie aros vp, . and to þe montaines drow [A. R.: Exurgens maria, s. Luc. 1, 39.] Into acite of Jude . wiþ grete haste inow. Heo wende, þo heo þider com, . in to Zakaries house And faire grette elisabeþ, . Zakaries spouse. Line 370 þo elisabeþ hire herde, . þe child bigan to wawe And made ioie in hire wombe, . as þing þat was fawe. Wel ȝong þis holi bern . sein Jon þe babtist Honurede þat holi maide . and swete ihū crist. [Ms. honureda.] þo bi gon elisabeþ . wiþ heiȝ vois to grede, Line 375 Al fol of þe holi gost, . in þis wordes sede: [in st. an, oder es fehlt and.] Among alle wymmen . iblessed þow art iwis, And þe fruit of þi wombe . iblessed also is. þus made þe aue marie . elisabeþ þe endinge, [of fehlt vor þe.] And þe angel, as ȝe herden er, . made þe bigynnynge. Line 380 Whar fore, quaþ elisabeþ, . to me valleþ hit so þat mi lordes moder . þus comeþ me to? Ano(n) so þe gretinge of þe . in min eren was ido, þis child ioie made . in mi wombe lo. Redi þow art also . þat ileuedest þis, Line 385 Vor alþing worþ ido . þat of god iseid is. þo seide heo an holi saume, . þat maide marie, þat me singeþ at vch euesong, . as in prophecie: [Ms. singey.] Misoule herieþ muche oure lord, . & migost iwis [A. R.: Magnificat.] In god haþ ioie imad . þat min hele is; Line 390 Vor he haþ þe mek hede . biholden of his hine; þer fore lo me here . redi ate fine Siggeþ ech maner kuinde, . vor he me haþ muehe ido, He þat wel miȝti is, . and is name also Holi he is, & his merci . goþ now al aboute Line 395 Vrom kunrede to kunrede . to hem þat wolleþ him doute. In armes gret miȝte he dude, . vor al bineþe he brouȝte And to spradde p(r)oude men . þorw is herte þouȝte; [Ms. poude, aus poure corrigirt, st. proude.] [is st. here?] Miȝti men he haþ . al a doun ido Of here sege, & mekliche men . iheiȝed he haþ also; Line 400

Page 85

Scan of Page  85
View Page 85
Line 400 Vol of gode he vulde ek . men þat hongri were, And bi leuede riche men . al empti and skere; Isrl he haþ vnderfonge . & is child al so; Of þe milce he vnderstond . þat he hem wole do; As he er bi fore spak . to oure fadres and seide Line 405 To abraham in þis world, . and so vorþ to alhis blede. In þis manere þis ilke saume . þis maide made marie, þat iclepud is Magnificat, . as in prophecie. þis saume is gospel, . þer fore schal vch man, þe while me it singeþ at euesong, . stonde, þt ani god can. Line 410 Oure ladi was þreo monþes . wiþ hire cosin þere Vrom seinte Mari day in lente . for to missomer were, And, as in som stude is iwrite, . vorte þat child were ibore: þo ȝeode heo aȝen to hire owne hous, . from wham heo com bifore. Elisabeþ time was ago . þorw wommone wone, [A. R.: Elisabeth impletum est tempus; s. Luc. 1, 57.] Line 415 Was folfulled and ido, . and heo bar a god sone. þer of herde hire neiȝebors . and hire kun also, þat is swete holi milce . oure lord hadde ido; Heo comen and made ioie inow; . and þe aiȝteþe day Heo comen þat child to circumsise, . as hit fel in þe lay; Line 420 Heo nempneden him is fader name . Zakarie anon. Nay nay, quaþ þe moder þo, . he schal hote Jon. þo seide þis oþer men: . how miȝte þat beo ido? Vor no mon in al þis lond . nis ihote so. þo a(s)keden heo is fader . what it scholde hote, [Ms. akeden st. askeden.] Line 425 He tok apenne and parchemin . and þe name wrote: Jon is þe name of him. . þat folk wondreden vchon. Zakaries tonge and is mouþ . opnede þo anon, And he spak and heriede god; . þo was þer gret drede Among alle neiȝebors . vor þis wonder dede, Line 430 And oueral þe montains . of iude hit gan to sprede; And heo þt hit iherden alle . in eren hit pulten and sede: What weneste þat þis child beo? . ofte heo seiden þis, þat oure lordes holi hond . mid him was and is. Al fol of þe holi gost . þo spak Zakarie [Ms. folk st. fol.] Line 435 And þis holi salm seide . in his profecie:

Page 86

Scan of Page  86
View Page 86
J blessed beo oure lord, . & god of isrl also, [A. R.: Benedictus.] Vor he haþ iloke how we ferden, . & or biddinge haþ ido; And he haþ irit vp an heiȝ . þe horn of bon iwis þat to vs in dauiþes hous, . þat is child iboren is; [þat wol st. þer verschrieben.] Line 440 As he haþ er bifore ispeke . þorw holi manne mowþ [folio 32] þat of þe worlde beþ . & in is prophetes mouþ: Hele and bote of oure fon . and of here alre hond also, þat habbeþ ihated vs, . and milce vorto do Mid hem þat oure fadres were, . and of his holi testament Line 445 To vnderstonde in his muinde, . & in his serrement [u. 447 Ist of his serrement — Riȝtwis zu lesen?] Riȝt was þat he swor . to abraham þus, Oure alre fader, þat ewolde . him selue ȝeuen vs, þat we wiþ oute doute . deliuerede echone [were fehlt wol vor echone.] Out of þe hond of oure fon, . to seruen him alone, Line 450 In holinesse bi fore him . and in riȝt al so, Bi echone oure dawes, . vorte oure be ido. [nach oure fehlt lif.] And þow, child, þe prophete . icleped schalt beo Of þe hexte god, . and bi fore is face schalt teo, His weiȝes vor to ȝarki, . lore vorto ȝiue Line 455 Of hele and bote to is volk, . here sunne to vor ȝiue, þorw þe inwarde of is milce . þat oure lord is core, [Ms. in warde.] Warwiþ he lokede how we ferden, . þat of so heiȝe was ibore, Hem þat sitteþ in schadwe of deþ . & in derkhede to liȝte, And into þe wey of parais . oure fet vor to riȝte. Line 460 þus made þis holi salm . þis prest Zakarie, þat bndictus icleped is, . as in prophecie, þat me singeþ at vch ossong, . þat gospel is al; [ossong = euesong, wie 412 u. 641 missomer aus midsomer.] þer fore, þe while me it singeþ, . ech god mon stonde schal; Vor vch song þat me singeþ . in chirche agospel haþ þerto, Line 465 Matines masse and evesong . and complin al so. Bileue now of sein Jon . and of Zakarie, [Nach bileue fehlt we.] And telle we forþ, as we bi gonne, . of iosep and of marie! In his owne contrey in bedleem . niȝe monþes iosep was,

Page 87

Scan of Page  87
View Page 87
After þat is wif wiþ childe, . he nuste noȝt of þe cas, [was fehlt nach wif.] Line 470 Aboute his mester and his nede, . to winnen him spense þere; In winter he wende to is wif, . as hit fel in þe ȝere. [A. R.: Cum ēet desponsata mater ihū; s. Math. 1, 18.] þo marie, ihs moder, . & iosep spoushod nome, Heo was ifounde hire wombe fol, . ar heo to gadere come. Josep hire hosbonde, . vor he riȝt fol was, Line 475 He nolde hire desclaundre noȝt, . him wondre of þat cas; [wondre st. wondrede.] Bileuen he wolde hire stilleliche, . & also eþouȝte to do; [Vor also fehlt wol as.] Oure lordes angel . in slep cam him to. Josep, dauiþes sone, . do vnderfong, he sede, Marie þine spouse, . ne haue þow none drede! Line 480 Vor of þe holi gost it is . þt in hire is iwis; Vor he schal asone bere, . þat ihc icleped is And schal make is owne folk . saf of here misdede, Vor hem þat in pine beþ . his blod he wole schede. A maide schal habbe lo . in hire wombe wel Line 485 And beren asone, þat me clepe schal . his name emanuel. þis word fele hondred ȝer . þe prophete ysaye [Ms. pphete.] Seide, ar god were ibore, . of him in prophecie. Josep aros vp of slep . and in onoþer þouȝte cam And dude, as þe angel hedde iseid, . and is wif to him nam, Line 490 And ne com neiȝ hire nouȝt, . ar heo a sone bar; And clepeden ihc is name, . as þe angel nempnede er. How þat holi child was ibore, . þe gospel seiþ wel riȝt þat me rat ate furste masse . amidwinteres niȝt. Out of cesar august . þer com such aban, [A. R.: Exit edictum a sesare augusto; s. Luc. 2, 1.] [sesar augostus. a soche lym (st. lyn).] Line 495 þat was vrom þe emperour . þat het ottauean: [fram . hyȝt octauyan.] þat al þe middulert . isomned were. [so þat alle þe myddyl erþe: dystroyed (st. dyscryued?) aboute clere (!).]

Page 88

Scan of Page  88
View Page 88
þo was þe somnes . furst imad þere, [Ms. doppelt somnes : somnes.] [dyscryuyng : furst I maked.] Of sirin þat maister was . in þe lond of sirie. [of syryn þat þo . syrye.] And alle men to here oune cite . bigonne to drawe and hiȝe. [ouen syte . drawyn an hyȝe.] Line 500 Josep eode vrom galilee, . out of þe cite [eode aus hedde cor|rigirt.] [ȝede.] þat is icleped nazareth, . in to þe lond of Jude, [naȝaret.] To þe lond of bedleem, . as king dauid was ibore, [lond st. cite.] [to þe cyte of bethelem . daueþ.] Vor he was of dauiþes hous . & of is meine icore. [daud his.] He wende mid is wif ispoused, . þat wiþ childe was. [he wete wt marye his wif : I spoused þt myd chylde was.] Line 505 So þat þe time was folfulled, . as god ȝaf þe cas, [ful fylde . þat cas.] þat heo scholde hire child bere; . & hire furste sone heo ber, [þo hue chulde chyld bere : & here fyrst sone ȝhe bere.] And biwond him in cloþes, . & adoun leide him þer [hit.] I(n) a schupene, vor þer nas . non oþer stude þere, [Ms. I st. In.] [In cracce for to hym : non oþer stede was lere.] Bote þulke þat men to drowe, . whan hei inles were. [In þylke hous þt . . .] Line 510 And in þilke selue kinges lond . schepeherdes þer woke [And fehlt . scheperdis.] Ouer heore bestes al þe niȝt . þat heo hedden to loke. [ouer here orf al þt nyȝt : þt hy haddyn to loke.] And lo oure lordes angel . bi hem stod bi niȝte, [leo . stodyn by nyȝt.] And þe clernesse of oure lord . abouten he(m) al aliȝte. [he st. hem.] [And fehlt . ouer hem alle.] þo douteden þe schepherdes . & in gret drede weren ibrouȝt. [douted.] Line 515 þo seide þe angel to hem: . ne dredeþ ow riȝt nouȝt! [ne dred ȝe.] Vor lo ic bringe ou tidinge . grete ioie and blis, [vor grete fehlt of.] [ȝouȝ : newe tydyng : of gret ioye & blisse.] þat schal beo to vch volk, . vor ibore he is iwis [chal ben.] To ow to day, þe saueour, . þat crist lord is, [ouer al lord.] In þe cite of dauid; . and þe tok to ow worþ þis: [Ms. tok st. token.] [In daueþ is cite : & þe syngne to ȝou worþ al þis.] Line 520 Ȝe schulen finde þat ȝonge child . in cloþes iwounde [in cloþis alle.]

Page 89

Scan of Page  89
View Page 89
And in acracche ileid. . þo was þer in a stounde [Ms. chacche st. cracche.] Sodeineliche wiþ þe angel . agret verrede [sodeynlyche wt aungelis þere:a swyþe moche verhede.] Of þe companie of heuene, . þat heriede god an sede: [I hered.] Mid god in heuene an heiȝ . heiȝenesse and ioie beo do, [an hyȝ . ben I do.] Line 525 Among men of gode wille . pais on erþe al so! [& among . good.] þis is þe vurst gospel . a midwinter niȝt. [is fehlt . ferste godspel.] Ac what þis sompninge was, . we moten siggen in siȝt. [A. R.: Ottauean.] [Ac fehlt . dyscryuyng. we mot segge.] þe emperour þat was þo . seide e wolde iwite [folio 33] A certein nombre of þe world, . as it is iwrite, [nombres of al þe.] Line 530 How monie schiren weren in vche lond, . & tounes in vche schire, [chyryn . ech.] And how monie men in vche toun; . he was agret sire. [chyre st. sire.] To þe prince of vch lond . his messagers he sende: [preyns . londe.] þat ech mon þer he was bore . þorw heste of him wende, [echemon . wos I bore. hem.] And þa(t) e paiȝede apeni to truage, . & panes þt me him bere, [þa st. þat.] [And fehlt. he payd . trewage. & þt hy hym þe pans bere.] Line 535 þt e wuste þer þorw how moni men . in al þe world were. [þat he þer þorwȝ myȝt I wyte.] And naþeles ic may it leue . þt he ne dude as wel for þanne [Nach ic fehlt die Negation ne; for vor þanne wol zu tilgen.] [Ac. ich ne may ht I leue . dede hit as wel þan.] Vor þe loue of þe panes, . as to wite þe nombre of vche manne. [for loue . as to y wene. of þe man.] And vch peni þat me him sende . was worþ oþer tene [Ms. hin st. him.] [men . tweyne.] Of comune moneie þt was þo, . hauȝte habbe inow to spene. [Ms. hauȝte st. he auȝte.] [comyn money . speyne.] Line 540 þe middel kinedom of al þe world . is þe lond of sirie, [syrrie.] And al þe lond of Jude þer amidde, . þer he is bane let furst crie, [And al fehlt . he let fyrst his bone.] And amidde Jude is Jerlm, . þere furst bigan, [Ms. amiidde; hinter þere fehlt he, oder þere = þer e.] [þer he.] þus in þe middel of al þe world, . to nombri vch man. [as in.] Here was þe lond of Jude furst . vnder rome ibrouȝt, [vndyr rome fyrst.] Line 545 To ȝiue vche ȝer þider truage, . þat dere was seþþe a bouȝt; [truage þuder.]

Page 90

Scan of Page  90
View Page 90
Vor heo þat weren vnder þe emperour . paynimes were echon, [were er . paens.] And heo of Jude alle giwes, . here kuinde nas not on. [was nauȝt.] þe time was neiȝ þat oure ledi . child scholde bere þo: [ny . leuedye.] þer fore iosep hire nam wiþ him . and vrom hire nolde go. [ioseph.] Line 550 Anasse and oxe wiþ him he ladde, . & þulke boþe he nam: [an asse & an oxe he hadde: wit hym boþe he nom.] þe oxe þat emiȝte sulle, . ȝif neode to him cam To spense and to truage; . þe asse he tok al so, [spence & to his trewage.] þat is wif miȝte ride, . ȝif febelnesse com hire to. [whan febel|nesse her com to.] In gret feblesse he wende forþ, . iosep þis hosbonde, [wend.] Line 555 Vor charge of is wif & for elde, . to ward is owne londe. [is owe.] In a saterday at eue . heo comen to bedlemes on ende. [an eue.] So weri heo weren, and late hit was, . heo ne miȝten in wende, [þat hy.] And eke vor pres of þe volk . þat to truage was ikome, [ek. folke . trewe.] And al þe innes of þe toun . ifuld were and inome. [And fehlt. alle . I fulled.] Line 560 Anold hows þer stod al for lete . ate tounes ende, þat men duden yn here bestes, . whan heo wolden to toune wende; [men cyden In : toun.] Diuersorie hit was icleped; . amidde þe weie it was, [Ms. A mersorie st. diuersorie.] [dyversorie, wol richtige Lesart.] Side walles hit hedde to, . ac non helewou(!)þer nas: [ist unten a. R. hinzugesetzt.] [syde wallis þer wer to . hole wowe.] Hit was opene at eiþer ende, . to gon yn al þat wolde. [open . þt þer.] Line 565 Vor þre þing hit furst arered was, . þat hous of such folde: [it was furst arerede : an hous of soche bolde.] þat men miȝte þe hali day . þer inne pleiȝe and wende [þan holy day . þer in.] And sitte vor idelnesse . and driue þe day to ende, [sit & pleyd . þan day.] And þat men miȝte þer inne go, . whanne it luþer weder were, [And fehlt. whan . leþer.] And þat pore men þer inne leiȝe . þat wiþ outen yn were. [wt inne.] Line 570 þis was to akinges burþtime . awonder yn inome. [berþetyme.] Glad was ȝet oure ledi . heo miȝte þer inne come. [ȝit . þat ȝhe.] Oure ledi seide: þat time it was, . þat þe child were ibore. [an oure vp þe tyme hit was : þat oure lord was I bore.]

Page 91

Scan of Page  91
View Page 91
A(1)as, quaþ iosep, wommon les . what schule we do þer fore? [Ms. aas st. alas.] [allas. schullen.] Into toune he wende, . ȝif he miȝte bi cas [wende anon.] Line 575 Wommon finde hire to helpe, . vorþ niȝte hit was. [Ms. vorþ st. vor þt?] [for al myȝtes.] He hedde þer is asse an is oxe . iteiȝed þer bi side [he hadde er his oxe & his asse . I teyd.] Jn acracche, and eode vorþ . and wommon souȝte wide. [at a . he souȝte.] Alone bi lafte oure ledi . in þe wilde hous þer. [alon bleued.] Ate midniȝt of þe sonne niȝt . þe swete child heo ber, [at mydnyȝt þt ilke sone myȝt : þat. bere.] Line 580 Godes sone, þorw wham is . þe deuel ibrouȝt to grounde; [whom.] A mid winter niȝt he was ibore, . iheried beo þilke stounde! [I blessed be] Angeles come anon aboute . wiþ gret companie, [com.] To solacen here ȝonge lord . & is moder marie. [solace oure . oure leuedy.] Heo nedde whar inne oure lord winde, . þo he was ibore, [Me nadde . in. whan he.] Line 585 Bote in feble cloutes and olde . and somme to tore, [but . & soyle : olde & som to tore.] þer inne oure ledi him wond . and bond him wiþ aliste, [st. ledi lord verschrieben.] [þer in oure leuedy here wonde.] And leide him on awisp of hei; . þer was apore giste. [vppon a wips of heye.] Non help of wommon nede heo, . þo þis dede was ido, [nede st. nedde.] [& non help of woman oure leuedy nadde.] Heo was hire selue maide and moder . & hosewif also. [Ms. was as; as ist zu streichen.] [self . mydwif.] Line 590 Whar was as al þe nobleye, . þat fel to aquene, [wher . fulle to seche a.] At akinges burþtime, . whar was hit isene? [& a.] Ledies and chamberleins, . scarlet to drawe and grene, [leuedyes & chaumbreres . skarlet.] To winden ynne þe ȝonge king? . al was lute, ich wene. [to wyndyndyn (!) in . loute.] Non help of wommon . þe riche quene ne fond; [non oþer . þis ryche quen ne fonde.] Line 595 Bote þo þe child was ibore, . hire selue heo it wond, [self ȝhe hym wonde.] And bar hit to þe cracche . and leide it in awisp of heiȝe. [hym . leyd hym on a wips of heye.] Hire wombe ne ok nouȝt sore, . heo ne dradde noȝt to deiȝe; [nauȝt to deye.] Heo bar abetere burþone . þan wymmen now do, [& hue . better burþen þan : wommen.]

Page 92

Scan of Page  92
View Page 92
Heo hedde elles igroned sore . and nouȝt ascaped so; Line 600 Vor, verde wimmen now so, . me wolde holden hem wise; [women nouþe . hem holde.] And naþeles heom smart somdel . and luste not so arise. [smerteþ sumdel : hem lusteþ nouȝt to.] þat hei þat god was on ileid, . as þe bok vs tolde, Sein elene bar seþþe to rome, . vor relik to holde. [seynt eleyne hit bar suþ . noble relyk.] Boþe þe asse and þe oxe, . þo me oure lord to hem brouȝte, [þe oxe & þe asse. men . to fehlt.] Line 605 Aȝein him kneleden boþe . and honoureden him þat hem wrouȝte. [aȝen hym kneled & hym honoured : hym þat hy hem brouȝte.] Now was þis awonder dede . and aȝe kunde inow; [aȝen.] Vor wel ichot þat oxen kunne . bet now drawe ate plow, [ich wot þat oxin by com bet : to drawen atte plouȝ.] And asses bere sackes . and corn aboute to bringe, [assen to beren sakkis.] þan to make meri gleo . and knele bi fore a kinge. [merþe & gle . knely be for.] Line 610 Vor, ȝe seþ wel, fewe bestes . more bostor beþ, [ȝe wyteþ . no more bostus.] þan asse oþer oxe, . as ȝe ofte iseoþ. [þan beþ assen oþer oxen . al day st. ofte.] How couþen heo here legges bowen . & here knen so to wende, [Ms. couken.] [lemis þer to.] To knele bifore a king? . who made hem so hende? [be fore so noble a kyng : hou were hy.] Now weren hit wonder gleomen to, . who brouȝte hem such mod? [hem In soche mode.] Line 615 Ac whan we habbeþ al ido, . þat child ibore was god. [gode.] þo þis was al ido . to wymmen Josep brouȝte : [A. R.: Tebel and Salome.] [too wommen.] [folio 34] Tebel and salome, . þat he in toune souȝte. [so souȝte.] Oure ledi þolede þe o wommon, . þt hatte tebel, [þoled þt o . I hote was.] To loke of hire priuetes, . as to hire craft bi fel. [lokyn. preuytes . as hit to here craft fel.] Line 620 þo heo fond þat hco was maide . and child hadde ibore, [founde . mayde was.] þo wondrede heo and criede vaste, . hire felawe heo (tolde) fore. [zwischen heo u. fore fehlt tolde.] [þe wondir dede ȝhe cride loude : here felaue ȝhe told vore.] þat ne may not beo, quaþ þis oþer. . anon mid þe word [Ms. miid st. mid.] [nouȝt be . & anon. worde.] Hire honden bi come stiue . and dede as abord. [here hondyn be com styf & dede : as hit were a borde.] Vor deol an for serwe . merci heo gan crie, Line 625

Page 93

Scan of Page  93
View Page 93
Line 625 Ȝif hoe þouȝte ar seide amis, . on oure ledi marie. [ar st. or.] [ȝif ȝhe seyde ouȝt oþer seyd amys : to oure leuedy seynt marye.] As oure lord hire grace ȝaf, . to þe child heo gan gon [& as ouere lord grace sende.] And touchede him wiþ hire dede honden, . & was hol anon. [fayre honde . & hy be com.] þis wommon wende hom aȝen, . and euer hedde in muinde [wommen wenten . & euere hadd hit in mynde.] And þe child bering wide tolde, . þat so muche was aȝe kuinde. [þe childis berynge . myche. aȝen.] Line 630 þe lesinge of mani foles . telleþ of seint anastase, [þe lesynge þat mony folis telleþ . anstace.] þat heo scholde wiþ oure ledi beo; . hit nis bote þe mase: Vor heo ne seiȝ neuer oure ledi her, . vor to hundred ȝer bi fore [fo . leuedy ere.] And more, ar heo come an erþe, . oure lord was ibore. [com.] Som wrecche bifond þis lesinge . wiþ onriȝte, [Ac som fol furst be founde : þe lesyng wit vnryȝt.] Line 635 Vor as muche as me makeþ of hire munde . amidewinter niȝte. [for as moche we syngeþ In munde of here . nyȝt.] Schepherdes þat afelde weren, . here orf vorte loke, [a feld were.] Comunliche euer vch ȝer . twey niȝte heo woke, [comenlyche eche ȝer : twyes anyȝt hii woke.] As hit fel þilke niȝt, . a missomer niȝt also, [Ms. midewinter st. missomer.] [fylle in . & amydsomer is nyȝt al so.] Vor honour of þe sonne, . þat hire cours hedde ido: [sounne . hadde þan I do.] [schortest . a mydsomeris.] Line 640 Vor þe schorteste niȝt þat was þo . was missomerniȝt, And midwinter þe lengeste, . whose tolde ariȝt; [mydwynters . lengest.] And þenne bi gan eiþer niȝt . þe sonne to astonde [þan . as to stonde.] And torne aȝe toward vs, . þat woneþ in þis londe: [& turned aȝen.] A some vrommard þe norþ, . awinter vrom þe souþ. [Ms. some st. somer.] [a somyr framward.] Line 645 þis aȝen torninge was of þe sonne . bi olde dawe wel couþ. [þe ȝe turnyn.] þer fore þe schepeherdes þo . in þe felde woke, [cheperdis . welde.] Vor onour of þe sonne . as wel, as here orf to loke.

Page 94

Scan of Page  94
View Page 94
þe schepeherdes to hem selue speke: . passe we iwis [A. R.: Pastores loquebantur; s. Luc. 2, 15.] To bedleem, and iseo we . þis word þat imad is, Line 650 þat oure lord made him self . & schewede to vs! And heo comen þider an haste . & marie vounden þus And iosep and þat child, . in acracche ileid. þo heo seiȝe þis, heo knewe wel . þe word þt was iseid Of þe child to hem; . and alle þat herden þis Line 655 Wondreden of þat þing, . þt hem was seid iwis Of þe schepherdes. . & marie wel wusten þer Al þes wordes and lokede . & in hire herte ber. And þis schepherdes turnden aȝen . & god of alle dede Herieden, of þat heo hedden iseie, . as þe angel hem sede. Line 660 Of þat oure ledi in hire þouȝt . nom so grete gome, Of þe wordes þat þe schepherdes . seiden, þo hi come, Al hit was loken, . whar heo acordeden in dede To þat þe prophetus whilen . of oure lord sede. After þat eiȝte dawes . fulfulled were iwis, [A. R.: Postq(uam) consummati sunt dies octo; s. Luc. 2, 21.] Line 665 þat þis child was circumsised, . his name iclepud is Jhc, as it was inempned . of þe angel bi fore, Ar he were in his moder wombe . ikened oþer ibore; I circumsised was þe child . as a ȝeres day, I corue of is ende of is membre, . as hit fel in þe lay. Line 670 þo schedde þis holi þing furst . his blod for man, þo he nas bote seueniȝt old, . wel ȝong he bigan; þei he hedde lengore abide, . he miȝte han ihed wo inow Wiþ inne III an þritti ȝer, . þat þe folk him slow. Swete ihc, þe grete loue . þat þow vs gonne sone schewe! Line 675 þat of þat þow were on erþe . gode dawes heddest fewe, And bi gonne þo for vs so ȝong . to schede þi blod, To kerue of þi tendre vlesch, . Jhc, þow art god! þow nere bi ȝete in none sunne, . wher fore me scholde þe for drawe And kerue of þe ende of þi membre, . as hit fel in þe lawe. Line 680 Alle men þat on erþe wrouȝten . þe sunne of sodomie Deiȝeden ek, þo god was bore . of his moder marie, At otime þorw al þe world . at odeþ vchon.

Page 95

Scan of Page  95
View Page 95
Oure lord ne nom neuer of sunne . so gret wreche non. þer me may seo : of alle sunne . þer aȝen non nis, Line 685 So gret heo is þat men ne scholde it nempne . bote in warninge iwis; So foul heo was þat god nolde . þat heo bi laften aliue In mannes fourme, þat he nam; . þer fore he let hem to driue. Sterren honureden oure lord, . þo he was ibore; [A. R.: Stella.] Vor balaam þe prophete seide . vele hondred ȝer bi fore: Line 690 þat asterre springe scholde . of Jacobs kuinde. Euer eft þe heiȝemen of þe lond . þe sterren hedden in muinde; Heo beden þat among hem moste . som tokninge þer of come. So þat þe hexte men of þe lond . a conseil hedden inome: Twelf stalewarde men to wake . vche niȝt heo toke Line 695 Vpon an heiȝ hul al longe niȝt, . after þulke sterre loke. [Vor loke fehlt to.] þo oure lord was ibore, . as he wolde þat it were, þe þreo kinges come for þulke sterre . to loke þer after þere, Ȝif heo miȝten ouȝt þer of iseo; . þe oking het Jaspar, þe oþer het melchior, . þe þridde baltazar. Line 700 In orisons heo weoren longe . þat oure lord hem sende Som tokninge of þulke sterre, . ar heo hamward wende. þo seiȝen heo in heuene a sterre . swiþe briȝt, as heo stode, A midde þe sterre achild . al blodi on þe rode. þo bigan þat child to speke: . goþ now bi liue, he sede, [folio 35] Line 705 Toward þe lond of Jude! . anoþer sterre ow schal lede; þer ȝe schulen finde achild ibore, . king of alle kinge, Of whom ȝe desireþ so muche . to wite som tokninge. þo lokeden heo, as it est ward were, . anoþer sterre heo seiȝe; So cler þing ne so briȝt . heo ne seiȝe neuer wiþ eiȝe. Line 710 Glade heo weren, þo heo seiȝe . þat heo wilneden so longe. Vpe dromedaries heo wenden forþ, . þt swifte beþ and stronge And best duringe of alle bestes, . for noþer hors ne muile Ne scholde so gret awei habbe igo . in so lute while. Al how heo souȝten oure lord, . þe gospel telleþ vs Line 715 þat me rat atwelfþe day; . þat bigynneþ þus: þo ihc was ibore . in bedleem of Jude, [A. R.: Cum natus ēet ihc in bedleem; s. Math. 2, 1.] Bi eroudes day þe king, . lo þe kinges þreo [Ms. Hieroudes.]

Page 96

Scan of Page  96
View Page 96
Comen out of þe lond of estlond . to ierlm iwis And seiden: whar is þe king of giwes . þat now iboren is? Line 720 Vor in þe estlond ver . his sterre we iseiȝe, And wiþ ȝiftus we beþ icome . vorte honuren him heiȝe. þo þe king heroudes herde þis, . destourbed he was, And vch mon of ierlm . mid him vor is cas. [Ms. is st. þis.] And alle princes & þe hexte . prestes of þe lawe Line 725 And þe maistres of þe volk . to gadere he let drawe, And enquerede of hem . whar crist were ibore. And heo seiden: in bedleem; . vor þus it was bi fore þorw þe prophetes iwrite . as in antiquite: And þow, bedleem, þat art . lond of Jude, [in þe fehlt vor lond.] Line 730 A mong þe princes of Jude . lest ne artow nowt; Vor þer worþ ȝet a duk . out of þe ibrouȝt, þat gouerne schal . þe volk of israel. Eroudes þo al stilleliche . enquerede fol wel Of þe kinges ententifliche . þe time of þe sterre, Line 735 How longe heo hire hedden iseiȝe, . þat heo seiȝen from ferre. He sende hem þo to bedleem . and sede hem wordes milde: Goþ now ententifliche . & enquereþ of þe childe! And whanne ȝe him habbeþ ifounde, . bringeþ me aȝen tidinge, þat ic come ek and onure him . and ȝiftes him bringe. Line 740 þo heo hedden iherd þe king, . he wenden hem forþ lo. Þe sterre, þat heo seiȝen er . in þe estlonde so, Wende euer bi fore hem, . vorte heo cam and stod Euene riȝt ouer þe stude . þer þe child was so god. Glade, þo heo seiȝen þe sterre, . wiþ grete ioie heo were, Line 745 And, þo heo comen wiþ inne þe hous, . þe child heo founde þere, Mid marie is moder, . and adoun heo vellen to grounde And kneleden and honoureden him . & here tresor vnbounde, [honour. Nach 648 folgen dann noch die 2 Verse: & þus endeþ þe gospel : a myd winter nyȝt Nowȝ crist vs sende helpe of soule : þat al may dele & dyȝt. amen.] And ȝiftes heo offreden to him . of stor and mirre and golde; [stor (= Weihrauch) ist richtige Lesart. [note alted based on Berichtigungen (p. XLIV); note originally read: Ms. tor; ist flor zu lesen?]] And þo a venge here onswere . in slepe, þat heo ne scholde Line 750 As þe angel hem het bi eroudes . aȝen wende for eiȝe, [A. R.: Hic finitur euang(elium).] To here kinedom turne aȝen . al bi anoþer weiȝe. [ac fehlt vor To.]

Page 97

Scan of Page  97
View Page 97
In þis manere þe þreo kinges . oure lord out souȝte In bedlem vrom here owne lond, . & presaunt him brouȝte. Of þe lond of arabie . and of perse heo were. Line 755 So fer est beþ þulke londes . þat nomon ne woneþ now þere. A gret water þat me clepeþ saba . in þe lond of perse is, þer fore ȝet monie men . al þat lond clepeþ iwis. [Statt al ist also zu lesen.] þer fore dauid bi oure lord . in þe sauter whilen sede þat kinges of arabie & saba . ȝiftes him scholden lede. Line 760 Heo ladden presaunt, vor he was king, . & nomon souȝte [A. R.: De donis.] Ne to hem com in þe olde lawe, . bote he presaunt brouȝte. Gold and mirre and encense . þre kinges him laadde: [Ms. en censense; laadde st. ladde.] Vch of þe þreo presauns . gret tokninge hadde: Gold is þing of gret nobleie, . þat falleþ riȝt to akinge; Line 765 þer fore oure lord as a king . gold heo gonnen bringe. Encense valleþ to holi chirche, : & vor god was, heo þouȝten, Preost and maister of holi chirche, . encense heo him brouȝten. Mirre is swiþe bitter þing, . and akuinde hit haþ also: [Ms. doppelt it hit.] þat noþing ne schal rotie, . þat hit is bi ido; Line 770 þer fore whan an heiȝ mon deiȝede, . bi olde dawe me wolde In his buriles mirre do, . þat e rote ne scholde. þe bitter hede of þe mirre, . þat heo oure lord brouȝte, Bitoknede þe bittere deþ . þat þe giwes him wrouȝte; þat hit wiþ aded mon . hol at is buriinge, [wiþ = witeþ.] Line 775 Godes buriing hit bi tokneþ . wiþ oute rotiinge. þis þre kinges wenden forþ . & þis ȝiftes wiþ hem nome Vrom þe ferreste lond of bieste, . vor heo to ierlm come, [vor st. vor te.] þat in þe middel is of þe world: . þider heo weren brouȝt In twelf dawes, & manie foles . þer fore ne leueþ it nouȝt, Line 780 Ac as for dromedaries, . þat vpon wende,(!) [Vor vpon fehlt heo.] Swifte weren, and godes grace . sone hem þider sende. [heo fehlt nach swifte.] þo heo comen vurst to ierlm, . þe sterre hem was ihud, [A. R.: De stella.] Vor heo scholden axe after god, . þat is burþtime were ikud, þat þe giwes ne of soke it nouȝt . þt e was among hem ibore; Line 785 Ac anon, þo heo wenden vrom eroudes, . þe sterre was hem bi fore,

Page 98

Scan of Page  98
View Page 98
And wende euene þe wey forþ, . quik þing as hit were, To techen hem to bedleem, . þat heo bi giled nere. þe kuinde heo hedde of quik þing, . & as heo couþe wit and god; Vor whan þe kinges scholde astonde, . þe sterre bi fore hem stod, Line 790 And whanne heo scholden wenden forþ, . vorþ heo wende also, And wisede hem cuere in þe wey, . what heo scholden do. In þilke sterre bi fore alle oþere . þe þre kinges seo miȝte [folio 36] Of hire stude & of hire wendinge . & al so of hire liȝte; Of hire stude, vor heo was . in þe eir her so lowe, Line 795 And nouȝt wiþ oþere in þe welkene, . vor me scholde hire iknowe; Of hire wending, for heo wende . as þow sist a quik best gon, To lede hem euene in þe wey; . so ne dede neuer non; Of hire liȝt, vor so cler . no sterre neuer nas; Heo nas noȝt to briȝt to honure him . þt on erþe ibore was. Line 800 Me þinkeþ heo ne miȝte clerore beo, . ne more schine briȝt, Whan þe kinges hire miȝten seo aday . ase wel ase aniȝt; Ac þo þe þre kinges comen to bedleem, . as þis child lay, þe sterre bi cam al to nouȝt, . þt neuer eft me hire ne say. þe kinges founden þat swete child . mid is moder marie, Line 805 Ac iosep ne founden heo nouȝt, . leste heo hedden þouȝt folie, þat þe child hedde is sone ibeo, . & þat þe child hedde beo vnclene; Ne seiȝen heo nouȝt bote god, . to mis þenche nouȝt ene. þo þe angel hem hedde ised . þat heo ne scholden wende Bi eroudes, vor eþouȝte . þe child vor to schende, Line 810 At thars heo hureden schipes, . & þer forþ þene wey toke, And wenden hom al bi watere norþ, . & þen heiȝ wei for soke. [Ms. norþ, wol st. uorþ.] þo heo comen to here oune lond, . þat cas heo tolden wide, And wisseden muche of þe folk . to oure lord in vche side. Seþþe thomas þe apostel . to þulke londe com Line 815 And þis þreo kinges & moni oþer . brouȝte to cristendom. In þe cite of meluns . seþþe iburied heo were, And longe as holimen . þe bodies leiȝe þere, Vor te þilke cite seþþe . was brouȝt to grounde; þe erche bisschop of coloine . þo þis bodies vounde, Line 820 And to þe heiȝe chirche of coloine . he let hem lede also And among oþer martirs . wel faire an erþe do.

Page 99

Scan of Page  99
View Page 99
þer ȝet to þis daiȝe . wiþ gret honour heo beþ, And as holi relikes iholde, . as men alday seþ, Holi men as heo were, . and elles it were wow, [A. R.: s. l. Postquam impleti f(uerun)t, s. Luc. 2, 22.] Line 825 And of pilgrimes and oþer men . honured beþ inow. Of oure lord þat was ibore . somwat tellen imay, As þe gospel vs deþ lere . acandelmasse day. After þe dawe were folfulled . of maries clansinge þorw þe lawe of moises, . ihc heo let bringe Line 830 To ierlm, to setten him . bifore oure lord iwis, As it in oure lordes lawe . iwrite was and is: þat ech þing, þat hedde . his moder wombe ido, To oure lord holiþing . me scholde hit clepie so; — And þat heo ȝeue an offring . vor him wel vawe, Line 835 Vpe word þat is iseid . in oure lordes lawe: A peire briddes of tortlen, . oþer coluer briddes to. And in ierlm an old man . þer was i do, [Ms. is do st. i do.] His name was symeon; . god he doutede wel And riȝtful was, & he abod . þe begginge of isrl, Line 840 And in him was þe holi gost; . & onswere him was ibrouȝt Of þe holi gost, þat he ne scholde . deþ i seo nouȝt, Bote þat he iseiȝe er . oure lordes kinedom. So þat þorw þe holigost . to þe temple he com; And þe kun of child ihū . let vorþ drawe, [Nach let fehlt ihū oder him.] Line 845 Vor to do vor him þo . vpe þe costom of þe lawe; þe olde mon symeon . his armes gan sprede A brod, and nom þis child ihc, . and heriede him and sede: Lord, þin owne hine . vpe þi wordes now let, Vor min eiȝen habbeþ iseiȝe . þin holi bodi so gret, [A. R.: Nunc dimittis.] Line 850 þat bi fore þe face of al folk . þow hast iȝarked ariȝt, þat to þe schewing of al folk . of paynime is cler siȝt, And in þe fol ioie . of þi folk of israel also. þe gospel acondelmasse day . yn þis wordes is ido. Cler liȝt oure lord was . to men of painime: Line 855 Vor heo ne herde nouȝt . of him ar his burþtime,

Page 100

Scan of Page  100
View Page 100
Ne hadden to him non hope . ne bi heste non, As þe giwes hadden abrod . þorw prophetus moni on; þer fore god was cler liȝt, . þo he was ibore, To schininge of þe painimes, . þat heo seiȝe nouȝt bifore. Line 860 þe bote, þat seide ek symeon . þat he þer iseiȝ, þat was oure bote godes sone, . þat was him wel neiȝ. After þis child ihc was ibore, . þe vourtiþe day Oure ledi dude hire churche ȝong, . as hit fel in þe lay; Vor oure lord hadde ihote . in þe olde lawe bifore Line 865 þat þe fourtiþe day, . þat asone were ibore, Me scholde hit to þe temple bcre . & bi fore auter bringe And offren hit to oure lord . wiþ afair offringe; And þat a wommon scholde, . þat of richesse were, A lomb offre wiþ hire child, . to þe temple whan heo it bere; Line 870 Ac oþer pore wimmen, . þat oþer whar of nadde, Offre coluerren oþer tortlen, . wel vawe þat heo it hadde. [Ms. coluerren mit rr, da trotz der Abkürzung für er noch ein r zugesetzt ist.] Oure lord, vrom þat he was ibore . þe while he was here, To ȝeue ensample, he siwede . þe pore in vche manere. þe offring he tok of tortlen, . vor lomb nadde he non, Line 875 Wiþ colueren & wiþ tortlen . to þe temple heo gonnen gon; And þat vor þe nede to halewe . þat child more, [Vor vor þe nede fehlt jedenfalls nouȝt.] Vor holi hit was inow . al wiþ oute here lore; Al it was to volfulle . þe lawe þat was bi fore, þat he nolde wiþ sigge nouȝt, . þo he was ibore. Line 880 Of gret elde he was inow, . þis olde mon symeon, [folio 37] [A. R.: De Symeone.] Of an hundred ȝer an twelue, . þat vnneþe he miȝte gon. I wilned he hedde al is lif . and oure lord ibede fore, þat he moste neuer deiȝe, . ar he seiȝe oure lord ibore. So gret wille he hedde to him . þat wismon come, Line 885 Vor hope of tidinge of him . axen he wolde ilome: Wenestow ouȝt he wole (beo) bore? . weneste ischule him seo? [Vor bore fehlt beo.] Weneste þat ich dure mowe, . vorte he ibore beo? Of þe holi gost he hedde onswere, . as we seide bi fore, þat he ne scholde neuer þene deþ þole, . ar he seiȝe god ibore. Line 890 þilke biheste he abod so longe, . þat inelde he was ibrouȝt;

Page 101

Scan of Page  101
View Page 101
Ac naþeles for þe grete hope . his elde ne greuede him nouȝt. He was glad, þo he isay . þis child and is moder marie, And þe wordes þat ich abbe itold . seide in his prophecie. And þe wordes þat he seide þo, . & þe schepherdes bi fore, Line 895 Gret wonder brouȝte to al þe lond . of ihū, þat was ibore. Marie and iosep wondreden ek, . as þe gospel telleþ vs A seint siluestres eue þat is irad, . þat bi gynneþ þus: Ihc moder and iosep, . þat as his fader was, [A. R.: Erant pater et mater ihū; s. Luc. 2, 33.] Wondreden þat was iseid . of him and of þat cas. [Vor þat fehlt of.] Line 900 Symeon blessede hem . and seide to marie, þat is swete moder was, . as in prophecie: [Ms. modes.] Lo þis child is iset . as in doun vallinge To monie men in isrl, . & to monie in vprisinge, And in tokninge, þat worþ . wiþ seid of moni mon, Line 905 And þe swerd schal of him . þorw þi soule gon, þat þe þouȝt of manie herte . þorw þe ischowed beo. þo tokninge of þis prophecie . somwhat we moten iseo: [Ms. þo st. þe.] þe doun vallinge was tokninge . þt oure lord was ibrouȝt Anerþe, to bringen hem to helle . þat on him ne leuede nouȝt; Line 910 Vor heo ne miȝten neuereft . vinde non encheson, þat he ne bouȝte hem dere inow . wiþ is passion. þat he seide þat oure lord cam . in moni monnes vprisinge, What was, bote he wolde . alle vs to heuene bringe? [Nach was fehlt hit.] þat scholde er as bi eritage . in deope helle deiȝe, Line 915 Vrom helle he made hem vp arise . in to heuene an heiȝe. þat symeon bi oure ledi seide, . þt hire sone swerd wel kene þorw hire soule passe scholde, . hit was seþþe wel sene: Vor þis swerd was oure lordes deþ, . þat þorw hire herte wende Vnder þe rode, þo heo isay . þe giwes him to rende. Line 920 þat þis scholde beo . wiþ said of moni mon, þat were þe luþere giwes . him wolden wiþ sigge anon. þat þorw him ischewed scholde be . moni monnes þouȝt, þat was þt, er he come, . siker nas hit nouȝt, Whuch men were wiþ him . oþer aȝen him wolde beo; Line 925 Ac anon þo he was icome on erþe, . þat soþe me miȝte iseo;

Page 102

Scan of Page  102
View Page 102
As þe kinges þat honoureden him, . and oþer mani on, [Vor þe kinges fehlt of.] And of erodes & of oþere ek . þat aȝen turnden anon. Anne a wommon prophete . þulke time was þer, Heo was ffanuelus douȝter . of þe kunde of asser. Line 930 In gret elde heo was igo . vorþ mid hire spoushod, And leuede wiþ hire hosbonde . seue ȝer after hire maidenhod, And seþþe heo hedde widue ibeo . vourscore and vour ȝer. Heo ne partede noȝt from þe temple, . ac euere bilafte þer, In fastinge and in biddinge . boþe niȝt and day. Line 935 So þat heo com þulke time . and oure lord isay, To him heo was anon iknowe, . and spak ful wel To alle þat abiden þo . þe begginge of israel. And þo heo hedde do alle þing . þorw oure lordes lawe, þe childes frendus to galilee . wiþ him gonnen drawe, [Ms. frende mit der Abkürzung für us.] Line 940 To heore oune cite of nazareth. . & þis child wel wex þo And conforded was, & godes grace . in him was ido. þis prophecie of symeon . and of þis holi anne Was sone aboute wide ibrouȝt . from manne to manne, And to heroudes among oþere. . þo dradde he him sore, Line 945 And on þat þe kinges him seiden er . he þouȝte wel þe more. And þo alle þreo anoþer wey . to ward here londe nome Al bi watere, as iseide er, . and bi him ne come, Sori he made him þer fore . and abod hem ilome; Of annes wordes and symeon . he nam ek gret gome, Line 950 And þat þe schepherdes seiden also, . þat oure lord was ibore; In gret þouȝt he was niȝt and day, . oure lord to sle þer fore. He hedde ek six luþer sones, . þat þouȝten him euele diȝte, To bi nimen him is kinedom . oþer quellen him, ȝif heo miȝte. þo eroudes it vnderȝat, . he drof hem awey anon; Line 955 To þe emperour þo luþere sones . to pleinte gonnen gon. I not what scholde a luþer fader . bote luþer sones biȝete! þo þe emperour þis pleint iherde, . þe soþe he wolde iwite; He let sompne þe king heroudes, . þat hit ne bi leued nouȝt, [Vor hit fehlt he, oder were nach ne.] þat he were bi fore him . at acertein day ibrouȝt. Line 960 þo was eroudes sore adrad, . & somdel for ȝat so

Page 103

Scan of Page  103
View Page 103
þe wreche þat he hedde iþouȝt . bi oure (lord) to do. [Nach oure fehlt lord.] To þe emperour sori e wende . & þer to brouȝte is strif, þat is sones him scholde abowe, . & he be king al is lif. Swiþe hardi he was þo, . and hamward he gan wende. Line 965 Al his þouȝt and his red was . how he miȝte oure lord schende. He com bi þe see of thars, . and þe schipes þat e founde To douste he let hem brenne anon, . oþer hakke to grounde, þe wraþþe of þe kinges þreo . þt þer vorþ gonnen wende. [folio 38] [þe st. þorw verschrieben oder es fehlt vor.] þat seind dauiþ in is sauter, . ibrouȝt it was to ende: [Ms. seind st. seide seint.] Line 970 þat þe kingus here of erþe . to gadere beþ ibrouȝt And wondreden, whanne heo seiȝe oure lord, . & destorbed were in here þouȝt, And also imeued ek, . and muche drede hem nome þere And sor, as of awommon . þt in trauail of child were, And deol foliche þe schipes of thars . wiþ wel hasti breþe. [Ms. deol foliche st. defoulede verschrieben, oder defoulede ist zu ergänzen.] Line 975 þis was seid bi eroudes, . as it miȝte wel eþe, þat destourbed was and imeued, . & in anguise & in drede Defoulede þe schipes of thars . wiþ wel hasti rede. þat was, me þinkeþ, afeble wreche . & gret luþer hede ido, þat vor heo hedden þer forþ iwend, . þe schipes defouli so. [þat vor umzusetzen vor þat.] Line 980 þo he nuste how he miȝte more . of þe kinges him awreke, How he miȝte oure lord slee, . he biþenchen and speke. [Vor biþenchen fehlt gan.] E nuste, whar oure lord was, . bote as men him hadden itold, Ac wel he wuste þat e nas . nour (!) neiȝ to ȝer old. þer fore he let sle alle þe children . þt wiþ inne to ȝer were, Line 985 A boute al þe contrei of bedleem, . þat oure lord forbore nere. How oure lord ascapede, . þe gospel telleþ vs þat is irad achilder masse day, . þat bigynneþ þus: Oure lordes angel in slep . to iosep cam þo And seide: aris & nim þichild . & is moder, & go [A. R.: s. M. Angelus dm appar(uit); s. Math. 2, 13.] Line 990 Ynto egipt and beo þer, . vorte þat ic þe telle, Vor certein it is þt heroudes . wol seche þis child to quelle. He aros vp and nom þis child . and þe moder þo,

Page 104

Scan of Page  104
View Page 104
And þene wey toward egipt . al bi niȝte gan go, And was þer, vorte heroudes . his lif an erþe lete, Line 995 To folfulle þat of oure lord . iseid was þorw þe prophete, þat seide: out of egipt . ichabbe icleped mi sone. þat word hedde þer bifore . longe ben in mone. þo heroudes isay . þat he bigiled was, Of þe kinges wroþ inow . he was for þat cas, Line 1000 And sende and slow al þe children, . in bedleem þt þer were And in al þe contrei þer aboute, . wiþ inne þe elde of to ȝere, þat were of to ȝer and lasse, . he ne bileuede non þer, Vpe þe time þat he of askede . of þe kinges er. þo was it folfulled . þat of Jeremie Line 1005 þe prophete was iseid, . þat he seide in prophecie: þe vois anheiȝ is iherd, . muche wep and morninge; [A. R.: vox in rama.] Rachel bi wep hire sones . and nolde no gladinge, Vor þat heo ne beþ nouȝt. . þis is þe ende lo. Vor þis wordes harde beþ, . me mot hem a lute vndo: Line 1010 þat þis cri was iherd an heiȝ, . þt was of sorwe and sore þat modres vor here children made, . ne miȝte be na more. þat rachel hire sones scholde biwepe . þt so longe was ded er, þat was þat moni of þe children, . þat were aslawe þer, Of rachelus kunne were icome, . & for rachel al so Line 1015 I buried was biside bedleem, . þer þis dede was do. þat heo nolde habbe no gladinge, . vor þat heo beþ nouȝt, þat was þat heo lete here lif . & to deþe were ibrouȝt. Twelf monþes after and four dawes, . þat god was ibore, Was þat heo weren islawe, . so ȝong heo weren icore. Line 1020 I cristned heo weren in here blod, . vair was þe companie; Reuþfol and sori was þe cri . þt here modres gan crie. þe mestedel of þe children . iburied suþþe were þre milen bi side bedleem . in þe souþhalf þere. Alas seli ȝonge þinges, . gulteles heo weren dede! Line 1025 Mid hem he hedde lute milce . þt dude so luþer hede. A wei, heroudes, þow wrecche king, . þow hontest aboute nouȝt: Sore þow draddest þorw him beo . of þi kinedom ibrouȝt, Ac naþeles þow miȝtest wite wel . þat hit nas noȝt is riȝte,

Page 105

Scan of Page  105
View Page 105
þi wrecche kinedom here to holde, . vor he was of more miȝte. Line 1030 Whi slowe þu for hate of him . þe children þat gultles were? Wrecche, he wuste wel þi þouȝt, . ne foundeste him nouȝt þere; Vrom þi power he is ilad, . ac naþeles vor drede nouȝt, Ac vor he wolde his time abide, . ar he were to deþe ibrouȝt. As iosep and marie . þis swete child vorþ ladde [A. R.: De miraculis in itinere.] Line 1035 Toward þe lond of egipt, . as þe angel hem radde: As heo þorw tounes wende, . ȝonge children come And siwede þis swete child . & maden him ioie ilome. Lute wyt þeiȝ heo couþen, . ȝet heo miȝten for beren nouȝt To solacen heore ȝonge lord, . þat þer was ibrouȝt. Line 1040 þo heo comen in to egipt, . in here wey stod a treo [A. R.: De arbore uertuosa.] þat of gret vertue was, . non more ne miȝte beo: þat, whose þer of eni þing . aboute is nekke bere, ffruit oþer rinde oþer lef . oþer eniþing þat þer of were, Vnneþe was eni vuel, . þat he nas hol anon. Line 1045 So gret vertue hedde þe treo; . hit helede monie on. Anon þo oure lord and is moder . in to egipt wende, þe treo bowede þe crop to grounde . & þe middel narwe bende; Adoun hit aloutede to oure lord . boþe crop and more, And vpriȝt stod seþþe aȝen, . þo oure lord was þer forþ ibore. Line 1050 To þe cite heo comen þo, . ac herbarwe nadden heo non. [A. R.: De simulacris in templo.] To þe heiȝe temple heo wenden, . þer vch mon miȝte in gon. þre hondred maumetes and fiue & fourti . in þilke temple were; To grounde heo vellen euer vch on, . anon þo oure lord com þere; Stonden ne miȝten heo no lengore, . þan he among hem cam, Line 1055 þat here maister was imad . & here power bi nam. In egipte was þis swete child . and is moder also [folio 39] [A. R.: De uita illorum in egipto.] And Josep in meseise inow, . vorte seue ȝer were ido. Mid spinninge and sewinge . oure swete ladi milde Bi wan here mete þulke time . to hem and to here childe. Line 1060 I seo ȝe now, wuch gret pruide . he drow forþ, þe heiȝe king, [Vor wuch fehlt wiþ.] þat he nadde whar bi libbe, . þe lord of alle þing, Bote mid spindle and mid nelde . his moder hi(m) bi wan? [Ms. hi st. him.]

Page 106

Scan of Page  106
View Page 106
God ensample þis may beo, . me þinkeþ, to pore man: Whan þe king of alle kinges . to such pouerte gan drawe, Line 1065 Me þinkeþ, whose him vnderstode, . of pouerte auȝte be vawe. Suþþe heroudes þe king, . as oure lord grace sende, In serwe and wrecchede inow . out of is lif wende. He was king seuene and þritti ȝer, . ac þer nouȝt to vewe, Al to muche bi vche day, , vor he was euere aschrewe. [A. R.: De mortis Herodis.] Line 1070 Muche wo an erþe he dude, . & þo he hedde al ido, His owne sones he slow þreo, . þt schrewen weren al so, þat awaiteden hire (fader) to sle . vor is kinedom, [Nach hire fehlt fader.] And was fel and cam bi fore . & here lif hem bi nom. [he fehlt vor was.] In such anguise he was him self . & in torment so, Line 1075 þat he wolde him self habbe islawe, . ȝif emiȝte ha come þer to [ha st. han.] Ate laste he þouȝte wel . þat ehedde be such aschrewe, And men wolde be glade vor his deþ, . & lute sori vewe, And riȝt hit were to plaine . þe deþ of aking; And, ȝif heo nolden for is lif, . he þouȝte heo scholden for oþer þing. Line 1080 þer fore þo he scholde deiȝe, . þe hexte of is londe Bifore him he let to deþe do . in serwe inow and schonde, þat hei þat bilafte a liue . of here frendes iwis Vor heore deþ maden deol, . whan heo nolden for his: So þat in o manere oþer in oþer . deol were at is deþe. Line 1085 Al mest ibischrewe him, . ich vor bere vnneþe. And þe schrewe was of liue, . archelaus is sone [A. R.: Et quo|modo archelaus regnabat post ipsum. Nach and fehlt þo.] King was imad after him, . as lawe was and wone. þe furste ȝer, as god wolde, . of is kinedom Josep wiþ þe swete child . out of egipte com. Line 1090 In whuche manere he þenne wende, . þe gospel deþ vs lere þat biginneþ at twelfþe eue, . & is mad on þis manere: [A. R.: s. M. Defuncto herode; s. Math. 2, 19.] þo þat heroudes was ded, . oure lordes angel aliȝte In slep to Josep in egipt, . and seide him in siȝte: . . . [fehlen mehrere Verse.] Into þe lond ecom of isrl . . þo herde he tidinge Line 1095 þat after heroudes is fader . Archelaus was kinge

Page 107

Scan of Page  107
View Page 107
In þe lond of Jude: . he dradde þider wende; I hote he was ek in his slep . of þe angel atenende, And com into galilee, . & wonede þo þere In þe cite of nazareth; . þat hit folfulled were Line 1100 þat of þe prophetes was iseid: . þat escholde icleped beo Of nazareth and bere þe name. . þe encheson me may seo: Vor oure ledi was þer ibore . and also biȝete, And oure lord þere in hire aliȝte, . as we findeþ iwrite; And vor heo eke to nazaret . vrom egipt wende iwis, Line 1105 þer fore ihū of nazareth . oure lord iclepud is. þis child ihc wax ful wel . & iconforted was also, And fol was of wisedom, . & godes grace in him was do. And is frendes to ierlm . wenden euer vch ȝer, Ate feste of Aster . to siwe þe lawe þer. Line 1110 þo ihc was of twelf ȝer old . and twelf ȝer were ido, [A. R.: s. M. (st. L.) Cum ihs ēet XII annorum; s. Luc. 2, 42.] Heo wenden forþ to ierlm . vpe þe custom þt was þo, Vpe þe feste of ester day. . & þo þe dawes ido were: So þat heo wende hom aȝen; . and þe child ihc þere Bilafte in ierlm, . & is kunesmen nusten it nouȝt, Line 1115 A wenden he were hamward . among þe volk ibrouȝt. [Ms. A st. An.] So þat heo wenden and souȝten him . hammard a iorneie Among his cuþþe and is kun, . and also bi vche weiȝe. To ierlm heo turnden aȝen, . þo heo ne miȝten him noȝt seo, And souȝten him þer in vche side; . & after dawes þreo Line 1120 Amidde þe maistres heo founden him . in þe temple sitte, And herknede and apposede hem, . so þat of is witte [Ms. asposede st. apposede.] And of is answere al so . and of is queintise Alle þat herden him . wondreden in here wise. Sone, quaþ oure ledi, . what hastow vs ido? Line 1125 Wel sori we þe habbeþ isouȝt, . þi fader and ic also. What is þat, quaþ þis oþer, . þat ȝe me habbeþ isouȝt? Neste ȝe þt in mi fader þing . i moste nede be brouȝt? þis word þat he spak to hem . heo ne vnderstode nouȝt, Vor hit was al of his god hede; . þer fore heo weren in þouȝt. Line 1130 þis child aliȝte adoun to hem, . & to nazareth cam,

Page 108

Scan of Page  108
View Page 108
And was in here warde forþ. . & his moder nam God ȝeme of alle is wordes . & in hire herte hem hedde ido. Ihc wex wel in elde . and in wisedom al so And in grace aȝen god . and aȝen men iwis. Line 1135 þe ende as me rat in churche . of þulke gospel is þis. þat word of his fader þing, . of whom þis child sede, Was þat it fel to is fader . of wisedom speke and rede; And vor þe temple wiþ riȝte eke . was of is fader fe, þer fore he seide he moste nede . in is fader þing be. Line 1140 þo marie nom so god ȝeme . of is wordes vchon, þat was, whan (men) axeden out, . to tellen hit hem anon. [Nach whan fehlt men.] þis child was for lore, for me . criede in þe temple faste þat vche mon stode bi is per, . þe while þe feste laste, Man bi man and child bi child . and wommon bi oþer also; [folio 40] Line 1145 So stod vch þing bi is per, . vorte feste were ido. [Vor feste fehlt þe.] So þat ihc vrom is frendes . among children was ibrouȝt, And heo nusten whar he bicam, . ar he were wide isoutȝ. þo archelaus hadde . niȝe ȝer king ibeo, So proud he was & so luþer, . as vche mon miȝte seo, Line 1150 þat þis it nolde þolie nouȝt, . ac is power him bi nome And heroudes, is broþer, maden king . þorw riȝte dome. Boþe heo weren heroudes sones, . þat king was bi fore, þat fondede oure lord to sle, . þo he was ibore. Heroudes, þis newe king, . and pilatus, þe Justise, Line 1155 And þe bisschop anne & caiphas, . þt of þe lawe were wise, Alle foure heo weren ate red . to bringe oure lord of dawe. Pilatus hadde þer bifore . vnder eroudes e beo; [Ms. e beo st. ibeo.] To rome he wende to þemperour . & ȝaf him of is feo, Vor to holde of þe emperour . þat he of eroudes huld er. Line 1160 þe emperour þus furst binam . eroudes riȝte þer. þer fore eroudes and pilatus . in wraþþe weren ibrouȝt, Ar god were to deþe ido, . acorded nere hi nouȝt, Vor þe gile þat pilatus . aȝen him hedde ido And þorw strengþe of þe emperour . his lond inome so. Line 1165

Page 109

Scan of Page  109
View Page 109
Line 1165 So proude were þis giwes euere, . þat þe emperour was wroþ. Heore pruide he wolde abati, . he swor is more oþ. Eroudes kinedom, þe olde, . e delede a vour partie, And tok eroudes and phelip . & here broþer lisanie Vchone apartie þer of, . þt eroudes sones were, Line 1170 And pilatus þe verþendel, . vort heo hem betre bere. Phelip hedde al iturie, . heroudes galile, And lisanie abiliue, . and pilatus Jude. [(Hier schliesst das Gedicht mitten auf der Seite ab, die andere Hälfte sowie die Rückseite von fol. 40 ist leer. Das Ged. ist wol nicht vollständig.)]
Do you have questions about this content? Need to report a problem? Please contact us.